1. Finanse – to proces gromadzenia i rozdziału zasobów pieniężnych a w potocznym rozumieniu tego pojęcia same zasoby pieniężne którymi dysponują publiczne i prywatne podmioty gospodarcze (ujęcie dynamiczne) Finanse – to specyficzny rodzaj stosunków ekonomicznych, które powstają w procesie wymiany lub podziału wartości materialnych i które dokonują się za pośrednictwem pieniądza (ujęcie statyczne). 2. Funkcje finansów publicznych: 1.alokacyjna – polega na kształtowaniu podziału zasobów miedzy sektor prywatny i publiczny a następnie ich dalszej alokacji wewnętrznej tych sektorów 2.redystrybucyjna – polega na kształtowaniu pierwotnego podziału dochodów ukształtowanego pod wpływem mechanizmów rynkowych 3.stabilizacyjna – polega na łagodzeniu wahań o charakterze koniunkturalnym 3. Finanse publiczne a finanse prywatne. Podobieństwa: *Wymagają sporządzenia budżetu, kierowania jego wykonaniem, ograniczania wydatków i kontroli wykorzystania środków finansowych Różnice: *przymusowy charakter gromadzenia środków publicznych przez państwo w przeciwieństwie do osób prywatnych, na które nie jest nałożony przymus osiągania dochodów *wykorzystanie finansów publicznych jako instrumentu realizacji określonych funkcji państwa dotyczących ogółu obywateli lub znaczących ich grup, finanse prywatne służą zaspokojeniu potrzeb jednostek *nie traktowanie jako celu gromadzenia środków publicznych dla osiągnięcia zysków w przeciwieństwie do takiej właśnie roli finansów prywatnych *poddanie finansów publicznych społecznej kontroli podczas gdy gospodarowanie środkami prywatnymi jest całkowicie dobrowolne *nieporównywalnie większa ilość zasobów publicznych w stosunku do środków jakimi dysponuje osoba prywatna. 4. Sektor publiczny a finanse publiczne Sektor publiczny tworzą: 1.majątek służący władzy i administracji rządowej i samorządowej 2.majątek służący publicznym instytucjom samorządowym 3.majątek w użytkowaniu publicznym (np. drogi) 4.majątek zaangażowany w działalność gospodarczą podmiotów publicznych Związki pomiędzy sektorem publicznym a finansami publicznymi: *bez środków publicznych część sektora publicznego nie mogłaby funkcjonować (np. obrona narodowa, infrastruktura komunikacyjna, administracja0 *powiązania są widoczne na gruncie długu publicznego, który powstaje na skutek kumulowania się deficytów budżetowych co angażuje fundusze publiczne na obsługę długu. Różnice: *sektor publiczny w ujęciu rzeczowym reprezentuje realne zjawiska i procesy gospodarcze *finanse publiczne przedstawiają zjawiska i procesy pieniężne *tylko część środków publicznych jest związana z finansami sektora publicznego, część sektora publicznego działa na zasadzie komercyjnym co jednak nie wyklucza możliwości ich dotowania z funduszy publicznych *całość środków publicznych nie jest wykorzystywana przez sektor publiczny ponieważ pewna część wydatków publicznych ma charakter transferowy. 5. Budżet państwa - funkcje, zasady Budżet państwa, plan finansowy państwa, zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych, sporządzone przez rząd (projekt budżetu) i zatwierdzone (po wprowadzeniu ewentualnych poprawek) przez parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej. Budżetowa ustawa, jeden z najważniejszych aktów prawnych obowiązujących w państwie, określający jego roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki zwane budżetem państwa. Projekt ustawy budżetowej opracowany przez ministra finansów (minister), uchwalany jest przez Radę Ministrów i przedstawiany sejmowi i senatowi do 31 X każdego roku. Jeżeli rząd nie jest w stanie przedstawić go w tym terminie, to zobowiązany jest do przedłożenia projektu ustawy o prowizorium budżetowym, która określa dochody i wydatki państwa na określoną część roku i traci moc z chwilą uchwalenia ustawy budżetowej. Budżet państwa może być zrównoważony (gdy kwoty dochodów i wydatków są sobie równe) lub niezrównoważony. W tym drugim przypadku może mieć miejsce deficyt budżetowy lub nadwyżka budżetowa. Budżet państwa musi zawierać także określenie sposobów pokrycia deficytu lub rozdysponowania nadwyżki. Charakter i wewnętrzna struktura budżetu państwa jest wyrazem kompromisu pomiędzy ścierającymi się interesami gospodarczymi i politycznymi.  Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych, podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.  Nadwyżka budżetowa, dodatnia różnica pomiędzy wpływami budżetu państwa gromadzonymi głównie z podatków i innych opłat o podobnym charakterze (np. opłaty celne), uzupełnianymi okresowo pożyczkami wewnętrznymi (np. w drodze emisji obligacji i zewnętrznymi, a jego wydatkami związanymi głównie z koniecznością finansowania tzw. sfery budżetowej oraz zabezpieczenia obsługi zadłużenia wewnętrznego i zewnętrznego. 6. Funkcje budżetu: - rozdzielna - polega na rozdzielaniu części dochodu narodowego. Zewnętrznym wyrazem tej funkcji jest gromadzenie i dzielenie przez budżet określonych zasobów pieniężnych. Skutkiem działalności jest przesuwanie siły nabywczej pieniędzy równymi podmiotami gosp. narodowej. Budżet państwa jest podstawowym narzędziem redystrybucji dochodu narodowego; - kontrolna - polega na wykorzystaniu informacji o gromadzeniu i podziale• zasobów budżetowych do kontroli procesów gospodarczych; - bodźcowa - polega na wykorzystaniu stosunków ekonomicznych budżetu z różnymi podmiotami gospodarczymi zwłaszcza - przedsiębiorstw do wywołania u nich określonych zachowań; - fiskalna - funkcja budżetu polega na przejmowaniu dochodów podmiotów działających poza państwem na rzecz budżetu. Ogólne zasady i tryb gromadzenia środków pieniężnych objętych budżetem państwa oraz przeznaczania tych środków na finansowanie zadań wynikających z funkcji państwa oraz formy organizacyjnoprawne jednostek, które realizują zadania objęte budżetem jest zawarta w ustawie prawo budżetowe. Budżetowe prawo, dział prawa wyodrębniony z prawa finansowego, obejmujący wszelkie przepisy regulujące zasady i procedury tworzenia i funkcjonowania budżetu państwa i budżetów samorządowych, określające w szczególności strukturę wewnętrzną budżetu, tj. zakres dochodów i wydatków oraz zakres odpowiedzialności za niewykonanie ustawy budżetowej. Obowiązujące obecnie w Polsce prawo budżetowe zostało uchwalone 1991.	7. Główne zasady budżetowe: - zasada jedności - wymaga objęcia całości dochodów i wydatków państwa jednym tylko budżetem (jedność formalna) oraz przeznaczenia wszystkich dochodów budżetowych na pokrycie całości wydatków budżetowych (jedność materialna),  - zasada powszechności (zupełności) - polega na objęciu budżetem państwa działalności finansowej wszystkich jednostek państwowych, niezależnie od formy, w jakiej rozliczają się one z budżetem, - zasada roczności - zapewnia periodyczność uchwalanego przez parlament budżetu,  - zasada szczegółowości - oznacza takie usystematyzowanie dochodów i wydatków budżetowych, aby właściwie wyrażały działalność rządu, pozwalając na pełną jej ocenę przez parlament.  - zasada - uprzedniości - zobowiązuje do uchwalenia budżetu przed rozpoczęciem nowego roku budżetowego, - zasada przejrzystości - wymaga przedstawiania budżetu w możliwie jasnym układzie, - zasadę jawności - wymaga, aby klasyfikacja dochodów i wydatków ułatwiała kontrolę polityki finansowej rządu przez parlament i opinię publiczną. - zasada równowagi budżetowej - zgodnie z którą przewidywane wydatki z budżetu powinny Formy organizacyjne gospodarki budżetowej. Gospodarowanie publicznymi zasobami finansowymi oprócz tego, że powinno odbywa się z przestrzeganiem przepisów prawa finansów publicznych oraz przestrzeganiem zasad finansów publicznych wymaga funkcjonowania odpowiednich form organizacyjnych jednostek sektora finansów publicznych. W polskim systemie gospodarowania funduszami publicznymi istnieją 4 takie formy 8. Jednostki budżetowe: Jednostka finansów publicznych: dysponuje środkami publicznymi *nie prowadzi działalności gospodarczej (instytucja o charakterze non-profit, nie skupia się na maksymalizacji zysków) *reprezentowana przez Skarb Państwa lub przez jednostki samorządu terytorialnego *regulowana ustawami Wyróżniamy 3 rodzaje jednostek finansów publicznych:1) podmioty prowadzące gospodarkę finansową w oparciu o budżet własny 2) podmioty prowadzące działalność na podstawie rocznych planów finansowych określonych w ustawie o finansach publicznych 3) państwowe osoby prawne działające na podstawie ustaw, które sporządzają plany finansowe zgodne z przepisami powołanymi przez te ustawy Jednostkami finansów publicznych nie są jednostki prawne jedynie wyposażone w mienie państwowe oraz państwowe osoby prawne, które spełniają zadania publiczne, a ich dochody z finansów publicznych są częścią dochodu całkowitego (np. KRUS, ZUS). Zakresem działania jednostki finansów publicznych obejmują Skarb Państwa oraz gminy, powiaty i województwa, a także te osoby prawne, które wypełniają zadania publiczne państwa lub samorządu o charakterze władczym lub niewładczym i których działalność jest finansowana ze środków publicznych w części lub w całości.  9. Cechy budżetu państwa Budżet państwa charakteryzuje się tym, że: gromadzenie środków odbywa się w sposób przymusowy; *dochody budżetowe gromadzone są na zasadzie bezzwrotnej; *działalność budżetowa poddana jest rygorom prawnym; *gospodarka budżetowa ma wymiar nie tylko ekonomiczny ale także społeczny; *gospodarka budżetowa państwa określa pośrednio ramy ustrojowe państwa. System budżetowy obejmuje elementy : a. podmiotowe b. prawne c. instrumentalne d. techniczne 10. Metody finansowania budżetowego (budżetowania) a) metoda brutto – całość dochodów i wydatków danej jednostki organizacyjnej (stanowi dochody lub wydatki danego budżetu) wchodzi pełnymi kwotami do budżetu państwa lub samorządy terytorialnego Zalety metody brutto 1) pozwala na finansowanie zadań jednostki bez względu na rozmiar dochodów lub brak dochodów 2) dzięki tej metodzie władze publiczne sprawują pełną kontrolę nad daną jednostką organizacyjną 3) pozwala na w miarę równomierne zaspokojenie (finansowanie) potrzeb w różnych regionach kraju i terytoriach bez względu na poziom ich zamożności Wady metody brutto 1) nie zachęca kierowników, pracowników do pozyskiwania dochodów wlasnych 2) nie sprzyja racjonalizacji wydatków 3) nie sprzyja racjonalnemu planowaniu budżetowemu b) metoda netto – jednostka pokrywa swe wydatki z własnych dochodów, rozliczając się z właściwym budżetem swym wynikiem finansowym Zalety metody netto 1) sprzyja racjonalnemu wydatkowaniu 2) zakres realizowanych zadań zależy od tego ile tych zadań da się pozyskać z rynku 3) sprzyja pozyskiwaniu środków do sektora finansów publicznych 4) sprzyja bardziej racjonalnemu planowaniu Wady metody netto 1) nie pozwala na zaspokojenie potrzeb w sposób równomierny na całym obszarze kraju czy gminy 2) tracimy co najmniej częściową kontrolę nad środkami publicznymi 3) nie sprzyja racjonalnej alokacji środków publicznych w warunkach zmieniających się potrzeb społecznych 11. ETAPY PROCEDURY BUDŻETOWEJ BUDŻETU PAŃSTWA I etap przygotowania projektu. MFin. przedstawia Radzie Ministrów (ok. lipca roku poprzedzającego rok budżetowy) założenia projektu budż. na rok następny wraz z wykazem jednostek sektora rządowego. Następnie MF wydaje notę budżetową. Na pd. tej noty, każdy z dysponentów opracowuje swoje fragment budżetu. Fragmenty te zwracane są w wyznaczonym czasie Ministrowi Fin., który na ich podstawie sporządza projekt ustawy budż. Jeżeli projekt jest gotowy to MF przedkłada go Radzie Ministrów, która projekt uchwala i wraz z uzasadnieniem przedstawia Sejmowi do dnia 30.09 roku poprzedzającego rok budżetowy. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż 1 rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Dzień 30.09 zamyka I etap. Jednostki budżetowe na podstawie tego projektu mają ustalić swoje budżety do 15.11). II etap uchwalenie budżetu Projekt budżetu trafia do Sejmu. Pierwszy tryb prac: - posiedzenie plenarne i I czytanie tu następuje expose budżetowe wygłoszone przez premiera lub Ministra Finansów.Po I czytaniu budżet w całości trafia do Sejmowej Komisji Fin. Pub. a w częściach do Komisji resortowych. Nad tymi pracami czuwa komisja fin. pub., która przygotowuje budżet do drugiego czytania. - posiedzenie plenarne i II czytanie. Poseł generalny referuje wyniki prac komisji i proponuje zmiany, które poddawane są głosowaniu oraz sugeruje dokonanie zmian budżetu w zakresie organów kontroli. Proponowane zmiany poddawane są głosowaniu jako poprawki i kończy się posiedzenie przyjęciem uchwały o przyjęciu ustawy budżetowej. Ustawa budżetowa uchwalona przez Sejm zostaje skierowana do Senatu, który może uchwalić do niej poprawki w ciągu 20 dni Jeżeli nie ma poprawek ustawa wraca do Sejmu i Marszałek przedkłada ją prezydentowi. Jeżeli są-wraca do Sejmu gdzie poprawki są zatwierdzane i marszałek przedkłada ją Prezydentowi. Prezydent podpisuje w ciągu 7 dni. Budżet powinien być przyjęty do 31.01 III etap wykonanie budżetu.	Z dniem 1 stycznia rozpoczyna się III etap. Przed przystąpieniem do wykonania ustawy budżetowej w terminie 21 dni od jej ogłoszenia dysponenci części budżetu przedstawiają M. Finansów plan pełnej klasyfikacji w zakresie dochodów i wydatków zwany układem wykonawczym. Wykonanie budżetu polega na gromadzeniu dochodów i dokonywaniu wydatków. Wykonywaniem budżetu państwa kieruje Rada Ministrów. 12. ETAPY PROCEDURY BUDŻETOWEJ JST. I etap przygotowanie projektu budżetu: Przygotowanie projektu budżetu należy do zarządu jednostek. Do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy przedkładają projekt budżetu wraz z opracowaną informacją o stanie mienia komunalnego organowi stanowiącemu, czyli radzie i RIO do zaopiniowania. Negatywna opinia RIO nie wstrzymuje prac nad budżetem. RIO pokazuje, co należy poprawić.Przedstawione są dwa progi zadłużenia na koniec roku budżetowego: I próg – zadłużenie na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli to zadłużenie przekroczy 55% wykonanych dochodów ogółem to proporcje zmniejsza się do 12 %. II próg od 2003 r (dług ciągniony) - łączna kwota wszystkich zobowiązań przypadających do spłaty nie może przekroczyć 60% dochodów wykonanych. II etap uchwalenie budżetu Procedura w JST. może być zróżnicowana, bo każda ustawa ustrojowa przewiduje możliwość ustalenia swojej procedury budżetowej. Rada uchwala procedurę budżetową w formie uchwały, najczęściej bezterminowo. Każda jst. ma swoją uchwałę proceduralną. Uchwała budżetowa winna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego nie później jednak niż do 31.03. Jeżeli rada nie uchwali budżetu traci swoje uprawnienia, a przejmuje je RIO, które w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia przejmuje kompetencje rady i nadaje jednostce sam. ter. Budżet. Uchwalenie budżetu kończy drugi etap procedury budżetowej. Ustawa budżet zostaje skierowana do ogłoszenia w Dz. Urzędowym województwa. Po uchwaleniu organ wykonawczy ma 21 dni na sporządzenie układu wykonawczego budżetu III etap wykonanie budżetu Zasady wykonania stosuje się odpowiednio w jednostkach samorządu terytorialnego. W toku wykonywania budżetu zarząd po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej do spraw budżetu, może dokonać zmian w planie budżetowym między rozdziałami i paragrafami, zaś między działami dokonuje ich organ stanowiący. W budżecie przewidziane są rezerwy dla utrzymania płynności finansowej. 13. Fundusze celowe są jedną z form organizacyjno-prawnych jednostek należących do sektora finansów publicznych spełniającą następujące kryteria: *musi być powołany ustawowo *jego dochody muszą pochodzić ze środków publicznych a wydatki muszą być przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusze celowe: *Fundusz Ubezpieczeń Społecznych *Fundusz Emerytalno-Rentowy *Fundusz prewencji i rehabilitacji *Fundusz administracyjny *Fundusz pracy *Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych *Państwowy Fundusz Kombatantów *Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych *Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej *Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych *Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi *Fundusz Promocji Twórczości *Fundusz Nauki i Technologii Polskiej *Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla uczniów *Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej *Fundusz Promocji Kultury *Fundusz Reprywatyzacji przedsiębiorstw *Fundusz Skarbu Państwa *Funkcja rozdzielcza - przejmowanie przez Skarb Państwa części środków pieniężnych od przedsiębiorców i ludności oraz rozdzielenie ich na określone cele *Funkcja alokacyjna – państwo wpływa na alokację czynników wytwórczych i wytwarzanych produktów *Funkcja stabilizacyjna – polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych do kształtowania sytuacji społeczno – ekonomicznej kraju *Funkcja fiskalna – wynika z polityki skarbowej państwa zmierzającej do osiągnięcia jak największych wpływów z podatków lub wpłat pozwalających pokryć wydatki uważane za społecznie niezbędne *Funkcja stymulacyjna *Funkcja kontrolna – polega na kontroli gromadzenia dochodów oraz kontroli ich redystrybucji w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości. Podczas przeprowadzania kontroli określa się poprawność pobierania dochodów, celowość wydatków, legalność postępowania i efektywność gospodarki budżetowej. Zasady gospodarki budżetowej 1.zasada jedności a.jedność formalna postuluje by budżet był objęty jednym dokumentem prawnym b.jedność materialna postuluje by wszystkie dochody wpływające do budżetu bez względu na źródła ich pochodzenia stanowiły pulę środków finansowych, z których będzie dokonywać się wydatków w uchwalonych przez Sejm wysokościach 2.zasada równowagi budżetowej w XVIII wieku była ona traktowana jako złota reguła finansów publicznych postulowała o matematyczną równość pomiędzy dochodami i wydatkami publicznymi. 14. Klasyfikacja budżetowa – to jednolity system symboli cyfrowych służący grupowaniu dochodów i wydatków budżetowych wg określonych zasad i kryteriów. Pozwala ona: *określić uprawnienia organów publicznych do prowadzenia dochodów budżetowych i wydatkowania środków na ściśle określone cele *regulować podział dochodów i wydatków między różne działy gospodarki narodowej i regiony kraju *planować dochody i wydatki budżetowe w skali państwa i podziału terytorialnego *ujednolicić typ planowania ewidencji i sprawozdawczości dochodów i wydatków *kontrolować gospodarkę budżetową 15. Uchwalanie i opracowywanie budżetu państwa 1.przedstawienie projektu budżetu Radzie Ministrów. Główny ciężar opracowania budżetu spoczywa na Ministrze Finansów. Prace rozpoczynają się w połowie roku poprzedzającego rok budżetowy. Obejmują one następujące etapy: a.opracowanie założeń budżetu państwa i przygotowanie wstępnego projektu budżetu przez ministerstwo finansów. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia projektu budżetu, które obejmują prognozy dotyczące podstawowych wskaźników makroekonomicznych b.zatwierdzenie wstępnego budżetu przez Radę Ministrów c.opracowanie projektów części budżetowych d.konsultacje międzyresortowe i przygotowanie ostatecznej wersji projektu ustawy budżetowej, który musi zawierać główne cele polityki gospodarczej i społecznej, założenie makroekonomiczne na rok budżetowy i dwa następne lata, przewidywane wykonanie budżetu państw za rok poprzedzający rok, którego budżet dotyczy, omówienie projektowanych przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków budżetowych, informacje o przewidywanym na koniec roku stanie długu publicznego e.zatwierdzenie projektu przez Radę Ministrów – Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym i wraz z uzasadnieniem	przedstawia go Sejmowi do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. W przypadku przedstawienia Sejmowi projektu ustawy o prowizorium budżetowym, Rada Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium. 2.praca w Sejmie nad uchwaleniem projektu ustawy budżetowej Zgodnie z konstytucją prace nad budżetem w Parlamencie nie mogą trwać dłużej niż 4 miesiące. Harmonogram pracy w Sejmie rozpoczyna się od pierwszego czytania projektu budżetu, które może się odbyć nie wcześniej niż 7 dnia od doręczenia posłom projektu. W trakcie pierwszego czytania premier v-ce premier lub Minister Finansów przedstawia ogólną koncepcję projektu oraz jej uzasadnienie, po czym następuje seria pytań posłów, odpowiedzi przedstawicieli rządu oraz wstępna debata nad przedłożonymi dokumentami. Po pierwszym czytaniu projekt budżetu jest kierowany do Komisji Finansów Publicznych (komisji budżetowej) oraz do właściwych komisji sejmowych (komisje branżowe). Komisja budżetowa dokonuje ogólnej analizy budżetu i bada części budżetowe tych resortów dla których jest ona komisją branżową. Celem tego etapu jest wysłuchanie opinii ekspertów kierownictwa Ministerstwa Finansów i NBP oraz skierowanie dodatkowych pytań pod adresem rządu. Podczas prac w komisjach branżowych rozpatrywane są poszczególne części projektu budżetu, prace w tych komisjach kończą się sformułowaniem opinii i wniosków i skierowaniem ich do komisji finansów publicznych. Ostatecznie w tej fazie praz komisje przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie o projekcie budżetu, w którym wnioskują o przyjęcie projektu bez poprawek lub z poprawkami. Komisja finansów publicznych przedstawia Sejmowi sprawozdanie o projekcie ustawy wraz z wnioskami. Jest to tzw. drugie czytanie. Ma tu miejsce debata z możliwością zgłoszenia dużej liczby poprawek Sejm kieruje je do rozpatrzenia do komisji budżetowej. Komisja ta z udziałem wnioskodawców zgłoszonych poprawek rozpatruje je i przedstawia Sejmowi dodatkowe sprawozdanie w którym wnioskuje o ich przyjęciu. Trzecie czytanie może się odbyć niezwłocznie po drugim jeżeli projekt nie został skierowany do komisji budżetowej. Kończy się ono uchwaleniem ustawy budżetowej, która jest przesyłana marszałkowi Senatu i Prezydentowi. 3.prace w Senacie senat w ciągu 20 dni od daty otrzymania ustawy budżetowej powinien podjąć uchwałę o jej przyjęciu lub zaproponować poprawki. Marszałek Senatu kieruje ustawę do komisji Senackich, z których każda rozpatruje odpowiednią część. Szczególną rolę w wypracowaniu stanowiska Senatu spełnia komisja gospodarki, która może korygować stanowiska poszczególnych komisji lub w ogóle ich nie uwzględniać co wymaga jednak uzasadnienia. Senat na plenarnym posiedzeniu przyjmuje ustawę budżetową bez poprawek lub przekazuje Sejmowi z propozycjami zmian. Ustawa budżetowa wraca ponownie do Sejmu, gdy Senat uchwali do niej poprawki. Sejm może przyjąć poprawki lub je odrzucić większością 2/3 głosów w obecności co najmniej polowy ogólnej liczby osób. 4.udział prezydenta Na podstawie ustawy budżetowej prezydent ma 7 dni od jej otrzymania. Może odmówić jej podpisania i wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności budżetu z konstytucją. Po orzeczeniu przez Trybunal Konstytucyjny o zgodności ustawy z konstytucją prezydent nie może odmówić jej podpisania. Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona prezydentowi do podpisu. Może on w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Kontrola wykonania budżetu Zadanie kontroli wykonania przez rząd ustawy budżetowej spoczywa na Sejmie. Negatywna ocena może stanowić podstawę do odmowy udzielenia absolutorium. Radzie Ministrów, która jest zobowiązana do przedłożenia Sejmowi w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego sprawozdania z wykonania budżetu wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. NIK ma obowiązek sporządzić opinię na temat wykonania budżetu i przedłożyć je Sejmowi, który w ciągu 90 dni musi podjąć uchwałę w sprawie absolutorium dla rządu. Poprzez poprawne wykonanie budżetu rozumie się terminowe dokonywanie płatności oraz trzymanie się granic kwot określonych w prawie finansowym. Komisja Finansów Publicznych proponuje przyjęcie lub odrzucenie sprawozdania Rady Ministrów. Negatywna ocena sprawozdania lub jej części nie pociąga za sobą odmowy udzielenia absolutorium. Przez środki publiczne rozumie się wszystkie wpływy finansowe gromadzone na rachunkach władz publicznych. Dochody publiczne – to należne lub faktyczne wpływy środków pieniężnych do budżetów publicznych pobierane przez organy finansowe lub jednostki budżetowe, które realizowane dochody przekazują do organów finansowych ze względu na powiązanie z budżetem systemem netto. Przychód – jest to wpływ o charakterze zwrotnym. Służy on finansowaniu deficytu budżetowego (np. wpływy ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych, zaciągniętych pożyczek i kredytów, prywatyzację majątku Skarbu Państwa. Dochody publiczne dzielimy na: *dochody bieżące (dochody podatkowe i nie podatkowe) *dochody kapitałowe inaczej majątkowe (ze sprzedaży nieruchomości) Wydatki publiczne (budżetowe) są związane z funkcjonowaniem działów administracji rządowej i lokalnej Rozchody publiczne – są związane ze spłatą otrzymanych pożyczek i kredytów oraz wykupem papierów wartościowych i dokonywaniem innych operacji finansowych np. udzieleniem pożyczek Deficyt budżetowy stanowi niedobór dochodów niezbędnych do sfinansowania zaplanowanych wydatków. Niedobór tych dochodów musi być uzupełniony przez zaciągnięcie kredytów i pożyczek. Kwota zaciągniętego w ten sposób długu musi jednak przekroczyć kwotę deficytu, ponieważ powinna dodatkowo sfinansować przypadające w danym roku spłaty długu zaciągniętego w latach poprzednich, powiększenie rezerw pieniężnych oraz zapewnić środki na inne operacje. Tak powiększona kwota niedoboru dochodów jest nazywana potrzebami pożyczkowymi budżetu państwa. Rodzaje deficytu budżetowego: *deficyt rzeczywisty – faktyczna różnica między dochodami i wydatkami w danym roku budżetowym *deficyt strukturalny – jest kategorią hipotetyczną zakładającą wielkość ujemnego salda dochodów i wydatków zrealizowanych przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki *deficyt cykliczny *deficyt globalny – całkowite ujęcie salda sektora finansów publicznych *deficyt pierwotny – stanowi różnicę pomiędzy dochodami i wydatkami pomniejszonymi o dochody uzyskane ze sprzedaży majątku publicznego i o pożyczki zaciągnięte na cele inwestycyjne Sposoby finansowania deficytu: 1.emitowanie skarbowych papierów wartościowych (bony skarbowe, obligacje skarbowe) 2.korzystanie z kredytów banków komercyjnych 3.korzystanie z kredytów międzynarodowych instytucji finansowych 4.zaciąganie kredytów w banku	centralnym lub emitowanie papierów wartościowych przez ten bank Dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów: *wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne *zaciągniętych kredytów i pożyczek *przyjętych depozytów *wymaganych zobowiązań 16. Pojęcie i rodzaje wydatków publicznych Istotą wydatków publicznych jest alokacja części dochodu społeczeństwa realizu­jąca zadania państwa i samorządów. Ekonomiczny sens wydat­ków fp polega na alokacji dóbr, tzn. wykorzystaniu części PKB na inwestycje albo konsumpcję, wg wyboru dokonanego przez władze. Wydatki finansów publicznych klasyfikuje się wg różnych kryteriów, z których trzy są najważniej­sze: kryterium funkcji, kryterium przeznaczenia i kryterium szczebla wydatkowania Funkcje wydatków publicznych wynikają bezpośrednio z funkcji państwa i samorządów. Istnieją trzy ogólne funkcje państwa: 1.klasyczne funkcje publiczne państwa (obrona narodowa, bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, administracja publiczna) nie zwiększają bezpośrednio PKB, chociaż usprawniając organizację społeczeń­stwa i pro­dukcji albo chro­niąc majątek narodowy i prywatny przed stratami, mogą wpływać na jego wielkość 2.socjalne funkcje władz publicznych -Nato­miast wydatki na infra­strukturę, naukę, ochronę zdrowia przynoszą efekty jeśli chodzi o poziom PKB i jego dynamikę, chociaż związek ten, w odróżnieniu od działalności rynkowych, jest trudny do obli­czenia, tym bardziej, że w większości przypad­ków pozytywne efekty występują po wielu latach. 3.ekonomiczne funkcje państwa Wydatki wg przezna­czenia, dzieli się ogólnie na: 1.wydatki bieżące, w tym wydatki na obsługę długu publicznego; 3) wydatki majątkowe albo kapitałowe (w tym głównie inwestycyjne). Wydatki bieżące obejmują: 1) subwencje ogólne (tylko w budżecie państwa - dla jednostek samorządu terytorialnego)-mają charakter środków wyrównujących dochodowość poszczególnych j.s., w odróżnieniu od dotacji - nie podlegają zwrotowi w razie nie wykorzystania. 2) dotacje (przedmiotowe i podmiotowe), dla jedn. sam. teryt. oraz przedsiębiorstw i instytucji-powiązane z określonym zadaniem realizowanym przez jednostkę dotowaną, a nie wykorzystane w danym roku, podlegają zwrotowi do budżetu państwa albo jednostki samorządu teryto­rial­nego w części, w jakiej zadanie nie zostało wykonane. Dotacje podmiotowe. Wykaz jednostek doto­wanych pod­miotowo musi zawierać ustawa (uchwała) budżetowa. Jeśli nie jest możliwe wskazanie pod­miotu, wykaz taki może zawierać grupy jednostek i łączną kwotę dotacji. Dotacje przedmiotowe mogą być udzielane wówczas, gdy zostaną odpowiednio skalkulo­wane według stawek jednostkowych np.dotacje do podręczników szkolnych i akademickich czy przedsięwzięć rolni­czych 3) świadczenia na rzecz osób fizycznych-Dotyczą głównie emerytur, rent i zasiłków dla bezrobotnych. 4) wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczane; 5) zakupy towarów i usług; 6) inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek fp lub realizacją ich statutowych zadań. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa albo jednostki samorządowej obejmują wydatki budżetu z tytułu oprocen­towania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych, oprocento­wania zaciągniętych kredytów i poży­czek oraz wypłat związanych z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami. 17. Pojęcie i rodzaje dochodów publicznych Dochody publiczne przejęte przez państwo (samorząd)oznaczają definitywne,czyli bezzwrotne zasilanie finansowe władz publicznych. Źródłem tych dochodów są dochody innych podmiotów, wydatkowanie tych dochodów oznacza ostateczne ich zużycie przez władze publiczne. Wyróżniamy dochody publiczne : 1.Daniny publiczne-są ciężarem nakładanym na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Ich cechą jest to, że podmiot ponoszący ciężar daniny publicznej nie otrzymuje w zamian żadnego bezpośredniego świadczenia (korzyści). Np.podatki, akcyza, cło oraz świadczenie pieniężne(skłądki ZUS, czy Fundusz Pracowniczy) 2.Dochody publiczne z majątku i praw majątkowych-są rezultatem zaangażowania majątku w procesy gospodarcze: -dochody z dzierżawy -dochody z darowizn -dochody ze spadków -dochody ze sprzedaży majątku (praw majątkowych) *pozostałe dochody – towarzyszy im świadczenie ze strony władz publicznych -równego rodzaju opłaty -składki na różne fundusze publiczne9na ubezpieczenia społ.,zdrowotne) *przychody używane dla sfinansowania ujemnego salda / dochody 3 grupy-nie mają charakteru trwałego, należy go zwrócić wraz zodsetkami. Podział na dochody : -zwrotne (pożyczki) -dochody bezzwrotne wpływy publiczne i dochody publiczne Głównym źródłem dochodów publicz­nych są dochody bie­żące, a wśród nich dochody podatkowe Podatek-jest klasyczną daniną publiczną. Jest to: pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych.