MSG – notatki Egzamin 14.04.2013 godz. 9:00 w trzech Aulach 30/40 pytań testowych wielokrotnego wyboru 60/70min

1. 21.02.2013

Rozwój MSG – druga połowa XX wieku. Intensyfikacja powiązań międzynarodowych.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze zajmują się:

1. Teoriami MSG -> prawa ekonomiczne rządzące zachowaniami przedsiębiorstw etc. W procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych.

2. Międzynarodową polityką ekonomiczną (prowadzoną przez te podmioty)

Inaczej:

1. Teoriami MSG

2. Zasadami funkcjonowania gospodarki światowej jako całego systemu i jej podmiotami

3. Funkcjonowaniem poszczególnych dziedzin gospodarki światowej: rynek towarowy, rynek walutowy, rynek finansowy

4. Celami i instrumentami ZPE (Zagranicznej Polityki Ekonomicznej) – sposobami oddziaływania na stosunki gospodarcze z zagranicą.

Gospodarka Światowa

System trwałych powiązań (produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych) między gospodarkami narodowymi różnych krajów i włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.

Zbiór organizacji gospodarczych (państw, gospodarstw narodowych, przedsiębiorstw) charakteryzujących się uformowaną strukturą oraz interakcjami przepływów materialno-energetyczno-informacyjnych na obszarze całego świata, światową siecią komunikacyjną oraz wykształconym odrębnie poziomem regulacyjnym współzależności międzynarodowe.

Gospodarka powstała w wyniku: (uzupełnić)

1. 28.03.2013

Rodzaje międzynarodowych powiązań gospodarczych:

• Handlowe

• Kapitałowe (inwestycyjne)

• Produkcyjne

• Finansowe

• Walutowe

• Instytucjonalne (GATT/WTO, OECD itp)

Cechy powiązań: trwałość, systematyczność, ścisłość.

System Gospodarki światowej powstał wraz z powstaniem rynku światowego (rewolucja przemysłowa- IIpoł. XX wieku)

Gospodarka światowa powstała dzięki odkryciom geograficznym

Determinanty rozwoju gospodarki światowej:

1. Rozwój rynku w wyniku wielkich odkryć geograficznych, tradycyjny układ sił

2. Rozwój międzynarodowego podziału pracy – specjalizacja w skali międzynarodowej. Społeczny podział pracy miedzy rożne grupy społeczne/ różne gospodarki narodowe.

Czynniki wpływające na miejsce kraju w międzynarodowym podziale pracy to:

• Czynniki strukturalne (nierównomierny podział czynników produkcji między krajami np. zasobów naturalnych)

• Czynniki techniczne

• Czynniki instytucjonalne (ustroje państwa np. demokratyczne/niedemokratyczne, polityka gospodarcza, umowy, traktaty międzynarodowe, bilateralne powiązania miedzy krajami)

• Czynniki koniunkturalne

Inaczej: czynniki wewnętrzne i zewnętrzne: Zewnętrzne to takie jak wynik oddziaływania gospodarki światowej, położenie geograficzne, czynniki demograficzne, zdolność do akumulacji.

1. Postęp w technice – dokonuje się w kilku obszarach:

• W dziedzinie produkcji (produkcja maszyn)

• W dziedzinie Śródków transportu

• W dziedzinie komunikacji

1. Integracja regionalna – od połowy lat 80. Powstanie NAFTA i EFTA, polityka otwartości, Strefa Wolnego Handlu (likwidacja ceł i innych ograniczeń w wymianie handlowej między krajami). Zachowuje się jednak autonomię w obszarze polityki wobec krajów trzecich.

2. Unia celna – forma instytucjonalna, ujednolica się wspólną politykę celną zewnętrzną

Wspólny rynek: cztery swobody: przepływu towaru, usług, kapitału i ludzi

Unia walutowa- unia monetarna, wprowadzenie wspólnej waluty. Działalność takich instytucji jak: GATT, WTO, OECD, IMF, BŚ, ONZ – usprawniają współpracę gospodarczą.

Unia gospodarcza- ścisła unifikacja polityk gospodarczych, też dąży do wprowadzenia wspólnej waluty

1. Rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych – działalność produkcyjna i inwestycyjna przedsiębiorstw posiadających swoje aktywa w co najmniej 2 państwach. Wzrost znaczenia korporacji (1/3 handlu światowego to handel korporacyjny)

2. Kryzysy, wojny prowadzące do dezintegracji i powstawania nowych układów politycznych i ekonomicznych.

1. 07.03.2013 Kontynuacja…

Grupy mechanizmów na których opiera się funkcjonowanie gospodarki światowej:

• Działalność rynku

• Działalność organizacji międzynarodowych

• Oddziaływanie krajów które mają największy potencjał w największym znaczeniu dla gospodarki światowej.

Siła – możliwość wpływania na partnerów w taki spodów by zrobili to czego nie uczyniliby z własnej woli. Nie musi być to bezpośrednie użycie siły.

Kalifornizacja-

Mcdonaldyzacja-

Wymiary siły państwa:

• Polityczna (często łączona z militarną, stabilność systemu politycznego, uczestnictwo w sojuszach, wielkość armii)

• Gospodarcza (udział PKB globalnego, wysoki poziom wydajności pracy, wysoki udział w eksporcie światowym, ZIB)

• „Soft Power” siła ideologiczna, wzorców

Kiedy państwo jest silne?

Kiedy jest stabilne politycznie, uczestniczy w sojuszach, ma duży udział swojego PKB w globalnym, posiada silną walutę, ma wysokie tempo wzrostu wydajności pracy, ma duże udziały w przepływach ZIB (zagranicznych inwestycjach bezpośrednich) ma dużą ilość korporacji, które nieraz są instrumentem polityki gospodarczej państwa, ma możliwości regulacyjne (monopol, monopson)

*monopson- jedyny kupujący, np. jeden zasadniczy rynek zbytu

Soft Power- siła ideologiczna, czyli siła wzorców kulturowych, atrakcyjność rozwoju danego kraju. Polega na stworzeniu pewnego atrakcyjnego modelu rozwoju, stosowanie tego rodzaju siły ma charakter stały.

Państwo które jest silne w każdym wymiarze tych sił może dyktować reguły.

Niemcy, Japonia – potęgi gospodarcze * transformacja siły gospodarczej w polityczną.

Ze względu na powiązania sił politycznych i gospodarczych możemy mówić o wariantach ustalania i regulowania zasad organizujących:

1. System liberalny (czysty)

2. Systemy, w których zasady organizujące gospodarkę są w pewnym zakresie regulowane przez sferę polityczną:

• Układ monocentryczny – jedno państwo albo grupa państw posiada pewną przewagę (przywództwo). Ma największy wpływ na gospodarkę światową. Obecnie mówimy o PAX TRIADIKA.

• Układ policentryczny- kilka grup państw zaczyna przewodzić w gospodarce światowej. Kilka środków oddziaływania.

Ze względu na charakter powiązań miedzy krajami można wyodrębnić różne formy regulacji:

1. Hegemonia

2. Dominacja

3. Współzależność

4. Przywództwo

Ad. 1) Hegemonia – związana z siłą polityczną. Występuje wyłącznie w sferze stosunków zewnętrznych. Jakieś państwo jest an tyle silne ze jest wstanie i chce ustalać zasady organizujące stosunków międzypaństwowych w swoim zakresie i kontrolować je. Oddziałuje aktywnie.
Przykład: system socjalistyczny Związku Radzieckiego, podboje kolonialne.

Ad. 2) Dominacja – jedno państwo wpływa na decyzje, funkcjonowanie i zachowania innych państw bezpośrednio albo przez określanie pewnych reguł gry. Ustalanie parametrów: np. stopy procentowe w USA. Meksyk.

Jest to oddziaływanie pasywne ale nieuniknione bo mamy globalizację, różnice w stanie gospodarki. Dominująca gospodarka ma większe możliwości oddziaływania na gospodarkę światową i realizowanie własnych preferencji.

Elementy dominacji wg. Perroux

• Relatywna siła popytu zgłaszanego przez partnerów (większy popyt- lepiej)

• Różna siła negocjacyjna

• Pozycja w systemie wzajemnych stosunków

Ad. 3) Współzależność: wzajemna zależność dwóch lub więcej systemów państw. Znaczna otwartość. W odróżnieniu od dominacji potencjały są zbliżone (symetria w potencjale) Konsekwencją jest to że państwa wchodzą w coraz większe uzależnienie wzajemne. Oznacza to, że autonomia uczestników maleje. (Autarchia – zamkniecie gospodarek, zaprzeczenie) Zanika nam siła, Jednostronne decyzje mniej się opłacają. Przykłady: współzależność regulowana w UE i nieregulowana – G8, G20.

Ad.4 ) Przywództwo – 1 państwo jest skłonne poświęcić swoje krótkookresowe korzyści na utrzymanie danego systemu. *Bretton Woods* . Liderowi stawia się pewne wymagania uznawane przez innych. Reszta musi zaakceptować czyjeś przywództwo. Jest to oddziaływanie bardziej czynne.

Etapy rozwoju gospodarki światowej:

1. Powiązania o charakterze lokalnym i regionalnym

2. Okres przejściowy

3. Tradycyjny układ sił

4. Okres dezintegracji tradycyjnego układu sił

5. Okres po II wojnie światowej

Kryzysy do poł. Lat 80, potem globalizacja

1. Powiązania o charakterze lokalnym i regionalnym: Trwały do XIV wieku, przed Odkryciami Geograficznymi. Były przypadkowe i miały ograniczony zasięg

2. Okres przejściowy: Trwał od odkryć do powstania gospodarki towarowej. Powiązania dalej były przypadkowe. Rozwijał się merkantylizm. Zwiększała się podaż. Aktywne kampanie handlowe.

3. Tradycyjny układ sił: Od wieku XVIII, na dobre w wieku XIX. Był to okres dezintegracji tradycyjnego układu sił. Układ dość trwały, istniała globalna równowaga. Państwa podzieliły się na dwie grupy:

1.Anglia, Francja, Stany Zjednoczone, Belgia, Niemcy – kraje z rozwiniętą gospodarką przemysłową *Rewolucja burżuazyjna

2. Kolonie, Cesarstwo Rosyjskie- kraje rzemieślnicze i rolnicze.

Dominujące państwa – z Europy zachodniej Anglia, po I wojnie Stany zjednoczone.

Czynniki które wpływały wtedy na gospodarkę światową:

• Postęp techniczny

• Powstawanie nowoczesnych przedsiębiorstw

• Przepływ kapitału miedzy państwami

• System waluty złotej

1. Okres międzywojenny – przed wybuchem wojny nastąpiło zrównanie potencjałów.

Wzmocnienie gospodarcze USA, osłabienie Europy. Wojna rodzi popyt, zmiana produkcji w Europie na produkcję wojenną. Państwa stosowały wzajemne blokady. USA to wykorzystywało i wzmocniło swoją pozycję USA nie poniosło dużych strat. Waluty europejskie straciły poparcie w złocie, Oderwanie kolonii od mocarstw. Spowolniony rozwój w Europie.

1. 14.03.2013 ciąg dalszy etapów rozwoju

Dalsze Skutki I wojny światowej:

Tradycyjny układ sił rozpadł się, powiązania gospodarcze też. Rola polityczna USA wzrosła. Przekształcenia na mapie- transformacje polityczne. Pojawiły się Polska i Czechosłowacja. Osłabiony został system kolonialny.

Europa- gospodarki odbudowując się stosowały protekcjonizm, lata 20ste to okres stabilizacji. Kraje zaczęły drukować pieniądze. Gospodarki zaczęły się otwierać ale na początku lat 30 w USA wybuchł kryzys gospodarczy i przeniósł się do Europy, kraje zwróciły się znów w stronę protekcjonizmu. W okresie regresu najlepiej rozwijały się gospodarki o chłonnym rynku.

Skutki II wojny światowej:

Okres w którym rośnie współzależność – globalizacja i regionalizacja, wzrost umiędzynarodowienia, otwartości i aktywności gospodarek.

Pierwszy okres do początku lat 70’ – okres PAX AMERICANA

W Europie zachodniej powstaje EWG, w Azji panuje układ triadowy.

Polityka otwartego regionalizmu.

Przyczny dominacji USA

• Dobra koniunktura wojenna w USA, napływ złota, handel z koloniami, przejmowanie rynków kolonialnych, blokada ZSRR.

• Rozpad systemu kolonialnego

• Tworzenie organizacji międzynarodowych:

• IMF (International Monetary Fund) w Bretton Woods

• GATT (General Agreement on Tariffs and Trade,) Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu. Wszedł w życie w 48roku. Teraz to jest WTO (World Trade Organisation)

• Plan Marschalla 1948 – plan pomocy gospodarczej

• Doktryna Trumana – chodziło o zapobieganie protekcjonizmowi, by nie stało się tak jak po I Wojnie.

Pod koniec tego okresu Europa nadrabiała dystans, w 58 roku przywrócono zewnętrzną wymienialność walut obcych, mocny dolar utrudniał USA eksport i zarabianie. Pogarszała się konkurencyjność USA ( trudności płatnicze, wojna w Wietnamie, pozycja USA słabnie)

Gospodarka Japonii ;-)

Na początku lat 50 zaczyna się rozwój, pomoc finansowa USA, skoncentrowali się na rozwoju gospodarczym na maxa. „Produkować, eksportować albo umrzeć”. Nacjonalizm gospodarczy – społeczeństwo kupuje tylko własne produkty, słaby import. Pod koniev lat 70 zaczeła należeć do Układu Triadowego.

Okres drugi:

Układ współzależności, upadek międzynarodowego systemu walutowego z Bretton Woods.

73’ kryzys, kraje przeszły do stosowania kursów płynnych.

73-74 pierwszy szok naftowy, wzrost cen ropy o 400%, pieniądze z eksportu ropy szły na kredyty, potem w wyniku inflacji wzrosły stopy procentowe i było wielkie zadłużenie.

78/79 drugi szok naftowy.

Początek lat 80’ trzeci szok naftowy – ceny drastycznie spadły.

74-75 ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, kryzysy wzrostu –drastyczne spadki PKB.

Procesy Integracji Europejskiej 1957- Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy 1973– Wielka Brytania, Irlandia, Dania [EWG] 1981 – Grecja 1986 – Hiszpania i Portugalia 1995- Austria, Finlandia, Szwecja, 2004- Polska, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Węgry, Cypr , Słowenia, Malta 2007- Bułgaria, Rumunia

NAFTA- Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu

W tym okresie wzrost umiędzynarodowienia rynków finansowych, wzrost zadłużenia krajów rozwijających się. Azjatyckie tygrysy – produkcja dóbr zaawansowanych technologicznie.

Rozpad związku radzieckiego na początku lat 90tych. Coraz większa stabilność polityczna, przełom lat 80/90 zmiana układu sił, transformacja. Coraz większe znaczenie ma postęp techniczny. EFTA, mamy specjalne relacje ze Szwajcaria, krajami basenu morza śródziemnego, kraje obu ameryk, Azja, ASEAN

Podział klasyczny – Europa liderem

Po II W.Ś. – USA – pax americana

Układ triadowy – pax triadica

1. 21.03.2013 - Globalizacja

Globalizacja to proces tworzenia się jednolitego rynku towarów, usług I czynników produkcji obejmujących wszystkie obszary geograficzne. Proces obejmuje wszystkie obszary produkcji, powstawanie ogólnoświatowego układu współzależności w rezultacie wzrostu zakresu i siły powiązań miedzy gospodarkami narodowymi i podmiotami gospodarczymi różnych krajów. Wzrost tych powiązań następuje we wszystkich dziedzinach gospodarki, główne z nich to: produkcja, handel i transfer kapitału.

Ważną cechą globalizacji jest coraz większy wpływ reguł multilateralnych na zjawiska i procesy zachodzące w poszczególnych krajach.

Realna – powiązania między rynkami czynników produkcji i rynkami towarów

Finansowa- powiązania różnych rynków pieniężnych i kapitałowych za pomocą technik informatycznych pozwalające na nieustanne przemieszczanie kapitałów

Rynek pieniężny-

Rynek kapitałowy-

Cechy wspólne w definicjach:

• Kompresja czasu i przestrzeni – mają coraz mniejsze znaczenie

• Erozja granic i zniesienie barier geograficznych w przepływach towarów, usług, kapitału, technologii i informacji

• Rozciągnięcie działalności gospodarczej ponad granice

• Przyśpieszenie globalnych interakcji

• Intensyfikacja powiązań międzynarodowych

• Pogłębienie współzależności

Korzyści wynikające z globalizacji:

• Pozytywny wpływ na efektywność gospodarowania w skali świata

• Stwarza możliwość poprawy warunków życia na całym świecie bo zapewnia wszystkim trwały udział w korzyściach związanych z uczestniczeniem w gospodarce światowej

• Większy rynek dla towarów i usług

• Rozszerzenie ofert produktów do wymiany

• Większy dostęp do kapitału

• Lepsza alokacja zasobów

• Dyfuzja technologii

• Tworzy pozytywny klimat dla eksportu i inwestycji co zapewnia długotrwały wzrost gospodarczy

• Zapewnia większy dobrobyt bo pozwala na wzrost korzyści z tytułu większej specjalizacji międzynarodowej i działania sił konkurencji

Zagrożenia wynikające z globalizacji:

• Jednolity rynek globalny prowadzi do ujednolicenia wzorców kulturowych

• Wyczerpywanie surowców naturalnych

• Zanieczyszczanie środowiska

• Pogłębianie się rozpiętości między poziomem rozwoju krajów bogatych i biednych a w konsekwencji eliminacja słabszych w warunkach rosnącego poziomu konkurencji.

• Wzrost bezrobocia

• Wzrost zróżnicowania dochodów wewnętrznych krajów

• Groźba destabilizacji makroekonomicznej

• Osłabienie roli i znaczenia państw w życiu gospodarczym

Charakterystyka procesu globalizacji <tabela na stronie>

Inwestycja Green field – od podstaw

Inwestycja Brown field – przejęcie (np. istniejącej już fabryki)

Poziom ZIP szacuje się na 50%, kredyty na 10% - kiedyś kredyty stanowiły większą część wymiany międzynarodowej

Regionalizacja:

Ściślejsza współpraca między rejonami, to proces polegający an powstawaniu regionalnych układów współzależności gospodarczej, tworzonych na podstawie porozumień o handlu i współpracy regionalnej. Jest to w pewnym sensie reakcja na globalizację, siłę korporacji.

Najważniejsze porozumienia:

• UE

• NAFTA – Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (North America Free Trade Agreement)

• APEC – Forum Współpracy Gospodarczej w rejonie Azji

Mniejsze znaczenie mają:

• MERCOSUR – Wspólny Rynek Południa

• ASEAN –Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo-Wschodniej (Association of South-East Asian Nations)

Dokumenty UE:

1. 1951 – traktat paryski, początek integracji Europejskiej, utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

2. 1957 – I.Traktat rzymski o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej

II. Traktat rzymski o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej

1. 1986 – Jednolity Akt Europejski przyśpieszenie realizacji wspólnego rynku

2. 1992 – Traktat o UE, najwyższy etap integracji rynkowej i wspólny rynek

1. 04.04.2013

Najważniejsze porozumienia gospodarcze o charakterze regionalnym współcześnie:

1. NAFTA – Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu

Dotyczy:

• liberalizacji handlu towarami i usługami

• liberalizacji transferu kapitału w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich,

• ochrony własności intelektualne

• ochrony środowiska

• ochrony praw pracowniczych

• zasad rozwiązywania sporów handlowych

• możliwości nabywania i sprzedawania w ramach inwestycji zagranicznych, jest ograniczona przez państwa (np. Meksyk blokuje wydobycie ropy naftowej, ochrona kultury przez Kanadę, przez USA ochrona transportu morskiego i lotniczego)

• otwarcia na kraje zewnętrzne, próba integracji z zewnętrznymi państwami z rejonu,

próby intensyfikacji działań w ramach strefy wolnego handlu z UE

2. APEC – Forum Współpracy Gospodarczej w Rejonie Azji i Pacyfiku,

Dotyczy:

• od lat 80, porozumienie w ?????

• brak wielkich, ogólnych instytucji

• na nieformalnym spotkaniu przywódców 12 państw zawarto jakieś ustalenia,

• aktualnie 21 państw (m.in. Filipiny, Hongkong, Indonezje, Japonia, Singapur, USA, Tajlandia, Chiny, Korea południowa, Tajwan, Meksyk, Papua i Nowa Gwinea, Rosja)

• po spotkaniach powstają krotko i średnioterminowe ustalenia dotyczące handlu,

3. Wspólny rynek południa MERCOSUR

• 4 kraje podpisały traktat w 91 roku, potem Wenezuela

• jest ugrupowaniem obejmującym ponad 60% krajów ameryki południowej

• różni się od innych pod względem obrotów wewnętrznych, jest mniejszy niż w innych organizacjach

• silne związki z partnerami zewnętrznymi

• - spójna polityka nastawiona na rozwój

Ogólne:

• -organizacje międzynarodowe nie zamykają się na współpracę z innymi państwami i organizacjami

• regionalne organizacje obejmują różne kraje, o różnym poziomie rozwoju, włącza się to do międzynarodowego podziału pracy

• po 2 wojnie światowej warto było się zająć handlem towarami, aktualnie największa role w handlu mają produkty przemysłowe, (towary nieprzetworzone 20%, a nieprzetworzone 80%)

• struktura torowa eksportu światowego w 2010: art. Rolne – 9.2, paliwa – 15,8, przemysłowe – 67,1

• struktura sektorowa eksportu regionów świata w 2006 roku

Ewolucja handlu międzynarodowego:

1. czynniki polityczne

2. czynniki koniunkturalne – przy dobrzej koniunkturze handel się lepiej rozwija, wiąże się to z czynnikami gospodarczymi,

3. działalność organizacji międzynarodowych, polityka handlowa krajów

4. postęp technologiczno-technologiczny,

5. tendencje integracyjne – efekt kreacji handlu i efekt przesunięcia, mamy ogólny pozytywny wpływ integracji na handel światowy

6. rozwój korporacji transnarodowych,

Podstawowe tendencje w handlu międzynarodowym:

1. liberalizacja polityki handlowej –

2. wyższa dynamika eksportu niż produktu światowego (w długim okresie)

3. rosnący udział eksportu w światowym PKB, w 1870 było to 4,7%, w 1950 5,5%, w 2005 20,5%,

4. wzrost udziału usług w handlu międzynarodowym – aktualnie ok 20%, wynika to z tego że gospodarki rozwinięte mają w PKB głównie usługi, również kapitały swobodniej przepływają, powiększył się zakres usług,

5. wzrost eksportu krajów rozwiniętych na rynki krajów rozwijających się

6. marginalizacja w handlu międzynarodowym grupy krajów najmniej rozwiniętych (LDCs), nawet 100 najmniej rozwiniętych krajów eksportuje poniżej 1%,

7. Powrót krajów „postsocjalistycznych” do handlu światowego,

8. Rosnąca rola postępu technicznego

9. wzrost udziału handlu wewnątrzgałęziowego – wymiana produktów które pochodzą z tej samej gałęzi, również obrót komponentami, półproduktami, w krajach rozwiniętych niewielkie, w krajach mniej rozwiniętych trochę więcej, (większość krajów 70-80%, Japonia 40%) jeden z powodów to przyjmowanie inwestycji zagranicznych,

10. wzrost obrotu wewnątrz ugrupowań integracyjnych,

Kraje nadwyżkowe:

Niemcy 202 mld

Chiny 183 mld

Rosja 149 mld

Japonia zara

Holandia 56 mld

Kraje deficytowe:

Usa 167 mld

Wlk brytania 154 mld

Francja 85 mld

Hong-kong 40 mld

Polska 18 mld

Załamanie handlu w 3miesiące od listopada 2008 do stycznia 2009 spadek o 16%, było to wyższe tempo spadku niż w okresie wielkiej depresji w latach 30 XX

1. 11.04.2013 Bilans Płatniczy

Bilans płatniczy

Def 1) to usystematyzowane zestawienie transakcji ekonomicznych dokonanych w ściśle określonym czasie pomiędzy krajowymi i zagranicznymi podmiotami zagranicznymi

Def 2) to zestawienie wszystkich ekonomicznych transakcji danego kraju między rezydentami tego kraju a rezydentami spoza niego.

Transakcje ekonomiczne

Odpłatne – przekazanie towaru lub świadczenie usługi za element finansowy

Nieodpłatne – przekazanie towaru lub świadczenie usługi za inny towar.

Transakcje debetowe (Winien)- płatność wobec zagranicy a zwiększenie naszych aktywów np. zakup technologii.

Transakcje kredytowe(Ma)- powodują zmniejszenie majątku innego kraju na naszą rzecz np. turysta na urlopie w naszym kraju.

Dla kogo robi się bilans? Dla Rządu, Banku Centralnego (wpływ na kurs walutowy), podmiotyów współpracujących z zagranicą.

Bilans jest zawsze zrównoważony, jest źródłem informacji, pokazuje poziom i strukturę obrotów z zagranicą. Suma bilansowa= nasze PKB.

Saldo: nadwyżka – inflacja, deficyt- deflacja (nadwyżka jest lepsza)

Deficyt- występuje gdy więcej importujemy, mniej eksportujemy

Struktura Bilansu Płatniczego Bilans obrotów bieżących Bilans handlowy Bilans usług Bilans procentów i dywidend Bilans wydatków rządowych i innych transferów jednostronnych Bilans obrotów kapitałowych Bilans obrotów wyrównawczych

1. Bilans obrotów bieżących :

• Bilans handlowy- zestawienie płatności z tytułu importu eksportu/towarów. Zależy od wolumenu(ilości) importu/eksportu i od cen dóbr. Może być dodatni/ujemny. Np. eksport>import bilans jest dodatni.

• Bilans usług – rośnie znaczenie usług w wymianie miedzynarodowej, są usługi transportowe, turystyczne, ubezpieczeniowe

• Bilans procentów i dywidend- obsługa kapitału zagranicznego ( ‘greenfield’ ZIB, kredyty zagraniczne)

• Bilans wydatków rządowych i innych transferów jednostronnych – wydatki nierekompensowane, dochody osób pracujących za granicą dłużej niż rok, z patentu, licencji, spadki, prawa autorskie.

-rządowe wydatki związane z utrzymaniem zagranicznych placówek dyplomatycznych, wojsk

II.Bilans obrotów kapitałowych - transfer kapitału dokonanego we wszystkich formach- kredyty, kapitał produkcyjny, spekulacyjny ‘portfelowy’. Krótkoterminowy o terminie zapadalności do 1roku. Długoterminowy powyżej roku np. papiery wartościowe, inwestycje portfelowe.

Jeśli napływa ma to wpływ pozytywny, jeśli odpływa negatywny.

III. Bilans obrotów wyrównawczych, występujące podczas nierównowagi - napływ lub odpływ złota, walut wymienialnych, bądź tzw. specjalnych praw ciągnienia (Special Drawing Right -SDR, wymyślone w latach 60, podczas upadku systemu z Bretton-Woods),

Czynniki oddziałujące na bilans płatniczy:

Poziom PKB– jeżeli będzie rósł to wzrasta popyt na import, sytuacja w BP jest gorsza. PKB z reguły nie wpływa na eksport.

Zmiana poziomu cen – jeżeli w jednym kraju występuje inflacja, to konkurencyjność naszych produktów spada, oznacza to spadek naszego eksportu,

Zmiany Terms of Trade – nominalne zmiany cen eksportowych do cen importowych, często sa niezależne od nas, zewnętrzne dla danej gospodarki, jeżeli większy niż 1 to pozytywnie, jeżeli mniejszy niż 1 to źle,

Zmiany stóp procentowych – rząd manipuluje, wpływa na ryzykowność lokat kapitałowych, gdyż otrzymujemy wyższą stopę zwrotu, lecz równocześnie schładzamy koniunkturę, ponieważ kredyt staje się droższy dla prywatnych inwestorów, zmniejszenie zatrudnienia,

Zmiany strukturalne popytu – nie związane ze zmianą cen, zmiana struktury krajowego popytu na dobra importowane, zmiana popytu na nasze dobra i usługi, np. wynikająca ze zmiany norm ochrony środowiska, zmiany preferencji, gustów,

Zmiany kursu walutowego – polityka gospodarcza państwa dąży do zrównoważenia bilansu płatniczego

Klęski żywiołowe – wpływają na pogorszenie bilansu płatniczego, bo spadają możliwości eksportu, pojawia się popyt na towary importowane,

Czynniki polityczne- np. embargo na produkty z zagranicy

Równowaga bilansu płatniczego:

Podział transakcji (Mead)

• Autonomiczne – bez względu na stan BP

• Wyrównawcze – zależą od BP, służą sfinansowaniu deficytu (uszczuplenie rezerw, zaciągnięcie kredytu, wykorzystanie nadwyżki)

Podział transakcji (Rączkowski)

• Podstawowe – wszystkie transakcje na rachunku obrotów bieżących. Ruch kapitału obrotowego.

• Wyrównawcze- ruch kapitału krótkoterminowego

Równowaga

Długookresowa- (5-10 lat) wzajemne kompensowanie się deficytów i nadwyżek

Rzeczywista- państwo nie interweniuje

Krótkookresowa- (1rok) niewielka wielkość salda

Pozorna- państwo wpływa

Sposoby na stabilizację Bilansu Płatniczego:

• Poleganie na mechanizmie rynkowym

Automatyczne stabilizatory:

1. mechanizm cenowy (klasyczny)

Dobrze funkcjonował w systemie waluty złotej trwający do I wojny. Kiedyś gdy był deficyt eksportowaliśmy złoto. Zmniejszenie wartości kruszcu powodowało zmniejszenie emisji pieniądza (deflacja) Teraz chodzi o zmniejszanie importu a zwiększanie eksportu.

1. mechanizm dochodowy

Aktywna rola państwa (mechanizm keynesowski) Mamy deficyt => obniżenie dochodu narodowego => spada popyt na produkty importowane => wzrasta eksport

1. mechanizm kursu walutowego (neoklasyczny)

Więcej importu mniej eksportu

następuje deprecjacja waluty krajowej (zł słabnie) bo jest deficyt. Ceny towarów importowych rosną ale nasze stają się dla innych tańsze.

1. mechanizm stopy procentowej

oddziałuje na rachunek obrotów kapitałowych. Gdy podaż pieniądza maleje to stopy % rosną. Poprawia się sytuacja w BP. Wyższa stopa %-mniejszy popyt na kredyt.

Oddziaływania:

• System monetarny i polityka monetarna

• System fiskalny i polityka fiskalna

• System dochodowy i polityka dochodowa

• System kształtowania cen i polityka cenowa

• Środki administracyjno-prawne

Cele -Magiczny czworokąt + 1

Diagram Swana: Trzeba dojść do środka

Ewolucja teorii handlu międzynarodowego

Funkcje teorii:

• Wyjaśniająca handel

• Decyzyjna

• Optymalizacji warunkowań

1. Teorie psychologiczno-etyczne:

1. Psychoza lęku przed brakiem towarów

2. Dogmat słusznej ceny

3. Doktryna korzystnego bilansu handlowego (merkantylizm)

1. Teorie klasyczne:

1. Teoria kosztów absolutnych (Smith)

2. Teoria kosztów względnych (Ricardo)

1. Teoria obfitości zasobów (Heckscher i Ollin)

2. Teorie współczesne:

1. Neoczynnikowe

2. Neotechnologiczne

3. Popytowo-podażowe

4. Teorie konkurencyjności na rynkach międzynarodowych

5. Pozostałe

Psychoza lęków przed brakiem towarów (Starożytny Rzym, Grecja) władcy kształtowali wymianę zagraniczną aby zapewnić podaż dóbr (,chleba i igrzysk’) Psychoza dotyczyła władców, wymiana miała charakter niedobrowolny, nieodpłatny i nieekwiwalentny.

Dogmat słusznej ceny (Średniowiecze) kościół katolicki, wymiana była korzystna, popyt zaspokojony przez podaż, każdy towar posiadał swoją słuszną cenę. Cena nie mogła być niższa ani wyższa od kosztów produkcji. Zmodyfikowano ją potem o prawdziwy zysk

Merkantylizm ‘Doktryna korzystnego bilansu handlowego’ (wiek XVI-XVIII w różnych krajach w różnym czasie.) Korzystny bilans w handlu i wymianie w skali międzynarodowej stanowi źródło bogactwa narodu. Celowym jest gromadzenie kruszców szlachetnych i prowadzenie polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tego celu (np. poprzez ograniczenia importu i promowanie eksportu). Miał dwa okresy:

• Bulionizm (monetaryzm/złota sztabka)

• Merkantylizm właściwy- wprowadzono cła ochronne, chodziło o uzyskanie dodatniego bilansu płatniczego, jeden kraj traci drugi zyskuje

Teorie klasyczne

• Wiek XIX,

• 1776 „Bogactwo Narodów” Adama Smitha.

• 1817 – „Zasady ekonomii, polityki i opodatkowania” Ricarda

Wspólne cechy poglądowe Smitha i Ricardo: podejście do bogactwa, podstawa wymiany międzynarodowej –specjalizacja, podstawa kosztów wytwarzania – nakłady pracy, istnienie wolnej koniunktury, przemieszczanie się pracy wewnątrz kraju.

Różnice: to jaki koszt jest specjalizacją w sakli międzynarodowej, wg Smitha koszt absolutny, wg Ricardo koszty względne

1. 23.04.2013

Koszt komparatywny- koszt wyprodukowania jednego produktu w danym kraju mierzony kosztem innego

Krytyka teorii Ricarda – należy ustalić relacje zmienną/ stosunek wymienny. Wniosek: wymiana jest korzystna. Do dyspozycji nie wystarczy tylko praca tak jak w tych teoriach, Jest to też zbyt uproszczony model, nie uwzględnia innych czynników.

Prawo wzajemnego popytu – J. Stewart Mill

Teoria obfitości zasobów

Szkoła matematyczna – rozszerzyła ilość krajów i produktów. Dołączono czynnik kapitału.

Heckscher-Ohlin – koncepcja lat 30’ . Dotyczyła handlu lokalnego, dalej międzynarodowego. Teoria wieloczynnikowa.

„podstawą wymiany/specjalizacji produkcji i struktury handlu jest różnica pieniężnych cen i kosztów wytwarzania tych samych produktów między innymi krajami”

Ostateczne różnice tych cen zależą od wyposażenia tych krajów w różne czynniki i zasoby.

1. Twierdzenie o wyrównaniu się cen takich samych towarów w sakli międzynarodowej. W wyniku podjęcia wymiany ceny się zrównają.

2. W wyniku podjęcia wymiany ceny wyrównają się też czynniki produkcji.

Wady tej koncepcji

1. Statyczność

2. Nie uwzględnia różnicy w poziomie wiedzy miedzy krajami

Paradoks Wladimira …………..

Po II wojnie USA eksportowało zasoby pracochłonne a nie kapitałochłonne

Teorie współczesne:

1. Neoczynnikowa – praca prosta i złożona, kapitał (podział na trzy rodzaje) dezagregacja czynników

2. Neotechnologiczna – wskazuje na tempo zmian miedzy krajami, nierównomierne położenie przewagi technologiczne,

USA

Czas

Inne kraje uprzemysłowione

Czas

kraje słabo rozwinięte

czas

1. Popytowo-podażowe

2. Pozostałe – elektyczne

Handel wewnątrzgałęziowy

Wskaźnik Grubela-Lloyda

IHW= $\frac{\left| \text{eksport}_{i} - \text{import}_{i} \right|\ }{\text{eksport}_{i} + \text{import}_{i}\ }$

eksport_i−Eksport gałęzi i

import_i−Import gałęzi i

Argumenty:

-koszty transportu

-strategia różnicowania produktu

- nie jest kontrowersyjny politycznie

IX. 09.05.2013

Międzynarodowy system walutowy

Międzynarodowy system walutowy to zasady normy zwyczaje I instytucje które decydują o sposobach (formach) realizacji płatności w skali międzynarodowej

• Międzynarodowa równowaga płatnicza- bilans powinien być zrównoważony

• Pieniądz światowy – spełnia wszystkie funkcje pieniądza

Etapy rozwoju:

1. System waluty złotej (1870-1914)

2. System dewizowo-złoty (okres międzywojenny)

3. System sztabowo złoty (okres międzywojenny)

4. System walutowy z Bretton Woods – po II wojnie do lat 70’

5. System wielodewizowy (od lat 70’)

Ad. 1) do 1900 funkcjonowało samo złoto, potem był proces ekonomizacji złota (zamiana na waluty)

Korzyści ekonomizacji złota:

• Spadek kosztów transakcji

• Możliwość uzyskania odsetek

• Łatwiejsze odraczanie płatności

Cechy:

• Ma charakter rynkowy (państwo nie ingeruje)

• Brak formalizacji (instytucjonalizacji)

• Początek to moment określenia stałego kursu danej waluty w złocie (złoty parytet walut)

Zasady:

• Ustanowienie tzw. Złotego parytetu waluty

• Emisja banknotów uzależniona od rezerw złota

• Bank centralny gwarantował pełną wymienialność banknotów na złoto po stałym kursie parytetowym

• Swoboda przepływu złota między państwami

• Swoboda wymiany na inne formy pieniądza

Mechanizmy funkcjonowania

1. Kontrola wydobycia złota

2. Stabilizacja kursów walutowych

3. Równowaga BP w długim okresie czasu

Nadmierny wzrost podaży złota wzrost rezerw emitujmy pieniądz papierowy

Spadek wartości złota inflacja wydobycie spada

Ad.2 ) Stabilizacja kursów walutowych

Gdy USA i Anglia handlują między sobą (przykład)

1funt= 1,73g złota

1dolar= 1,5 g złota

1funt=4,86 dolara

T

Jeden kraj wykazuje deficyt

Kurs spada o +/- 3%

Ad)3 Gdy mamy deficyt w BP musimy za niego zapłacić złotem spadek rezerw złota – spadek emisji pieniądza – spadek jego wartości – deflacja – może być większy popyt na nasze produkty (bo ceny spadły)

Deflacja-mniej pieniądza w obiegu – wzrost cen i stóp % - zachęta by inwestować w naszym kraju – poprawa BP

Przyczyny upadku systemu:

• Drukowanie pustych pieniędzy – spadek zaufania do nich – zawieszono wymienialność pieniędzy na złoto

• Zakaz przepływu złota miedzy krajami

• Wahania kursów

• Wzrost ingerencji państwa w gospodarkę

• Wzrost stopnia monopolizacji gospodarki

• Związki zawodowe

• Popularność haseł socjalistycznych

SYSTEM SZTABOWO-ZŁOTY

• Po I wojnie światowej

• Możliwość wymiany waluty na złoto

• Ograniczono ryzyko związane z wymianą

SYSTEM DEWIZOWO ZŁOTY

• Narodowa waluta – na system sztabowo złoty – odpowiednia ilość na złoto

• Zniechęcenie swobodnej wymiany waluty na złoto

• Bank centralny zobowiązany do utrzymywania stałego kursu swojej waluty

SYSTEM Z BRETTON WOODS

• Powstał w lipcu 1944

Zasady:

• Utworzenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego IMF

• Stałe kursy walutowe na zasadzie kursów centralnych

• Parytet dolara

• Złoto wg. Ustalonego parytetu

• BANCOR (OR-złoto)

10. 23.05.2013

Deprecjacja-aprecjacja to mechanizmy rynkowe

Dewaluacja to działania rządu

1. Okres głodu dolarowego (lata 50-58) – światowy popyt na dolara !

Przedtem nie było wymienialności walut tzn. nie można było się rozliczać w innej walucie w swoim kraju. Eksport dolara z USA do innych krajów. Dolary płynęły głównie w formie ZIB (ekspansja korporacji) Płynęły też w formie pożyczek (plan Marschalla) Utrzymanie baz wojskowych USA w innych krajach, utworzenie NATO.

1. Od 58’ Przywrócenie zewnętrznej wymienialności walut (nie rezydenci mogą rozliczać się w innej walucie) Wytworzyły się tzw. EURORYNKI. Zaufanie do dolara spadło, sytuacja handlowa USA pogorszyła się. Deficyt w BP USA (to powoduje spadek kursu walutowego) USA straciło połowę swojego złota przez co spadła gwarancja wymiany. Od połowy lat 60’ występowała inflacja. Dolar przestawał być atrakcyjny (np. w utrzymaniu swoich rezerw w $) Wcześniej USA było przyzwyczajone do dochodów z SENOIRAŻU. Wzrosły wydatki na wojnę Wietnamską. Manipulacja stopą %, aprecjacja (lata 60)

15.08.71 decyzja o zawieszeniu wymienialności dolara. Wahania na rynkach walutowych, destabilizacja kursów.

Podejmowano próby utrzymania systemu z Bretton Woods

- pieniądz sztuczny SDR

-pula złota sterowanie za pomocą podaży

- grudzień 71’ decyzja o zdewaluowaniu dolara (porozumienie smithsońskie)

Zwiększenie wahań do +/- 2,25 (z +/- 1)

-73’- kolejna dewaluacja (zwiększenie ceny złota o ok. 10%) 1uncja = 42,22 złota

Rewaluowano inne waluty (np. makra niemiecka, jen japoński – ich wartość rosła)

- w 72’ powołano komitet 20stu – proponował zastąpienie USD przez SDR

- 15.04.73 – ogłoszono płynne kursy walutowe.

-74’ ogłoszenie oderwania dolara od złota

Koniec systemu z Bretton Woods

Przyjęto nowy system – 1976 – weszły w życie 1.04.1978

1. Sankcja dla USA za decyzje o oderwaniu USD od złota

2. Zwiększenie konieczności wnoszenia udziałów w złocie do …

3. Zniesiono oficjalną cenę złota

4. Każdy kraj mógł sobie wybrać swój system kursowy (stały/płynny bez interwencji państwa/ płynne ale regulowane przez państwo)

Współczesny system wielo-dewizowy (Międzynarodowy System Walutowy)

• Rola IMF (Międzynarodowego Funduszu Walutowego) została zmieniona

• Waluty nie są wymienialne na złoto

• System bardziej elastyczny - podaż pieniądza pochodzi z różnych źródeł

• Kursy są płynne

• Mamy dywersyfikacje rezerw dewizowych (motyw bezpieczeństwa)

• Mamy koszyki walut, które służą stabilizacji walut

• Równowaga bilansów płatniczych- raczej występuje

• Występuje SDR (oparty o koszyk walut)

• Dolar wciąż ma silną rolę

• Kluczowe waluty: euro, funt, jen, dolar

• Funkcja waluty transakcyjnej (fakturowanie eksportu i importu)

• Funkcja waluty lokacyjnej – nie rezydenci utrzymują swoje zobowiązania i …

• Funkcja waluty rezerwowej

• Funkcja waluty interwencyjnej (wykorzystywanie przez Banki Centralne w celu niedopuszczenia do nadmiernych wahań kursu swojej waluty

• Funkcja denominatora (koszyk walut)

Zagraniczna polityka ekonomiczna

• To świadome oddziaływania państwa na stosunki gospodarcze z innymi krajami

• Obrót towarowy, uslugowy, przepływ czynników produkcji, pracy, kapitału, technologii. Działalność dotyczy charakteru, struktury, rozmiaru.

Cele realizowane przez państwo:

• Poprawa jakości życia

• Wzrost eksportu,

• Wzrost zatrudnienia,

• Ograniczenie importu

• Ekspansja na rynki obce

• Liberalizacja powiązań

• Autarchia- dążenie do niezależności

Strefy ZPE:

1. Polityka handlowa

2. Polityka monetarna

3. Polityka fiskalna

4. Polityka walutowa

- kursu walutowego

-rezerw walutowych

11. 28.05.2013

Zagraniczna polityka ekonomiczna (gospodarcza) będąca procesem świadomego oddziaływania państwa na warunki wymiany z zagranicą. Obejmuje przepływ towarów, usług, kapitału finansowego i ludzkiego oraz technologii.

Polityka handlu zagranicznego będąca wpływem jaki państwo świadomie i planowo wywiera na strukturę handlu i obroty z zagranicą a więc stanowiąca tę część zagraniczne polityki ekonomicznej, która dotyczy wymiany towarowej.

1. Polityka wolnego handlu –polega na braku oddziaływania ze strony państwa na napływ towarów z zagranicy na rynek danego kraju. Towary importowane mają swobodny dostęp.

Liberalizm- przeświadczenie iż tylko mechanizm wolnej konkurencji gwarantuje najbardziej optymalny przepływ towarów i alokację. Państwo się nie wtrąca. Rynek dostosowuje się sam.

1. Polityka protekcjonizmu – całkowite przeciwieństwo. Stosowanie przez państwo szeregu instrumentów utrudniających napływ towarów z importu. W skrajnej postaci może przybrać postać autarkii gospodarczej polegającej na zerwaniu relacji z zagranicą.

Mieszanka 1 i 2 występuje w praktyce.

Współczesna polityka handlowa – uznaje się mechanizm rynkowy za podstawowy mechanizm. Dopuszcza się stosowanie narzędzi protekcjonistycznych.

Polityka handlowa:

Autonomiczna

-decyzje o stosowaniu środków i instrumentów polityki handlowej. Są podejmowane przez władzę danego kraju.

konwencyjna (umowna)

- podejmowanie decyzji o wprowadzeniu środków i instrumentów, wynika z treści umów między krajami/ organizacjami międzynarodowymi.

Instrumenty taryfowe:

1. Instrumenty ochrony rynku krajowego przed importem

• Taryfowe

• Parataryfowe

• Pozataryfowe

1. Instrumenty wspierania krajowego eksportu

Instrumenty taryfowe:

Cła- opłata nakładana na towary przekraczające granicę celną. Stosuje się je w cely podniesienia ceny wyrobu importowanego na rynku krajowym co skutkuje spadkiem popytu i obniżeniem jego konkurencyjności w stosunku do wyrobów krajowych i tych towarów zagranicznych, które nie podlegają obowiązkom oclenia.

Rodzaje ceł:

Ze względu na sposób obliczania:

• Cła od wartości (ad valorem) obliczane w procentach od wartości celnej towarów

• Specyficzne- zwykle od wagi lub ilości towarów, rzadziej od sztuki.

• Mieszane0 dla niektórych towarów stawki celne są ustalane równocześnie w formie ad valorem i w formie stawek specyficznych

Ze względu na kierunek ruchu towarów:

• Cła przewozowe (importowe) pobierane od towarów pochodzenia zagranicznego

• Cła wywozowe (eksportowe) obciążają towary produkcji krajowej wywożone za granicę

• Przewozowe lub tranzytowe- pobiera się od przewozu towarów przez obszar celny.

• Ze względu na sposób podejmowania decyzji:

• Autonomiczne

• Umowne

Ze względu na rolę jaką cła pełnią w polityce handlowej i gospodarczej państw

• Fiskalne- podstawowym celem jest generowanie wpływów do budżetu państwa.

• Ochronne lub protekcyjne – wprowadzone celem ograniczenia importu towarów konkurujących z wytwarzanymi w kraju lub dla ochrony BP

• Prohibicyjne – uniemożliwiające wwóz towarów uznawanych za niepożądane

• Odwetowe – (retorsyjne) wprowadzone w reakcji na dyskryminacyjne decyzje innego państwa godzące w interesy rodzimych eksporterów.

• Antydumpingowe (wyrównawcze) – są nakładane na towary dostarczane przez podmioty zagraniczne stosujące tzw. Nieuczciwe praktyki

Dumping- sprzedaż poniżej wartości normalnej

• Antysubwencyjne

• Antysubsydiarne

• Cła szkolne (wychowawcze) z góry określony czas w trakcie którego krajowi producenci mają dostosować produkcję do konkurencji z towarami zagranicznymi. Po upływie terminu cła zostają zniesione.

Instrumenty parataryfowe:

Oddziałują identycznie jak cła

• Opłaty wyrównawcze – stosowane są w celu uniemożliwienia importu towarów po cenie niższej od ceny wewnętrznej (ceny progu)

• Opłaty fiskalne - nakładane są na towary które nie są produkowane w kraju importera w celu zapewnienia dodatkowych dochodów budżetowych

• Opłaty specjalne –zapłata za usługi świadczone przez aparat administracji państwowej na rzecz podmiotów zajmujących się handlem zagranicznym.

• Depozyty importowe- to kwota proporcjonalna do wielkości importu jaka wprowadzający towar na rynek musi wpłacić na określony czas na specjalny, nieoprocentowany rachunek

• Subsydia

Instrumenty pozataryfowe (ograniczenia administracyjne, niemające charaktery taryfowego ani parataryfowego, oddziaływujące przede wszystkim na wolumen wymiany towarowej)

Najważniejsze bariery pozataryfowe to:

• Zakazy importu i eksportu (embargo) polega na całkowitym zniesieniu handlu określonymi towarami lub świadczenia usług.

• Ograniczenia ilościowe – kontyngenty ilościowe to instrumenty polityki handlowej polegające na wyznaczeniu przez państwo ilości lub wartości dóbr, które w określonym czasie mogą być wwiezione (rzadziej wywiezione) na teren danego kraju

• Dobrowolne ograniczenia eksportu

• Ograniczenia dewizowe – wprowadzenie przez państwo restrykcje w sferze wymienialności waluty krajowej na dewizy i swobodnego transferu

• Zakupy rządowe- państwo decyduje się na nabycie dóbr produkowanych w kraju

• Wymóg składnika krajowego – wymóg stasowania się do produkcji pewnych wyrobów finalnych określonego odsetku podzespołów i półproduktów krajowych.

• Reguły pochodzenia – towar musi być całkowicie wytworzony danym kraju lub przetworzony w stopniu określonym jako wystarczający

• Narzuty techniczne