FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE

WYKŁAD 1 (18.02.2015.)

Literatura:

1. „Finanse” Jan Ostaszewski 2013 Warszawa

2. „System finansowy w Polsce” Pietrzak, Polański, Woźniak PWN 2008(2 tomy)

3. „Wprowadzenie do finansów i bankowości” Dobosiewicz PWN 2007

4. Wiesław Dębski „Rynek finansowy i jego mechanizmy” PWN 2014 W-wa

5. Bożena Ciupek, Artur Walasik „Sektor finansów publicznych” 2012 Warszawa

Egzamin:

Forma pisemna, nie ma zaliczenia, pytania odtwórcze(pojęcia, wymień elementy, wyjaśnij, oceń, przedstaw)

Podstawy nauki finansów

1. Istota finansów i przedmiot nauki finansów

2. Finanse publiczne i finanse prywatne

3. Zjawiska finansowe i ich klasyfikacja

4. Mechanizm finansowy

Finanse- Zjawiska gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych

Finanse- zjawiska finansowe

-związane są z ruchem pieniądza

-stanowią zewnętrzny wyraz stosunków społecznych i gospodarczych

Ponieważ:

-wyrażają stosunki między ludźmi zachodzące za pomocą pieniądza

-stanowią wyraz stosunków ekonomicznych zachodzących w związku z procesami produkcji, podziału wymiany i spożycia

Miejsce zjawisk finansowych wśród zjawisk gospodarczych:

1. Zjawiska gospodarcze

2. Zjawiska pieniężne

3. Zjawiska finansowe

Finanse, a procesy produkcji, podziału wymiany i konsumpcji:

1. Produkcja(oddziaływanie pośrednie)

2. Podział(oddziaływanie bezpośrednie)

3. Wymiana(oddziaływanie bezpośrednie)

4. Konsumpcja(oddziaływanie pośrednie)

produkcja , podział , wymiana , konsumpcja

/\ /\ /\ /\

| Bezpośrednie działanie |

---- Pośrednie oddziaływanie ----

Sfera produkcji – powstanie dobra, usługi. Ma jakąś wartość po której to będziemy sprzedawać.

Sfera podziału – jest związana z wartością dodatkową. Przedsiębiorstwa wytwarzając ją, muszą część przeznaczyć na zapłatę podatku – czyli przesuwamy środki do strefy publicznej.

-podział pierwotny

-podział wtórny

Sfera wymiany – przekazywanie towaru z jednych rąk do drugich.

Sfera konsumpcji – zużywanie towarów.

Cechy finansów: +

-kategoria związana z gospodarką towarowo-pieniężną

-reprezentują ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych

-wiążą się z realnie występującym pieniądzem

-odnoszą się bezpośrednio do sfery podziału i wymiany

Nauka finansów- Jest nauką o społecznych stosunkach ekonomicznych przejawiających się w procesach gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych:

-bada zjawiska finansowe

-zajmuje się prawidłowościami towarzyszącymi zjawiskom

-formułuje i analizuje kategorie stanowiące uogólnienie cech powtarzalnych zjawisk finansowych

-charakteryzuje i ocenia instrumenty i instytucje za pomocą których dokonuje się ruch pieniądza

GOSPODARKA FINANSOWA +

Wszelkie formy działania w dziedzinie zjawisk polegających na:

-przygotowaniu, planowaniu wszelkiego rodzaju operacji pieniężnych

-faktycznej realizacji tych operacji

-ewidencji i analizie przebiegu operacji pieniężnych

Polityka finansowa +

Dokonywanie wyboru zarówno celów, które mają być osiągnięte w wyniku gospodarki finansowej, jak i sposobów lub metod ich osiągania:

-polityka monetarna

-polityka fiskalna

Kategoria własności w finansach: +

-Finanse publiczne

-Finanse prywatne

Finanse publiczne, a finanse prywatne- Podobieństwa: +

-podstawą zachodzących zjawisk jest pieniądz

-jedne i drugie odnoszą się do analogicznych problemów: sporządzania budżetu, jego wykonania, ograniczania wydatków, kontroli finansowej

Finanse publiczne, a finanse prywatne- Różnice:

Kryterium	Finanse publiczne	Finanse prywatne
Przedmiot zainteresowania badawczego	Nauka o publicznych zasobach pieniężnych	Przedmiotem badań jest posiadane w formie płynnej bogactwo
Zasady funkcjonowania	Równowaga finansów publicznych i przemieszczania zasobów publicznych są zdominowane przez interwencję państwa	Równowaga finansów prywatnych i przemieszczania prywatnych zasobów kształtowane są przez prawa gospodarki rynkowej
Przymus	Państwo dysponuje przymusem w celu zapewnienia sobie wpływów, ale nie podlega przymusowi dokonywania wydatków	Nie istnieją instrumenty przymusu w celu uzyskania wpływów, podmioty mogą być zmuszone do zwrotu długu
Cel	Są instrumentem realizacji	Są zorientowane na dochody

WYKŁAD 2 (26.02.2015.)

Klasyfikacja zjawisk finansowych +

Kryterium przedmiotowe- związek między ruchem pieniądza, a ruchem wartości materialnych:

-przychody i wydatki materialne

-przychody i wydatki redystrybucyjne

-przychody i wydatki kredytowe

Kryterium podmiotowe- uwzględniające podmioty(ogniwa) finansów

SYSTEM FINANSOWY +

Formy i zasady kreowania i przepływu pieniądza

Na system finansowy składają się:
-system finansów przedsiębiorstw

-system finansów sektora publicznego

-system bankowo- kredytowy

-system ubezpieczeń majątkowych i osobowych

Mechanizm finansowy

Stanowią ogniwa finansów powiązane za pomocą elementów systemu finansowego !!!!

WYKŁAD 3 (04.03.2015.)

Rynkowy system finansowy:

1. Elementy rynkowego systemu finansowego

2. Funkcje rynkowego systemu finansowego

3. Modele rynkowego systemu finansowego

Struktura systemu finansowego

System finansowy: !!

1. Rynkowy system finansowy

2. Publiczny system finansowy

Struktura systemu finansowego:

Elementy rynkowego systemu finansowego: !!!

• Instrumenty finansowe- nośniki siły nabywczej

• Rynki finansowe- zapewniają przepływ pieniądza

• Instytucje finansowe- uruchamiają przepływ

• Zasady określające sposób ich funkcjonowania- porządkują przepływ

Instrumenty finansowe- są to wierzytelności finansowe, przyrzeczenia i roszczenia podmiotów względem posiadanego majątku +

• Dla emitentów są zobowiązaniami(pasywami)

• Dla posiadaczy są składnikami majątku(aktywami)

Cechy instrumentów finansowych +

• Nie mają wartości użytkowej- z tego względu są niezwykle mobilne, a popyt na nie jest niezwykle dynamiczny i wrażliwy na ceny

• Transakcje instrumentami finansowymi uzasadnia się wyłącznie oczekiwaniami osiągnięcia korzyści

Rodzaje instrumentów finansowych !!

1. Aspekt własnościowy

• O charakterze wierzycielskim(pożyczki, depozyty, weksle, obligacje)

• O charakterze własnościowym(akcje, udziały)

1. Sposób generowania dochodu

• Przynoszące stały dochód(obligacje)

• Przynoszące zmienny dochód(akcje)

1. Termin zapadalności

• Krótkoterminowe(do 1 roku)- instrumenty pieniężne

• Średnioterminowe(od 1 do 5 lat)

• Długoterminowe(pow. 5 lat)- instrumenty kapitałowe

1. Sposób kreacji instrumentu

• Instrumenty bazowe- istnieją samoistnie

• Instrumenty pochodne(derywaty)- wymagają istnienia instrumentów bazowych

Rynki finansowe

• Rynki na których przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe

• Na rynki finansowe składają się transakcje instrumentami finansowymi

Specyfika rynków finansowych

• Oparcie cen(kursów) instrumentów na grze popytu i podaży

• Podatność na niestabilność spowodowane asymetrią informacyjną

-ryzyko negatywnej selekcji

-ryzyko pokusy nadużycia

Klasyfikacja rynków finansowych

1. Ze względu na fakt czy transakcja wiąże się z kreacją instrumentu, czy też z odsprzedażą już istniejącego

• Pierwotny(emisyjny)

• Wtórny

1. Ilość nabywców instrumentów finansowych

• Otwarte(powszechnych transakcji finansowych)- sprzedaż instrumentów na zasadzie aukcji

• Zamknięte(zindywidualizowanych transakcji finansowych)- do powstania instrumentu dochodzi w wyniku bezpośrednich, osobistych negocjacji(rynek kredytowy, depozytowy, ubezpieczeniowy, emisja akcji imiennych)

Klasyfikacja rynków finansowych

Czas istnienia instrumentów będących przedmiotem obrotu na rynku

1. Pieniężne- zaspakajanie krótkoterminowych potrzeb podmiotów

2. Kapitałowe- zaspakajanie potrzeb inwestycyjnych

Uwzględniając aspekt organizacyjny:

• Giełdowy- transakcje na giełdzie papierów wartościowych(rynek wysoko regulowany, operacje zestandaryzowanymi instrumentami)

• Pozagiełdowy- rynek na którym transakcje instrumentami o charakterze kapitałowym dokonywane są bezpośrednio między instytucjami finansowymi(biura maklerskie)

Skala transakcji

• Hurtowe- rynek dużych transakcji, zasadniczo dokonywanych przez instytucje finansowe między sobą lub przedsiębiorstwami

• Detaliczne- rynek małych transakcji między instytucjami, a gospodarstwami domowymi

Odstęp czasu między momentem zawarcia transakcji, a momentem jej realizacji

• Rynki kasowe- transakcje zamykane natychmiast, rozliczane na bieżąco

• Rynki terminowe- transakcje rozliczane w dłuższym umownym okresie

Instytucje finansowe(pośrednicy finansowy)- to podmioty ekonomiczne, które charakteryzują się tym, że:

• Głównym przedmiotem ich działalności jest utrzymanie instrumentów finansowych i dokonywanie nimi transakcji

• Instrumenty finansowe są dominującym składnikiem ich majątku, a tym samym głównym źródłem ich dochodów

To podmioty świadczące usługi związane z utrzymaniem instrumentów finansowych i dokonywaniem transakcji nimi

Klasyfikacja instytucji finansowych

1. Ze względu na kreacje pieniądza

• Instytucje tworzące pieniądz(banki centralne i banki komercyjne)

• Pozostałe instytucje(nie depozytowe instytucje finansowe)

Tworzą instrumenty, ale nie są wykorzystywane do rozliczeń między podmiotami(towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, powiernicze, fundusze emerytalne)

Zasady funkcjonowania- reguły, na których opiera się działanie systemu finansowego

Wyróżnia się:

• Zasady sformalizowane- to reguły skodyfikowane tj. zapisane w aktach prawnych ogólnie obowiązujące i egzekwowane z mocy prawa

• Zasady niesformalizowane- to reguły funkcjonowania, które nie przybierają postaci prawnej, przejawiają się jako określone zwyczaje, mogą przybierać formę pisemną, ale skierowane są do ściśle określonej grupy(regulaminy zarządzenia wewnętrzne)

WYKŁAD 4 (12.03.2015.)

Funkcje systemu finansowego

1. Monetarna(pieniężna)

System finansowy ułatwia transakcje związane z bieżącą wymianą dóbr i usług

Realizacja obejmuje dwa procesy:

• Kreacji pieniądza

• Przepływów pieniądza

1. Kapitałowa

System finansowy umożliwia przepływ wolnych środków kapitałowych. Zapewnia transformacje odkładających się wolnych środków pieniężnych w fundusze umożliwiające podejmowanie działalności rozwojowej.

1. Kontrolna

Przyjmuje postać

• Kontroli samoczynnej

• Bezpośredniej kontroli prawidłowości prowadzonej gospodarki finansowej

Modele rynkowych systemów finansowych

• Systemy finansowe bankowo zorientowane

• Systemy finansowe oparte na funkcjonowaniu rynków papierów wartościowych

Rodzaje systemów finansowych

1. Systemy finansowe bankowo zorientowane(kontynentalny, niemiecko- japoński, reński)

• Banki odgrywają centralną rolę nie tylko w systemie finansowym, lecz także w całym systemie gospodarczym

• Świadczą usługi związane z funkcjonowaniem pieniądza(przepływem siły nabywczej)

• Zastępują wiele instytucji finansowych

• Mają charakter uniwersalny

1. Systemy finansowe oparte na funkcjonowaniu rynków papierów wartościowych(anglo-amerykański, anglosaski)!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

• Wiele różnego rodzaju instytucji finansowych

• Wysoka specjalizacja instytucji finansowych

• Anonimowość rynków

• Wysoka zdolność do innowacji

WYKŁAD V

PIENIĄDZ JAKO TWORZYWO ZJAWISK FINANSOWYCH

1. Istota i cechy współczesnego pieniądza

2. Zasady kreacji pieniądza

3. Instrumenty polityki pieniężnej

Etapy rozwoju pieniądza:

• Pieniądz towarowy

• Pieniądz kruszcowy(pieniądz ważony- odliczany- bity)

• Pieniądz papierowy(pieniądz gotówkowy- bezgotówkowy)

• Pieniądz elektroniczny

Istota pieniądza

• Pieniądzem jest takie dobro, które pełni rolę powszechnego ekwiwalentu

oraz jest dobrem, które cechuje się tym, że może pełnić rolę:

• Miernika wartości

• Środka cyrkulacji

• Środka płatniczego

• Środka tezauryzacji

Istota współczesnego pieniądza

• Pieniądz w zachodzącym procesie dziejowym utracił wiele cech, które go charakteryzowały w początkowych stadiach rozwoju

• Współczesny pieniądz nie jest pieniądzem złotym czy kruszcowym

• Znajdujący się w obiegu pieniądz nie jest banknotem w pełnym słowa tego rozumieniu

Cechy współczesnego pieniądza !!!!!!!!!!!!!

1. Papierowy

2. Państwowy

3. Zabezpieczony towarami i usługami(pieniądz substancjonalny)

4. Kredytowy(Żyrowy)

1. Pieniądz papierowy:

• Nie ma żadnego związku ze złotem

• Jego fizyczną postać przybiera kawałek papieru, któremu nadano cechy pieniądza przez oparcie go na przymusie prawnym jako obowiązującego środka płatniczego

• Jest niewymienialnym na złoto znakiem wartości, któremu państwo nadało przywilej prawnego środka płatniczego, a w konsekwencji możliwość pełnienia wszystkich funkcji pieniądza

(w obiegu funkcjonuje jeszcze pieniądz zdawkowy- monety- wprowadzone dla usprawnienia obiegu)

1. Pieniądz państwowy(pieniądz instytucjonalny) Cecha wynika z faktu iż gwarantem pieniądza papierowego jest państwo jako instytucja

Państwo gwarantuje:

• Autentyczność znaków pieniężnych

• Honorowanie znaków pieniężnych przez uczestników obrotu gospodarczego

• Możliwość nabywania przez posiadaczy pieniądza różnych towarów i usług

1. Pieniądz zabezpieczony towarami i usługami

• W praktyce pomimo, że pieniądz ma charakter państwowy to jednak nie bierze bezpośredniej odpowiedzialności za skutki posługiwania się pieniądzem przez podmioty gwarantujące

• Odpowiedzialność ta spoczywa na podmiotach systemu ekonomicznego zawierających różnorakie transakcje

1. Pieniądz kredytowy(pieniądz bankowy)

• Oznacza, że źródłem pieniądza jest kredyt bankowy(pieniądz banków komercyjnych)

• Podstawą jego tworzenia są wkłady depozytowe

Założenia ogólne kreacji współczesnego pieniądza !!!!!!!

• Pieniądz papierowy jest emitowany przez bank centralny

• W rozliczeniach nie ma bezwzględnej potrzeby posługiwania się pieniądzem fizykalnym

• W danym okresie tylko część pieniądza banku centralnego jest wydatkowana na zakup dóbr

• Pieniądze nie wydatkowane są oszczędzane i przechowywane w bankach komercyjnych

• Banki pełnią rolę pośrednika między podmiotami, które powierzają im swoje oszczędności, a podmiotami które zgłaszają popyt na te oszczędności

• Zjawiska wydatkowania i oszczędzania pieniądza oraz zgłasza zapotrzebowania na dodatkowy pieniądz mają charakter masowy

• Obserwuje się pewne prawidłowości w relacjach pieniądz lokowany- pieniądz podejmowany

Kreacja pieniądza- ujęcie kontowe

Uwzględniając powyższe założenia należy zauważyć, że:

• W gospodarce gdzie funkcjonują bank centralny i podległe mu banki komercyjne krążą dwa rodzaje pieniądza:

• Pieniądz banku centralnego- jest nim pieniądz gotówkowy

• Pieniądz banków komercyjnych(bankowy)

• Zauważamy, że:

• Taka transakcja nie wpłynęła na ilość pieniądza w obiegu- nastąpiła tylko zmiana jego formy

• Bank przyjmujący depozyt ma zobowiązanie wobec podmiotu, i zobowiązanie to ma pełne pokrycie w środkach zdeponowanych w tym banku przez podmiot

• Załóżmy, że

• Rezerwa ta wynosi 10%

• Skoro rezerwa wynosi 10% to bank może pozostałe 90% gotówki pożyczyć

• Zainteresowanym dodatkowymi środkami

• Bank udziela przedsiębiorstwu B kredyt w wysokości 90 jednostek

• Przedsiębiorstwo B lokuje uzyskany kredyt w tym samym banku

Skutki zmian:

• Wzrost rezerwy gotówkowej- zwiększenie kreacji

• Spadek rezerwy gotówkowej- zmniejszenie kreacji

• Wzrost poziomu wskaźnika rezerwy obowiązkowej- zmniejszenie możliwości kreacji pieniądza bankowego

• Spadek poziomu wskaźnika rezerwy obowiązkowej- zwiększenie możliwości kreacji pieniądza bankowego

WYKŁAD 6 (18.03.2015.)

System bankowy

1. Bank w gospodarce rynkowej

2. Organizacja systemu bankowego w Polsce

Bank: jest podmiotem systemu finansowego, którego istotą działalności jest przyjmowanie pieniędzy klientów, które podlegają zwrotowi oraz udzielanie kredytów.

Banki gospodarują cudzymi pieniędzmi:

• Szczególna ochrona zdeponowanych środków

• Działalność bankowa wymaga zezwolenia

• Są instytucjami zaufania publicznego

Bank w gospodarce rynkowej

System bankowy- zespół instytucji, którymi są różnego typu banki. Klasycznym modelem systemu bankowego w gospodarce rynkowej jest tzw. Dwuszczeblowy system bankowy:

• Bank centralny

• Banki komercyjne

System bankowy nie jest układem jednolitym !!!!!!!

Segmenty działalności:

• Bankowość detaliczna- świadczy usługi na rzecz osób fizycznych(klienci indywidualni)

• Korporacyjna- świadczy usługi na rzecz podmiotów gospodarczych(przedsiębiorstw, samorządów, organizacji publicznych- klienci instytucjonalni)

• Komunalna- świadczy usługi na rzecz różnego typu jednostek gospodarki lokalnej

• Hipotetyczna- przedmiotem jej oferty są kredyty hipoteczne

• Elektroniczna- zastępuje bankowość tradycyjną, jej istotą jest zastosowanie i wykorzystanie elektronicznego transferu środków pieniężnych

Funkcje systemu bankowego

• Kreacja pieniądza centralnego(ostateczny środek zapłaty)

• Kreacja pieniądza bankowego(instrument kredytowy)

• Pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych(rozliczenia pieniężne)

Rodzaje banków

Ze względu na wykonane zadania

• Centralne

• Komercyjne

• Rozwojowe

• Oszczędnościowe

• Specjalne

Inne podziały

• Forma własności- banki publiczne banki spółdzielcze i banki prywatne

• Zasięg terytorialny- ogólnokrajowe, regionalne, lokalne

• Rodzaj obsługiwanego klienta- detaliczne i hurtowe

Organizacja systemu bankowego w Polsce

Podstawą prawną funkcjonowania systemu bankowego jest:

• Ustawa prawo bankowe

• Ustawa o Narodowym Banku Polskim

Bank w rozwiązaniach ustawowych:

• Bank jest osobą prawną, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążającą ryzykiem powierzone mu środki pod jakimkolwiek tytułem zwrotu

Organizacja systemu bankowego w Polsce

• Polski system bankowy w rezultacie zapewnia:

• Właściwy gospodarce

• dwupoziomowy model bankowości: bank centralny i banki operacyjne (komercyjne)

Bank centralny(NBP)

• Jest podstawą systemu bankowego

• Jest jednostką państwową o uprawnieniach władczych

• Nie podlega Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów

• Nie można ogłosić upadłości NBP

• Ma prawo i obowiązek prowadzenia własnej niezależnej polityki pieniężnej

• Za prowadzenie tej polityki i jej rezultaty ponosi odpowiedzialność prawną Prezes NBP

Spełnia funkcje:

• Banku emisyjnego

• Banku banków(reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza, wpływa na wielkość pieniądza bankowego, reguluje płynność całego sektora bankowego, kształtuje potencjał kredytowy)

• Banku gospodarki narodowej(reguluje cały obieg pieniężny wewnątrz kraju, obsługuje dług publiczny, prowadzi bankową obsługę budżetu)

• Banku państwa(obsługa i organizacja płatności zagranicznych, realizuje politykę państwa w stosunku do kursu walut, reprezentuje interesy kraju w stosunkach zagranicznych)

Organami kierowniczymi NBP są:

• Prezes NBP- przewodniczący RPP i Zarządowi, jest powoływany na okres 6 lat przez Sejm, na wniosek Prezydenta, max na dwie kadencje

• Rada Polityki Pieniężnej- ustala coroczne założenia polityki pieniężnej, a bieżąco wysokość stóp procentowych oraz ocenia działalność Zarządu NBP. W skład Rady wchodzą: Prezes NBP, 9 członków powołanych przez prezydenta, Sejm, Senat. Podejmuje uchwały większością głosów

• Zarząd NBP- kieruje działalnością NBP. W jego skład wchodzą: prezes oraz 6-8 członków, zarząd powołuje prezydent na wniosek prezesa NBP. Zarząd realizuje uchwały Rady.

Banki komercyjne(operacje)

• Sprawują bezpośrednią obsługę osób prawnych i fizycznych

• Prowadzą samodzielną politykę depozytową i kredytową

• Konkurują o klienta

• Mogą być tworzone jako banki:

• Państwowe

• Spółdzielcze

• W formie spółek akcyjnych

Bank może być utworzony jeżeli:

• Zostało zapewnione wyposażenie banku w fundusze własne i odpowiednie pomieszczenia

• Założyciele dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem

• Osoby przewidziane do objęcia funkcji zarządzających mają odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe

• Istnieje bezpieczny plan działania na okres co najmniej 3 lat

WYKŁAD 7 (26.03.2015.)

Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego

Instrumenty kontroli ogólnej oddziałują na wszystkie banki komercyjne, równocześnie, z jednakowym natężeniem.

Należą do nich:

1. Polityka rezerw obowiązkowych

2. Kredyty finansowe

3. Operacje otwartego rynku

Polityka pieniężna banku centralnego polega na kształtowaniu podaży pieniądza wykorzystując różne instrumenty oddziaływania

Instrumenty te można podzielić na 3 grupy:

• Instrumenty kontroli ogólnej

• Instrumenty kontroli selektywnej

• Oddziaływanie przez perswazję

Instrumenty kontroli ogólnej- oddziałują na wszystkie banki komercyjne równocześnie, z jednakowym natężeniem; należą do nich:

• Polityka rezerw obowiązkowych

• Kredyty finansowe

• Operacje otwartego rynku

Polityka rezerw obowiązkowych:

• W celu utrzymania płynności banki komercyjne zobligowane są do odprowadzania rezerw

• Poziom rezerwy jest elementem wpływającym na ilość pieniądza w obiegu

• Zmieniając poziom wskaźnika rezerw bank centralny może regulować akcję kredytową banków komercyjnych, a tym samym kształtować ilość pieniądza w obiegu

Zasady:

• Wyższa stopa rezerw obowiązkowych- niższa akcja kredytowa- aktywność gospodarcza słabnie

• Niższa rezerwa- wzrost akcji kredytowej- wzrost siły nabywczej- gospodarka ożywia się

Kredyty refinansowe

Każdy bank centralny ma prawo zaciągać kredyty w banku centralnym; do zasadniczych należą:

• Kredyt redyskontowy

• Kredyt lombardowy

• Kredy w rachunku kredytowym

Kredyt redyskontowy

• Zaciągnięcie pożyczki polega na sprzedaży bankowi centralnemu weksli handlowych wykupionych od klientów

• Sprzedaż następuje wg określonej ceny, którą jest stopa redyskontowa

Zasada:

• Wysokość stopy redyskontowej ma wpływ na wysokość kredytów zaciąganych przez banki

• Wzrost- zmniejsza liczbę redyskontowanych weksli(bankowi nie opłaca się wyzbywać weksli po niskiej cenie)- restrykcyjna polityka pieniężna

• Spadek- wzrost liczby redyskontowanych weksli- ekspansywna polityka pieniężna

Kredyt lombardowy

• Jest formą krótkoterminowej pożyczki udzielanej pod zastaw skarbowych papierów wartościowych

• Jest oprocentowany wg stopy lombardowej

• Jego zadaniem jest domykanie krótkookresowych luk płynności

Kredyt w rachunku kredytowym

• Udzielany jest przede wszystkim na finansowanie inwestycji centralnych oraz programów naprawczych banków komercyjnych zagrożonych upadłością

• Jego rola sprowadza się do formy ostatecznego zabezpieczenia środków niezbędnych do zachowania płynności banków komercyjnych oraz instrumentu kontrolującego sytuację w sektorze bankowym

Polityka otwartego rynku

• Operacje otwartego rynku- jest to cały zespół transakcji kupna i sprzedaży skarbowych papierów wartościowych między bankiem centralnym, a bankami komercyjnymi

• Operacje otwartego rynku dokonywane są w skarbowych walorach krótkoterminowych lub za pomocą bonów pieniężnych emitowanych przez bank centralny

• Zasadnicze znaczenie ma stopa procentowa oferowana przez bank centralny bankom komercyjnym(stopa referencyjna). Stopa ta ma wpływ na kształtowanie się oprocentowania transakcji lokalizacyjno- pożyczkowych dokonywanych między bankami komercyjnymi

INSTRUMENTY STEROWANIA BEZPOŚREDNIEGO

• Kontrola wartości udzielanych kredytów(kontyngenty kredytowe)

• Kontrola poziomu stóp procentowych

Pojęcie czynności bankowych(operacji bankowych)

• Podejmowane przez bank różnego rodzaju operacje związane z realizacją celu działalności banku komercyjnego

• Ogół umownych stosunków zachodzących między bankiem, a klientem, w których bank oferuje swoje usługi, a klient jest usługobiorcą

Ujęcie prawne czynności bankowych:

• Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub w oznaczonym terminie

• Prowadzenie rachunków wkładów pieniężnych

• Prowadzenie innych rachunków bankowych

• Udzielanie kredytów

• Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

• Emitowanie bankowych papierów wartościowych

• Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• Udzielanie pożyczek pieniężnych

• Prowadzenie operacji czekowych i wekslowych

• Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

Ujęcie ekonomiczne czynności bankowych

• Czynne(aktywne, finansujące)

• Bierne(pasywne, depozytowe)

• Usługowe(pośredniczące)

Czynne operacje bankowe:

Polegają na wykorzystaniu zgromadzonych środków:

• Do udzielania kredytów

• Do lokowania ich w innych korzystnych przedsięwzięciach

Bank wykonując operacje czynne występuje w roli wierzyciela

Bierne operacje bankowe

Polegają na:

• Gromadzeniu środków pieniężnych klientów

• Emisji papierów wartościowych

Bank wykonując czynności bierne występuje w roli dłużnika.

Bankowe operacje pośredniczące

Polegają na świadczeniu różnego typu usług bankowych wykonywanych odpłatnie na zlecenie i na rachunek klientów, w szczególności:

• Prowadzenie rachunków bankowych

• Prowadzenie rozliczeń pieniężnych

Bank wykonując czynności pośredniczące występuje w roli pośrednika.

Kredytowanie- podstawowa czynność aktywna

Kredyt- postawienie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, które kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić wraz z odsetkami w umówionym terminie.

Różnice między kredytem a pożyczką:

Kryterium	Kredyt	Pożyczka
Aspekt ekonomiczny	Kreacja pieniądza	Przesunięcie środków
Podstawa prawna	Prawo bankowe	Kodeks cywilny
Zawarcie umowy	Tak	Możliwy jej brak
Wskazanie celu	Wymagane	Nie wymagane
Odpłatność	Obowiązkowa	Nie obowiązkowa

Każda pożyczona kwota większa niż 500zł musi być ustalona na piśmie.

Rodzaje kredytów:

• Przedmiotu kredytowania(obrotowe i inwestycyjne)

• Okresu kredytowania(krótko, średnio i długoterminowe)

• Formy kredytowania(w rachunku bieżącym lub kredytowym)

Warunki udzielania kredytu

Kredyty są przyznawane na podstawie wniosku kredytowego

Elementy wniosku:

• Charakterystyka kredytobiorcy

• Wnioskowana kwota kredytu

• Proponowane terminy spłaty

Zdolność kredytowa

Banki uzależniają przyznanie kredytu i jego warunki od zdolności kredytowej

Zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w określonym terminie.

Przyjmowanie wkładów klientów- podstawowa czynność pasywna

Następuje na podstawie umowy, na czas określony lub nieokreślony, za wynagrodzeniem w postaci odsetek.

Rodzaje wkładów: !!!!!!!!!!!!!!!!!

• Wkłady awista:

• Wkłady najbardziej płynne(pieniądz transakcyjny)

• Środki uruchamiane na każde żądanie klienta

• Zazwyczaj niskooprocentowane

• Wysokie koszty obsługi

• Wkłady terminowe

• Służą do przechowywania nadwyżek środków przez określony czas

• Korzystają z nich przede wszystkim podmioty gospodarcze

• Wysokość oprocentowania zależy od zawartej umowy

• Wkłady oszczędnościowe

• Służą do przechowywania nadwyżek środków przez określony czas

• Dokonują ich przede wszystkim osoby fizyczne

• Wysokość oprocentowania zależy od zawartej umowy

• W przypadku wcześniejszego wycofania wkładu oprocentowanie ulega zmniejszeniu

Prowadzenie rachunków bankowych- czynność pośrednicząca

Oparte na zawartych umowach o prowadzenie rachunków bankowych

W umowie:

• Bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych ich posiadaczowi oraz przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych

• Klient zobowiązuje się do dokonywania za pośrednictwem banku różnego typu operacji pieniężnych

Typy rachunków bankowych:

• Rachunki rozliczeniowe(bieżące i pomocnicze)

• Rachunki lokat terminowych

• Rachunki oszczędnościowe(oszczędnościowo- rozliczeniowe)

• Rachunki powiernicze

Rozliczenia pieniężne- czynność pośrednicząca:

Prowadzenie rozliczeń pieniężnych jest możliwe jeżeli przynajmniej jedna ze stron transakcji posiada rachunek bankowy; Typy: gotówkowe, bezgotówkowe(są przeprowadzane za pomocą: polecenia przelewu, polecenia zapłaty, czeku rozrachunkowego, karty płatniczej)

NA CZYM POLEGAJĄ POWYŻSZE? (opracować)

ZIDENTYIKOWANIE ISTOTY POLECENIA PRZELEWU, POLECENIA ZAPŁATY, CZEKU ROZRACHUNOWEGO, KARTY PŁATNICZEJ!!!!!!!

Polecenie przelewu - Polega na wydaniu dostawcy usług płatniczych (na przykład bankowi) dyspozycji przekazania określonej kwoty z rachunku płatniczego lub rachunku bankowego płatnika na wskazany przez niego inny rachunek płatniczy odbiorcy (beneficjenta)

Polecenie zapłaty - Przeprowadzanie rozliczeń w tej formie wymaga, aby zarówno płatnik, jak i odbiorca posiadali rachunki w bankach, które zawarły porozumienie o stosowaniu polecenia zapłaty, a płatnik wyraził zgodę na obciążanie jego rachunku w tej formie.

Czek rozrachunkowy stanowi dyspozycję podanej w czeku kwoty, na rachunek podawcy czeku.

Karta płatnicza – elektroniczny instrument płatniczy, stanowiący jedno z narzędzi zdalnego dostępu do pieniędzy zgromadzonych na rachunku bankowym.

WYKŁAD 8(01.04.2015.)

RYNEK PIENIĘŻNY

1. Istota i zakres rynku pieniężnego

2. Funkcje rynku pieniężnego

3. Instrumenty rynku pieniężnego

4. Segmenty rynku pieniężnego

1. Istota i zakres rynku pieniężnego

• To segment rynku finansowego, który obejmuje transakcje na instrumentach krótkoterminowych o charakterze dłużnym

• To system obrotu instrumentami finansowymi opiewającymi wyłącznie na wierzytelności pieniężne o terminie realizacji praw nie dłuższym niż 1 rok

• Głównym motywem zawierania na nim transakcji jest regulacja płynności

• Uczestnicy tego rynku pożyczają brakujące chwilowo środki i lokują ich przejściowy nadmiar

• Za najważniejsze rynki pieniężne uznaje się rynek londyński, nowojorski, tokijski

Cechy rynku pieniężnego:

• Krótki- do jednego roku- termin wykupu instrumentów

• Hurtowy charakter transakcji- transakcje opiewają na znaczne wolumeny, zawierane przede wszystkim przez inwestorów instytucjonalnych

• Czysta forma konkurencji- którą zapewnia szybki obieg informacji- efektywność alokacyjna

• Decentralizacja- brak instytucji funkcjonującej na wzór giełdy- jest to rynek dealerski, gdzie funkcje dealerów pełnią banki komercyjne

• Relatywnie duża płynność

• Niskie ryzyko i niska dochodowość transakcji

• Możliwość dokonywania tymczasowych inwestycji

• Jest miejscem gdzie dochodzi do wyznaczania krótkoterminowych stóp procentowych

1. Funkcje rynku pieniężnego

• Alokacyjna- chwilowe nadmiary środków pieniężnych są transferowane w miejsca, gdzie mogą być najefektywniej spożytkowane

• Zabezpieczająca- zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych przez banki(co przyczynia się do zapewnienia optymalnego rozkładu między ryzykiem a dochodem)

• Informacyjna- źródło informacji o poziomie i tendencjach kształtowania się stóp procentowych

• Regulacyjna- umożliwienie prowadzenia polityki pieniężnej banku centralnego

Uczestnicy rynku pieniężnego:

1. Podmioty gospodarcze:

• Banki komercyjne

• Przedsiębiorstwa

1. Instytucje publiczne:

• Skarb Państwa

• Bank Centralny

• Władze samorządowe

Dealerzy rynku pieniężnego:

Podmioty rynku, które podając własne kwotowania, wyrażają wolę zawierania transakcji kupna i sprzedaży na poszczególne instrumenty finansowe z innymi uczestnikami rynku.

Kwotowanie:

• Oznacza sytuację, w której odrębnie podawany jest kurs kupna(bid) i kurs sprzedaży(sell) instrumentów finansowych, po jakich dealer jest gotów zawierać transakcje z innymi uczestnikami

• Różnica między kursem kupna i sprzedaży to marża(spread)- potencjalny dochód dealera

• Kursy kupna i sprzedaży są wyznaczane przez dealera

Notowanie:

• Sytuacja, w której kurs jest określany rozmiarami popytu i podaży

• Kurs jest wyznaczany przez rynek

Grupy dealerów rynku pieniężnego:

1. Dealerzy Rynku Pieniężnego(DRP)

• Wyłaniani przez NBP na podstawie kryteriów Indeksu Aktywności Dealerskiej

• Są nimi banki komercyjne spełniające określone wymogi

1. Dealerzy Skarbowych Papierów Wartościowych(DSPW)

• Są wybierani przez MF

• Są nimi wybrane banki, które w zamian za określone przywileje zobowiązują się do zapewnienia płynności i efektywności rynku papierów skarbowych

1. Instrumenty rynku pieniężnego

1. Podmioty sektora publicznego:

• Skarb PaństwaBony skarbowe

• NBPBony pieniężne NBP

• JSTBony municypalne

1. Podmioty sektora prywatnego:

• PrzedsiębiorstwaBony dłużne i weksle

• Banki komercyjneCertyfikaty depozytowe i depozyty międzybankowe

Bony skarbowe:

• Krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa od maja 1991r

• Potwierdzają ich posiadaczom zobowiązanie państwa z tytułu zaciągniętej pożyczki, który SP zobowiązuje się w sposób bezwarunkowy spłacić(wykupić) w określonym terminie

• Występują w postaci zdematerializowanej, jako zapisy elektroniczne na kontach depozytowych w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych NBP

• Są papierami wartościowymi na okaziciela

• Wartość nominalna jednego bonu skarbowego wynosi 10.000zł

• Terminy na jakie mogą być emitowane zawierają się między 1 dniem a 52 tygodniami

• Ministerstwo Finansów oferuje jednak regularnie do sprzedaży głównie bony 13 i 52 tygodniowe, rzadziej 26 i 39 tygodniowe

• Bony skarbowe sprzedawane są z dyskontem, a ich rentowność liczona jest na bazie 360 dni

• Przetargi na bony skarbowe organizuje NBP, będący agentem emisji skarbowych papierów wartościowych

• Są one głównym instrumentem finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

• Cechuje je stosunkowo wysoka rentowność przy niskim poziomie ryzyka

Bony pieniężne NBP:

• Emisję rozpoczęto w lipcu 1990r.

• Od maja 1996r. papiery te istnieją jedynie w formie zdematerializowanej

• Są dyskontowymi papierami wartościowymi na okaziciela o wartości nominalnej 10.000zł

• Regulacje NBP dopuszczają emisje bonów o następujących terminach wykupu: 1,7,28,91,273,364 dni

• Rentowność bonów jest liczona na bazie 360 dni

Bony dłużne(komercyjne) przedsiębiorstw:

• Krótkoterminowe papiery dłużne emitowane głównie przez podmioty gospodarcze(duże spółki o uznanej wiarygodności) i nabywane z reguły przez banki i inne instytucje finansowe

• Pierwsze emisje w Polsce można datować na 1992r.

• Transakcje mają charakter hurtowy i z reguły wysoki nominał jednostkowy(100tys zł, 500tys zł, lub 1mln zł), ale można spotkać papiery komercyjne o niższym nominale np. 10tys zł.

• Termin wykupu 1,2,3,6,9 miesięcy

• Są alternatywą dla kredytów obrotowych

Certyfikaty depozytowe:

• Są wystawiane przez banki komercyjne i związane z gromadzeniem środków w ramach czynności biernych

• Emitujący je bank stwierdza ulokowanie przez deponenta określonej kwoty w charakterze depozytu pieniężnego na określony czas i procent

• Są papierami o terminie wykupu od 14 dni do 1 roku

• Są przechowywane w depozycie banku lub wydawane inwestorom jako certyfikaty imienne lub na okaziciela

Lokaty międzybankowe:

• Istotą lokat międzynarodowych jest wzajemne deponowanie przez banku komercyjne środków pieniężnych na określony czas i wg z góry określonej stopy procentowej- zapewniających ich efektywną alokację w systemie finansowym

Rodzaje depozytów na rynku pieniężnym

Lokaty jednodniowe

• „Overnight”(O/N)- rozpoczęcie w pierwszym dniu zawarcia transakcji i zapadalność w dniu następnym

• „Tomnext”(T/N)- rozpoczęcie w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadalność w dniu następnym

• Spotnext(S/N)- rozpoczęcie w drugi dzień roboczy po zawarciu transakcji i zapadalność w dniu następnym(dniu roboczym)

Segmenty rynku pieniężnego:

• Międzybankowy rynek pieniężny

• Obejmuje segment rynku pieniężnego, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty krótkoterminowe emitowane przez banki i podlegające aktom kupna sprzedaży w ramach systemu bankowego

Wykorzystywany jest do zarządzania płynnością banków0 na tym rynku banki pożyczają sobie wzajemnie swoje płynne rezerwy, tj. środki zdeponowane na rachunkach banków w banku centralnym

Stopy rynku pieniężnego

• LIBOR(London Interbank Offered Rate)- cena po której banki gotowe są sprzedawać swoje nadwyżki na rynku londyńskim

• LIBID(London Interbank Bid Rate)- cena którą banki są skłonne płacić za pozyskany depozyt na rynku londyńskim

• Pozabankowy rynek pieniężny

• Obejmuje segment rynku pieniężnego, na którym przedmiotem obrotów są krótkoterminowe instrumenty finansowe, emitowane przez podmioty niefinansowe oraz instrumenty emitowane przez banki, lecz nie trafiające na rynek międzybankowy.

WYKŁAD 9

1. Listy zastawne !!!!!!!

   1. Instrument podobny do obligacji

   2. Emitowany przez banki hipoteczne, w celu uzyskania środków na refinansowanie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz nabywania wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką

   3. Mogą być papierami na okaziciela lub imiennymi

   4. Są instrumentami o niskiej płynności i wysokim stopniu standrdyzacji

2. Rynek wtórny (rozgałęzienia, wykres) ->

   1. RYNEK GIEŁDOWY -> regulowany -> GPW w Warszawie / NewConnect -> Platforma Catalyst

   2. RYNEK POZAGIEŁDOWY (Over the Counter Market) ->
      -> OTC uregulowany -> BondSpot S.A -> Platforma Catalyst
      -> OTC nieregulowany -> rynek międzynarodowy i rynek nieformalny -> Platforma Catalyst

3. Giełda papierów wartościowych w Warszawie SA

   1. Działa od 1991r

   2. Do transakcji wykorzystuje system infromatyczny

   3. Prowadzi obrót w ramach tzw. rynku kierowanego zleceniami

   4. Charakteryzuje się zdematerializowanym obrotem

   5. Ma dwa wydzielone rynki notowań:

      1. Pakiet podstawowy (urzędowy)

      2. Pakiet równoległy

4. Organizacja obrotu

   1. Segmentacja spółek – na podstawie wartości kapitalizacji spółki – wszystkie akcje są kwalifikowane do jednego z segmentów:

      1. MINUS 5 – kapitalizacja poniżej 5mln euro

      2. 5 PLUS – kapitalizacja 5mln euro – 50mln euro

      3. 50 PLUS – 50-250

      4. 250 PLUS – powyżej 250mln euro

      5. Lista alertów – w stanie upadłości lub ponadprzeciętnej zmienności kursów

   2. Kwalifikacja do indeksów giełdowych

      1. Indeks jest miarą statystyczną obrazującą zmianę cen wybranej grupy instrumentów, stanowi syntetyczną informację o stanie rynku lub jego segmentach

5. Podstawowe indeksy giełdowe

   1. WIG – obejmuje wszystkie spółki giełdowe

   2. WIG-PL – wszystkie krajowe spółki giełdowe

   3. WIG20 – największe spółki giełdowe (20)

   4. mWIG40 – średnie spółki giełdowe (40)

   5. sWIG80 – najmniejsze spółki giełdowe (80)

6. Notowania giełdowe

   1. Prowadzone za pomocą systemu informatycznego

   2. Notowania w systemie kursu jednolitego (transakcje o 11:15 i 15:00)

   3. Notowania w systemie notowań ciągłych (bez przerwy…….)

7. Notowania w systemie kursu jednolitego

   1. W ramach tych notowań są kwotowane instrumenty o niskiej płynności i należące do alertów

   2. Na podstawie napływających zleceń (8:00-11:00 i 11:45-14:15) jest ustalany kurs po jakim zostaną zrealizowane transakcje na fixingu (11:15-15:00)

   3. Po fixingu jest 30 minutowa dogrywka na której można sprzedawać i kupować papiery wyłącznie po cenie z fixingu

8. Notowania ciągłe

   1. Notowane są papiery o dużej kapitalizacji i wysokiej płynności

   2. System kojarzy zlecenia i dokonuje transakcji na bieżąco

   3. Procedura fixingu jest wykorzystywana tylko dla ustalenia kursu otwarcia i kursu zamknięcia

   4. Po popołudniowym fixingu rozpoczyna się 10 minutowa dogrywka

9. Alternatywny system notowań newconnect

   1. Uruchomiony w 2007r

   2. Obsługuje emisje o wartości 500 tyś – 40 mln zł

   3. Niższe koszty emisji

   4. Mniejszy zakres obowiązków informacyjnych

   5. Adresowany dla spółek innowacyjnych i młodych

10. Rynek pozagiełdowy BondSpot SA

    1. Utworzony w 1996r (CeTO SA)

    2. Prowadzi działalność:

       1. Na regulowanym rynku pozagiełdowym

       2. Na zorganizowanym rynku nieregulowanym prowadzonym na podstawie umowy z MF

       3. W systemie autoryzacji i obrotu dłużnymi instrumentami finansowymi (Catalyst)

FINANSE PUBLICZNE – „Podstawy gospodarki w sektorze finansów publicznych”

1. Zasady ogólne w sektorze finansów publicznych

   1. Jawność

      1. Przez jawność finansów publicznych należy rozumieć sytuację w której wszyscy zainteresowani mają swobodny dostęp do danych dotyczących gospodarowania środkami publicznymi

      2. Podstawę prawną domagania się jawności określa Konstytucja RP stanowiąca o prawie każdego obywatela do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej i wszystkich jednostek organizacyjnych w zakresie w jakim wykonują zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa

   2. Przejrzystość

      1. Przejrzystość operacji środkami publicznymi uzupełnia jawność w tym sensie, że o ile jawność finansów publicznych zapewnia dostęp do informacji to przejrzystość powinna gwarantować że uzyskana informacja jest zrozumiała i kompletna

      2. Zgodnie z zapisami ustawy o finansach publicznych zasada przejrzystości finansów publicznych odnosi się do:

         1. Klasyfikacji dochodów i wydatków

         2. Jednolitej rachunkowości

         3. Sprawozdawczości podmiotów sektora finansów publicznych

2. Środki publiczne – źródła pochodzenia i kierunki przeznaczenia

   1. Ustawa o finansach publicznych nie zawiera ogólnej definicji środków publicznych

   2. Wynika to z różnorodności kategorii wchodzących w skład tego określenia

   3. Ustawa określa jedynie listę źródeł pochodzenia środków publicznych (art. 5. Ust. 1 ufp)

   4. Środki publiczne:

      1. Dochody publiczne: daniny publiczne, ze sprzedaży wyrobów i świadczenia usług, z mienia jednostek sektora finansów publicznych, ze sprzedaży majątku rzeczy i praw, spadki, zapisy, darowizny

      2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych: z budżetu UE (fundusze strukturalne, fundusz spójności), niepodlegające zwrotowi z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA (europejskie porozumienie o Wolnym handlu)

      3. Przychody jednostek sektora finansów publicznych: ze sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku publicznego, ze spłat pożyczek i kredytów które zostały udzielone wcześniej ze środków publicznych, z otrzymania pożyczek i kredytów, z innych operacji finansowych

Środki publiczne – 3 podziały:

Dochody publiczne
Daniny publiczne
Z imienia jednostek sektora finansów publicznych
Ze sprzedaży majątku, rzeczy i prawa
Spadki, zapisy i darowizny

Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
Z budżetu UE (fundusze strukturalne, Fundusz Spójności)
Niepodlegające zwrotowi z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA (Europejskie Porozumienie Wolnego Handlu)

Przychody jednostek sektora finansów publicznych
Ze sprzedaży papierów wartościowych
Z prywatyzacji majątku publicznego
Z spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych
Z otrzymanych pożyczek i kredytów
Z innych operacji finansowych

1. Przeznaczanie środków

   1. Wydatki publiczne: dotacje i subwencje, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące jednostek budżetowych, wydatki majątkowe, wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa, wpłaty środków własnych UE

   2. Rozchody publiczne: spłaty otrzymanych pożyczek, wykup papierów wartościowych, udzielone pożyczki, płatności wynikające z innych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji, inne operacje związane z obsługą długu publicznego

Wydatki publiczne
Dotacje i subwencje
Świadczenia na rzecz osób fizycznych
Wydatki bieżące jednostek budżetowych
Wydatki majątkowe
Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa
Wpłaty środków własnych UE

Rozchody publiczne
Spłaty otrzymywanych pożyczek
Wykup papierów wartościowych
Udzielone pożyczki
Płatności wynikające z innych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji
Inne operacje związane z zarządzaniem długiem publicznym

1. Formy organizacyjno-prawne sektora finansów publicznych

   1. Jednostki budżetowe
      - forma organizacyjna finansów publicznych, nieposiadająca osobowości prawnej, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednich budżetów (państwa lub jst)

- jednostka działa na postawie statutu, a podstawą jej gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków (plan finansowy)
- w tej formie funkcjonują głównie te podmioty sektora które wykonują swoje zadania nieodpłatnie

1. urzędy naczelnych organów państwa

2. urzędy administracji publicznej

3. urzędy kontroli państwowej

4. sądy i trybunały

5. jednostki wojskowe i policyjne

6. szkoły i świetlice

1. Samorządowe zakłady budżetowe

   1. Jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych realizujące zadania własne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie (zadania te mogą być również realizowane w innej formie)
      - gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi
      - dróg, ulic, mostów oraz organizacji ruchu drogowego
      - wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizację, oczyszczania ścieków, utrzymania czystości, wysypisk, zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną i gaz
      - lokalnego transportu zbiorowego
      - targowisk i hal targowych
      - zieleni gminnej i zadrzewień
      - kultury fizycznej i sportu
      - cmentarzy
      - ochrona gatunków zagrożonych wyginięciem

   2. Odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swej działalności z przychodów własnych

   3. Może otrzymywać dotacje przedmiotowe, dotacje celowe na zadania bieżące i inwestycyjne

   4. Ponadto może być przyznana jednorazowa dotacja na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

   5. Dotacje dla samorządowego zakładu budżetowego z wyjątkiem celowych, nie mogą przekraczać 50% kosztów jego działalności

   6. Działa w oparciu o roczny plan finansowy

   7. Wpłaca do budżetu jst nadwyżkę środków obrotowych ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego

   8. Posiada odrębny rachunek bankowy z którego można dokonywać wypłat do wysokości zgromadzonych na nim środków

2. Agencje wykonawcze

   1. Jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa

   2. Podstawą prawną jej działalności jest ustawa powołująca oraz statut. Nadzór sprawuje właściwy minister

   3. Podstawą finansową jej działalności jest ustawa powołująca i ustawa o finansach publicznych

3. Instytucje gospodarki budżetowej

   1. Jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych posiadająca osobowość prawną, tworzona w celu realizacji zadań publicznych, którą charakteryzują się tym, że:

      1. Odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania

      2. Pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów

4. Państwowe fundusze celowe

   1. Jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy

   2. Przychody pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych przez państwo zadań

   3. Nie posiada osobowości prawnej

   4. Stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister (organ) wskazany w ustawie powołującej fundusz

   5. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

5. !!! ze środków publicznych nie można tworzyć fundacji !!!

WYKŁAD 10

„Rynek kapitałowy”

1. Istota i zakres rynku kapitałowego

   1. Obejmuje transakcje instrumentami finansowymi o charakterze wierzycielskim i własnościowym, których termin wykupu przekracza 1 rok

   2. Środki na nim pozyskiwane są przeznaczane na cele o charakterze inwestycyjnym (inwestycje polegają na zakupie papierów wartościowych)

2. Na rynku kapitałowym dochodzi do:

   1. Transformacji oszczędności w kapitał

   2. Kształtowania ceny na kapitał długoterminowy

3. Podmioty tworzące podaż i zgłaszające popyt na rynku kapitałowym

   1. Podaż

      1. Oszczędności gospodarstw domowych

      2. Oszczędności tworzone z zysków przedsiębiorstw

      3. Oszczędności gromadzone przez banki i inne instytucje finansowe

   2. Popyt

      1. Przedsiębiorstwa

      2. Państwo i instytucje z nim związane

      3. Organy samorządowe

      4. Gospodarstwa domowe poszukujące pożyczek o charakterze hipotecznym

4. Cechy rynku kapitałowego

   1. Przejrzystość – odnosi się do sposobu zawierania transakcji (o stopniu przejrzystości decyduje dostęp do informacji oraz organizacja zawieranych na rynku transakcji)

   2. Rzetelność – dotyczy sposobu i trybu przekazywania oraz ochrony informacji pochodzących od emitentów, na podstawie których podejmowane są decyzje inwestycyjne

   3. Efektywność – wynika z budowy tzw. struktury przemysłu giełdowego obsługującego kluczowe elementy rynku tj. inwestorów, emitentów oraz instytucje rynku kapitałowego – co zapewnia efektywność alokacji

   4. Płynność – związana jest z wielkością popytu i podaży oraz organizacją obrotu (płynność na rynku przyciąga inwestorów pozwalając im na szybkie realizowanie transakcji po godziwej cenie)

5. Funkcje rynku kapitałowego

   1. Stymulacyjna – stymulacja procesów inwestycyjnych

   2. Mobilizacyjna – inwestorzy mają możliwość ulokowania nadwyżki środków w przedsięwzięciach rozwojowych

   3. Informacyjna – dostarcza wiedzy o emitentach i ich sytuacji finansowej

   4. Alokacyjna – inwestowanie w papiery wartościowe, które mogą przynieść zadawalającą stopę zwrotu

   5. Transformacyjna – możliwość zmiany niewykorzystanych oszczędności w kapitał finansujący rozwój

6. Inwestorzy rynku kapitałowego

   1. Inwestorzy indywidualni

      1. Samodzielnie lokują swoje zasoby finansowe

      2. Niewielka skala zasobów

      3. Brak systematyczności inwestowania

      4. Duża liczebność

   2. Inwestorzy instytucjonalni

      1. Dysponują dużymi kapitałami

      2. Systematyczność inwestowania

      3. Mniejsza liczebność

7. Inwestorzy instytucjonalni

Instytucje wspólnego inwestowania	Pozostałe instytucje finansowe
Otwarte fundusze emerytalne	Domy maklerskie
Fundusze inwestycyjne	Banki komercyjne
Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe	Banki inwestycyjne
Venture capital	Instytucje ubezpieczeniowe

Instrumenty rynku kapitałowego
Ucieleśniające prawa udziałowe
Akcje
Uprawnienia do roszczeń majątkowych
O zmiennym oprocentowaniu

1. Akcja – papier wartościowy o charakterze udziałowym stwierdza udział akcjonariusza w spółce akcyjnej, reprezentuje ułamkowe prawo własności

   1. Emitent:

      1. Uzyskuje kapitał na działalność gospodarczą

      2. Część zysku wypłaca w formie dywidendy

      3. Jest zobowiązany do respektowania decyzji akcjonariuszy

   2. Akcjonariusz:

      1. Jest udziałowcem w kapitale spółki

      2. Ma szanse na wzrost wartości akcji i otrzymanie dywidendy

      3. Ponosi ryzyko strat firmy do wysokości udziału w kapitale

2. Rodzaje akcji – ze względu na formę

   1. Imienne – zawierają oznaczanie akcjonariusza w tekście akcji

      1. Posiadacze takich akcji są wpisywani do księgi akcyjnej, w której są ewidencjonowane operacje przeniesienia własności akcji na inne osoby wraz z datą operacji

      2. Przeniesienie własności akcji imiennej wymaga formy pisemnego oświadczenia umieszczonego na akcji lub w osobnym dokumencie

      3. Zbywalność takich akcji może być ograniczona przez statut

   2. Na okaziciela – brak oznaczenia akcjonariusza

      1. Zbywalność takich walorów nie wymaga szczególnych wymogów formalnych

      2. Nie może być w żaden sposób ograniczana

      3. Przeniesienie własności odbywa się w momencie ich wydania nabywcy

3. Rodzaje akcji – ze względu na sposób pokrycia

   1. Gotówkowe – są wydawane za wkłady wniesione na poczet kapitału akcyjnego w formie pieniężnej, mogą być opłacone w części lub całości wartości nominalnej

   2. Aportowe – wydawane są za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości w momencie rejestracji spółki

4. Rodzaje akcji – ze względu na zakres uprawnień

   1. Zwykłe – reprezentują zwykłe praca akcjonariuszy

Majątkowe	Korporacyjne
- do dywidendy	- prawo do udziału w WZA
- do poboru akcji w nowej emisji	- prawo głosu
- do uczestniczenia w podziale majątku firmy	- bierne i czynne prawo wyborcze przy wyborze organów spółki
	- prawo zaskarżenia uchwał WZA
	- prawo do kwitowania działalności organów - prawo do informacji o stanie finansów spółki

1. Rodzaje akcji – ze względu na uprawnienia

   1. Uprzywilejowane – nadanie dodatkowych uprawnień
      dopuszczona prawem nierówności uprawnień dotyczy:

      1. Prawa głosu max 2/akcje

      2. Prawa dywidendy – nie może przekraczać więcej niż połowę wartości dywidendy z akcji zwykłej

      3. Prawo poboru z nowej emisji

      4. Prawo do pierwszeństwa w podziale majątku

2. Ceny akcji

Cena rynkowa (bieżąca)
Cena emisyjna
Cena nominalna
Kapitał podstawowy

1. Certyfikaty inwestycyjna

   1. Emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne

   2. To walor na okaziciela lub imienny

   3. Jest niepodzielny

   4. Certyfikat na okaziciela reprezentuje równe prawa majątkowe, a w szczególności prawo do 1 głosu

   5. Certyfikat imienny może być uprzywilejowany, co do głosu

2. Kwity depozytowe

   1. Szczególny rodzaj papieru wartościowego

   2. Emitowany poza granicami kraju w którym notowane są akcje będące bazą ich emisji

   3. Emitowane zgodnie z prawem miejsca ich emisji i w walucie tego kraju w którym się je emituje

   4. Pojedynczy kwit może reprezentować część akcji

3. Obligacje – instrument rynku kapitałowego o charakterze wierzycielskim, który przynosi jej posiadaczowi określony dochód

   1. emitent poprzez emisję zaciąga pożyczkę i zobowiązuje się do jej zwrotu w ustalonym terminie oraz do zapłaty odsetek

4. Obligacje

   1. Emitent:

      1. Jest pożyczkobiorcą

      2. Wykorzystuje pożyczkę na ustalone cele

      3. Płaci odsetki

      4. Wykupuje obligację w ustalonym terminie

   2. Obligatariusz:

      1. Jest pożyczkodawcą

      2. Ma zapewniony dochód

      3. Nie ponosi odpowiedzialności za straty emitenta

5. Rodzaje obligacji

Kryterium	Rodzaj
Ze względu na emitenta	- skarbowe - komunalne (municypalne) - przedsiębiorstw (korporacyjne)
Oprocentowanie	- o stałym oprocentowaniu - o zmiennym oprocentowaniu (indeksowane) - zerokuponowe (dyskontowe)
Zabezpieczenie wykupu	- zabezpieczenie w całości - zabezpieczenie częściowo - niezabezpieczone
Zakres uprawnień	- zwykłe (wykup + odsetki) - zamienne

WYKŁAD 11

• Budżet państwa

  • Jest nadrzędnym planem finansowym ustawy budżetowej, ale ustawa nie definiuje tej kategorii.

  • W literaturze przedmiotu podkreśla się wieloznaczność pojęcia budżet państwa.

Pojęcie to roztratuje się w płaszczyźnie politycznej, ekonomicznej, proceduralnej i prawnej.

Wieloaspektowość określenia budżetu wynika z faktu, iż jest on równocześnie: aktem decyzji politycznej, zasobem publicznych środków pieniężnych, szczególnym planem finansowym oraz aktem prawnym o randze ustawy.

• Zasady budżetu

  • To postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań

  • Zasady budżetowe są ponadczasowe i ponad ustrojowe, co nie wyklucza istnienia zasad specyficznych dla danego okresu czy ustroju

• Klasyczne zasady budżetowe

  • Powszechności (zupełności)

    • Wyraża postulat, aby wszystkie jednostki organizacyjne budżetu były w nim powiązane

    • Metody powiązania:

      • Brutto – oznacza powiązanie jedności całością jej dochodów i wydatków (jednostki budżetowe)

      • Netto – oznacza powiązanie jednostki dodatnim rezultatem finansowym (pozostałe jednostki)

  • Jedności

    • Zasady jedności formalnej – postuluje, aby budżet państwa ujmowany był w jeden całościowy akt prawny

    • Zasada jedności materialnej – (niefunduszowania) postuluje jedne zasób środków, gdzie całość dochodów przeznaczona jest na całość wydatków

  • Przejrzystości (szczegółowości, specjalizacji)

    • Postuluje, aby budżet był ustalany i wykonywany ze szczególnym podziałem dochodów i wydatków a nie tylko w ujęciu ogólnym

    • Realizacji tego postulatu służy klasyfikacja budżetowa, czyli system jednostek klasyfikacyjnych, mających formę podziałek budżetowych w ramach, których ujmuje się wszystkie dochody i wydatki budżetowe

  • Równowagi

    • W tradycyjnym rozumieniu oznacza konieczność wzajemnego dopasowania ogólnej kwoty wydatków do ogólnej kwoty dochodów

    • Teoria budżetu cyklicznego – w zależności od cyklu koniunkturalnego naturalne są deficyty jak i nadwyżki, lecz w dłuższym okresie czasu budżety winny się bilansować

    • Teoria impasu – deficyt jest dopuszczalny, ale w ściśle określonych granicach

  • Jednoroczności – postuluje uchwalanie budżetu na okres maksymalnie jednego roku

  • Uprzedniości – postuluje uchwalenie budżetu przed okresem jego obowiązywania

  • Jawności

• Klasyfikacja budżetowa

  • Kryteria identyfikacji środków publicznych:

    • Kryterium podmiotowe – uwzględniające wykonawców budżetu

    • Kryterium przedmiotowe – systematyzujące środki publiczne według funkcji publicznych realizowanych za pomocą tych środków

    • Kryterium rodzajowe – określające konkretne formy źródeł gromadzenia środków publicznych oraz formy ich rozdysponowania

• Jednostki klasyfikacyjne

  • Klasyfikacja budżetowa obejmuje cztery główne jednostki klasyfikacyjne:

    • Części – odzwierciedlające podmiotowo- przedmiotowy układ klasyfikacyjny odpowiadający działom administracji rządowej

    • Działy i rozdziały – reprezentujące funkcjonalne ujęcie dochodów i wydatków budżetowych i uwzględniające rodzaj działalności

    • Paragrafy – ujmujące konkretne rodzaje dochodów lub wydatków

• Funkcje budżetu państwa:

  • Ekonomiczne

    • Redystrybucyjna

      • Oznacza fakt, że budżet jest podstawowym narzędziem redystrybucji dochodu narodowego

      • Zewnętrznym wyrazem realizacji funkcji redystrybucyjnej budżetu jest gromadzenie dochodów, zasadniczo w postaci podatków pobieranych od podmiotów gospodarujących i przeznaczenie pozyskanych środków publicznych zgodnie z prowadzoną polityką społeczno-ekonomiczną na rzecz podmiotów realizujących ekonomiczną zadania publiczne

    • Stabilizacyjna (wyrównawcza)

      • Jej istota sprowadza się do wykorzystania budżetu, jako narzędzia łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego oraz zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarki

      • Jej zewnętrznym przejawem jest stworzenie warunków skłaniających poszczególne podmioty gospodarujące do podejmowania lub zaniechania określonych działań

    • Informacyjna (informacyjno-kontrolna)

      • Polega na wykorzystaniu procesów gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych do pozyskania informacji o celowości, efektywności i prawidłowości podejmowania decyzji i działań w sferze gospodarczej

      • Jej zewnętrznym przejawem jest prowadzeni bieżącej i kompleksowej analizy przepływów finansowych

    • Kredytowa

      • Jej istota sprowadza się do ustalenia czy państwo ma zdolność kredytową

      • W sytuacji ciągłego niedoboru dochodów służących finasowaniu zadań publicznych władza publiczna stoi w obliczu konieczności pozyskania czasowych środków na pokrycie deficytu budżetowego, środki te jest w stanie pozyskiwać dzięki legitymowaniu się zdolnością do ich spłaty w określonym terminie

  • Polityczne

    • Ustrojowa

      • W tej funkcji budżet należy uznać za narzędzie zachowania danego ustroju politycznego

      • Realizacja tej funkcji sprowadza się do wzajemnych relacji między władzą ustawodawczą a władzą wykonawczą, między parlamentem a rządem na wszystkich etapach procedury budżetowej, a szczególnie podczas debaty budżetowej

    • Demokratyczna

      • Istota ten funkcji sprowadza się do zainteresowani i wpływu społeczeństwa na opracowanie i wykonanie budżetu

      • Zainteresowanie społeczeństwa sprawami publicznymi i gospodarczymi skutkuje wyborami przedstawicieli do władz publicznych zgodnych z preferencjami wyborców, oddających swój głos w wyborach powszechnych, równych i bezpośrednich

• Interpretacja przepisów konstytucji RP (art. 219)

  • Budżet państwa – to wyrażony w pieniądzu, roczny plan finansowy państwa, którego dwustronny charakter objawia się w szczegółowym ujęciu zarówno dochodów, jak i wydatków państwa, uchwalany obligatoryjnie na każdy rok budżetowy w formie ustawy budżetowej

  • Treść budżetu państwa (art. 100 ufp)

Budżet państwa określna:

• Łączną kwotę podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa

• Łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa

• Kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłem jego pokrycia

• Łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich

• Wynik budżetu środków europejskich

• Łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa

• Łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa

• Planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa

• Limit zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych

• Budżet środków europejskich (art. 117 ufp)

  • Jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich

  • W budżecie środków europejskich ujmuje się:

    • Dochody z realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich

    • Wydatki z realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich w części podlegającej refundacji

WYKŁAD 12

• 1. Planowanie budżetu państwa

• 2. Uchwalanie Budżetu państwa

• 3. Wykonanie budżetu państwa

• 4. Kontrola wykonania budżetu państwa

• Planowanie budżetu państwa

  • Przepisy ustawy o finansach publicznych nie określają terminu rozpoczęcia prac nad projektem budżetu

  • Szczególna rola przypada ministrowi finansów, ma on obowiązek

    • Opracowanie i przedstawienia założeń do projektu budżetu państwa

    • Opracowanie koncepcji planowania budżetowego i trybu działań mających na celu przygotowanie projektu budżetu na następny rok

  • Zasady przygotowania projektu budżetu państwa

    • Projekt planu wydatków budżetu państwa powstaje w ścisłej współpracy MF z poszczególnymi dysponentami środków

    • Projekt panu dochodów jest w zasadzie w całości zestawiany w Ministerstwie Finansów

    • Równolegle z pracami nad projektem planu dochodów i wydatków w Ministerstwie Finansów projekt tekstowej części ustawy budżetowej

    • Do projektu ustawy budżetowej Minister Finansów sporządza uzasadnienie

    • Projekt budżetu państwa MF przedkłada RM

  • Prawa i obowiązki Rady Ministrów

    • Rada ministrów po dyskusji nad przedstawionym materiałem uchwala projekt ustawy budżetowej

      • Uchwalenie projektu budżetu państwa przez RM jest uprawnieniem konstytucyjnym

      • Treść projektu jest zawsze kompromisem – godzącym racje makroekonomiczne i możliwości zgromadzenia odpowiednich zasobów publicznych z potrzebami zgłoszonymi przez poszczególnych dysponentów części budżetowej

    • Rada ministrów do 30 września przedkłada projekt ustawy budżetowej Sejmowi

Przedłożenie Sejmowej projektu ustawy budżetowej kończy procedurę przygotowania projektu ustawy budżetowej

• Uchwalanie budżetu państwa

  • Uchwalenie ustawy budżetowej należy do organów ustawodawczych

Budżet wymaga autoryzacji przez

• Sejm (art. 219 Konstytucji RP)

• Senat (art. 223)

• Prezydenta Rzeczpospolitej (art. 224)

• Tryb prac parlamentarnych

  • Tryb prac parlamentarnych nad projektem ustawy budżetowej odbiega od trybu prac nad innymi ustawami

Jest to spowodowane szczególnym charakterem ustawy budżetowej, który wynika:

• Z ograniczonego czasu pracy nad ustawą

• Z ograniczeń dotyczących ingerencji Sejmu w przedkładany projekt

Oba te ograniczenia wynikają z norm konstytucyjnych.

• Procedura parlamentarna

  • Odpowiedzialnym za przebieg procedury uchwalania ustawy budżetowej jest Marszałek Sejmu

  • Rozpatrywanie przez Sejm projektów ustaw odbywa się według ściśle określonej procedury, obejmujących kolejne fazy postępowania tradycyjnie nazywane „czytaniami”.

• Pierwsze czytanie

  • Otwiera procedurę parlamentarną

  • Podczas posiedzenia Sejmu zwyczajowo Minister Finansów wygłasza tzn. expose budżetowe

  • Po zaprezentowaniu projektu budżetu odbywa się dyskusja

  • Pierwsze czytanie kończy się skierowaniem projektu ustawy do komisji sejmowych

• Drugie czytanie

  • Przedstawienie Sejmowi sprawozdania SKFP

  • Przeprowadzenie debaty

  • Zgłaszanie poprawek i wniosków

• Trzecie czytanie

  • Obejmuje:

    • Przedstawienie przez posła sprawozdawcę stanowiska SKFP wobec zgłoszonych poprawek i wniosków podczas drugiego czytania

    • Głosowanie

Sejm uchwala ustawę budżetową, zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• Uchwaloną przesz Sejm ustawę budżetowa Marszałek przekazuje Prezydentowi

Senat RP

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej

Uchwałę w sprawie ustawy budżetowej Senat podejmuje w ciągu 20 dni od dnia od dnia jej otrzymania

Jeżeli senat zgłosi poprawki – trafiają one ponownie do Sejmowej Komisji Finansów Publicznych, która przedstawia Sejmowi sprawozdanie w sprawie poprawek senackich

Prawa i obowiązki Prezydenta RP

Konstytucja RP w szczególny sposób określa uprawnienia Prezydenta RP:

Prezydentowi nie przysługuje prawo odmowy podpisu i skierowania ustawy do Sejmu celem ponownego rozpatrzenia

Jeżeli nie wnosi zastrzeżeń, co do zgodności ustawy budżetowej z konstytucją RP, to powinien ją podpisać w ciągu 7 dni

Procedurę uchwalenia ustawy budżetowej kończy zarządzenie przez Prezydenta RP publikacji ustawy w dzienniku ustaw rzeczpospolitej Polskiej

• Wykonanie budżetu państwa

  • To podejmowanie przez zobowiązane organy czynności faktycznych lub prawnych, polegającym na gromadzeniu dochodów (przychodów) i rozdysponowaniu wydatków (rozchodów)

  • W wykonaniu budżetu państwa uczestniczą

    • Rada ministrów

    • Minister Finansów

    • Dysponenci części budżetowej

  • Aspekty wykonania budżetu

    • Aspekt czynnościowy

      • Działania związane z wprowadzeniem w życie postanowień ustawy budżetowej

      • Działania te dotyczą:

        • Korekty planów finansowych oraz przygotowania harmonogramu realizacji budżetu państwa

        • Procesów gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych

        • Dokonywania zmian w budżecie

        • Analizy i kontroli prowadzonej gospodarki finansowej

    • Aspekt rozrachunkowy

      • Obsługa bankowa wykonania budżetu państwa

      • Gromadzenie dochodów i dokonywania wydatków oraz operacje przychodowe i rozchodowe służące wykonaniu planów finansowych są realizowane za pomocą systemu rachunków budżetowych prowadzonych przez:

        • NBP

        • Bank Gospodarstwa Krajowego

• Kontrola wykonania budżetu państwa

  • Kontrola wykonania budżetu państwa jest elementem

    • Bieżących procedur realizacji operacji zasobami publicznymi

    • Procedury zamknięcia roku budżetowego

  • Wykonanie budżetu państwa podlega:

    • Kontroli administracyjnej

    • Kontroli parlamentarnej:

      • Sprawowana jest przez Sejm i NIK

      • Realizowana jest w dwóch sekwencjach:

        • Przedstawienia informacji o przebiegu wykonania budżetu państwa za pierwsze półrocze

        • Przedstawienia rocznego sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej

  • Wykonanie budżetu Państwa – obowiązki Sejmu

    • Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią NIK podejmuje w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia sprawozdania dwie uchwały

      • W sprawie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania

      • W sprawie udzielenia lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium (udzielenie lub odmowa absolutorium budżetowego kończy procedurę budżetową)