PRAWOZNAWSTWO 2013/2014 Dr Tomasz Barszcz

09.10.2013

I WIELOZNACZNOŚĆ TERMINU PRAWO

1. Prawo- podstawowe znaczenie odniosła się do pewnych związków, prawidłowości istniejące w rzeczywistości.

2. Prawo- oznacza pewną dziedzinę nauki, odnosi się do pewnej dziedziny kultury, nauki.

3. Prawo- porządek rzeczywistości, który człowiek mocą własnego umysłu jest w stanie poznać jako powinność działania wobec innych (wyraz naturalny)

4. Prawo-to określony porządek obowiązujących w danym miejscu i czasie norm postępowania, ustanowionych lub uznawanych przez legalną władzę i przez tę władzę zabezpieczonych za pomocą środków przymusu; ta definicja określa prawo pozytywne, czasem się mówi o prawie obiektywnym; obiekt ->przedmiot->prawo przedmiotowe->lex

5. Prawo- o prawie jako o pewnej możliwości(dozwoleniu) postępowania w określony sposób, czynienia w odpowiedni sposób, wynikającej z tego porządku norm o którym mowa w 4 znaczeniu; prawo określa się często jako uprawnienie lub prawo podmiotowe lub prawo subiektywne lub ius

Prawo podmiotowe wynika z prawa przedmiotowego.

Walidacyjna funkcja prawa naturalnego(usprawiedliwia obowiązywanie prawa pozytywnego)

Z prawa pozytywnego wynika prawo podmiotowe. ( z lex wynika ius )

Prawo ma charakter:

1. Normatywny – normy postępowania są zawarte w tekstach tj. ustawy

2. Perswazyjny – prawo stara się nas przekonać, że posłuch wobec niego jest sprawą naszego wolnego wyboru

3. Heteronomiczny – taka właściwość prawa, że te normy są obce i pochodzą od innych adresatów (od władzy z zewnątrz)

II PRAWO JAKO PRZEDMIOT BADAŃ NAUKOWYCH

Z nazwą NAUKA wiążemy w języku polskim 3 znaczenia:

1. Możemy ją pojmować jako pewien typ aktywności ludzkiej, pewne poznawanie czegoś. Funkcjonalnie rozumienie nauki (uprawiać naukę).

2. Odnosi się do rezultatu poznania tych czynności, teoria naukowa, aparatura naukowa

3. Socjologiczne, kulturowe ujęcie nauki odnosi się do organizacji ludzkich, związanych z uprawianiem nauki i rozpowszechnieniem rezultatów(np. Ministerstwo Nauki)

CHARAKTERYSTYKA ZNACZEŃ NAUKI:

1. Ujęcie funkcjonalne

• Ma cel teoretyczny, poznawanie rzeczywistości to poznanie informacji, chodzi o wytworzenie wiedzy o pewnym aspekcie rzeczywistości

• Eliminujemy motywy i czynniki poza poznawcze, poznanie świadome eliminacje czynników poza poznawczych

• Poznanie naukowe to takie poznanie, które wymaga kompetencji podmiotu poznającego

• Poznanie naukowe jest uporządkowane, przebiega według określonych metod, trzeba nabyć pewne kompetencje aby być naukowcem,

• Poznanie nauk dotyczy zawsze od aspektu przedmiotu, podejście jest aspektywne

1. Odnosi się do rezultatu poznania tych czynności, teoria naukowa, aparatura naukowa

• Nauka jako rezultat poznania , wiedza która jest interesująca(zawiera nową wiedzę, której wcześniej nie było) nauka ma zaspokajać ogólnoludzkie potrzeby poznawcze

• O wiedzy, zbiorze informacji mówi się, że ma być intersubiektywnie kontrolowalna( sprawdzalna

• Uporządkowany charakter tych informacji, teoria naukowa nie ma informacji sprzecznych(nauka jako wybór ma pewien zbiór informacji) cechą zdań jest ich prawdziwość

• Pewne zaplecze administracyjno-techniczne dla poznania nauki i rozpowszechniania nauki jako wytworu

1. Socjologiczne , kulturowe ujęcie nauki, odnosi się do organizacji ludzkich, związanych z uprawianiem nauki i rozpowszechnianiem rezultatów (np. Ministerstwo Nauki)

PODZIAŁ NAUK(ze względu na cel poznania)

NAUKA

Filozoficzna niefilozoficzna

Realne Formalne

Humanistyczne Przyrodnicze

(wytwory umysłu, literatura, (przyroda, natura)

Malarstwo, organizacje społeczne)

FILOZOFIA dąży do ujęcia przyczyn maksymalnie najdalszych, zbudowania systemu, uniesprzecznić przedmiot.

Nauki NIEFILOZOFICZNE- dąży się do określenia tego jaki ten przedmiot jest, nie tyle „dlaczego?” ale „jakie?”; nauki nie poszukują przyczyn ostatecznych; wyodrębiamy w nich nauki

• Formalne (zróżnicowane ze względu na metodę, sposób postępowania) posługują się rozumowaniami(np. matematyka)

• Realne – nie posługują się metodami formalnymi

METANAUKI- (gr. Meta-ponad, poza)- nauki ponad naukami, badają inne nauki(nauka o naukach)

TEOLOGIA- poznanie naukowe, przedmiotem jest objawienie ( nie bada ducha ludzkiego, tworów przyrody) opracowuje objawienie

Od XIII do XIX wieku wyodrębniono 4 nauki prawne:

• Dogmatyka prawa(obszerna grupa nauk, zajmuje się prawem obowiązującym w ich toku, dąży się do określenia norm prawnych (dział humanistyki)

• Empiryczne o prawie (badają jak prawo się realizuje w podmiotach prawa (nauki przyrodnicze)

• Historyczne o prawie ( prawo jako pewien byt który istnieje w określonym czasie, powstaje i zmienia się ze społecznością, badają normy postępowania-element humanistyki)

• Filozoficzne o prawie – ogólna teoria prawa jurysprudencji, postrzegają prawo jako całość i szukają jego wyjaśnienia, podtyp nauki filozoficznej

16.10.2013

PAŃSTWO A PRAWO

Między państwem a prawe zachodzą różne relacje:

• Współcześnie państwo jest podstawowym czynnikiem prawa, głównym twórcą prawa

• Poprzez prawo, poprzez jego tworzenie i jego stosowanie państwo realizuje swoje cele wobec obywateli(podmiot podporządkowany jego władzy)

• Poprzez prawo określana jest struktura i tryby działania państwa (prawo podporządkowany jego władzy)

• Poprzez prawo określana jest struktura i tryby działania państwa (prawo usprawiedliwia władzę państwową)

• Poprzez prawo dochodzi do określania statusu obywateli; innymi słowy, uprawnienia i obowiązki podmiotów podporządkowanych władzy państwowej, wyznaczone poprzez prawo

PAŃSTWO(wyraz państwo powstał w języku polskim w XVw, pochodny od wyrazu PAN)- jako pochodny wyraz oznaczał tyle co pańskość, własność bycia panem. Państwo było synonimem słowa majątek; inny synonim: władza i rządzenie. Państwo zaczęło znaczyć tyle co obszar, kraina; współcześnie państwo odnosi się do pewnego towarzystwa.

W języku prawniczym dotyczy pewnego tworu społecznego, organizacji społecznej, która odznacza się kilkoma cechami:

PAŃSTWO:

1. Jest organizacją społeczną (państwo obejmuje większą ilość ludzi, w tej grupie ludzi istnieje pewien porządek zachowań, pewne reguły);

2. Państwo jest organizacją polityczną- państwo powstaje na wyższym poziomie kultury politycznej wśród tych ludzi, pojawi się pewien model, pomysł, porządek na te reguły o których była mowa przy opisie poprzedniej cechy;

3. Jest organizacją odznaczającą się wysokim stopniem zorganizowania

4. Jest organizacją przymusową, po pierwsze co do zasady tylko organy władzy państwowej są uprawnione do stosowania środków przymusu; po drugie członkostwo w państwie ma charakter sformalizowany

5. Jest organizacją terytorialną: porządek, zbiór reguły i ludzie zawszę są określeni w stosunku do jakiegoś terytorium

6. Państwo jest organizacją suwerenną

SUWERENNOŚĆ – łac. Superanus- najwyższy

SUWERENNOŚĆ znaczy:

1. Na terytorium państwa nie ma innych, wyższych organów władzy od jego organów centralnych, tzn że nie ma na terytorium państwa tworów(podmiotów), które nie podlegałyby decyzjom politycznym tych organów centralnych

2. Najwyższe organy państwowe we własnych decyzjom politycznych nie podlegają innym organom istniejącym poza terytorium tego państwa, płaszczyzna zewnętrzna i wewnętrzna

Najwyższe organy centralne – państwa totalitarne władza w ręku jednej osoby, w państwach demokratycznych reżim oparty jest na władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Suwerennym organem władzy ustawodawczej jest parlament, wykonawczej – rząd, sądowniczej – sąd najwyższy.

Suwerenność to NIE TO SAMO co niezależność. Suwerenność ma charakter prawny, niezależność to pewien stan faktyczny.

MODELE PAŃSTWA:

Kryteria:

1. Reżim polityczny- ogół zasad według, których aparat państwowy określa swój stosunek do obywateli, zbiór metod jakimi aparat państwowy posługuje się przy kierowaniu obywatelami.

Modele państw ze względu na reżim:

1. Demokracja (reżim demokratyczny) - W demokracji wyróżnia się demokrację pośrednią i bezpośrednią; kryterium: udział obywateli w sprawowaniu władzy, POŚREDNIA – władza za pośrednictwem wybranych przedstawicieli, BEZPOŚREDNIA – obywatele sami podejmują decyzję (referendum); decyzje polityczne podejmuj większość, wolność obywateli na zasadzie równości, szanuje się prawa, organy władzy państwowej wypełniana są w drodze wyborów, istnienie wielu partii politycznych (pluralizm polityczny), lud sprawuje władzę, organy władzy powinny się odnosić z zachowaniem określonych procedur

2. Totalitaryzm (reżim totalitarny) :

1. Monizm ideologiczny – w państwie jest popierany pewien model jaka jest rola obywatela w państwie totalitarnym)

2. Monizm partyjny- 1partyjność

3. Partia zachowuje monopol nad środkami masowego przekazu

4. Terrorystyczny system policyjny

1. Struktura terytorialna:

1. Państwa proste ( np. Polska, Słowacja) – organy terytorialne wchodzące w skład struktury państwowej nie posiadają suwerenności, w konsekwencji pozostają w hierarchicznym uporządkowaniu do organów centralnych.

2. Państwa złożone ( USA, Niemcy) – organy wchodzące w skład jednostek terytorialnych, w pewnym zakresie mają własne prawa, zachowują niezależność

1. Status organów centralnych ( władzy państwowej), kto sprawuje władzę

1. Monarcha ( 1 osoba fizyczna)

2. Republika (władza przedmiotowa ograniczona, 3-podział władzy)

PAŃSTWO PRAWNE = PAŃSTWO PRAWA

Działania państwowe zgodne z normami prawnymi.

PAŃSTWO PRAWNE:

1. Znaczenie formalne państwa prawnego- organizacja w której rządy, czyli władza sprawowana jest na podstawie i granicy prawa(aktywności są wyznaczone i określone poprzez reguły obowiązujące w społeczeństwie)

2. Znaczenie materialne państwa prawnego- to taka organizacja, w której władza, rządy opierają się nie tyle na porządku reguł prawnych ale na porządku wartości, które mają realizować te reguły.

DEMOKRATYCZNE PAŃSTWO PRAWNE- demokratyczne wzbogaca pojęcie państwo o 3 elementy; to takie państwo w ujęciu materialnym w którym:

1. Każda jednostka ludzka jest podmiotem podstawowych praw wolności

2. Demokratyczne prawo w którym istnieje 3-podział władzy państwowej polegający na wyodrębnianiu struktur władzy

3. To takie państwo w którym przestrzegana jest praworządność

APARAT PAŃSTWOWY

1. W sensie szerszym – jest to system organów państwowych + ich ciała pomocnicze+ agendy państwowe (zakłady i przedsiębiorstwa państwowe

2. W sensie węższym – jest to system organów państwowych + ich ciała pomocnicze (urząd gminy)

Organy państwowe działają w imieniu państwa; jeżeli posiadają majątek to stanowi to własność państwa.

OGRAN PAŃSTWOWY – to osoba lub zespół osób fizycznych w aparacie państwowym których określone działania podejmowane są na mocy norm prawnych i uważane są za działania państwa.

W teorii prawa wyróżnia się jako działania osób jako akty prywatne i akty państwowe.

Działania władcze i nie władcze:

• Działania władcze – takie działania państwowe, które po stronie adresatów tych działań podejmuje uprawnienia bądź obowiązki(np. wydanie wyroku, wydanie decyzji administracji)

• Działania nie władcze – nie powoduje skutków prawnych (np. wydawanie zaświadczeń, orędzie prezydenta)

POLITYKA w znaczeniu :

1. Klasyczne – to tyle co troska o dobro wspólne

2. Utylitarne (makiaweliczne)- polityka to pewna walka o zdobycie władzy państwowej i jej sprawowanie;

MAKIAWELIZM – cel uświęca środki .

SYSTEM POLITYCZNY – pewna całość, zbiór system tych podmiotów które troszczą się o dobro wspólne lub dążą do sprawowania władzy lub ją sprawują.

SYSTEM PARTYJNY – jest podsystemem systemu politycznego.

System:

1. 1-partyjny ( totalitarny) - legalnie może istnieć tylko jedna partia

2. 2-partyjny (USA) – w którym legalnie dopuszczane jest wiele partii ale praktycznie 2 są dominujące

3. Wielo-partyjny (Polska) – wiele partii legalnie istniejących ale żadna z nich nie jest w stanie samodzielnie sprawować władzę.

PARTIA POLITYCZNA:

Partia (łac. Pars – część) – część społeczeństwa.

Cechy partii politycznej :

1. Dobrowolność uczestnictwa;

2. Podobne pojęcie podstawowych spraw życia, muszą się zgadzać w pewnych kwestiach społecznych;

3. Wspólny program kierowania społeczeństwem;

4. Dążenie do realizacji tego programu poprzez opanowanie aparatu państwowego;

TYPOLOGIA FUNKCJI PARTII POLITYCZNYCH :

1. Partie polityczne pośredniczą pomiędzy aparatem państwowym a społeczeństwem, przez partie członkowie społeczeństwa wyrażają swoje opinie;

2. Reprezentują pewne grupy społeczne;

3. Sprawowanie władzy;

GRUPA NACISKU- różnią się od partii politycznych, tym że nie dążą do opanowania aparatu państwa, tylko aby działalność aparatu państwowego reprezentowała ich interesy.

Wyróżnia się w nauce:

1. Partie interesu(interes społeczeństwa)

2. Partie światopoglądowe(doprowadzenie do zwycięstwa określonej wizji)

3. Partie masowe ( ponad 10 % członków elektoratu)

4. Partie kadrowe

Podział partii na :

1. Założenia ideologiczne:

• Komunistyczna

• Socjalistyczna

• Socjal-demokratyczna

• Chrześcijańsko demokratyczna

• Liberalna

• Konserwatywna

1. Podejście do zdobycia władzy:

• Partia rewolucyjna (przewrót społeczny)

• Partia zachowawcza

• Partia reformistyczna

1. Miejsca w parlamencie :

• Partie lewicowe

• Partie prawicowe

23.10.2013

Wyróżniamy dwie koncepcje NARODU:

1. Jest to wspólnota ludzi ukształtowana na skutek podobieństwa lub tożsamości w przeżywaniu wartości kulturowych na które składają się : język, wspólna religia, wspólne obyczaje. Naród wywodzi się ze wspólnoty plemiennej.

2. Jest to związek ludzi połączonych świadomością wspólnych losów historycznych.

OJCZYZNA – pewien zbiór wartości, w których człowiek czuje się związany, zakorzeniony.

Relacje między PAŃSTWEM a ZWIĄZKIEM WYZNANIOWYM (kościołem)

PAŃSTWO WYZNANIOWE- to takie państwo, które jednemu z kościołów rozwijających działalność na jego terytorium przyznaje pozycję kościoła oficjalnego, zwanego państwowym lub narodowym.

Wyróżniamy dwa modele państwa wyznaniowego:

1. Monistyczną- koncentracja władzy świeckiej i duchowej w jednym podmiocie.

2. Dualistyczną – najwyższa władza państwowa spoczywa w rękach jednej osoby, a duchowa w rękach innego podmiotu)

Istnieją różne typy państwa wyznaniowego, mianowicie:

1. Tradycyjny, odznacza się :

1. Afirmacją czyli uznawaniem jednej doktryny religijnej jako prawdziwą;

2. w aktach normatywnych rangi ustrojowe jeden związek wyznaniowy zostaje określony jako państwo;

3. związek wyznaniowy jest przez państwo subwencjonowany

4. jest sprawdzony prawny zakaz wyznawania innych religii

1. Otwarty:

1. Rezygnacja z afirmacji, z uznawania jednej religii jako jedynie prawdziwej

2. jeden związek wyznaniowy uznany jest za państwowy a w konsekwencji ten oficjany związek wyznaniowy jest subwencjonowany przez państwo( państwo kładzie na niego pieniądze)

3. zapewnienie pewnej wolności religijnej na zasadzie równości4

PAŃSTWO ŚWIECKIE – jest to takie państwo w którym uznaje się (prawnie) zasady równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych, uznaje się wolność religijną.

Wyróżnia się 3 typy rozdziału między państwem a kościołem, 3 rodzaje separacji:

1. SEPARACJA CZYSTA – powstała w USA, zakaz prawny uznawania jakiejkolwiek religii za oficjalną, a samą wolność religijną pojmuje się negatywnie jako wolność od przymusu, państwo nie łoży na instytucje religijne;

2. SEPARACJA WROGA :

1. Wersja francuska - kościoły nie są uznawane za kościoły;

2. Wersja sowiecka – powstała na skutek rewolucji w Rosji Radzieckiej, ma charakter antykościelny (zamiast religii dąży się do ateizacji)

1. SEPARACJA SKOORDYNOWANA – uznanie podmiotowości prawnej związków wyznaniowych przez państwo, regulowanie stosunków między państwem a kościołem za pomocą dwustronnych układów.

PAŃSTWO KONKORDATOWE- umowa międzynarodowa między państwem a kościołem katolickim, której umawiające się strony zgodnie umawiają się co do stosunków między nimi. ( Polska, Włochy, Hiszpania)

PAŃSTWA BEZKONKORDATOWE – państwa , które nie zawarły umowy.

JĘZYKOWY WYMIAR PRAWA

JĘZYK – rozumiany jako system znaków konwencjonalnych, pełni następujące funkcje : narzędzie poznania i działania.

Funkcje poznania : służy do utrwalenia, przekazywania, uściślania, przechowywania wiadomości.

Funkcje poznania: informuje o naszych działaniach, rozkazuje

Struktura języka. Składa się 4 warstw, części:

1. Z FONEMÓW –najmniejsza cząstka języka, tworzą kompleksy, znaki które nabierają znaczenia)

2. Ze SŁOWNIKA – zbiór najprostszych znaków konwencjonalnych, znaki słowne, wyrażenia)

3. Z REGUŁ SEMANTYCZNYCH – reguły które określają jakie myśli należy powiązać z jakim znakiem)

4. Z REGUŁ SYNTAKTYCZNYCH- zasady wskazujące jak wiązać te proste znaki ze słownika w wyrażenia złożone

ZNACZENIE – myśli, treść nazwy, wyrażenia językowego.

OZNACZENIE- odnoszenie się nazwy do określonego przedmiotu (np. nazwa odnosi się do każdego przedmiotu)

WYPOWIEDŹ- każda jednostka języka która ma znaczenie a pełni funkcję komunikacyjną.

4 odmiany wypowiedzi:

1. OPISOWA – deskryptywna- wypowiedź służąca stwierdzania faktów, a ściślej do stwierdzenia obiektywnie istniejących cech (jest tak a tak); opisuje pewien obraz rzeczywistości, cechą wypowiedzi opisowej jest ich kwalifikowalność ze względu na prawdziwość lub fałszywość;

2. OCENNA – oceniająca- po 1 ocena może być samoistna lub instrumentalna, aprobuje lub dezaprobuje stan rzeczy, przedmiot jako środek do jakiegoś celu; po 2 oceny są obiektywne w ramach wypowiedzi oceniających wyróżnia się grupę wypowiedzi optatywnych, ich treścią jest ocena porządanego stanu rzeczy

3. PERFORMATYWNE –wypowiedź która służy do dokonywania czynności o charakterze konwencjonalnym (taka czynność, akt z którego dokonaniem pewne ustanowione przez człowieka reguły łączą dokonanie zmian w rzeczywistości); performatywy mogą być ważnie lub nieważnie dokonane;

4. SUGESTYWNE – dyrektywalne – to wypowiedź, która służy do spowodowania określonego zachowania na danej osobie; oddziaływanie na inną osobę, wskazówka jak należy się zachować. Wyróżniamy podtypy wypowiedzi sugestywnej:

1. Instrukcje – komunikują faktyczni informacje o tym jak faktycznie osiągnąć dany, określony cel; cel ma być faktyczny, czyny ludzkie, wypowiedź określająca warunki do określonego skutku, reguły wyznaczające czynności konwencjonalne

2. Normatywne , norma postępowania- wypowiedź informująca o normie postępowania, jest to wypowiedź która bezpośrednio nakazuje, zakazuje albo dozwala w określony sposób postąpić w określonych okolicznościach, treścią wypowiedzi normatywnej jest skierowanie przez autora normy do adresata normy żądania lub dozwolenia określonego zachowania się w określonych okolicznościach : * nakaz, zakaz lub dozwolenie w jezyku polskim zwykle wyrażają słowa takie jak: musi, należy, jest obowiązany, ma obowiązek, może, ma uprawnienia; * często się zdarza, że wypowiedzi normatywne zewnętrzne mają kształt wypowiedzi opisowych; *normatywne są często mylone z opisowymi o normatywnych;

NORMY POSTĘPOWANIA

Norma postępowania nie opisuje rzeczywistości i nie ocenia zachowania, wskazuje jak się zachować.

1. Często mówi się „norma znajduje zastosowanie” , znaczy że powstaje wymieniony w normie układ rzeczywistości

2. Często się mówi o zakresie stosowania norm, jest to zbiór sytuacji w których norma znajduje zastosowanie

3. Często się mówi o zakresie normowania, jest to zbiór zachowań których norma dotyczy

PRAWO :

1. Jest reflektowana poprzez język; oceniane i opisywane poprzez język

2. Jest stosowane poprzez język (np. wydanie wyroku)

3. Dociera do adresatów za pomocą języka, za pomocą tekstów prawnych – przepisów, wypowiedzi sugestywnych .

30.10.2013

TEKST PRAWNY –układ wypowiedzi (przede wszystkim sugestywnych-normatywnych) wytworzonych w przewidzianej prawem formie przez przedmiot mający do tego kompetencje oraz odpowiednio opublikowany (tekst prawny zawarty jest w aktach normatywnych)

JĘZYK PRAWNY- jest to język w którym formułowane są teksty obowiązującego prawa(teksty prawne).

JĘZYK PRAWNICZY- jest to język w którym formułowane są wypowiedzi o prawie. Językiem

Językiem prawnym posługuje się prawodawca. Językiem prawodawczym posługuje się każdy kto o prawie mówi.

Język prawniczy służy do charakteryzowania języka prawnego(komentarze, notatki)

Konstytucje, ustawy – wypowiedzi języka prawnego charakteryzowany przez język prawniczy.

Oba języki są zawsze pewnymi odmianami języka etnicznego.

JĘZYK PRWANY

Charakterystyka:

• Od strony semantycznej- z niektórymi wyrażeniami języka prawnego wiązane są inne znaczenia niż z tak samo brzmiącymi wyrazami języka etnicznego;

• Od strony syntaktycznej ( w składni)- dla języka prawnego charakterystyczne jest to, że używa się w nim czasu wyłącznie teraźniejszego i zazwyczaj trybu oznajmującego;

• Dopuszczalność stosowania użycia w jednym zdaniu, jednej wypowiedzi wielu takich samych wypowiedzi;

JĘZYK URZĘDOWY – jest to język etniczny, w którym z mocy samego prawa sporządzane powinny być:

• Przepisy prawa

• Czynności organów władzy publicznej

• Dokumenty potwierdzające dokonanie czynności prawnych przez osoby prywatne

Cechy języka prawnego (rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 20.06.2002 w sprawie zasad techniki prawodawczej):

Język powinien być :

• Adekwatny (precyzyjnie i wierni odtwarza zmiany prawodawcy)

• Komunikatywny ( wzory postępowania, które są kreowane, są zrozumiałe dla odbiorców)

• Zwięzły (wszystkie i tylko te wypowiedzi, które są konieczne do odtworzenia stosowalnych norm postępowania)

Pojęcia kilku narzędzi, które prowadzą do tego, że język jest adekwatny, komunikatywny i zwięzły:

1. Definicja legalna- przepis bądź przepisy które ustalają obowiązujące znaczenie terminów użytych w tekście prawnym (pojęcia mają inne znaczenie niż w języku etnicznym), język jest bardziej precyzyjny, prawodawca usuwa z języka etnicznego wieloznaczność

2. Klauzule generalne – są to zwroty zawarte w przepisie prawa(tekście prawnym), który odsyła czytelnika tego teksty do innego niż prawny system ocen lub norm. 3 rodzaje klauzul generalnych:

• Odesłania do dokonania wszechstronnej i swobodnej oceny danego przypadku

• Odesłanie do systemów reguł

• Odsyłanie do dość jednolicie pojmowanych wartości

1. Przepisy odsyłające – taki przepis który odsyła czytelnika do innych przepisów. Mocą przepisu odsyłającego prawodawca nakazuje szuka rozwiązań prawnych w przepisach ustanowionych w celu unormowanie innych zachowań.

PRZEPIS PRAWNY – podstawowa jednostka redakcyjna tekstu prawnego (zwrot językowy zawarty w tekście prawnym stanowiącym część redakcyjną tekstu wyodrębnioną przez prawodawcę w postaci artykułu, ustępu, paragrafu, punktu litery lub tiret (-)

Cechy PRZEPISU :

• Artykuł – podstawowa jednostka przepisu w której ujęta zostaje każda samodzielna myśl;

• Jeżeli ta jedna myśl jest wyrażana przez zespół zdań to dokonuje się podziału artykułu na ustępy;

• W obrębie artykułu lub ustępu jeżeli potrzebne jest dokonanie wyliczenia wprowadza się dwie części : wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty

• Jeżeli w obrębie punktu potrzebne jest kolejne wyliczenie, wprowadza się litery

• Jeżeli w obrębie litery potrzebne jest kolejne wyliczenie to wprowadza się tiret ( - )

• Artykuł oznacza się skrótem art. i cyfrą arabską z kropką, przy czym zachowuje się ciągłość numeracji poszczególnych artykułów w obrębie całego tekstu normatywnego

AKT NORMATYWNY dokument władzy publicznej zawierający tekst prawny (przepis)

Systematyka aktu normatywnego – uporządkowanie aktu normatywnego

7 części struktury :

1. Tytuł aktu normatywnego

2. Preambuła

3. Przepisy merytoryczne

4. Przepisy o zmianie obowiązujących przepisów

5. Przepisy przejściowe i dostosowujące

6. Przepisy końcowe

7. Podpis uprawnionego podmiotu

Nie wszystkie z tych części są obowiązkowe (najważniejsze – tytuł, przepisy, podpis)

TYTUŁ- aktu normatywnego:

1. Oznaczenie rodzaju aktu normatywnego: rozporządzenie, kodeks, ustawa

2. Data wydania

3. Ogólne określenie przedmiotu aktu, np. kodeks karny, cywilny, rodzinny

PREAMBUŁA – nie jest to element konieczny(tylko akty normatywne, o doniosłej roli społecznej, uroczysty wstęp, podaje racje dla których ustanowił ten akt normatywny)

VACATIO LEGIS – żeby określić normy na podstawie tekstu prawnego

PRZEPISY MERYTORYCZNE - część aktu normatywnego, w której określone są :

• Określenie zakresu spraw regulowanych przez pewien akt

• Obejmują również określenie zwrotów użytych w akcie normatywnym (definicja legalna)

• Przepisy prawa materialnego – określające uprawnienia i obowiązki podmiotów stosunków społecznych np. instytucja małżeństwa

• Przepisy ustrojowe – zawierają określenie organów, strukturę organów ich organizacje

• Przepisy proceduralne- zawarte jest określenie zasad postępowania zawartymi przed tymi organami

• Przepisy karne- przepisy które zawierają rozumienie szeroko rozumowanej odpowiedzialności karnej

• Przepisy o zmianie obowiązujących przepisów polecenia zastąpienie treści obowiązującego przepisu inną treścią

• Przepisy przejściowe i dostosowujące – określenia wpływu aktu normatywnego na stosunki prawne powstałe pod działaniem przepisów dotychczasowym,

• Przepisy końcowe:

-przepisy uchylające –derogacjne – określenie które aktu normatywnemu i jego częścizostają uchylone i nie obowiązują

-przepisy wprowadzające - o wejściu w życie aktu normatywnego, ten temin to vacatio legis(spoczywanie prawa)

06.11.2013

NORMY PRAWNE- jest to rządzenie lub dozwolenie określonego zachowania, w razie zaistnienia określonych okoliczności; to pewien wzór zachowania, które wyznacza w danym stanie rzeczy postępowania adresata.

Każda norma postępowania zawiera 3 elementy:

1. Określenie adresata, czyli temu komu norma coś nakazuje, zakazuje albo dozwala

2. Określenie wzoru postępowania wyznaczonemu adresatowi

3. Określenie okoliczności warunkujących zachowanie się adresata według określonego wzoru, pewien opis stanu rzeczy wszystkie te elementy kreuje autor normy

NORMA PRAWNA to taka która jest :

• Wykreowana przez wyższej rangi autorytet społeczny (przez legalną władzę)

• Zabezpieczenie przymusem, zabezpieczają realizowanie normy przez organy reprezentujące, przymus jest stosowany w ramach normy prawnej

• Wyznaczanie porządku społecznego, jeden z głównych czynników porządku społecznego

• Heteronomiczność, adresat normy prawnej odczuwa wzór jako pochodzący od jakiegoś zewnętrznego względem niego źródła

• Roszczeniowość, pewne połączenie powinności którą kreuje norma z uprawnieniem (roszczeniem); norma prawa kreuje jakiś obowiązek innej osobie, kreuje jakieś roszczenie, aby ta osoba zachowywała się w określony sposób

• Generalność i abstrakcyjność normy prawnej, to okoliczności w których norma prawa znajduje zastosowanie, następuje przez wyliczenie cech rodzajowych, w konsekwencji norma prawna jest skierowana do konkretnych kategorii podmiotów

BUDOWA NORMY PRWANEJ

1. H-D-S (3-elementowa) – zbudowana z hipotezy, dyspozycji i sankcji .

Hipoteza- określa warunki od zaistnienia których uzależnione jest zastosowanie się przez adresata normy do jej dyspozycji.

Dyspozycja- określenie wymaganego od adresata zachowania.

Sankcja – to konsekwencja negatywnie odczuwalna przez adresata normy, pewna dolegliwość jaką prawodawca ustanowił dla adresata gdy ten nie zachował się w sposób zgodny z dyspozycją w warunkach określonych hipotezą.

1. Koncepcje norm sprzężonych

H₁-D H₂-D

Każda norma składa się z dwóch połączonych ze sobą funkcjonalnie norm postępowania i normy sankcjonowanej i normy sankcjonującej.

Norma sankcjonowana – składa się z hipotezy i dyspozycji

Hipoteza normy sankcjonowanej określa warunki zachowania się adresata pierwotnego (najczęściej obywatel);

Dyspozycja normy sankcjonowanej – określenie pewnej reguły postępowania dla adresata;

Norma sankcjonująca- składa się z hipotezy i dyspozycji

Hipoteza- to stwierdzenie, że adresat pierwotny zachował się w sposób sprzeczny z regułą postępowania określoną przez normę sankcjonowaną

Dyspozyja – pewna reguła postępowania, która nakazuje adresatowi pierwotnemu poddać się konsekwencjom przewidzianym za naruszenie dyspozycji normy sankcjonowanej.

HIPOTEZA NORMY PRAWNEJ – pewien opis okoliczności faktycznych, w tym także cech samego adresata, w hipotezie wyodrębnia się elementy podmiotowe (wskazanie adresata, jego cech, celu, sposobu zachowania-działania) i przedmiotowe (wskazania dotyczące zjawisk zewnętrznych i niezależnych od adresata, a w szczególności określenie czasu i miejsca.

DYSPOZYCJA – sama zasada postępowania, która może być czynem lub czynnością konwencjonalną.

CZYNNOŚĆ KONWENCJONALNA – zachowanie któremu jakaś umowa, konwencja nadaje znaczenie inne aniżeli to, które wynikałoby z fizyczno-psychicznego przebiegu tej działalności(np. podniesienie ręki). Wśród czynności konwencjonalnych wyróżniamy czynności istotne prawnie, konieczne jest aby konwencja była wyznaczona przez normy prawne.

Uporządkowanie czynności konwencjonalnych :

1. Akty stosowania prawa.

2. Akty stanowienia prawa (uchwalenie ustawy)

3. Czynności prawne( złożenie oświadczenia, woli w celu wywołania określonych skutków prawnych, np. sporządzenie testamentu, zawacie umowy)

4. Czyn – takie zachowanie, którego sens wynika z fizyczno-psychicznego przebiegu zachowania.

REGUŁA POSTĘPOWANIA – reguła może wyznaczać bądź obowiązek prawny bądź dozwolenie prawne, a pochodnie również uprawnienie.

OBOWIĄZEK PRAWNY – polega na tym, że norma prawna ustanawia dla danego rodzaju adresatów i w danych warunkach nakaz lub zakaz określonego postępowania, ograniczając adresatowi swobodę wyboru zachowania.

ZANIECHANIE- polega na powstrzymaniu się od zachowania nakazanego przez dyspozycję normy prawnej

KONCEPCJA DOZWOLENIA – wyróżnia się dozwolenia słabe i mocne (prawo pozwala na pewne zachowania):

1. Są to takie dozwolenia jakiegoś zachowania, które wynikają z indyferencji prawa

2. Dozwolenia takie jakie są wprost określone przez prawo.

KONCEPCJA UPRWNIENIA – polega na tym, że norma prawna określa dla jej adresata w pewnych warunkach możność określonego zachowania, które wynika z tego , że na mocy prawnej osoby są obowiązane wobec uprwnionego zachowywać się w określony sposób.

RODZAJE UPRAWNIEŃ:

1. Wolności prawnie chronione – mamy do czynienia, wtedy gdy prawo określa możność podejmowania przez adresata zachowania o charakterze czynu; funkcja – ochrona określonych sfer życia przed ingerencją osób trzecich, obowiązek w postaci zakazu ingerencji w sferę objętą wolności

2. Prawo upoważnienia- norma prawna umocowuje adresata do dokonania istotnie prawnych czynności konwencjonalnych; w odróżnieniu od wolności prawnie chronionych prawo upoważnienia oprócz obowiązku nie ingerowania w pewną sferę wyznaczoną uprawnienim może przewidywać też obowiązek innego podmiotu do podjęcia działania, jeżeli uprawniony skorzysta ze swojego uprawnienia;

3. Immunitety- norma prawna wyznacza adresatowi niepodleganie kompetencjom określonych podmiotów(organom władzy publicznej)

4. Przywilej – norma prawna upoważnia adresata do podejmowania prawnych działań w sposób wyłączny lub z pierwszeństwem wobec innych osób, przywilej kreuje obowiązek innego traktowania.

5. Uprawnienie densu-stricto – roszczenie- uprawnienie do rządzenia od określonego podmiotu zachowania się w określony sposób, roszczenia dzielą się na materialne (mamy do czynienia gdy między danymi podmiotami skonkretyzuje się stosunek prawny), procesowe (uprawnienie do występowania z wnioskiem o udzielenie ochrony)

SANKCJA i jej rodzaje:

1. Represyjna ( karna) – stosowana za dokonania czynów zabronionych przez prawo- polega na pozbawieniu adresata istotnych dla niego dóbr (np. życia, wolności, majątku)

2. Sankcja egzekucji –wyegzekwowanie normy zachowania określonego w dyspozycji (np.komornik)

3. Nieważności –polega na odebraniu skuteczności prawnej (nie wywołuje skutków prawnych)

ODMIANY SANKCJI NIEWAŻNOŚCI

1. Bezwzględna – występuje z mocy samego prawa bez potrzeby dokonywania dalszych czynności, dotyka czynności prawnej od samego początku, nieważne są czynności sprzeczne z prawem, mające na celu obejście prawa.

2. Względna – inaczej wzruszalność, ma miejsce gdy uprawniony podmiot wystąpi z wnioskiem do właściwego organu o stwierdzenie nieważności dokonanej już czynności

3. Bezskuteczność zawieszona – gdy norma prawna określa tymczasowy brak skutków prawnych jakie wiąże się z dokonaniem czynności prawnych.

4. Bezskuteczność względna- dopiero stwierdzona przez konkretny organ gdy zażąda tego osoba(zazwyczaj pokrzywdzona przez tą czynność)

13.11.2013

Relacja przepis : norma prawna:

• Norma prawna nie jest przepisem prawa;

• Nie każdy przepis prawa zawiera normę prawną, jest tak że przeważnie jeden przepis zawiera część normy prawnej;

• Istnieją przepisy które w ogóle nie zawierają norm prawnych;

• Istnieją normy, które nie są wprost ( za pomocą dyrektyw językowych) wyprowadzone z tekstu prawnego;

Odmiany norm prawnych (ze względu na stopień sprecyzowania dyspozycji normy prawnej):

1. Konkretne – mamy do czynienia, wtedy gdy dyspozycja sformułowana jest wyraźnie, a więc jej uformowanie nie zostało powierzone stosującemu prawo, ani prawodawca nie nakazał jej wyprowadzania z tekstu prawnego dotyczącego innych stosunków społecznych.

2. Blankietowe – to takie normy, których dyspozycja jest powierzona do sformułowania organowi stosującemu prawo.

3. Odsyłające – normy zawarte w przepisach odsyłających, w tego typu normach dyspozycja jest określana poprzez wyraźne odwołanie.

Normy, podział ze względu na terytorialny zasięg obowiązywania:

1. Uniwersalne – ius universale – obowiązują na terenie całego państwa.

2. Partykularne – ius particulare – obowiązują na terenie części państwa.

Normy, podział ze względu na moc obowiązywania:

1. IUS COGENS – bezwzględnie obowiązujące –adresaci normy prawnej nie mogą wyłączyć mocą własnej decyzji wyznaczenia jej sytuacji prawnej przez dyspozycję;

2. IUS DISPOSITIVUM –adresat normy prawnej może umówić się inaczej. Mocą własnej decyzji, adresat normy prawnej w warunkach określonych w hipotezie może wyłączać zachowanie w dyspozycji;

Normy ze względu na stopień ogólności dyspozycji:

1. Ogólne (lex generalis) – taka norma, której dyspozycja obejmuje szeroki zakres normowania;

2. Szczegółowe ( lex specialis ) – taka norma, której dyspozycja obejmuje niewielki zakres normowania (zazwyczaj wyjątek od lex generalis)

Normy:

1. Reguły- to taka norma która jest stosowana na zasadzie wszystko albo nic, tzn gdy zaistnieje sytuacja określona w hipotezie tej normy to rozwiązanie, które ona wyznacza musi zostać przyjęte całkowicie, jeżeli nie zaistnieje taka sytuacja którą wyznacza hipoteza to reguła nie wnosi nic do podjętej decyzji (np. domniemanie niewinności)

2. Zasady – to takie normy które nie wyznaczają konsekwencji prawnych automatycznie jeżeli zaistnieją sytuacje wyznaczone przez hipotezy tych norm; stanowią racje argumentacyjne na rzecz danego rozstrzygnięcia;

ZASADY PRAWNE- zasadą prawa jest taka norma, którą w jakimś kompleksie norm prawnych (np. gałęzie prawa) uznawana jest za podstawową; za pomocą słowa zasada określane bywają często pozaprawne ideały prawne bądź polityczne, które z różnych względów z systemem prawa są związane.

SYSTEM PRAWA- (pewien zbiór, którego elementy są uporządkowane; działanie jednego elementu wyznacza działanie drugiego) – jest to zbiór w pewien sposób powiązanych i uporządkowanych generalnych i abstrakcyjnych norm wysłowionych w tekstach prawnych.

System prawa tworzą normy (nie przepisy prawne), tekst prawny dostarcza tylko materiału dla rekonstrukcji norm prawnych.

System prawa realizują dwie normy:

1. Wywiedzione z tekstów prawnych (za pomocą wykładni prawa)

2. Wywiedzione z norm wysłowionych w tekstach prawnych (za pomocą wnioskowań jurydycznych)

Usuwanie norm prawnych nie jest dozwolone.

Wprowadzanie do systemu norm prawa nie jest dozwolone, a czynności które pozwalają określić normy:

1. Derogacja- uchylenie norm prawnych poprzez uchylenie tekstu prawnego, w którym zostały zawarte na podstawie innego tekstu prawnego.

2. Orzeczenie kompetencyjnego organu o niekonstytucyjności tekstów prawnych (w PL- Trybunał Konstytucyjny , w USA- Sąd Najwyższy)

3. Upływ czasu na który dany akt normatywny został wydany.

4. DUSUETUDO – norma prawna traci walor obowiązującej ze względu, na to, że nie ejst stosowana przez organy państwowe, nie stosują prawnych norm.

ROZRÓŻNIENIE SYSTEMU PRAWA:

1. KONKRETNY – zbiór norm prawnych, które obowiązują w określonym miejscu i czasie; system prawa kontynentalny- system prawa krajów Europy kontynentalnej, system prawa romańsko-germańskiego;

2. TYP – rodzina prawa – gdy mamy na myśli ogólne pojmowane zespoły norm prawnych, które występują w kilku państwach jednocześnie, mówi się o systemie kontynentalnym i systemie prawa anglosaskiego;

SYSTEM PRAWA ROMAŃSKO –GERMAŃSKI:

• Wyłączność prawa stanowionego jako źródła prawa;

• Zakaz stanowienia prawa przez sądy;

• Założenie, że prawo jest stanowione racjonalnie, w konsekwencji tworzy system niesprzeczny i pozbawiony luk;

• Za doskonałą formę prawa uważane są kodeksy (ustawy, które w sposób całościowy regulują określoną dziedzinę życia społecznego)

SYSTEM PRAWA ANGLO-SASKI (common law) – występuje w krajach, które należały do wspólnoty angielskiej (UK, USA) źródła prawa:

Obok prawa stanowionego występują takie typy jak prawo sędziowskie (precedensowe-case law), prawo zwyczajowe (powszechne) a także zasada słuszności , doniosłą rolę w prawotwórstwie odgrywają sądy, które w swoich orzeczeniach formułują ogólne normy postępowania, które mogą być podstawą do dalszych orzeczeń, odrzuca się założenie, że prawo tworzone jest racjonalnie, w konsekwencji system prawa nie jest niesprzeczny i zawiera luki.

ZWIĄZKI MIĘDZY ELEMENTAMI SYSTEMU PRAWA na:

1. Płaszczyźnie treściowej – polegają na :

1. Poprzez jednolitość języka prawnego, tzn jest tak , że taki sam wyraz w różnych tekstach prawnych ma takie samo znaczenie;

2. Istnieją normy i przepisy odsyłające;

3. Istnienie wspólnej podstawy aksjologicznej dla normy;

4. Istnienie powiązań pomiędzy normami prawnymi tj. normy prawne pozostają względem siebie w logicznej zgodności

1. Płaszczyźnie hierarchicznej- przyjmuje się, że różne normy prawne danego systemu mają większą lub mniejszą moc obowiązywania, tzn. że norma o większej mocy obowiązywania wyłącza normy o mniejszej mocy;

2. Płaszczyźnie kompetencyjnej- stanowienie i stosowanie prawa jedynie wówczas jest skuteczne jeżeli dokonuje się w ramach konwencji wyznaczonej normami prawnymi.

CECHY SYSTEMU PRAWA-

1. Zupełność

2. Niesprzeczność- jest niesprzeczny (spójny), wtedy i tylko wtedy gdy nie zawiera sprzeczności.

Sprzeczność:

1. Logiczna – normy mają wspólne, takie same zakresy stosowania ale różne zakresy normowania.

2. Przeciwieństwa logiczne – wtedy gdy nie jest możliwe jednoczesne zrealizowanie dwóch norm ale każda z tych norm może pozostać w całości niezrealizowana.

3. Niezgodność prakseologiczna- samorealizowanie normy, zachowania się działania określany przez inną normę prawną;

REGUŁY KOLIZYJNE – sposoby znoszenia sprzeczności między normami.

1. Reguła hierarchicznego porządku – norma prawna usytuowana w systemie prawnym wyżej (większa moc obowiązywania), wyłącza zastosowanie w danym przypadku normy będącej niżej w systemie prawa (lex derogat legi inferiori) ; norma wyższa wyłącza w danym przypadku niższej normy prawnej;

2. Reguła porządku czasowego- norma prawna wyprowadzona z tekstu prawnego ustanowionego później wyłącza stosowanie normy prawnej wyprowadzonej z tekstu prawnego ustanowionego wcześniej (lex posteriori derogat legi priori);

3. Reguły porządku treściowego – norma szczególne wyłącza zastosowanie normy ogólnej (lex specialis derogat legi generali)

DEROGAT – nie jest to akt prawodawcy, to pewien kanon myślowy.

ZUPEŁNOŚĆ SYSTEMU PRAWA – tzn, że prawodawca unormował każdą sytuację wymagającą ustanowienia normy, czyli że w każdych okolicznościach w których istnieje potrzeba odwołania się do prawa ustanowiona jest regulacja prawna; do systemu prawa należą wszystkie i tylko te normy, które zostały uchwalone w specjalnej procedurze- organy stosują prawo muszą znaleźć rozstrzygnięcie prawne rozpoznając sprawę.

20.11.2013

Gałęzie prawa- zbiór norm prawnych, które regulują określoną sferę stosunków społecznych oraz wytwarzają typowe dla tych stosunków społecznych instytucje prawne.

Kryteria przy porządkowaniu prawa na gałęzie:

1. Charakter stosunków społecznych, które prawo reguluje (prawo prywatne, prawo publiczne).

2. Według tego, kogo dotyczą normy prawne (karne prawo wojskowe).

3. Metoda regulacji (metoda prawno-cywilna, prawno-administracyjna, prawno-karna).

4. Zakres terytorialny regulacji (prawo lokalne, prawo krajowe, prawo międzynarodowe)

OBOWIĄZYWANIE PRAWA – uzasadnienie za tym, że prawo jako takie lub poszczególne jego normy mają znaleźć posłuch; wyraz obowiązywanie odnosi się do pewnych przyczyn, racji tego, że organy państwowe stosują prawo a pozostałe przedmioty przestrzegają prawa.

OBOWIĄZYWANIE :

1. Absolutne – w odniesieniu do systemu prawa, czyli do zbioru norm.

2. Relatywne – systemowe, mówimy w odniesieniu do konkretnej , poszczególnej normy prawnej, kiedy uzasadniamy, że ona należy do systemu prawa.

Obowiązywanie w ujęciu :

1. Formalnym (tetycznym) – są to racje mające, o największej praktycznej doniosłości, podstawowy kontekst dlaczego norma ma znaleźć posłuch; norma obowiązuje w ujęciu formalnym, wtedy gdy:

1. Została właściwie ustanowiona w przepisach prawnych przez kompetentny organ, zgodnie z właściwym trybem prawotwórczym oraz w odpowiedniej formie, ewentualnie została wyprowadzona z właściwie ustanowionych norm w przepisach prawnych w oparciu o wnioskowanie jurydyczne;

2. Niepozostanie w sprzeczności z innymi normami prawnymi;

1. Aksjologicznym- o obowiązywaniu takiej normy mówimy, wtedy gdy jest ona zgodna z wartościami lub z podstawowymi normami moralnymi lub religijnymi lub obyczajowymi, afirmowanymi przez osobę oceniającą prawo;

2. Realistycznym – o obowiązywaniu tego prawa mówimy, wtedy gdy w społeczności (grupie adresatów danej normy prawnej) masowo występuje zgodność zachowań z tą normą; prawo obowiązuje bo jest przestrzegana i stosowane regularnie;

OBOWIĄZYWANIE TERYTORIALNE – prawo zawsze istnieje, obowiązuje na terytorium.

PRAWO:

1. Wewnątrzkrajowe – takie prawo, które obowiązuje na całym terytorium danego państwa.

2. Miejscowe- takie prawo, które obowiązuje na części terytorium danego państwa.

OBOWIĄZYWANIE PRAWA W CZASIE – można określić moment początkowy i końcowy obowiązywania. Moment początkowy:

1. W przypadku prawa zwyczajowego, momentem początkowym jest chwila uznania norm przez państwo; w tym kontekście mówi się o usankcjonowaniu prawa zwyczajowego.

2. W przypadku prawa stanowionego, jest to chwila spełnienia warunków obowiązywania relatywnego, chwila wskazywana w kacie normatywnym(moment uchwalenia, ogłoszenia, późniejszy niż ogłoszenia aktu normatywnego)

WEJŚCIE PRAWA W ŻYCIE- jest to uruchomienie obowiązku przestrzegania dyspozycji, norm wiążącego na jej adresatach.

VACATIO LEGIS (spoczywanie prawa)- czas pomiędzy opublikowaniem, datą opublikowania aktu normatywnego a datą wejścia w życie aktu normatywnego.

LEX RETRO NON AGIT- prawo nie działa wstecz, zasada nie retroakcji. Retroakcja czyli sytuacja gdy prawodawca wiąże określone skutki prawne ze zdarzeniami, które zaistniały przed wejściem w życie aktu normatywnego, pozostaje w sprzeczności z zasadami demokratycznego państwa prawa. W związku z tym, zasada nie retroakcji jest jedną z podstawowych zasad systemów prawa we współczesnych państwach demokratycznych.

FUNKCJA PRAWA- to obiektywny, rzeczywisty rezultat istnienia normy prawnej lub instytucji prawnej dla otoczenia.

Funkcje prawa:

1. Stabilizująca –skutkiem działania prawa w społeczeństwie jest utrwalenie istniejącego w nim ładu, porządku politycznego, gospodarczego, ekonomicznego, społecznego; polega na tym, że skoro prawo obowiązuje przez pewien czas to petryfikuje w świadomości adresatów jego norm pewne wzorce zachowań, a w konsekwencji same te zachowania czyni bardziej rutynowymi i powtarzalnymi.

2. Dynamizująca- polega na promowaniu zmian w życiu społecznym, prawo wywołuje pewne skutki; prawo może być czynnikiem sprzyjającym przeobrażenie stosunków społecznych.

3. Ochronna – sprowadza się do tego, że za jego pomocą chronione są pewne wartości istotne z punktu widzenia społecznego, określają sposoby ochrony tych wartości.

4. Organizacyjna – sprowadza się do tego, że za pomocą prawa tworzone są instytucjonalne podstawy życia społecznego.

5. Represyjna i wychowawcza- polegają na tym, że prawo określa dolegliwości zadawane adresatom w przypadku podjęcia działań aspołecznych, z jednej strony funkcja represyjna, z drugiej prawo wyrabia w swoich adresatach stałe przekonania, skłonności i nawyki.

KONCEPCJA INSTRUMENTALIZACJI PRAWA – funkcje wskazują, że prawo jest narzędziem do czegoś, wskazuje na instrumentalny charakter prawa.

INSTRUMENTALIZACJA PRAWA – to traktowanie prawa wyłącznie jako środka do sprawowania władzy i realizacji przyjętych celów, takie zjawisko powoduje naruszenie społecznie akceptowanej równowagi między prawem jako środkiem do celu a prawo jako nośnikiem wartości akceptowanych społecznie.

ZJAWISKO PRZESTRZEGANIA PRAWA – zachowanie się adresata normy prawnej zgodnej z treścią dyspozycji tej normy w warunkach określonych w jej hipotezie.

Postawy prawa związane z jego przestrzeganiem prawa:

1. Postawa legalistyczna- adresat normy prawnej przestrzega prawa dlatego, ze zostało ono ustanowione przez kompetentną władzę, z uwagi na sam formalny akt prawa;

2. Postawa oportunistyczna – adresat normy prawnej przestrzega jej z uwagi na pragnienie wyzyskania jakichś korzyści bądź z uwagi na uniknięcie kary.

3. Postawa konformistyczna- adresat normy prawnej przestrzega normy z uwagi na pragnienie naśladowania innych, dostosowania się do innych.

NIEPRZESTRZEGANIE PRAWA – zachowanie adresata normy prawnej niezgodne z treścią dyspozycji tej normy w warunkach określonych w jej hipotezie.

Odmiany nieprzestrzegania prawa:

1. Zachowanie CONTRA LEGEN- naruszenie, złamanie prawa- to podjęcie zachowania które jest przez jakąś normę zakazane albo niezrealizowanie jakiegoś działania zachowanego przez jej normę. Odmiana łamania prawa:

1. obywatelskie nieposłuszeństwo- polega na publicznym manifestowaniu zachowania contra legen, osoba podejmująca obywatelskie nieposłuszeństwo nie ma na celu uniknięcia sankcji, przeciwnie godzi się na tą dolegliwość ale czyni to w celu wyrażenia swojego sprzeciwu wobec treści norm prawnych, które uważa za niesłuszne (interes publiczny)

2. nadużycie prawa- polega na zachowaniu zgodnym z literalnym brzmieniem przepisów ale jednocześnie niezgodnym z systemem wartości, które mają te przepisy realizować;

1. Zachowanie PLAETEN LEGEN- omijanie prawa- to podejmowanie zachowań pozornie zgodnych z normami prawnymi ale mających na celu uniknięcie zakazów albo nakazów albo wyjście poza granicę dozwoleń stanowionych przez normy, tego typu zachowanie polega na dążeniu do osiągnięcia celu zabronionego przez jedną normę poprzez zachowanie, które pozornie jest zgodne z inną normą.

27.11.2013

Koncepcja skuteczności prawa

Prawo jest skuteczne, prawnicy mówią o skuteczności:

1. Finistycznej – prawo jest skuteczne finistycznie wtedy gdy mamy na względzie okoliczność, że prawo jest środkiem do jakiegoś celu. Prawo będzie skuteczne gdy będzie realizować cel.

2. Behawioralnej – skuteczność behawioralna, okoliczność, że prawo kierowane jest zawsze do pewnej grupy adresatów. Prawo jest skuteczne, wtedy gdy ich adresaci zachowują się zgodnie z nakazem kreowanym w dyspozycji normy prawnej, nie przekraczają dozwolenia kreowanego przez dyspozycję normy prawnej.

3. Aksjologicznej – okoliczność, że prawo zawsze realizuje jakieś wartości, norma prawna jest skuteczna wtedy gdy adresatowie normy prawnej przyjmują za własne wartości, które legły u podstaw tej normy.

Skuteczność prawa:

• Jest stopniowalna

• Jest zróżnicowana w obrębie systemu prawa

• Jest zmienna w czasie

Aby prawo mogło być skuteczne musi być adresatom znane współcześnie (zwłaszcza w demokratycznych państwach) przyjmuje się w związku z tym fikcję powszechnej znajomości prawa.

FIKCJA POWSZECHNEJ ZNAJOMOŚCI PRAWA- funkcjonowanie prawa w demokratycznym państwie prawnym opiera się na założeniu, że wszyscy adresaci normy prawnej, zarówno podmioty obowiązane do jej przestrzegania, jak i też organy powołane do jej stosowania znają jej właściwą treść.

Konsekwencja: nikt nie może się tłumaczyć nieznajomością prawa należycie ogłoszonego.

Skutki: powoduje, to że nie można uchylić się od ujemnych skutków naruszenia normy prawnej na podstawie, że się tej normy nie znało bądź nie zrozumiało.

IGNORANTIA IUVIS NOCET – nieznajomość prawa szkodzi.

Fikcję przyjmuje się z uwagi na bezpieczeństwo prawa.

OGŁASZANIE AKTÓW NORMATYWNYCH – to ostatnia z czynności konwencjonalnych w procesie tworzenia prawa od podjęcia której zależna jest wyłączenie norm zawartych w danym akcie normatywnym do systemu prawa.

Istnieją dwa sposoby ogłaszania aktów normatywnych:

1. Promulgacja (ogłoszenie) – każdy akt normatywny niezwłocznie po jego wydaniu ogłasza się w oficjalnych wydawnictwach nazywanych dziennikami urzędowymi( w Polsce jest to obowiązek odnoszący się do każdego aktu normatywnego) przyjmuje się, że momentem ogłoszenia jest data wydania dziennika urzędowego.

W Polsce jest 5 dzienników urzędowych:

1. Dziennik Ustaw RP –publikowana jest :

• Konstytucja

• Ustawy

• Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów

• Rozporządzenia ministrów kierujących działaniami oraz przewodniczących określonych w ustawach komitetów, którzy są członkami Rady Ministrów

• Rozporządzenia wydane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji

• Teksty jednolite konstytucji, ustaw, rozporządzeń

• Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych

• Uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenia Ministra

1. Dziennik Urzędowy RP – Monitor polski, publikuje:

• Zarządzenia prezydenta RP wydane na podstawie ustawy

• Uchwały rady Ministrów i zarządzenia Prezesa Rady Ministrów

• Teksty jednolite aktów normatywnych

• Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ich dotyczące

• Uchwały, Zgromadzenia Narodowe (większość uchwał sejmu i senatu)

• Postanowienia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

1. Dziennik Urzędowy Ministrów kierujących działaniami administracji rządowej

2. Dzienniki Urzędowe Urzędów Centralnych

OBA publikują:

• Akty normatywne organu wydającego dany dziennik i nadzorowanych przez ten organ urzędów centralnych

• Uchwały Rady Ministrów uchylające zarządzenia Ministra wydającego dziennik urzędowy

• Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych organów urzędów centralnych i ministra wydającego dziennik urzędowy

1. Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe:

• Akty prawa miejscowego

• Statuty związków międzygminnych i związków powiatów

• Akty prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego

• Wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego

• Uchwały budżetowe gmin, powiatu i województwa, a także sprawozdania(finansowe) z wykonania tych uchwał

• Przepisy porządkowe

1. Obwieszczenia-podlegają jedynie przepisy porządkowe w sposób przyjęty zwyczajowo na danym terenie bądź za pomocą środków masowego przekazu, za dzień obwieszczenia wskazuje się dzień wskazany w obwieszczeniu.

TEKST AUTENTYCZNY AKTU NORMATYWNEGO – tekst ogłaszany w odpowiednim dzienniku promulgacyjnym (urzędowym)

NOWELIZACJA – jest to częściowa zmiana obowiązującego aktu normatywnego poprzez inny, później wydany akt normatywny tej samej lub wyższej mocy prawnej.

TEKST JEDNOLITY AKTU NORMATYWNEGO – tekst, w którym uwzględniona jest nowelizacja.

TWORZENIE PRAWA

Fontes iuris- źródła prawa- w języku prawniczym jest wieloznaczne:

1. Formalne – to akty normatywne zawierające przepisy dające podstawę do konstruowania norm prawnych.

2. Materialne- są to okoliczności o ekonomicznym, politycznym, religijnym, społecznym charakterze, których oddziaływanie wpłynęło na formę i treść obowiązującego prawa.

3. Instytucjonalne- są to organy, które tworzą prawo lub je stosują.

4. Realne- faty tworzące prawo, tzw. fakty prawotwórcze są to dzieła funkcjonowania organów stanowiących prawo (np. stanowienie ustawy przez parlament)

Fontes iuris cognoscondi- źródłami poznania prawa są wszelkie przedmioty z których możemy zaczerpnąć wiedzę o prawie obowiązującym

FAKTY PRAWOTWÓRCZE – są to pewne sposoby tworzenia prawa:

1. Stanowienie prawa (jednostronne lub wielostronne)

2. Precednes sądowy

3. Sankcjonowanie zwyczajów

Jednostronne –jest to proces sformalizowany, prospektywny i dokonywany jednostronnie przez uprawniony do tego podmiot (przez prawodawcę), którego rezultatem są abstrakcyjne i generalne normy (prawodawca może żądać podporządkowanie się swojej decyzji)

Aspekt sformalizowania- po pierwsze proces ten został oddany w ręce wyspecjalizowanych podmiotów (władzy publicznej), po drugie został ujęty w ściśle określone procedury, po trzecie akty normatywne powstałe w wyniku tego procesu mają określoną formę – proces ten jest intencjonalnie przez prawodawcę zwrócony ku przyszłości, regulują nieokreśloną z góry ilość stanów faktycznych.

Konstytucyjność – polega na tym, że wraz z aktem stanowienia prawa wprowadzone zostają do systemu prawa normy prawne.

Prawodawca – autor tekstów zawierających normy prawne, termin prawodawca jest traktowany czasem jako ustawodawca, po drugie można rozróżnić między prawodawcą formalnym (to instytucja, organ wyposażony w kompetencję prawotwórczą) a prawodawcą faktycznym (ten kto ma faktyczny wpływ na kształt prawa)

Prawotwórstwo parlamentarne

1. Projekty ustaw mogą powstawać poza sferą parlamentu (partie polityczne, związki zawodowe), skuteczne uniesienie takiego projektu pod obrady parlamentu musi się wiązać z formalną inicjatywą ustawodawczą ( w PL 15 posłów, Komisja sejmowa, Senat, Rada Ministrów, prezydent, 100tys obywateli);

2. Parlament po otrzymaniu projektu ustawy od otrzymanego podmiotu uruchamia procedurę legislacyjną(obejmuje 5 etapów)

PROCEDURA LEGISLACYJNA:

1. Tzw. czytania projektu- debaty, dyskusje posłów nad treścią projektu;

2. Prace nad projektem prowadzone w ramach komisji(może sugerować poprawki do projektu, odrzucenie projektu), głosowania w komisjach i posiedzeniach plenarnych;

3. W państwach parlamentu 2-izbowego proces prawodawcy podzielony na poszczególne izby- senat po uchwaleniu ustawy przez sejm może zaaprobować bez zmian, uchwalić poprawki lub w całości odrzucić;

4. Trafia do prezydenta;

5. Odmowa podpisu prezydenta – veto.

VETO-

1. Charakter bezwzględny - odmowa podpisu, projekt nie wchodzi w życie, nie ma mocy.

2. Charakter zawieszający – ustawa zwracana jest parlamentowi (sejmowi), który może to veto zaaprobować lub przełamać (3/5 głosów)

RECEPCJA PRAWA – polega na tym , że w danym państwie niektóre akty normatywne ustanowione przez inne państwo uznaje się za obowiązujące na własnym terytorium.

STANOWIENIE PRAWA W DRODZE UMÓW:

1. Podstawowe źródło prawa międzynarodowo-publicznego.

2. Tak wytworzone prawo nazywane jest prawem traktatowym.

3. Polega na tym, że umawiające się strony traktatu składają oświadczenie o ustanowieniu abstrakcyjnych i generalnych norm postępowania( od tych umów należy odróżnić zwykłe umowy z zakresu prawa prywatnego)

PRZEKSZTAŁCANIE ZWYCZAJÓW W PRAWO( Sankcjonowanie zwyczajów)

Zwyczaj to pewne trwałe praktykowanie określonych wzorów zachowania przez członków danej społeczności.

Prawo zwyczajowe- mamy do czynienia, gdy w tej społeczności upowszechniło się przekonanie, że istniejące dotychczas zwyczaje są dla tej społeczności na tyle istotne, że powinny być sankcjonowane przez organy władzy.

3 okoliczności decydujące o tym, że mamy do czynienia z prawem zwyczajowym:

1. Musi wystąpić dana akceptacja zwyczajów w danym środowisku.

2. Ten zwyczaj musi mieć stosunkowo precyzyjnie określony sposób zachowania.

3. Uznanie przez organy stosujące prawo.

W prawie kultury kontynentalnej jest tak, że prawo zwyczajowe u nas nie istnieje. Od prawa zwyczajowego należy odróżnić zwyczaj prawny.

ZWYCZAJ PRAWNY- jest to ustabilizowany sposób rozumienia prawa, stosowania prawa i wykonywania obowiązków prawnych.

PRAWOTWÓRCZR ORZECZNICTWO SĄDOWE (precedens sądowy)

PRECEDENS- to dokonanie rozstrzygnięcia danej sprawy, który służy za przykład (uzasadnienie) przy rozstrzyganiu spraw podobnych.

Stosowanie precedensu polega na tym, że w pierwszej kolejności sąd ustala, które elementy, okoliczności stanu faktycznego danej sprawy są najważniejsze do rozstrzygnięcia a następnie według tego kryterium wyszukuje orzeczenie wcześniejsze a więc takie które zapadło w kontekście stanu faktycznego najbardziej podobnego.

1. Sąd wprowadza ogólną regułę dla rozstrzygnięcia sprawy (ratio decidendi)

2. Prawotwórczość wyroków sądowych jest ograniczona przez zasadę związania precedensem (stare decisis) , tylko niektóre sądy są uprawnione do tego aby odróżnić konkretny przypadek.

ISTOTA SYSTEMU PRAWA PRECEDENSOWEGO

Tworzenie precedensów.

Sąd najwyższy- uchwały mogą się stać lub stają się zasadami prawnymi; może uchwalić zasadę za prawną.

FORMALNE ŹRÓDŁA PRAWA:

1. Powszechnie obowiązujące- są to normy prawne, które nakładają obowiązki albo przyznają dozwolenia w stosunku do podmiotu prawa, tj. do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną przy czym terytorialnie może ono ograniczać się do pewnego obszaru (prawo miejscowe)

2. Prawo o charakterze wewnętrznym- jest to prawo obowiązujące wewnątrz struktury organów władzy publicznej .

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO –

1. Konstytucja – odróżnia się od innych, że w danym państwie jest tylko jeden taki akt normatywny

1. jest aktem norm której normy posiadają najwyższą moc;

2. jej uchwalanie, zmiana i uchylanie zmienia odbywa się w trybie szczególnym w stosunku do innych aktów normatywnych;

3. systematyka konstytucji jest specyficzna, konstytucję budują przepisy zawierające normy określające podstawy ustroju politycznego, społecznego, gospodarczego państwa;

4. normy określające organizacje zadania, kompetencje, wzajemne relacje, zadania pomiędzy najważniejszymi organami państwowymi, także kompetencje podstaw samorządu terytorialnego, dotyczące podstawowych praw i obowiązków człowieka oraz obywatela;

Małe konstytucje- tego typu akt normatywny dotyczy najistotniejszych spraw.

Ustawy konstytucyjne – uchwalanie w trybie właściwym dla konstytucji, równa moc obowiązywania.

1. Ustawy- to akt normatywny parlamentu, którym może być uregulowana każda kwestia, nie będąca przedmiotem regulacji konstytucyjnej.

1. Istnieją takie kategorie spraw, które muszą być uregulowane ustawą, taką kategorię nazywamy materią ustawową:

2. Ustawy muszą być z godne z konstytucją (normy prawne zawarte w ustawie nie mogę być sprzeczne z konstytucją)

3. Wszystkie inne akty normatywne co do zasady muszą być zgodne z konstytucją i ustawami.

4. Uchwalanie ustaw poza parlament określa się w trybie określonym w konstytucji i regulaminach sejmu i senatu.

5. Kodeksy są także ustawami.

6. Ordynacja to także ustawa.

1. Ratyfikowane umowy międzynarodowe.

RATYFIKACJA – czynność konwencjonalna dokonywana przez uprawniony organ mocą której podpisaną już umowę uznaje się za ostatecznie wiążącą dane państwo. W Polsce organami uprawnionymi do ratyfikacji jest prezydent RP.

W Polskim porządku prawnym posiadają różny status w zależności od tego, czy podlegają ratyfikacji i w jaki sposób ratyfikacja doszła do skutku.

Ze względu na sposób ratyfikacji wyróżniamy dwa rodzaje umów międzynarodowych:

1. Umowy, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody parlamentu, wyrażonej w ustawie- mają wyższą moc obowiązywania niż ustawy;

2. Umowy, które nie wyrażają zgody parlamentu na ratyfikacje przez prezydenta mają niższą moc obowiązywania niż ustawy.

Sejm podejmuje ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację przez prezydenta umowy międzynarodowej poprzez kworum.

1. Rozporządzenia wykonawcze- ostatnie według konstytucji niższe w hierarchii źródło formalne prawa powszechnie obowiązującego.

ROZPORZĄDZENIE – jest to akt normatywny wydawany na podstawie szczegółowego upoważnienia określonego w ustawie przez konstytucyjnie upoważniony organ państwa i w celu wykonania ustawy;

W Polsce:

• Rozporządzenia wykonawcze wydają : Rada Ministrów, prezes Rady Ministrów, ministrowie kierujący działaniami administracji samorządowej, prezydent RP, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

1. Akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów które je ustanowiły)

2. Rozporządzenia prezydenta RP z mocą ustaw – tego typu akty właściwie nie istnieją(wydanie rozporządzenia z mocą ustawy w wyjątkowych sytuacjach podlegają zatwierdzeniu przez sejm w najszybszym terminie), dotyczą sytuacji wyjątkowych, obecnie nie istnieją z wyjątkiem wydanych przed wojną.

Upoważnienie powinno określać 3 elementy:

1. Zakres spraw przekazanych do uregulowania.

2. Powinno zawierać wytyczne, co do treści rozporządzenia.

3. Powinno precyzyjnie wskazywać organ upoważniony.

STOSOWANIE PRAWA – to aktywność organów władzy publicznej sformalizowana i polegająca w swojej istocie w podejmowaniu i realizowaniu decyzji władczych w indywidualnych i konkretnych przypadkach na podstawie norm prawnych, które są z kolei abstrakcyjne i generalne.

Organ władzy publicznej, który stosuje prawo musi go przestrzegać. Decyzja wieńczy szereg rozumowań jak zrekonstruować normę prawną.

IDEOLOGIA STOSOWANIA PRAWA- całokształt postulatów i ocen które wskazują w jaki sposób organ stosujący prawo powinien podejmować swoje decyzje.

MODELE STOSOWANIA PRAWA –

1. Model administracyjny - nie jest konieczne aby zastosowanie prawa następowało na drodze sporu, decyzja zapada bez sporu; podmiot stosujący prawo pozostaje wobec adresata decyzji w stosunku nadrzędności, podmiot stosujący prawo jest nie tylko związany normami prawnymi, ale również wiążą go dyrektywy i polecenia służbowe, działa w systemie organizacyjnego i służbowego podporządkowania.

2. Model sądowy – mamy do czynienia w sytuacji sporu, co powoduje konieczność ustalania okoliczności faktycznych, bezstronność pełniącej funkcje podmiotu stosującego prawo. Ten, który stosuje prawo nie jest stroną w tym sporze i nie pozostaje w stosunku do strony w żadnej relacji, nie jest zainteresowany ostateczną treścią decyzji, pewna niezawisłość piastuna stosującego prawo.

ETAPY STOSOWANIA PRAWA –

1. Ustalenie zaistnienia faktu mającego znaczenie prawne – chodzi o ustalenie istniejących okoliczności regulowanych przez prawo i wywołujących skutki prawne, ustalenie istnienia tego faktu odbywa się wobec określonych prawem procedur (postępowanie dowodowe).

2. Ustalenie norm prawnych adekwatnych dla tego faktu- polega na podjęciu decyzji walidacyjnej, czyli na rozstrzygnięciu, które przepisy w danym przypadku wchodzą w rachubę jako obowiązujące w danym miejscu, a także podjęcie decyzji interpretacyjnej, czyli stwierdzenie, że na podstawie tych przepisów mamy do czynienia z określoną normą prawną, te decyzje podejmują się za pomocą reguł wykładni i reguł wnioskowań jurydycznych.

3. Subsumcja – to konfrontacja ustalonego faktu z obowiązującą normą prawną, polega na stwierdzeniu, że ten stan rzeczy który został ustalony podczas postępowania dowodowego należy do kategorii faktów realizujących hipotezę normy prawnej, konsekwencją subsumcji jest ustalenie skutków prawnych danego faktu w świetle obowiązującej normy prawnej.

4. Podjęcie i wykonanie decyzji- wykonanie decyzji prawnej również należy do organu publicznego.

POSTĘPOWANIE DOWODOWE – ten kto twierdzi o jakimś fakcie powinien na ten fakt przedstawić dowody.

1. Ciężar dowodu – onus probandi – obowiązek wykazywania faktów.

2. Organ stosujący prawo powinien dopuścić i przeprowadzić, które nie są sprzeczne z prawem, mówimy o dowodach dopuszczalnych i niedpuszczalnych.

3. Nie przeprowadza się dowodów, co do faktów, które są powszechnie znane, czyli faktów notoryjnych(powszechnie znane)

4. Nie przeprowadza się dowodów co do faktów znanych organowi stosującemu prawo z urzędu.

5. Nie przeprowadza się dowodów co do faktów przyznanych przez stronę przeciwną , nie zaprzeczonych przez stronę przeciwną.

6. Nie przeprowadza się dowodów co do faktów domniemanych przez inny fakt.

DOMNIEMANIE FAKTYCZNE – to takie domniemania, w których stosujący prawo wyciąga wnioski odnośnie do zaistnienia faktów na podstawie innych faktów sobie znanych. Presumptiones facti –domniemania faktyczne.

DOMNIEMANIE PRAWNE – stosujący prawo nie odwołuje się do własnej wiedzy ale do norm prawnych, polega na tym, że prawo nakazuje uznać jakiś fakt za udowodniony jeżeli udowodniony został inny fakt.

Domniemanie:

1. Wzruszalne – presumptiones iuris tamptun- można przełamać przedstawiając dowody co do faktu przeciwnego, np. domniemanie ojcowstwa.

2. Niewzruszalne – presumptiones iuris ac de iure- np. Niewstawiennictwo oskarżyciela posiłkowego na posiedzeniu pojednawczym.

Współcześnie postępowaniem dowodowym rządzi tzw.teoria oceny dowodów. Prawo określa jak oceniać te dowody. Są dwie teorie:

1. Swobodnej teorii dowodów – głosi uznanie przedstawionych dowodów za wiarygodne , organ może określić, które dowody są wiarygodne kierując się swoim doświadczeniem życiowym.

2. Legalnej teorii dowodów – głosi, że na mocy samego prawo istnieją dowody mniej lub bardziej wiarygodne.

Cele postępowania dowodowego- celem jest prawda.

Dwa rodzaje prawdy:

1. Prawda materialna – obraz faktów zgodny z ich rzeczywistym przebiegiem (organ stosujący prawo musi ustalić to, jak rzeczywiście było)

2. Prawda formalna – obraz faktów na jaki godzą się uczestnicy postępowania przed organami władzy.

WYKŁADNIA PRAWA – proces czynności intelektualnych zmierzających do zrekonstruowania normy prawnej. Przedmiotem wykładni jest tekst prawny a nie norma prawna. Wykładnia prawa ma swoje własne metody jej przeprowadzania. Teoria prawa i doktryna wykształciły własny zestaw reguł.

REGUŁY WYKŁADNI:

1. Reguły walidacyjne – to elementy, które służą ustaleniu czy przepis ma znaleźć zastosowanie w danym przypadku obowiązuje w świetle tetycznych reguł obowiązywania systemowego.

2. Reguły egzegezy – służą do przekładania przepisów prawnych na normy postępowania, są reguły interpretacyjne, inferencyjne, kolizyjne.

CEL Z ZAKRESU WYKŁADNI :

1. Klaryfikacyjna koncepcja wykładni- wykładni dokonujemy tylko wtedy, gdy wymagają tego ostrzeżone nieznajomości tekstu prawnego. Celem wykładni jest ustalenie znaczenia tekstu prawnego (gdy są nieostrości, naturalne niejasności języka etnicznego, błędy językowe prawodawcy)

2. Derywacyjna koncepcja wykładni – zawsze należy dokonywać wykładni tekstów prawnych

Współcześnie te dwa sprzeczne ze sobą stanowiska zestawia się razem.

Wykładnia ma sens tylko wtedy gdy prawodawca działa w sposób racjonalny.

CHARAKTERYSTYKA WYKŁADNI

Ze względu na podmiot, który jej dokonuje wyróżnia się wykładnię:

1. Autentyczną – wykładnia dokonywana przez podmiot, od którego wywodzi się tekst prawny, który powinien być do tego upoważniony, ma taką samą moc jak norma prawna.

2. Legalną – dokonywana przez upoważniony do tego podmiot, który nie jest autorem tekstu prawnego wyróżnia się dwie odmiany:

1. Ogólną -obowiązującą powszechnie;

2. Delegowaną (urzędniczą) – obowiązującą tylko w konkretnym przypadku;

1. Operatywną – jest dokonywana przez podmiot stosujący prawo w toku rozpoznawania konkretnej sprawy;

2. Prywatną – dokonywana przez każdy inny podmiot i tylko na ich własny użytek, wykładnia doktrynalna oddziałuje mocą autorytetu autora.

18.12.2013

Wykładnie ze względu na sposób jej dokonywania:

1. Językowa – logiczno-językowa- polega na interpretacji tekstu prawnego za pomocą reguł znaczeniowych (semantycznych) i konstrukcyjnych (syntaktycznych) języka, a także na stosowaniu reguł prawidłowego myślenia (logiki prawniczej)

Najczęściej wykorzystywane mają postać:

1. Przy rekonstruowaniu tekstu prawnego- nie można ominąć żadnych elementów tekstu prawnego, ani nic samodzielnie do niego dodawać;

2. Zwrotom języka prawnego nie należy bez wyraźnego powodu nadawać znaczenia innego, aniżeli takie zwroty posiadają w języku etnicznym tzw. dyrektywa pierwszeństwa języka potocznego;

3. Jeżeli w danym akcie normatywnym użyty jest specyficzny zwrot języka prawnego lub języka prawniczego to ten termin należy rozumieć zgodnie ze znaczeniem nadanym mu w tym języku, zwłaszcza wtedy gdy istnieje jego definicja legalna;

4. Zwroty, wyrażenia jednobrzmiące (równokształtne) w tekście prawnym należy rozumieć tak samo; jeżeli w tekście prawnym znajdują się różnobrzmiące wyrażenia, to co do zasady nie należy rozumieć ich tak samo;

5. Jeżeli dane wyrażenie należy do zwrotów specjalistycznych dla danej dziedziny wiedzy to należy przyjąć, że ten termin ma takie znaczenie jak w tych dziedzinach (tzw. dyrektywa języka specjalistycznego)

6. Znaczenie wyrażeń złożonych należy ustalać zgodnie z regułami języka potocznego, przy czym jeżeli przepis ma postać zdania opisującego jakieś zachowanie to należy go interpretować jako obowiązek tego zachowania;

7. Przepisów karnych, przepisów ustrojowych, także przepisów szczególnych nie należy wykładać za pomocą dyrektyw wykładni innej niż języka, jeżeli prowadziły to do wykładni rozszerzającej;

1. Systemowa – polega na ustaleniu normy prawnej ( w oparciu o tekst prawny) ze względu na usytuowanie w akcie normatywnym danego tekstu prawnego, jak też ze względu na usytuowanie tegoż aktu normatywnego względem innych aktów normatywnych;

Wyróżnia się typowe reguły tej wykładni:

1. Wszystkie normy prawne powinny być interpretowane w sposób zgodny z zasadami systemu prawa;

2. Normy prawa krajowego powinny być wykładane zgodnie z normami prawa międzynarodowego i prawa europejskiego (prawo wtórne UE);

3. Nie należy rekonstruować norm prawnych w sposób prowadzący do sprzeczności norm prawnych;

4. Nie należy interpretować norm prawnych w sposób prowadzący do luk w prawie;

5. Przepisy danego aktu norm prawnych należy interpretować przy uwzględnieniu jej systematyki w akcie normatywnym;

6. Jeżeli z interpretowanego przepisu prawa nie da się odtworzyć któregokolwiek z istotnych elementów normy należy ją uzupełnić korzystając z innych przepisów tego samego aktu normatywnego, a jeżeli i ten materiał nie jest wystarczający do zrekonstruowania normy to należy wykorzystać inny akt normatywny najbardziej zbliżony do tego aktu ze względu na zakres regulacji;

7. Po odtworzeniu normy prawnej z przepisu należy sprawdzić czy nie istnieją normy modyfikujące tę zrekonstruowaną normę( czy nie istnieje lex specialis)

1. Funkcjonalna – w tej wykładni chodzi, o to aby uwzględnić przy rekonstrukcji normy prawnej okoliczności w jakich ta norma ma funkcjonować (warunki ekonomiczne, kulturę prawną)

Dyrektywy szczegółowe:

1. Przy interpretacji przepisów prawnych należy brać pod uwagę powszechnie akceptowalne normy moralne (zasadę słuszności i sprawiedliwości)

2. Interpretując normę należy brać pod uwagę konsekwencje społeczne i ekonomiczne, do jakich będzie prowadzić określona interpretacja i wybrać tę, która prowadzi do konsekwencji najbardziej korzystnych;

3. Należy odrzucić taką interpretację, która prowadzi do konsekwencji niemożliwych;

Szczególną odmianą wykładni funkcjonalnej jest wykładnia celowościowa, w której chodzi, o to, że przy rekonstruowaniu normy prawnej należy uwzględnić cel, który przyświecał prawodawcy.

W ramach wykładni celowościowej wyróżnia się:

• Koncepcja wykładni statycznej – zakłada, że jednorazowe ustanowienie aktu nadaje mu określony cel;

• Koncepcja wykładni dynamicznej – zakłada, że należy uwzględniać cele aktualnie istniejącego prawodawcy;

1. Porównawcza- polega na rekonstruowaniu normy prawnej przez porównania jej z innymi normami ( przy czym chodzi o normy należące do innego systemu prawa, albo mają nie obowiązywać)

Reguły wykładni:

1. Wykładnię należy przeprowadzać przy uwzględnieniu zasad interpretacji podobnych tekstów prawnych w innych krajach;

Tzw. DYREKTYWY PREFERENCJI - to takie reguły, które wskazują jakie dyrektywy wykładni językowej, systemowej, funkcjonalnej i porównawczej należy stosować w danym przypadku oraz określają w jakiej kolejności stosować te reguły.

Wykładnie ze względu na jej rezultat, wynik:

1. Literalna – mamy do czynienia, gdy spośród różnych postaci normy uzyskanych za pomocą różnych dyrektyw wykładni wybieramy to, które zostało ustalone dzięki regułom znaczeniowym i konstrukcyjnym języka.

2. Rozszerzająca - mamy do czynienia, gdy spośród różnych postaci normy uzyskanych za pomocą różnych dyrektyw wykładni wybieramy tą, która została ustalona w ten sposób, że ma szerszy zakres stosowania lub szerszy zakres normowania, aniżeli postać normy uzyskana za pomocą reguł semantycznych i syntaktycznych;

3. Zawężająca - mamy do czynienia, gdy spośród różnych postaci normy uzyskanych za pomocą różnych dyrektyw interpretacyjnych wybieramy tą postać, której zakres normowania lub zakres stosowania jest węższy aniżeli zakres normowania lub stosowania tej postaci normy, która została uzyskana za pomocą dyrektyw semantycznych i syntaktycznych.

Wykładnia logiczna ( w sensie szerokim) obejmuje reguły rozumowań prawniczych.

Reguły normowań logicznych są to jakby logiczne reguły wyprowadzania z norm prawnych, których treść nie budzi wątpliwości innych norm prawnych.

Najbardziej typowe sposoby rozumowań to:

1. Argumentum a fortiori (argument rozumowania silniejszego)- występuje w dwóch postaciach jako reguła a minori ad maius ( z mniejszego na większy) oraz reguła a maiori ad minus ( z większego na mniejszego).

• Reguła a minori ad maius- ma postać negatywną, głosi że jeżeli komuś zakazywane jest czynić coś mniej to tym bardziej zakazane jest mu czynić coś więcej;

• Reguła a maiori ad minus- ma postać pozytywną, głosi że jeżeli komuś można czynić coś więcej, to też wolno mu czynić coś mniej.

1. Argumentum a simili – argument z podobieństwa lub analogii, u jego podstaw spoczywa przekonanie, że przypadki podobne powinny być rozstrzygane podobnie;

2 rodzaje argumentum a simili:

• Argumentum a simili legis- gdy podstawę do wyprowadzenia normy stanowi jedna norma;

• Argumentum a simili iuris – gdy podstawę do wyprowadzenia normy stanowi wiele norm.

1. Argumentum a contrario – rozumowanie z przeciwieństwa, podstawę wprowadzania normy są dostrzeżone różnice ( w zależności na który element normy prawnej zwracamy uwagę bo będzie inaczej)

2. Rozumowanie z celu na środki – ma 3 postaci:

1. Reguły instrumentalnego zakazu – jeżeli norma prawna zakazuje określonego zachowania to zakazane są również wszelkie zachowania umożliwiające to zachowania zakazane;

2. Reguły instrumentalnego nakazu- jeżeli norma prawna nakazuje określonego zachowania, to istnieje także norma, która nakazuje podjęcie działań niezbędnych do zrealizowania zachowania zrealizowanego przez tą normę;

3. Reguły instrumentalnego dozwolenia – jeżeli jakieś zachowanie jest dozwolone( na mocy normy) to istnieje również norma prawna , która dozwala na podjęcie takiego zachowania, które jest niezbędne do zrealizowania przez pierwszą normę;

TOPIKI PRAWNICZE – to takie argumenty prawnicze, co do których wszyscy prawnicy są zgodni, są powszechnie uznane, większość z nich ma postać łacińską:

1. iura novit curia – prawo zna sąd, prawa się niedowodzi

2. In dubio pro reo- w razie wątpliwości na rzecz oskarżonego

3. sensum non verba spectamus – prawem są normy prawne a nie tekst prawny

4. absurda sunt vitanda- należy unikać sprzeczności

08.01.2014

STOSUNKI PRAWNE - jest to odmiana stosunku społecznego, mianowicie taki stosunek społeczny, którego powstanie, zmianę i ustanie określa prawo.

FAKTY PRAWNE wyróżnia się:

1. ZDARZENIA - to fakt niezależny od ludzkiej woli (najczęściej taki aktami są okoliczności działania sił przyrody np. śmierć człowieka)

2. ZACHOWANIE - to fakty prawne zależne od ludziej woli, w języku prawniczym mówi się o dwóch odmianach:

• czyny

• czynności konwencjonalne

OŚWIADCZENIE WOLI- to przekazanie innej osobie komunikatu, że chce się ustanowić, zmienić lub znieść okreslony stosunek prawny.

Elementy stosunku prawnego:

1. PODMIOTY - podmiotem stosunku prawnegojest adresat normy prawnej regulujący ten stosunek, ten adresat występuje jako uprawniony, zobowiązany do określonego zachowania.

W zależności od gałęzi prawa możemy wyróżnić różne typy podmiotów prawa:

• w prawie konstytucyjnym- prawo reprezentowane przez organy( Sejm, Senat, Rada Ministrów, naród, obywatele)

• w prawie administracyjnym - organy państwa i organy samorządowe, a także obywatele państwa występujący w różnych rolach (podatnik, cudzoziemiec)

• w pawie karnym - państwo, reprezentowane przez organy ścigania (prokurator) oraz organy wymiaru sprawiedliwości; sprawy czynów zabronionych, pokrzywdzeni

• w prawie cywilnym - osoby fizyczne, prawne jednostki organizacyjne nie posiadające odpowiedzialności prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną;

2. PRZEDMIOT -przedmiotem stosunku prawnego może być rzecz lub działanie ( np. dom, utwór muzyczny, wynalazek, patent) podmiotów prawa wobec rzeczy są trzy rodzaje takich działań:

• działania pozytywne (actio facere) podjęcie prawnej aktywności (wybudowanie muru);

• działania negatywne ( non facere)- powstrzymywani się od pewnego działania, do którego podmiot jest zobowiązany;

• znoszenia (pati) - polegają na przyjmowaniu pewnego stanu rzeczy;

3. TREŚĆ - inaczej modalność stosunku prawnego to uprawnienie i obowiazki podmiotów tego stosunku; treść stosunku prawnego wyznaczona jest przez dyspozycję norm prawnych;

OSOBA FIZYCZNA - współcześnie jest nią człowiek, osobą fizyczną człowiek się staje co do zasady, z chwilą urodzenia;

ZDOLNOŚĆ PRAWNA - to możność nabywania uprawnień i obowiązków; wygasa z chwilą śmierci.

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH - zdolność do nabywania praw i zasięgania zobowiązań we własnym imieniu na skutek czynności prawnych.

OSOBA PRAWNA - jednostka organizacyjna, której prawo przyznaje osobowość prawną (zdolność jednostek organizacyjnych do byci podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania czynności prawnych)

KORPORACJE - zrzeszenia osób ( spółki, spółdzielnie)

FUNDACJE , ZAKŁADY - masy majątkowe wyposażone we własny zarząd powoływane do realizacji określonych celów poprzez te środki.

OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ - posiada państwo jako takie, wówczas jest nazywane skarbem państwa.

SKARB PAŃSTWA - państwo jako osoba prawna.

Osobowiść prawną posiadają też: gminy, powiaty, województwa, związki wyznaniowe.

Powstawanie osób prawnych:

1. Tryb notyfikacyjny - meldunkowy, osoba prawna tworzona jest przez założycieli poprzez złożenie oświadczenia woli przed notariuszem; państwo jest informowane o jej utworzeniu;

2. Tryb rejestracyjny - osoba prawna powstaje z inicjatywy jej założycieli ale osobowość prawną otrzymuje w chwili wpisu do rejestru przez kompetentny organ (sąd);

3. Tryb erekcyjny - osoba prawna powstaje w drodze aktu nrmatywnego wydanego przez organ władzy ustawodawczej lub dekret organu administracyjnego;

Typy stosunków prawnych:

1. Stosunki CYWILNE - równorządność podmiotów stosunków prawnych, tzn. że żaden z podmiotów nie ma pozycji władczej względem drugiego. Nawiązanie stosunków prawa cywilnego, co do zasady jest dobrowolne; treść w przeważającej mierze określane jest przez normy o charakterze względnie obowiązującym; sankcja nieważności i sankcja egzekucyjna

2. Stosunki PRAWNO-ADMINISTRACYJNE -

• podmioty nie są wobec siebie równorzędne, jeden z tych podmiotów ma funkcje władcze, tym podmiotem jest państwo lub jednostka samorządu terytorialnego;

• nawiązanie tych stosunków prawnych może nie być dobrowolne dla obywateli i może wynikać z decyzji organu władzy publicznej;

• ich treść wyznaczona jest przeważnie przez normę o charakterze bezwzględnie wiążącym, a podstawowa sankcja za wyjście poza uprwnienie to sankcja egzekucyjna, czasem sankcja karna i nieważności;

3. Stosunki PRAWNO KARNE - (podmio państwo i sprawca czynu) - powstaje poprzez dopuszczenie się przez osobę fizyczną czynu zabronionego pod groźbą kary; normy prawa, które je określają mają charakter co do zasady bezwzględnie obowiązujące.

AKTUALIZACJA STOSUNKU PRAWNEGO - polega na wyodrębnieniu co do tożsamości podmiotów tego stosunku prawnego.

1. Stosunki dwustronnie zindywidualizowane- to takie stosunki, które mogą powstać jedynie gdy podmioty są zindywidualizowane co do tożsamości;

2. Stosunki jednostronnie zindywidualizowane - powstają, gdy jedna ze stron jest ustalona co do tożsamości, po drugiej stronie są podmioty nie ustalone co do tożsamości;

3. Stosunki obustronnie niezindywidualizowane - żaden z podmiotów nie jest zindywidualizowany co do tożsamości;

INSTYTUCJE PRAWNE- pewien zbiór norm prawnych, który reguluje określony stosunek społeczny;

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA - zachodzi za skutki działań, uzasadnia ją wolność (jeżeli nie ma wolności, nie ma odpowiedzialności- są to określone przez normy prawne ujemne konsekwencje dla określonego podmiotu prawa związane z zaistnieniem negatywnie ocenianego stanu rzeczy, najczęściej ten fakt stanowi rezultat działania.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA - jest to odpowiedzialność za popełnienie czynu, który jest zarazem karalny, zawiniony, bezprawny oraz karygodny ( to określa kodeks karny) podmiotem tej odpowiedzialności jest człowiek.

CZYN KARALNY - to czyn zabroniony, istnieje pod groźbą kary;

CZYN ZAWINIONY - sprawca ma zamiar popełnić jakiś czyn;

CZYN BEZPRWAWNY - nie może wynikać kontratyp.

CZYN KARYGODNY - czyn jest w stopniu społecznej szkodliwości (wyższy lub znikomy)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA - odpowiedzialność o charakterze majątkowym, można odpowiadać za cudze zachowania.

Dwa typy:

1. Odpowiedzialność deliktowa- za tzw delikt odpowiada się za czyn nidozwolony, który wywołuje szkodę;

2. Odpowiedzialność kontraktowa - odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie kontraktu, umowy;

SZKODA - uszczerbek w dobrach prawnie chronionych.

Szkoda:

1. na osobie

2. na mieniu (zniszczenie samochodu)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SŁUŻBOWA - to odpowiedzialność ponoszona przez pracownika wobec pracodawcy za naruszenie obowiązków wynikających z zatrudnienia.

Odpowiedzialność:

1. Porządkowa - odpwiedzialnosć za na naruszenie przez pracownika organizacji i porządku w pracy (BHP, przepisy pożarowe)

2. Materialna - odpowiedzialność która powstaje gdy pracownik w związku z niewykończeniem obowiązku wobec pracodawcy wyrządził mu szkodę w mieniu;

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PARLAMENTARNA - ponoszona przez rząd lub poszczególnych członków za kierunek sprawowania urzędu, a także za konkretne działania własne jak i podwładnych.

Konsekwencją w odwołaniu rządu lub jej członków jest votum nieufności.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA - odpowiedzialność najwyższych funkcjonariuszy państwowych za tzw. delikty konstytucyjne.

DELIKT KONSTYTUCYJNY - czyn, który narusza konstytucję lub ustawę popełniony w związku z pełnionym stanowiskiem i w zakresie urzędowania. Odpowiedzialność konstytucyjną ponosi się przed Trybunałem Stanu.

Podmioty ponoszące odpowiedzialnosć konstytucyjną:

• prezydent;

• prezes Rady Ministrów;

• prezes NBP;

• prezes NIK;

• członkowie KRRiT;

• osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierownie ministerstwem;

• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych;

• posłowie i senatorowie

PRAWORZĄDNOŚĆ - jest to prawna idea, jak i pewna właściwość wynikająca z działania organów władzy publicznej (chodzi o to aby organy władzy publicznej działały zgodnie z prawem);

PAŃSTWO PRAWORZĄDNE - państwo, w którym organy władzy publicznej działały zgodnie z prawem.

PRAWORZĄDNOŚĆ:

1. Formalna - mówimy o niej wtedy, kiedy orgrany władzy publicznej podejmują swe decyzje tylko i wyłącznie na podstawie prawa, ale bez względu na to czy się to prawo służy realizowaniu określonych wartości;

2. Materialna - chodzi nie tyle o aspekt podejmowania decyzji na podstawie prawa ale o to aby realizowały określone wartości ludzkie.

GWARANCJE PRAWORZĄDNOŚCI:

1. Materialne - są to okoliczności życia społecznego służące osiąganiu praworządności (np. wysoki poziom kultury politycznej w kraju, wychowanie w poszanowaniu określonych wartości)

2. Formalne - normy prawne, które mają sprzyjać osiąganiu praworządności:

• normy określające cechy ustroju państwowego;

• normy określające swobodę działania opozycji politycznej;

• normy określające podstawowe prawa i wolności ludzkie;

• normy charakteryzujące proces tworzenia prawa;

• dotyczą zasad postępowań sądowych( w zakresie stosowania prawa np. istnienie wieloinstancyjnego sądownictwa)

• niezależność sędziów od organów władzy państwowej;

• istnienie Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Konsumenta;

ADMINISTRACJA - (łac. ad ministrae - do służenia)- pewna grupa ludzi jak i pewne działania ; stąd to organizacja ludzi wyodrębniona w celu realizacji zadań wymagających wspólnego działania.

Cechy dookreślające administrację:

1. jest to wyodrębniona część aparatu państwowego, należy do władzy wykonawczej;

2. jest to ta część działalności państwowej, która powstaje po wyeliminowaniu działalnosci prawodawczej i sądowniczej;

3. mają na celu zaspokajanie potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczności;

4. wykonuje ustawy, w związku z tym administracja jest wyposażona w środki materialno-techniczne oraz władztwo państwowe;

5. od sądownictwa, administrację różni aktywne podejście;

PŁASZCZYZNY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI:

1. Reglementacyjno-dystrybutywna -jest ona realizowana w formie wydawania decyzji administracyjnych, sfera bezpośrednich stosunków pomiędzy poszczególnym organem a poszczególnym obywatelem (np. wydanie pozwolenia na budowę, nadanie nr NIP)

2. Organizatorska, inaczej świadcząca -polega na zaspokajaniu potrzeb społecznych nie w skali indywidualnej ale w skali grup obywateli, jest to realizowanie zadań związanych z pełnieniem świadczeń socjalnych, oświatą, kulturą, ochroną środowiska, budowniem mostów itd.

SFERY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

1. Zewnętrzna - oznacza działalność podejmowaną w stosunku do podmiotów nie pozostających w strukturze podporządkowania służbowego danemu organowi administracji (utrzymanie szpitala, wydanie prawa jazdy)

2. Wewnętrzna - działalność administracji o stosunku do jednostek organizacyjnych podporządkowanych w ramach podległości służbowej danemu organowi administracji (np. uchylenie decyzji)

CECHY ADMINISTRACJI-

1. Działanie na podstawie granicy prawa (obywatel może robić to czego prawo nie zakazuje, administracja może działać w zakresie jakim prawo jej na to pozwala);

2. Działanie w ramach struktur organów, instytucji;

3. Charakter władzy działań tzn. administracja ma możliwość stosowania środków przemusu;

4. Administracja w swym działaniu opiera się na osobach pozostających w stosunkach służbowych;

5. Administracja działa w sposób ciągły i aktywny poprzez stosowanie prawa w interesie dobra społecznego;

6. Administracja działa nie tylko na wniosek zainteresowanych ale również z urzędu;

7. Działania administracji podlegają kontroli sądowej;

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:

1. Znaczenie szerokie - każda jednostka administracji wykonująca zadania publiczne;

2. Znaczenie węższe - określona prawnie państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna, działająca w imieniu państwa lub samorządu w ramach przyznawanych jej kompretencji, w celu realizacji zadań publicznych jest upoważniona prawnie do stosowania określonych środków prawnych;

• organy rządowe - organ administracji zajmujący się w strukturze podporządkowania Rady Ministrów;

• organy samorządowe - organ administracji zajmujący się w strukturze podporządkowania jednostek samorządu terytorialnego;

POJĘCIE WŁAŚCIWOŚCI ORGANÓW ADMINISTRACJI - jest to zakres (wyliczenie) kategorii spraw, którymi zajmuje się ten organ, a także zakres działań jakie ten organ podejmuje w tych sprawach.

3 aspekty:

1. Właściwość RZECZOWA - jest to zakres kategorii spraw, którymi się dany organ zajmuje określony wg jakości tych spraw;

2. Właściwość MIEJSCOWA - jest to zakres kategorii spraw, którymi się dany organ zajmuje określony wg danego obszaru;

3. Właściwość FUNKCJONALNA(instancyjna) - jest to zakres kategorii spraw, którymi się dany organ zajmuje określony wg etapu rozpoznania sprawy;

KONTROLA - to taka funkcja administracji publicznej, która polega na sprawdzeniu działalności innych organów oraz ocenieniu prawidłowości ich działania. Organem kontrolujący nie ma możliwości wpływania na organ kontrolowany.

NADZÓR - to kwalifikowana postać kontroli, różni się tym od kontroli że organ kontrolujący ma możność wpływania na działalność organów kontrolowanych, wyposażony jest w środki władczego wykonywania (może uchylić rozstrzygnięcie danego organu, może zawiesić skuteczność rozstrzygnięcia)

KIEROWNICTWO - polega na tym, że organ może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organu kontrolowanego (środki nadzoru, środki kontroli, wytyczne, polecenia)

ZADANIA POLITYCZNE :

• to takie zadania, które wykonywane są za pomocą organów państwa lub są przekazane przez organy państwa innym podmiotom;

• to te zadania, które będą realizować dobro wspólne;

PRYWATYZACJA ZADAŃ PUBLICZNYCH - ich powierzanie do wykonania podmiotom prywatnym.

ZLECENIE FUNKCJI ADMINISTRACJI - mamy do czynienia wtedy, gdy podmiotowi nie będącemu częścią aparatu państwowego normy prawne przyznają kompetencje do wydania jednostronnych rozstrzygnięć.

Funkcje zlecone wykonywane są w imieniu organu zlecanego a nie organu zlecającego.