Psychologia w kosmetologii 13-02-2013
Dr n. med. Anna Konopka
PSYCHODERMATOLOGIA - Powiazania miedzy skorą a psychiką są wieloraki, co wynika z właściwości skory takich jak jej widoczność dla otoczenia, zdolność wyrażania stanów emocjonalnych, wypływ na kształtowanie się obrazu własnej osoby, samoocenę i poczuci wartości oraz rolę w procesie socjalizacji w życiu.
Dziedzina wiedzy opisująca wzajemności pomiędzy psychiatrią i psychologią a dermatologią. Zajmuje się wszelkimi zaburzeniami.
Występowanie zaburzeń psychicznych wśród pacjentów z chorobami skóry leczonych ambulatoryjnie szacuje się na 30%. Wśród hospitalizowanych – 60%.
Zawiązki dermatologii i psychologii/ psychiatrii.
Niejednokrotne zaburzenia pierwotne psychiczne objawić się mogą schorzeniami skory. Pacjenci najczęściej unikają zgłaszania się do psychiatry.
Choroby skory, szczególnie oszpecające są często przyczyną poważnych problemów psychologicznych.
Problemy psychiczne w dermatologii.
Schorzenia dermatologiczne o etiologii psychogennej – nadmierne pocenie się, świąd psychogenny, przewlekła pokrzywka.
Schorzenia dermatologiczne modyfikowane przez czynniki psychogenne – trądzik, łysienie plackowate, atopowe zapalenie skóry.
Zaburzenia pierwotnie psychiczne objawiające się symptomami zawiązanymi ze skorą:
Obłęd pasożytniczy/ parazytoza ( urojenia pasożytniczej choroby skory)
Urojenia wydzielania cuchnącego potu
Omamy dotykowe
Zaburzenia obrazu ciała w przebiegu jadłowstrętu psychicznego
Dysmorfofobia – wyczuwa zmiany na skórze, których nie ma.
Sztucznie wywołane dermatozy ( samookaleczenia, zespół Munchausena)
Wtórne zaburzenia psychiczne w przebiegu oszpecających schorzeń dermatologicznych.
- zaburzenia nastroju
- zaburzenia lękowe
Np. u pacjentów z łysieniem plackowatym, łuszczycy, trądziku, bielactwa
Depresja – najczęstsze zaburzenie towarzyszce chorobom skory. Jej pojawienie się zależy od:
Rodzaju choroby – łuszczyca, trądzik
Położenia i rozległości zmian ( odkryte części ciała, twarz)
Czas trwania schorzenia
Zmiennych demograficznych
Cechy osobowości
Ryzyko dokonania samobójstwa jest szczególnie wysokie w przypadku:
Dysmorfofobii
Trądziku
Choroby skory o przebiegu przewlekłym i uposledzajacym funkcjonowanie (np. atopowe zapalenie skory, łuszczyca, uporczywy świąd)
Obecności choró afektywnych w wywiadzie
Wtórne schorzenia dermatologiczne w przebiegu zaburzeń psychicznych
Infekcje przenoszone drogą płciową u pacjentów maniakalnych, odhamowanych w wyniku zespołowych psychoorganicznych lub promiskuitycznych (niekontrolowane zachowania seksualne, przypadkowe)
Grzybice oraz infekcje bakteryjne skory w wyniku zaniedbywania higieny u pacjentów psychotycznych lub uzależnionych.
Formy autoagresji przebiegające z uszkodzeniem skóry, często w zaburzeniach osobowości
- rozległy pearcing lub/i tatuaże
- nacięcia
Schorzenie dermatologiczne modyfikowane w dużym stopniu przez czynniki psychogenne(np. wydarzenia stresowe)
Dla niektórych może mieć olbrzymie znaczenie emocjonalne ( niska samoocena,, lek, depresja, trudności seksualne, myśli samobójcze)
Podjęcie leczenia problemów emocjonalnych (psychoterapia/farmakoterapia) u części chorych może przynieść poprawę w zakresie objawów dermatologicznych!
Utrata owłosienia w formie plackowatych obszarów dotyczy najczęściej skory głowy, ale może tez obejmować brwi i rzęsy
Niekiedy doprowadza do całkowitego wyłysienia
Etiologia nieznana, wskazuje się na czynniki genetyczne i autoimmunologiczne, stres, jako czynnik spustowy
Zaburzenia depresyjne v/s lękowe mogą się pojawiać, jako wtórne
Skuteczność psychoterapii i leków przeciwdepresyjnych u części pacjentów
Subiektywne uczucie własnej brzydoty, wady fizycznej czy szpecących zmian skórnych. Pacjent uważa je za widoczne dla innych, mimo ze obiektywnie jego wygląd jest prawidłowy lub zmiany są niewielkie
Nieadekwatne spostrzeganie domniemanego defektu
Często przyczyna wycofania, izolacji, stanów depresyjnych, pogorszenia funkcjonowania w różnych stanach życia
Niekiedy są próby samobójcze
Najczescie skargi dotycza wyglądu twarzy: blizny, zmarszczki, wypryski, przebarwienia, owłosienie, asymetria nosa, ust, oczu
Niekiedy dotycza domniemanych deformacji narzadow płciowych, piersi, brzucha czy stóp
Pacjenci mogą domagać się licznych, inwazyjnych zabiegów leczniczych
Może być zwiazana z zaburzeniami afektywnymi, zespolem natręctw, fobią spoleczna czy schizofrenią
Podejrzenie dysmorfofobii zawsze wymaga konsultacji psychiatrycznej!
Sztucznie wywołane dermatozy – zmiany skórne w całości wywołane przez pacjenta przy użyciu paznokci, niedopałków papierosów, ostrych przedmiotów lub chemikaliów. Mogą imitować różne choroby skóry, uwidaczniają się w postaci plam, pęcherzy, guzów, rumienia, obrzęku, itp….
Przyczyny – najczęściej związane z zaburzeniem osobowości typu bordeline, a mogą być również symptomem psychozy, zaburzeń obsesyjno- kompulsywnych, depresji lub upośledzenia umysłowego.
Zespół Munchausena – zbliżony do miyomanii, polega na kłamliwych relacjach na temat rzekomo istniejących chorób, często u osób z osobowością historyczną, którzy poddają się nawet ciężkim zabiegom .Występuje nietypowe, przewlekle, ciężkie objawy, niepoddające się leczeniu, powstające w wyniku samouszkodzeń, do których pacjenci się nie przyznają.
Podłoże nerwicowe - objawia się przesadnym drapaniem, rozdrapywaniem skóry, np. skórek wokół paznokci, wyciskaniem niewielkich zmian lub innymi maniupalcjami w obrębie zazwyczaj zdrowej skóry, co ma związek ze stresem. W konsekwencji powstają rozlegle rany, blizny czy infekcje.
Zaburzenia należące do grupy zaburzeń kontroli impulsów, polega na nieodpartym pragnieniu wyrywania sobie wlosó, prowadzac do widocznej utraty owłosienia.
Niejednokrotnie łączy się z zespołem obsesyjno-kompulsywnym, reakcją na stres ( szczególnie u dzieci), depresją czy lękiem.
Wymaga konsultacji psychiatrycznej
Leczenie: leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI
Psychoterspia
Leki przeciwdepresyjne
Niekiedy leki przeciwpsychotyczne
W przypadku występowania niepokojących objawów o charakterze psychodermatologicznym KNIECZNA KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA.