3. PODSTAWY ŻYCIA SPOLECZNEGO
Życiem społecznym określa się ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbiorowości przebywających na odpowiednio wyodrębnionej przestrzeni. Jednostki i różne zbiorowości ludzkie tworzące odpowiednie całości społeczne na ograniczonej przestrzeni muszą wzajemnie przystosowywać swoje zachowanie oraz współdziałać ze sobą. Dynamikę i intensywność zjawisk i procesów określanych mianem życia społecznego wyznacza zespół różnorodnych czynników, które dzieli się na przyrodnicze, ekonomiczne i kulturalne.
Warunki przyrodnicze wywierają istotny wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa. Można wyróżnić 3 rodzaje tych czynników:
- biologiczne – nie można ich pominąć, jednak wpływ czynników biologicznych na życie społeczne jest wieloaspektowy i znaczny.
- geograficzne – do tych czynników należą m.in. klimat, ukształtowanie terenu, rodzaj gleby i roślinności, rzeki itp. Niektóre z czynników geograficznych dawniej wywierały większy wpływ na życie społeczne niż obecnie np. rzeki.
- demograficzne – do tych czynników można zaliczyć gęstość zaludnienia, płeć, wiek, przyrost naturalny itd. Wpływ tych czynników na życie społeczne jest zarówno bezpośredni jak i pośredni.
Warunki ekonomiczne stanowią bardzo ważną podstawę egzystencji ludzkiej i życia zbiorowego. Na te czynniki składają się m.in. sposób użytkowania zasobów środowiska geograficznego, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonywania pracy a także organizacja pracy. Znajomość zagadnień ekonomicznych jest niezbędna do zrozumienia typowych zjawisk i procesów społecznych jak i procesów zachodzących w społeczeństwie czyli procesów demograficznych, kulturowych, oświatowych, politycznych, technicznych itp.
Kultura stanowi trzecią z kolei podstawę życia społecznego i wiąże się z czynnikami ekonomicznymi. Współcześnie „kultura” należy do najbardziej wieloznacznych i trudnych do zdefiniowania pojęć. Przez kulturę najczęściej rozumie się wszystko to co nie jest przyrodą. Jednak oprócz tego szerokiego pojęcia można ją określić węziej jako termin obejmujący jedynie wytwory działalności ludzkiej zwane „wyższymi” do których można zaliczyć sztukę, literaturę, idee polityczne i społeczne czy religię. Każda kultura charakteryzuje się typowymi elementami zwanymi cechami kultury. Natomiast każdy element kultury wraz z powiązanymi z nim innymi przedmiotami nazywa się kompleksem kulturowym.