KOLEJ- to zespół wszystkich urządzeń potrzebnych do przewozu pasażerów i towarów, którego głównym elementem są: droga kolejowa, tor kolejowy, budowle kolejowe, urządzenia zabezpieczenia ruchu i łączności, urządzenia socjalne. Kolej jako zespół wszystkich urządzeń tworzy sieć kolejową.

SIEĆ KOLEJOWA- to zespół linii kolejowych połączonych punktami eksploatacyjnymi z urządzeniami niezbędnymi dla wypełniania zadań transportowych i zadań ruchomych na terenie całego państwa

STACJA- to punkt, na którym pociągi mogą rozpoczynać lub kończyć swoją jazdę, krzyżowanie się i wyprzedzanie, zmienianie składu wagonów lub kierunku jazdy

STACJA WĘZŁOWA- to punkt węzłowy, w którym schodzą się linie kolejowe z różnych kierunków

WĘZEŁ KOLEJOWY- to punkt węzłowy, w którym dwie lub więcej stacji albo kilka innych posterunków ruchu jest połączonych między sobą łącznicami

LINIA KOLEJOWA- to droga kolejowa od punktu początkowego do punktu końcowego łącznie z urządzeniami zabezpieczenia ruchu kolejowego, budynkami w punktach eksploatacyjnych i na szlakach oraz przejazdach urządzeniami zapewniającymi bezpieczny i regularny ruch pociągów

TOR KOLEJOWY- to zespół podkładów i przytwierdzonych wielu równoległych szyn w ustalonej względem siebie odległości

DROGĘ KOLEJOWĄ TWORZĄ: podtorze gruntowe, budowle inżynierskie, nawierzchnia/zbudowana na podtorzu/składa się z: podsypki usypowej na podtorzu, ułożonych na niej podkładów, równoległych szyn przytwierdzonych do górnej powierzchni podkładów

PODTORZE- jest to podstawa ziemna, na której jest układana nawierzchnia torowa. Podtorze może być wykonane w postaci nasypów lub przekopów.

ROZJAZDY- są to połączenia torów umożliwiające przejazd taboru z jednego toru na drugi

SKRZYŻOWANIA TORU- umożliwiają tylko przecięcie się dwóch torów w jednym poziomie

SZLAK- to część linii kolejowej między dwoma sąsiednimi zapowiadawczymi posterunkami ruchu (stacjami)

SEMAFOR- sygnalizator kolejowy do sterowania ruchem, który wyznacza granicę stacji i tym samym stanowi granicę między stacją (posterunkiem zapowiadawczym) a szlakiem

Tory, po których odbywa się ruch pociągów na szlaku, nazywają się torami głównymi. Tory na stacji, które są przedłużeniem torów głównych na szlaku, nazywają się torami głównymi zasadniczymi. Inne tory na stacji, również przeznaczone do wjazdów lub zjazdów pociągów, są torami głównymi dodatkowymi. Pozostałe tory zalicza się do torów bocznych stacyjnych. W ich liczbie są tory rozrządowe, ładunkowe, postojowe, trakcyjne, warsztatowe, magazynowe i inne o specjalnym przeznaczeniu.

Tory główne zasadnicze służą do przejazdu pociągów bez zatrzymania lub z krótkim zatrzymaniem.

Perony mogą mieć układ podłużny lub poprzeczny. Wyróżnia się perony: jednostronne, dwustronne, odjazdowe, przyjazdowe, przyjazdowo-odjazdowe, perony z dostępem do czoła peronu i z dostępem różno poziomowym.

Wyróżnia się linie:

- tradycyjne linie tramwajowe

- niekonwencjonalne systemy transportu szynowego (jednoszynowe, podwieszone, specjalnego przeznaczenia, na przykład łączące centrum miasta z lotniskiem)

- linie kolejowe doprowadzone do określonych punktów miasta lub przecinające organizm miejski

- linie szybkiej kolei miejskiej (SKM), do których zalicza się:

- bezkolizyjne lub częściowo bezkolizyjne linie tramwajowe

- linie „premetra” budowane w standardach odpowiadającym liniom metra, po których czasowo kursuje tabor tramwajowych

- linie metra- bezkolizyjnej kolei elektrycznej prowadzonej głównie w tunelach

- linie szybkiej kolei regionalnej (SKR), będące często uzupełnieniem linii metra

Ze względu na szerokość toru koleje dzielą się na:

- normalnotorowe (1435mm)

- szerokotorowe

- wąskotorowe

Ze względu na ukształtowanie terenu koleje dzielą się na:

- nizinne

- podgórskie

- górskie

Pod względem układu w stosunku do terenu:

- naziemne

- nadziemne

- podziemne

Pod względem liczby torów głównych na szlaku:

- jednotorowe

- dwutorowe

- wielotorowe

Zależnie od rodzaju stosowanej trakcji:

- parowa

- elektryczna

- spalinowa

- mieszana

Ze względu na specjalne warunki budowy:

- zębate

- liniowo-terenowe

- liniowo-napowietrzne

Długość torów ładunkowych uzależnia się od liczby wagonów podstawionych jednorazowo. Długość toru L.

L= l_wa(1-b)(n_w+n_n) [m]

Gdzie:

l_w- długość wagonu towarowego[m]

a- współczynnik zależny od liczby operacji załadunku/wyładunku

b- udział podwójnych operacji ładunkowych

n_w- liczba wagonów wyładowywanych w ciągu doby

n_n- liczba wagonów załadowywanych w ciągu doby

np. l_w = 15m, a=0,7(dwukrotna obsługa regionu), b=0,15 (15%), n_w=60 i n_n=40 to:

L=15*0,7*(1-0,15)*(60+40)= 893m

Długość torów dla pociągów pasażerskich oblicza się, przyjmując długość jednego wagonu (także lokomotywy) jako 25m.

- dla pociągów dalekobieżnych międzynarodowych złożonych z 16 wagonów o prędkości 40km/h

16*25m+25m+100m+10m+15m=550m

- dla pociągów dalekobieżnych krajowych złożonych z 12 wagonów

12*25m+25m+100m+10m+15m=450m

- dla pociągów lokalnych (trzy trój wagonowe elektryczne zespoły trakcyjne o łącznej dł.200m) o pręd. 40km/h

200m+100m+10m=310m

Odległość między osiami torów (rozstaw torów). Skrajnia budowli wymaga zachowania w poziomie odległości minimum 2,20m od wszelakich obiektów np. ustawienie na międzytorzu sygnalizatora umieszczonego na słupie o średnicy 0,10m wymaga zachowania rozstawu torów stacyjnych minimum 4,50m (2,20 od osi toru do słupa , słupa ma 0,10m i kolejne 2,20 do osi drugiego toru). W razie potrzeby poruszania się pracowników po międzytorzu minimum przyjmuje się 4,75m rozstaw torów stacyjnych. W razie ustawienia słupów trakcyjnych (co drugie międzytorze) rozstaw torów 4,90m.

rodzaj rozjazdu	typ	skos	promień [m]	długość [m]	styczna łuku [m]	prędkość na odgałęzieniu [km/h]	uwagi
zwyczajny	S49	01:06,6	190	28,624	14,312	40	tory boczne
zwyczajny	S49	01:07,5	190	25,222	12,611	40	tory boczne
zwyczajny	UIC60 S49	01:09	190	27,138	10,523	40
zwyczajny	UIC60 S49	01:09	300	33,23	16,615	50	wskazania semafora v=40km/h
zwyczajny	UIC60 S49	01:12	500	41,594	20,797	60
zwyczajny	UIC60 S54	01:14	760	54,216	27,108	80	stosowany na DB i CD
zwyczajny	UIC60 S49	01:18,5	1200	64,818	32,409	100
zwyczajny	UIC60 S54	01:26,5	3000	-	-	130	stosowany na DB
zwyczajny	UIC60	-	10000/ 4000	131,926	-	160	DB krzywa przej. (klotoida)
zwyczajny	UIC60	01:42	7000/ 6000	154,266	-	200	DB krzywa przej. Dziób ruchomy
zwyczajny	U36 UIC60	01:29,4	3000	88,105	-	130	stosowany na SNCF
zwyczajny	UIC60	1:64,9	6720	150,577	-	220	stosowany na SNCF
krzyżowy	UIC60 S49	01:09	190	33,23	10,523	40

Charakterystyki wybranych typów rozjazdów

rodzaj	Dopuszczalna prędkość [km/h]
	na torze zwrotnym
Rz S49(UIC60)-190-1:9	40
Rz S49(UIC60)-300-1:9	40
Rz S49(UIC60)-500-1:12	60
Rz UIC60-1200-1:18,5	100
Rkpj i Rkpd S49(UIC60)-190-1:9	40

Dopuszczalna prędkość na rozjazdach

Dopuszczalna prędkość w torze zwrotnym rozjazdu

Dopuszczalna prędkość pociągu na torze zwrotnym [km/h]	Promień łuku rozjazdu [m]	Skos rozjazdu
V≤100	1200	1:18,5
V≤60	500	1:12
V≤40	300 lub 190	1:9