W końcu lat 20. XX w. ekonomiści doszli do wniosku, że dotychczasowo funkcjonujące modele doskonałej konkurencji i monopolu nie oddają w pełni sytuacji na rynku. I tak rynek konkurencji monopolistycznej został opisany przede wszystkim przez amerykańskiego ekonomistę Edwarda Chamberlina w pracy pt. Teoria konkurencji monopolistycznej (1933r.)
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA – rynek konkurencji niedoskonałej zlokalizowanej pomiędzy konkurencją doskonałą a monopolem, więc posiada cechy tych dwóch struktur.
Model konkurencji monopolistycznej Chamberlina (model dużej grupy)
Chamberlin posługuje się pojęciem „grupy produktowej” obejmującej produkty blisko ze sobą związane. Oznacza to techniczną i ekonomiczną substytucyjność. Produkty są technicznymi substytutami, gdy zaspokajają tę samą potrzebę np. wszystkie samochody są substytutami, gdyż stanowią środek transportu. Natomiast ekonomiczne substytuty zaspokajają tę samą potrzebę i mają zbliżone ceny np. luksusowe samochody różnych marek. Zamiast pojęcia grupy produktowej wykorzystać można znane pojęcie gałęzi produkcji.
W grupie działa wielu kupujących i sprzedających
Na licznych rynkach działa wiele firm, z których każda oferuje produkt trochę inni niż konkurenci.
Produkty wytwarzane w ramach grupy są zróżnicowane, chociaż są bliskimi substytutami.
Każdy z producentów stara się nadać swojemu produktowi cechy wyróżniające go spośród pozostałych. Głównym sposobem walki jest zatem konkurencja niecenowa.
Dzięki takim cechom jak np. zakres usług serwisowych, promocja, lokalizacja, godziny otwarcia, reklama, warunki sprzedaży (np. kredyt),wygląd, promocja, znak firmowy produkt ma zostać w świadomości odbiorców wyodrębniony jako unikatowy
zróżnicowanie produktu stanowi bodziec do podejmowania działań promocyjnych i marketingowych, co wiąże się z dodatkowymi kosztami
Konsumenci wykazują pewną lojalność do preferowanej marki
Swoboda wejścia/wyjścia z grupy
Sprzedawcy stoją wobec opadającej krzywej popytu. Poprzez nadanie produktowi cech odróżniających go od pozostałych, producent uzyskuje określoną siłę monopolową i dlatego ma wpływ na cenę. Jednak aby sprzedać więcej należy obniżyć cenę.
Krzywe kosztów i popytu są jednakowe dla wszystkich uczestników grupy, a więc preferencje konsumentów są równo rozłożone między poszczególne produkty.
Popyt jest elastyczny ze względu na wielość bliskich substytutów.
Krzywa Ppo ilustruje, jak zmienia się wielkość popytu firmy, jeśli zmieni ona cenę swojego produktu, a inne firmy dostosują się do tego, również zmieniając swoje ceny. Jest to krzywa rzeczywistej sprzedaży.
Krzywa Ppf. Pokazuje zmiany wielkości popytu danej firmy pod wpływem wprowadzonej przez nią zmiany ceny przy założeniu, że inne firmy nie zmienią swoich cen. Jest to krzywa planowanej sprzedaży.
Celem firmy jest maksymalizacja zysku zarówno w krótkim, jak i w długim okresie
KRÓTKI OKRES: Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk, gdy koszt krańcowy równa się utargowi krańcowemu (MR=MC). Aby osiągnąć ten punkt metodą prób i błędów, następują procesy dostosowawcze.
Firma może w krótkim okresie osiągać zyski nadzwyczajne
Długi okres składa się z wielu identycznych i niezależnych krótkich okresów (wynika z tego, że maksymalizacja zysku w krótkim okresie prowadzi do maksymalizacji zysku w długim okresie)
Możliwość osiągnięcia zysku nadzwyczajnego przyciąga na rynek nowe firmy – następuje zmniejszenie popytu na produkty firm obecnych na rynku
Nowa równowaga osiągana jest w punkcie, w którym zysk nadzwyczajny wynosi zero
Przykłady rynków konkurencji monopolistycznej:
salony kosmetyczne
restauracje
usługi fryzjerskie
stacje benzynowe
rynek dóbr konsumpcyjnych (odzieżowy, spożywczy)
lekarstwa o tym samym składzie konkurujące ze sobą m.in. opakowaniem, reklamą, marką (np. środki przeciwbólowe)
Podsumowanie
ZAŁOŻENIA | |
---|---|
Liczba producentów na rynku | wielu |
Liczba nabywców | wielu |
Produkt | zróżnicowany (niedoskonałe substytuty) |
Wpływ na cenę | Sprzedający mają możliwość kształtowania ceny |
Bariery wejścia | Brak |
Dostępność informacji dla kupujących | Zazwyczaj dobra informacja o ofercie |