Osobowość

Osobowość- stanowi najbardziej wyraźne i rzucające się w oczy wrażenie, jakie jednostka wywiera na innych ludziach(istnieje niezależnie od sytuacji, nie jest tylko reakcją w określonej sytuacji)(pod wpływem socjalizacji osobowość się zmienia)

osobowości jako zespołu cech charakterystycznego dla jednostki

Teorie cech charakteryzuje założenie o stałości i wewnętrznej spójności jednostki w zachowaniu niezależnie od czasu i sytuacji.

Cechy pełnią trzy zasadnicze funkcje:

-mogą być wykorzystywane do opisu

- przewidywania i wyjaśniana sposobu

-zachowania jednostki

Superczynniki -2 cechy łączą się ze sobą

Allport zakładał, iż cechy są podstawowymi elementami osobowości. Według niego cechy istnieją realnie i mają swoją podstawę w układzie nerwowym.

rozróżnienie między cechami zdolnościowymi, temperamentalnymi i dynamicznymi.

- Cechy zdolnościowe odnoszą się do konkretnych zdolności i umiejętności, pozwalających jednostce na efektywne funkcjonowanie (np. inteligencja).

- Cechy temperamentalne związane są z życiem emocjonalnym człowieka, a także jego stylem zachowania (np. tempo wykonywania zadań, emocjonalność, impulsywność).

- Cechy dynamiczne dotyczą dążeń i motywacji osoby, a także rodzajów celów, które stawia ona przed sobą.

Zatem w niektórych sytuacjach nawyki czy zwyczaje mogą modyfikować wpływ cech osobowości na zachowanie.

Wymiar introwersji – ekstrawersji ujawnia różnice indywidualne pod względem stopnia, w jakim ludzie potrzebują innych jako źródła nagród i jako „nauczycieli” własnego zachowania

Wylewny, impulsywny ekstrawertyk potrzebuje ludzi, aby wchodzić z nimi w interakcje, podczas gdy pełen rezerwy, ostrożny introwertyk w mniejszym stopniu korzysta ze stymulacji dostarczanej przez innych ludzi, a w większym stopniu polega na książkach czy też źródłach o charakterze niespołecznym.

Model osobowości w ujęciu Costy i McCrae pięć głównych wymiarów: PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI(PMO)

- neurotyczność -doświadczanie złych emocji (nadwrażliwość)(składa się na nie)

+lęk (tendencja do reagowania napięciem i strachem, nerwowość i skłonność do martwienia się),

+ agresywna wrogość (tendencja do doświadczania gniewu i irytacji, choć nie koniecznie wyrażanych na zewnątrz),

+ depresyjność (tendencja do doświadczania poczucia winy, smutku, bezradności, samotności),

+ impulsywność (niezdolność do kontrolowania pragnień i popędów),

+ nadwrażliwość (podatność na stres – niezdolność do zmagania się ze stresem, tendencja do reagowania poczuciem bezradności i paniką w trudnych sytuacjach)

+nadmierny samokrytycyzm (lęk społeczny – niskie poczucie wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych).

- ekstrawersję-poziom do odczuwania pozytywnych emocji

+towarzyskość (zakres i ilość utrzymywanych kontaktów z innymi ludźmi),

+serdeczność (zdolność do utrzymywania bliskich związków z innymi ludźmi, przyjacielskość),

+ asertywność (tendencje dominatywne i przywódcze),

+ aktywność (tempo, wigor, energia, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym),

+ poszukiwanie doznań (poszukiwanie podniet i stymulacji, np. ryzyka, stymulacji sensorycznej),

+ emocjonalność w zakresie pozytywnych emocji (tendencja do reagowania pozytywnymi emocjami, np. radością, poczuciem szczęścia oraz generalnie pogodny nastrój i optymizm życiowy).

- otwartość na doświadczenie(poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych)

• wyobraźnia (fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia),

• estetyka (wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką),

• uczucia (otwartość na stany emocjonalne innych ludzi),

• działania (aktywne poszukiwanie nowych bodźców),

• idee (intelektualna ciekawość, zainteresowania filozoficzne)

• wartości (gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i religijnych).

- ugodowość(pozytywne nastawienie do negatywnych ludzi)

• zaufanie (przekonanie, ze inni mają uczciwe intencje versus sceptycyzm i cynizm oraz przekonanie, że inni mogą być nieuczciwi i niebezpieczni),

• prostolinijność (prostoduszność, szczerość i naiwność społeczna versus tendencja do manipulowania innymi ludźmi),

• altruizm (tendencja do koncentrowania się na potrzebach innych ludzi i udzielania im pomocy versus egocentryzm),

• ustępliwość (sposób reagowania na konflikty interpersonalne: powściąganie agresji, potulność i łagodność oraz tendencja by „wybaczyć i zapomnieć” versus agresja i tendencje rywalizacyjne),

• skromność (realistyczny stosunek do samego siebie, brak tendencji do faworyzowania własnej osoby versus przekonanie o własnej wyższości i tendencje narcystyczne)

• skłonność do rozczulania się (przejawianie uczuciowości i sympatii do innych, wspieranie organizacji i akcji charytatywnych versus racjonalność i rzeczowość w kontaktach z innymi oraz mała wrażliwość na ludzkie problemy społeczno-bytowe

- sumienność

• kompetencja (przekonanie o możliwościach radzenia sobie w życiu versus przekonanie o braku sprawności i umiejętności radzenia sobie z zadaniami),

• skłonność do utrzymywania porządku (uporządkowanie, staranność i schludność versus brak metodyczności i porządku w życiu oraz działaniu),

• obowiązkowość (ścisłe kierowanie się własnymi zasadami np. moralnymi versus zawodność i nierzetelność),

• dążenie do osiągnięć (wysoki poziom aspiracji i silna motywacja do osiągania sukcesów w życiu, duże zaangażowanie w pracę, ale jednocześnie skłonność do pracoholizmu versus brak ambicji, brak jasno sprecyzowanych celów życiowych i rozleniwienie),

• samodyscyplina (umiejętność motywowania samego siebie, by ukończyć rozpoczęte zadania, nawet jeśli nie są atrakcyjne versus tendencja do porzucania zadań przed ich zakończeniem)

• rozwaga (skłonność do starannego rozważania problemu przed podjęciem decyzji i rozpoczęciem działania versus impulsywność przy podejmowaniu decyzji, ale i spontaniczność oraz umiejętność podejmowania szybkich decyzji, jeśli jest to niezbędne)

zależności w kształtowaniu osobowości

-kształtowana jest przez całe życie;

-zależy od wrodzonych cechy biofizycznych;

-rozwija się w procesie socjalizacji;

temperament, czyli zespół właściwości psychologicznych człowieka genetycznie i podlegają niewielkim zmianom w trakcie rozwoju człowieka

rodzaje temperamentu

-wesoły sangwinik,

-smutny melancholik,

-porywczy choleryk,

-zrównoważony flegmatyk.

Temperament junga

+ekstrawertyk (towarzyski, obiektywny, praktyczny),

+ introwertyk (nietowarzyski, subiektywny stosunek do siebie i otoczenia).

Mogą się temperamęty mieszać

a) połączenia naturalne
- sangwinik/choleryk,
- melancholik/flegmatyk.

b) połączenia uzupełniające
- flegmatyk/sangwinik,
- choleryk/melancholik.

c) połączenia przeciwstawne:
- sangwinik/melancholik,
- choleryk/flegmatyk.

Znaniecki osobowości

CZŁOWIEK DOBRZE WYCHOWANY – UMIE ZACHOWAĆ SIĘ W TOWARZYSTWIE I PONADTO JEST DOBRZE WYKSZTAŁCONY;

CZŁOWIEK PRACY – WYCHOWANY WŚRÓD LUDZI PRACUJĄCYCH GŁÓWNIE FIZYCZNIE I SAM PRACUJĄCY;

CZŁOWIEK ZABAWY – DĄŻY DO ZABAWY, TAKI TYP CZŁOWIEKA KSZTAŁTUJĄ WARSTWY I KLASY SPOŁECZNE, KTÓRE NIE MUSZĄ PRACOWAĆ NA WŁASNE UTRZYMANIE;

CZŁOWIEK ZBOCZENIEC – NIE PODPADA POD ŻADNĄ Z WW KATEGORII.