Prawa własności intelektualnej w Polsce

W gospodarce w coraz większym stopniu opartej na wiedzy własność intelektualna jest jednym z głównych czynników pozwalających stworzyć przewagę nad innymi graczami na rynku i decydować o sukcesie rynkowym. Z drugiej strony, brak ochrony swoich praw w zakresie własności intelektualnej może spowodować nieodwracalne szkody. Natomiast zapewnienie odpowiedniej ochrony znaków towarowych, wynalazków i wzorów, oraz innych kreatywnych rozwiązań, nie tylko pozwala zamienić pomysł w prawo o rzeczywistej wartości rynkowej, ale umożliwia powstrzymanie potencjalnych naruszeń takiego prawa. Niezależnie od korzyści płynących z budowy pozycji rynkowej, rejestracja praw własności intelektualnej zapewnia również istotne korzyści podatkowe:

• Prawa własności intelektualnej, będące niematerialnymi składnikami majątku, mogą być przedmiotem amortyzacji, i stąd obniżają zyski podlegające opodatkowaniu

• Licencjonowanie może być źródłem przychodów; może również stanowić instrument generowania kosztów

Zaskakujące jest, zważywszy na korzyści z tego płynące, jak stosunkowo niewielu przedsiębiorców wykorzystuje w swojej działalności prawa własności intelektualnej. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie instrumentów ochrony praw własności intelektualnej dostępnych w Polsce oraz różnorodnych możliwości, które ze sobą niosą.

PODSTAWY REGULACJI

Zagadnienia własności intelektualnej w Polsce zostały uregulowane przez dwa zasadnicze akty prawne: ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawę Prawo własności przemysłowej.

PRAWO AUTORSKIE

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych odnosi się do takich przejawów ludzkiej działalności jak twórczość literacka, dziennikarstwo, nauka, muzyka, informatyka i wiele innych. W przeciwieństwie do prawa własności przemysłowej, prawo autorskie nie przewiduje żadnych wymogów rejestracyjnych. Jednakże zasady udzielania licencji, przenoszenia praw, dozwolony zakres korzystania z praw autorskich oraz wiele innych kwestii zostało szczegółowo uregulowane.

Prawa autorskie majątkowe przysługują twórcy, zapewniając wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Ponadto, prawa autorskie osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

• autorstwa utworu,

• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,

• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,

• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,

• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ: RODZAJE UDZIELANYCH PRAW ORAZ ICH OCHRONA

Zgodnie z polskim prawem, własność przemysłowa może być chroniona przy pomocy następujących instrumentów:

1) Patentów udzielanych w zakresie wynalazków

2) Rejestracji wzorów użytkowych

3) Rejestracji wzorów przemysłowych

4) Rejestracji znaków towarowych

5) Rejestracji oznaczeń geograficznych

6) Zwalczania nieuczciwej konkurencji

Spośród powyższych instrumentów ochrony własności przemysłowej najbardziej popularne są pierwsze cztery i z tego względu skupimy się na ich prezentacji.

PATENT

Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Przez stan techniki natomiast rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Z tego punktu widzenia niezmierne istotne jest, aby wynalazca przed złożeniem wniosku do Urzędu Patentowego nie ujawnił żadnych szczegółów wynalazku na innych zasadach niż w kręgu najbardziej zaufanych osób, nie mówiąc o prezentacji szczegółów w publikacjach, na konferencjach, wystawach, czy przez wprowadzenie do obrotu.

Ochrona wynalazku rozpoczyna się w momencie złożenia wniosku do Urzędu Patentowego, jednakże jest ona warunkowa do czasu udzielenia patentu. Patent może być przyznany maksymalnie na 20 lat.

Odpowiednikiem polskiego patentu na poziomie europejskim jest tzw. patent europejski, który może być udzielony przez Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium.

WZÓR UŻYTKOWY

Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy jest uznawany za nowe i użyteczne rozwiązanie jeżeli wywołuje skutki mające praktyczne znaczenie w procesie produkcji lub używania produktów. Wzór użytkowy jest podobny do patentu, jednakże posiada mniej surowe warunki rejestracji i kiedy patent nie może być uzyskany bardzo często możliwa jest rejestracja wzoru użytkowego. Należy jednak pamiętać o zasadach dotyczących „nowości” wzoru użytkowego, o których była mowa wyżej w odniesieniu do patentu.

Ochrona wzoru użytkowego rozpoczyna się w momencie złożenia wniosku o rejestrację, jednakże jest ona warunkowa do chwili zarejestrowania. Rejestracja może być dokonana maksymalnie na 10 lat.

WZÓR PRZEMYSŁOWY

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Ochrona prawna wzorów przemysłowych rozpoczyna się z chwilą złożenia wniosku o rejestrację i jest uzależniona od skutecznej rejestracji, potwierdzonej świadectwem ochronnym wydanym przez Urząd Patentowy. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego trwa maksymalnie 25 lat od dnia zgłoszenia i podzielone jest na 5 okresów ochronnych, za które należy uiszczać odpowiednie opłaty. Warto zauważyć, iż procedura dotycząca wzorów przemysłowych jest stosunkowo szybka i definitywna rejestracja może nastąpić w ciągu 2-3 miesięcy.

Odpowiednikiem polskiego wzoru przemysłowego na poziomie europejskim jest tzw. wzór wspólnotowy, który może być zarejestrowany z Polski w Urzędzie ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante w Hiszpanii. Wzór wspólnotowy zapewnia ochronę we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

ZNAK TOWAROWY

Znak towarowy może składać się ze znaków graficznych lub niegraficznych wskaźników określonego rodzaju, które nadają się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Oznacza to, że znakiem towarowym mogą być: słowo, slogan reklamowy, dźwięk, melodia, rysunek, kombinacja słów i elementów graficznych, kolory, hologramy, elementy wyróżniające adresów internetowych, postacie przestrzenne (3D), nazwy przedsiębiorstw, a także każde oznaczenie, które pozwoli odróżnić towary lub usługi jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innego przedsiębiorstwa.

Znak towarowy jest chroniony od momentu złożenia wniosku o rejestrację, jednakże ostateczna ochrona jest uwarunkowana powodzeniem rejestracji. Okres ochronny trwa maksymalnie 10 lat i może być przedłużony poprzez kolejne wnioski, pod warunkiem ich złożenia w odpowiednim terminie.

Polscy rzecznicy patentowi mogą rejestrować znaki towarowe zarówno w Polsce jak i w Urzędzie ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante. W przypadku rejestracji w OHIM znak towarowy jest chroniony we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Uprawniony ze zgłoszenia lub rejestracji krajowego lub wspólnotowego znaku towarowego może dokonywać na tej podstawie zgłoszenia międzynarodowego znaku towarowego. Rejestracja międzynarodowego znaku towarowego dokonana przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie ma status zgłoszenia krajowego w krajach wyznaczonych w zgłoszeniu międzynarodowym.

DOBÓR SPOSOBÓW OCHRONY

Przed podjęciem działań zmierzających do zgłoszenia wniosku mającego zapewnić ochronę, warto przeanalizować wszystkie potencjalnie dostępne sposoby ochrony.

W zależności bowiem od takich czynników, jak strategia rynkowa dla danego produktu, pożądany czas ochrony, czy też budżet przeznaczony na ochronę praw, należy wziąć pod uwagę wszystkie dostępne środki ochrony prawnej, w celu wyboru najlepszego. Nieraz jest bowiem tak, że możliwe jest skorzystanie z różnych praw, których przedmiot ochrony się nakłada. Taka sytuacja występuje w przypadku logotypu (etykiety), który może być chroniony zarówno jako wzór przemysłowy, jak również jako znak towarowy. W przypadku pierwszego z tych praw, ochrona jest udzielana maksymalnie na 25 lat, natomiast w przypadku znaku towarowego - na 10-letnie okresy ochronne, bez maksymalnego limitu czasowego. Innym dobrym przykładem tego zagadnienia może być wybór ochrony dla stołu posiadającego system składanych elementów, który może być zgłoszony jako wzór użytkowy, a jednocześnie konkretny design może być przedmiotem ochrony za pomocą wzoru przemysłowego.

DZIAŁANIA W PRZYPADKU NARUSZEŃ

Za naruszenia praw własności przemysłowej ogólnie może zostać uznane takie działanie, które można kwalifikować jako bezprawne wkroczenie w zakres cudzego prawa wyłącznego. Jako najczęściej wymieniane metody naruszania można wskazać: nieuprawnione naśladowanie, imitowanie i podrabianie produktów i ich oznaczeń, nieautoryzowane kopiowanie lub odtwarzanie utworów, a także bezprawne usuwanie cudzych oznaczeń. Podstawowym rodzajem ochrony jest ochrona cywilnoprawna, ale w pewnych wypadkach uprawniony ma też do dyspozycji środki administracyjne i karne.

Mówiąc o cywilnoprawnej ochronie praw wyłącznych, mamy na myśli system roszczeń pozostawionych do dyspozycji uprawnionego w razie bezprawnego naruszenia jego praw. W przypadku, gdy naruszyciel nie zareaguje na tzw. list ostrzegawczy, przepisy prawa stworzyły rozbudowany katalog roszczeń zarówno pieniężnych, jak i niepieniężnych, które mają na celu ochronę tych praw. Podstawowym roszczeniem jest roszczenie o zaniechanie, którego celem jest zmuszenie naruszyciela do zaprzestania bezprawnej działalności – roszczenia tego można dochodzić przed sądem, a następnie egzekwować wykonanie wszelkich sądowych orzeczeń. Co istotne z punktu widzenia szybkości działania, możliwe jest także tymczasowe zabezpieczenie roszczeń, np. przez zajęcie towarów wprowadzonych na rynek z naruszeniem cudzych praw oraz przez uzyskanie zakazu dalszego wprowadzania tych towarów do obrotu. Ponadto uprawniony może dochodzić od naruszyciela dalszych roszczeń o charakterze majątkowym, np. może domagać się wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz naprawienia szkody.

KOSZTY

Na koszty uzyskania praw z rejestracji w zakresie własności intelektualnej składają się koszty rejestracji, tłumaczeń (jeżeli są konieczne) oraz wynagrodzenie prawnika. Koszty rejestracji są uzależnione od zakresu ochrony. Koszty tłumaczenia są ponoszone w przypadku gdy jest taka potrzeba. Jeśli zaś chodzi o wysokość wynagrodzenia prawników, to różni się ono w zależności od kraju, w którym pracuje rzecznik patentowy. Polscy rzecznicy patentowi zasadniczo pobierają opłaty mniejsze o 50-60% w porównaniu do rzeczników pracujących w krajach Europy Zachodniej. Warto podkreślić, że mogą oni wykonywać czynności w zakresie rejestracji praw własności intelektualnej nie tylko w Polsce, ale także przed Światową Organizacją Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie (międzynarodowe znaki towarowe) oraz w Urzędzie ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante (który jest właściwy dla rejestracji wzorów wspólnotowych i znaków wspólnotowych).

Polska ma wieloletnią tradycję w zakresie ochrony własności intelektualnej, w tym praw autorskich oraz praw własności przemysłowej. Obecnie, kluczową rolę w uregulowaniu tych zagadnień odgrywa ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 roku oraz Prawo własności przemysłowej z 2000 roku. Zespół Prawa Własności Intelektualnej kancelarii Salans przygotował krótką broszurę informacyjną, która pozwoli Państwu zapoznać się z najważniejszymi informacjami dotyczącymi obowiązującego stanu prawnego oraz uporządkuje Państwa wiedzę w tym zakresie. Zachęcamy do bliższego zapoznania się z treścią broszury.

Salans to międzynarodowa kancelaria prawnicza, która świadczy kompleksowe usługi prawno-podatkowe w Polsce od 1991 roku. Zespół Prawa Własności Intelektualnej kancelarii Salans wyróżnia się dużym doświadczeniem w dziedzinie transakcji związanych z IP, dotyczących zwłaszcza sporządzania i uczestniczenia w negocjacjach umów licencyjnych, cesji i.in. umów obejmujących prawa IP, jak również opracowywania struktur transakcji dotyczących przeniesienia lub obciążania wspomnianych praw. Zespół prowadzi również badania typu due diligence z zakresu własności intelektualnej oraz reprezentuje przedsiębiorców w kwestiach dotyczących sporów na tle praw własności intelektualnej oraz naruszenia zasad uczciwej konkurencji - zarówno na etapie przedprocesowym, jak i w sporach przed sądami powszechnymi, trybunałami arbitrażowymi oraz w procedurze mediacyjnej.

Kancelaria Salans za swoją działalność w zakresie świadczenie usług prawniczych była wielokrotnie nagradzana prestiżowymi nagrodami. W roku 2009 otrzymała między innymi nagrodę Central & Eastern Europe Award for Excellence przyznawaną przez prestiżowe brytyjskie wydawnictwo prawnicze Chambers and Partners.

O zwalczaniu konkurencji

1. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Podstawowym aktem prawnym, regulującym zagadnienia z zakresu nieuczciwej konkurencji, jest Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

2. Czyn nieuczciwej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Przedsiębiorcą, w rozumieniu Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jest każda osoba (fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna, nieposiadająca osobowości prawnej), która prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczy w działalności gospodarczej.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wymienia przykłady działań, które stanowią czyny nieuczciwej konkurencji. I tak, za czyny nieuczciwej konkurencji uważa się w szczególności:

2.1 Oznaczenie przedsiębiorstwa wprowadzające w błąd

Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić w błąd klientów co do jego tożsamości, na przykład używanie firmy lub skrótu firmy innego przedsiębiorstwa.

2.2 Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług

Za czyn nieuczciwej konkurencji w każdym przypadku uznane będzie takie oznaczenie towarów lub usług, które może wprowadzić w błąd klientów co do istotnych cech tych towarów lub usług, takich jak ich pochodzenie, ilość, jakość, składniki, sposób zastosowania, a także ryzyko, związane z korzystaniem z nich. Ponadto czynem nieuczciwej konkurencji jest oznaczanie towaru lub usługi fałszywym lub wprowadzającym w błąd oznaczeniem geograficznym. Ponadto czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie chronionych oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia.

2.3 Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią nieujawnione do wiadomości publicznej informacje przedsiębiorstwa (techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne wchodzące w zakres tzw. know-how) posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. W każdym przypadku za czyn nieuczciwej konkurencji będzie uznane:

przekazanie, ujawnienie,wykorzystanie,nabycie od nieuprawnionego

Cudzych informacji, stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

2.4 Nakłanianie do niewykonania umowy lub obowiązków pracowniczych

Za czyn nieuczciwej konkurencji uznaje się także nakłanianie:

• pracownika przedsiębiorcy do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, lub też

• klienta przedsiębiorcy do rozwiązania lub niewykonania umowy z tym przedsiębiorcą,

• w celu osiągnięcia korzyści lub zaszkodzenia przedsiębiorcy.

2.5 Naśladownictwo produktów

Naśladowanie gotowego produktu poprzez kopiowanie zewnętrznej postaci tego produktu stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli może wprowadzić klienta w błąd co do tożsamości produktu lub producenta. Dozwolone jest naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, chyba że wiąże się z naśladowaniem charakterystycznej formy produktu i przez to mogłoby wprowadzić klienta w błąd co do tożsamości tego produktu lub producenta. Przyjmuje się, że prawo naśladowania cech funkcjonalnych produktu może wchodzić w rachubę wyłącznie wówczas, gdy jest niezbędne dla zapewnienia produktowi funkcjonalności lub użyteczności (np. skopiowanie kształtu tubki, w którym sprzedawany jest krem do rąk, ale już nie jej kolorystki).

2.6 Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o swoim lub innym przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, jeżeli ma na celu przysporzenie korzyści lub wyrządzenie szkody.

2.7 Utrudnianie dostępu do rynku

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji szczegółowo opisuje działania, uznawane za utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, a przez to stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji. Wśród tych działań ustawa wymienia m.in. sprzedaż towarów/usług poniżej kosztów wytworzenia lub kosztów zakupu (dumping), bezzasadnie zróżnicowane traktowanie klientów, czy pobieranie opłat za przyjęcie towaru innych niż marża handlowa.

Ustawa także stwierdza, że czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie dostępu do rynku małym przedsiębiorcom poprzez sprzedaż towarów lub usług w sklepach o powierzchni powyżej 400 m2, po cenie nieuwzględniającej marży handlowej.

Wyjątkiem od zakazu takiej sprzedaży jest możliwość prowadzenia sprzedaży w ramach:

wyprzedaży posezonowej, prowadzonej dwa razy w roku, na koniec sezonu letniego i zimowego, trwającej każdorazowo nie dłużej, niż miesiąc;

wyprzedaży ze względu na upływający termin przydatności do spożycia lub minimalnej trwałości towaru;

likwidacji placówki handlowej.

2.8 Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną

Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, stanowiące jednocześnie przestępstwo, zgodnie z przepisami Kodeksu karnego.

2.9 Kradzież sygnału telewizyjnego

Zgodnie z przepisami polskiego prawa, niektóre usługi, świadczone drogą elektroniczną, a oparte na dostępie warunkowym, podlegają ochronie. Do usług takich należy przede wszystkim rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów telewizyjnych i radiowych. W związku z tym wytwarzanie, import, dystrybucja, sprzedaż lub inne korzystanie z urządzeń niedozwolonych, tj. służących do bezprawnego uzyskiwania dostępu do chronionych usług, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

2.10 Promocja

Zasadą jest, że za czyn nieuczciwej konkurencji uważa się sprzedaż konsumentom towarów lub usług połączoną z przyznaniem wszystkim lub niektórym nabywcom nieodpłatnej premii, którą stanowią towary lub usługi odmienne od stanowiących przedmiot sprzedaży. Czynu nieuczciwej konkurencji nie stanowi jednak sprzedaż promocyjna, jeżeli premią jest towar lub usługa:

niewielkiej wartości (lub próbka towaru); lub

wygrana w loterii promocyjnej, organizowanej zgodnie z przepisami Ustawy o grach i zakładach wzajemnych, lub ewentualnie w konkursie, którego wynik nie zależy od przypadku.

Ustawodawca odszedł od definiowania pewnych praktyk w zakresie loterii promocyjnych jako czynu nieuczciwej konkurencji. Formułowanie ofert loterii promocyjnej w sposób stwarzający konsumentowi pewność wygranej, pod warunkiem złożenia zamówienia lub zapłaty z góry określonej kwoty, nie jest już wyraźnie zakazane przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Może jednak stanowić nieuczciwą praktykę rynkową wprowadzającą w błąd, w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

2.11 Systemy sprzedaży lawinowej

Do czynów nieuczciwej konkurencji zaliczane jest organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, tj. systemu, w którym proponuje się nabywanie towarów lub usług poprzez składanie nabywcom obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji.

Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej nie będzie jednak uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli:

obiecane korzyści materialne pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług; oraz

osoba rezygnująca z udziału w systemie ma prawo do odsprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich towarów, zakupionych od organizatora w ciągu ostatnich 6 miesięcy.

2.12 Sprzedaż w sklepach dyskontowych pod własną marką

Czynem nieuczciwej konkurencji jest wprowadzanie do obrotu przez sieci sklepów dyskontowych towarów pod własną marką, tj. oznaczonych marką stanowiącą własność właściciela sieci lub podmiotów zależnych, jeżeli towary te stanowią ponad 20% wartości obrotów.

2.13 Systemy argentyńskie

CProwadzenie działalności gospodarczej w zakresie tzw. systemu konsorcyjnego (systemu argentyńskiego) polega na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów, utworzonej w celu finansowania zakupu towarów lub usług na rzecz uczestników grupy.

Systemy argentyńskie w sierpniu 2004 zostały objęte regulacją ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przede wszystkim ze względu na liczne przypadki naruszania praw konsumentów w istniejących dotychczas systemach konsorcyjnych. W szczególności naruszenia te polegały na utrudnianiu wycofania się z systemu przed czasem, odmowie zwrotu wpłaty wstępnej konsumentom, którzy rezygnowali z systemu, zawieraniu z konsumentami umów, zawierających niedozwolone postanowienia umowne, i in.

W sierpniu 2007 r. doszło do zmiany stanu prawnego polegającej na uchyleniu przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji odnoszących się do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie systemu konsorcyjnego i poddaniu jej regulacji ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Zgodnie z postanowieniami ustawy, prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym uznaje się za nieuczciwą praktykę rynkową. Powyższe rozwiązanie uprawnia konsumentów, których interesy zostały naruszone, do występowania z indywidualnymi roszczeniami wobec przedsiębiorcy działającego w systemie konsorcyjnym (konsument może żądać m.in. zaniechania tej praktyki, usunięcia jej skutków, naprawienia szkody).

3. Odpowiedzialność z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji

Popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji może rodzić odpowiedzialność cywilnoprawną, a także odpowiedzialność karnoprawną.

3.1 Odpowiedzialność cywilna

Przedsiębiorca, którego interes został naruszony, lub chociażby tylko zagrożony, w związku z dokonanym czynem nieuczciwej konkurencji, może żądać od przedsiębiorcy dokonującego czynu nieuczciwej konkurencji:

• zaniechania niedozwolonych działań,

• usunięcia skutków tych działań,

• złożenia określonego oświadczenia,

• naprawienia wyrządzonej szkody,

• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,

• zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Z wymienionymi wyżej roszczeniami (z pewnymi wyjątkami) może także wystąpić organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców.

3.2 Odpowiedzialność karna

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wprowadza odpowiedzialność karną z tytułu popełnienia niektórych z przewidzianych w tej ustawie czynów nieuczciwej konkurencji. Popełnienie jednego z opisanych w ustawie przestępstw (lub wykroczeń) zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności a nawet pozbawienia wolności (maksymalnie do 8 lat).

Ściganie przestępstw (lub wykroczeń) z Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji następuje na wniosek (żądanie) pokrzywdzonego.

Prawo własności intelektualnej

Prawo własności intelektualnej (prawo na dobrach niematerialnych) obejmuje elementy różnych działów prawa, regulujące zasady korzystania z tzw. własności intelektualnej. W różnych jurysdykcjach termin ten rozumiany jest mniej lub bardziej szeroko, w Polsce najczęściej do praw własności intelektualnej zalicza się regulacje dotyczące praw autorskich (w ramach prawa cywilnego) oraz patentów i znaków towarowych (w ramach prawa własności przemysłowej). W niektórych krajach do praw własności intelektualnej zaliczane są także tajemnice handlowe.

Tak rozumiane prawa własności intelektualnej dają uprawnionym osobom możliwość zakazania innym pełnego korzystania z utworów, koncepcji lub znaków będących przedmiotem ochrony.Spis treści [ukryj]

Akty prawne

Poszczególne zagadnienia prawa własności intelektualnej regulowane są w odrębnych gałęziach prawa, z wykorzystaniem konstrukcji typowych zarówno dla regulacji prawa rzeczowego, jak i prawa zobowiązań. Do własności intelektualnej stosuje się także wprost uregulowania prawa spadkowego.

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi prawo własności intelektualnej w Polsce są:

• ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

• ustawa "Prawo własności przemysłowej",

• ustawa o ochronie baz danych,

• ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Zakres ochrony

Zakres ochrony poszczególnych praw własności intelektualnej w Polsce jest różny w zależności od charakteru tych praw:

Prawo autorskie

Dobra objęte prawem autorskim są chronione począwszy od momentu ich powstania, bez konieczności dokonywania ich rejestracji, i obejmuje na podstawie umów międzynarodowych prawie wszystkie kraje świata.

Prawo własności przemysłowej

W przypadku przedmiotów własności przemysłowej dla większości z nich celu uzyskania pełnej ochrony prawnej wymagane jest:

• dokonania ich zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP

• wydania przez ten organ decyzji w sprawie udzielenia patentu, praw ochronnych lub praw z rejestracji.

Zakres tej ochrony jest w istotny sposób ograniczony. Obejmuje bowiem wyłącznie teren RP, a ewentualne jej rozszerzenie wymaga zgłoszeń w urzędach patentowych krajów, w których prawa mają być objęte taką ochroną.