• Ograniczenia cenowe

• Ograniczenia dochodowe

Funkcja popytu konsumenta:

D_DX = f₁(P_XP_Y...∆P) Pojedynczy konsument

D_DY = f₂(P_XP_Y...∆P)

D_DX,D_DY – popyt konsumenta na dobro X,Y

P_X,P_Y – ceny dóbr

_∆P – dochód pieniężny konsumenta

Popyt rynkowy:

i – pojedynczy konsument

Ścieżka dochodowa

Zmiany decyzji konsumenta pod względem zmian dochodu:

• Wzrost dochodu przesuwa krzywą popytu w prawo i łagodzi ograniczenia konsumenta. Przyrost dochodu różnie rozkłada się na różne produkty:

1. dobra normalne: ich konsumpcja wzrasta wraz ze wzrostem dochodu

2. dobra podrzędne: ich konsumpcja spada wraz ze wzrostem dochodu

Podział ten ma charakter:

• subiektywny ( dla różnych konsumentów dobra te mają różny charakter )

• należy uwzględnić poziom życia społeczeństwa

• zmiany w czasie

Większość dóbr ma charakter dóbr normalnych, czyli struktura konsumpcji wygląda tak, że wraz ze wzrostem dochodu różnie konsumpcja dóbr normalnych

Nie zdarza się przy wzroście dochodów, że konsumpcja wszystkich dóbr maleje, bo przynajmniej jedno z nich jest dobrem normalnym ( i wzrasta na nie konsumpcja)

1. wpływ zmian dochodu na popyt:

ay

y1 E

y y

ax

x x1 DP₁ DP

x x

1. Ścieżka ekspansji dochodowej konsumenta

Krzywa dochód – konsumpcja

Jest to linia łącząca punkty optimum konsumenta przy założeniu zmian dochodów i niezmienności innych warunków ( jest to wypadkowa sytuacji konsumenta).

ay ay ay

E₂

E₁ E₂

E E₁

E

0 ax ax ax

X,Y – są dobrami normalnymi Y- d. normalne X-d. Normalne

X- d. Podrzędne Y-d. Podrzędne

c) Prawo Engla – podział na dobra podstawowe i wyższego rzędu, wraz ze wzrostem dochodu następuje różny relatywny podział

Wraz ze wzrostem dochodu konsument wydaje relatywnie mniej na dobra niższego rzędu, a więcej na dobra wyższego rzędu.

KRZYWE ENGLA

A – dobra podstawowe B – dobra wyższego rzędu

DP DP

DP₂ DP₂

DP₁ DP₁

DP DP

X X₁ X₂ ax X X₁ X₂ ax

Przyrosty dochodu ∆P są takie Przyrosty dochodu ∆P są takie

same. Przyrosty zakupów dobra same, a przyrosty zakupów

x - ∆x są malejące dobra x - ∆x są rosnące

Krzywa Engla, a klasyfikacja dóbr

DP

DP*

1. ax

X – jest dobrem normalnym dla 0<DP<DP*

X – jest dobrem podrzędnym dla DP>DP*

Ścieżka cenowa

Zmiany decyzji konsumenta pod względem zmiany cen

• czynnikiem zmiennym jest cena dobra

• nie zmienia się dochód konsumenta

• nie zmieniają się ceny innych dóbr

• syt. Preferencji konsumenta są takie same

Ścieżka ekspansji cenowej konsumenta (krzywa cena – konsumpcja)

Jest to linia łącząca wszystkie punkty optimum konsumenta przy założeniu zmiany ceny danego dobra i niezmienności innych warunków

Qy

Krzywa cena - konsumpcja

E``

E`

E

Qx

X₁ X₂ X₃

Przy wzroście ceny mamy coraz bardziej ograniczone możliwości zakupu danego dobra.

Efekt substytucyjności – sytuacja, gdy przy wzroście ceny dobra x konsument zastępuje je innym dobrem substytucyjnym

Efekt dochodowy – obrazuje wpływ spadku siły nabywczej konsumenta na wielkość zakupów dobra X,Y

ay

(Rekowski str. 124)

B

Y₂

A

Y C

Y₁

X₁ X₂ X ax

Całkowita decyzja konsumenta jest efektem substytucyjności i dochodowości konsumenta w sytuacji wzrostu cen, doznaje on ograniczenia budżetowego, dlatego szuka innej kombinacji dóbr, bo zmieniła się ich substytucyjność.

Zmieni się substytucyjność czyli i dochodowość, bo zmieni się cena.

W rzeczywistości dwie ścieżki nakładają się na siebie:

Yo

Y₂ A B

C

X_o X₂ X₁

Efekt substytucyjny – wzdłuż krzywej obojętności od A do C

Efekt dochodowy – wzdłuż krzywej ekspansji dochodowej od C do B

Efekt substytucyjny – jest zawsze ujemny

Efekt dochodowy – dodatni dla dóbr normalnych

Ujemny dla dóbr podrzędnych

• sytuacja, gdy konsument funkcjonuje w sytuacji niepełnej informacji

• koszty transakcji – są to koszty ponoszone w celu zdobywania informacji ( wydatkowane pieniądze i stracony czas )

• użyteczność ex-ante – użyteczność, jaką konsument przypisuje produktowi w momencie podejmowania decyzji co do jego zakupu

• użyteczność ex-post – użyteczność, jaką dla konsumenta ma faktycznie dana konsumpcja, użyteczność, którą doświadczamy w trakcie używania produktu.

Konsument konsumuje cały dochód w danym czasie, ale gospodarując dochodem może rozkładać konsumpcje w czasie (konsumpcja bieżąca i k. przyszła)

KONSUMPCJA W CZASIE T = DOCHÓD W CZASIE T

Zwiększanie dochodu w czasie przez konsumenta

Konsument zgłasza popyt na pracę, kierując się:

1. Efekt substytucyjny na rynku pracy

2. Efekt dochodowy na rynku pracy

Ad.1

E.S. – zastępowanie wolnego czasu pracą, motywem konsumenta jest większa ilość pracy, praca jest działaniem, które ma zastąpić konsumpcje. Wybór pomiędzy wolnym czasem, a konsumpcją.

Konsument postępuje zgodnie z tym efektem przy relatywnie niskim poziomie dochodów

(Jest to zachowanie typu: mam dużo wolnego czasu, ale moje przychody nie pozwalają na jego racjonalne wykorzystanie, dlatego poświęcam część wolnego czasu na pracę, która zapewni mi większy przychód)

Ad.2

E.D. – odnosi się do wyższych poziomów dochodów, działanie jest tu odwrotne do e.s., motywem jest chęć posiadania większej ilości wolnego czasu, zastępuje się tu pracę

( jej czas ) – czasem wolnym, dobrem wolnym o wyższej użyteczności jest czas wolny ( chce konsumować dochód, który posiada)

praca w nadgodzinach – praca wynagradzana za wyższą płacę

czas wolny użyteczności > użyteczności dodatkowego dochodu – e. Dochodowy

czas wolny użyteczności < użyteczności dodatkowego dochodu – e. Substytucyjny

płaca – dochód pieniężny

dochód gospodarstwa domowego – dochód pieniężny i dochód niepieniężny (wychowanie dziecka – nie korzysta z przedszkola, gotuje, pierze)

ROZŁOŻENIE DOCHODÓW W CZASIE:

Gospodarstwo domowe spełnia 2 rolę na rynku kapitałowym:

• pożyczkodawca – wstrzymuje się z wydatkowaniem całego dochodu, oddaje go do dyspozycji w banku, on to może pożyczać innym podmiotom w następnym okresie, zwiększa się konsumpcja przyszła, a ogranicza się konsumpcja bieżąca

• pożyczkobiorca – korzysta z rynku kapitałowego, zwiększa konsumpcje bieżącą, kosztem konsumpcji przyszłej

Konsument zdecyduję się być pożyczkobiorcą lub pożyczkodawcą pod wpływem:

• stopy wkładów długoterminowych

• poziomu dochodów bieżących i przyszłych

• dostępności dóbr w okresie bieżącym i przyszłym

(nie zawsze czysto fizycznie, ale może to być relacja cena – dostępność fizyczna dla konsumenta (antycypacja popytu)). Konsument ocenia dostępność produktów w czasie i bada stopę preferencji w okresie bieżącym i przyszłym oraz określa sobie indywidualną stopę preferencji czasowych i na tej podstawie decyduję się, czy opłaca mu się oszczędzać czy nie:

np. 1) może samochody stanieją – warto oszczędzać

2) dobra drożeją szybciej niż oprocentowanie – opłaca się wziąć kredyt

Im wyższy poziom dochodu - tym większe możliwości rozłożenia konsumpcji w czasie

Im niższy poziom dochodu tym mniejsze możliwości

PRODUCENT – zorganizowany w formie przedsiębiorstwa. Powstał w drodze ewolucji. To podmiot sfery realnej. Aktywny uczestnik procesów rynkowych. Realizuje swoje cele i podejmuje ryzyko, cechy:

• odrębność ekonomiczna

• odrębność organizacyjna

• odrębność prawna

Producent może:

• obniżać koszty transakcji (pozyskiwanie i przetwarzanie informacji)

• odnosić korzyści skali produkcji, przy masowej produkcji, im wyższa produkcja, tym lepiej rozkładają się koszty stałe

• odnosić korzyści zespołowego wytwarzania – może zastosować specjalizację, która doprowadza do ciągu produkcyjnego – wyższa efektywność

Funkcje przedsiębiorstwa:

• Funkcja podażowa

• Funkcja popytowa

• Funkcja społeczna

Formy producentów:

1. PRZEDSIĘBIORSTWO – samodzielny producent prowadzący pełen rachunek ekonomiczny

2. FIRMA – podmiot charakteryzujący się swoją nazwą i znakiem graficznym ( przedsiębiorstwo staję się firmą, gdy ma swój prawnie chroniony znak i nazwę), na rynku substytutów każdy dąży do odróżnienia od innych wyrobów, należy dążyć do własnego znaku firmowego – aby odróżnić się od innych.

Znak firmowy jest dodatkowym kapitałem, może być zastawem pod kredyt, poręczeniem przy transakcji, podwyższa wartość firmy przy wycenie. Znaki:

• respektowane

• umowne

• kradzione (podszywanie się)

3. ZAKŁAD – część przedsiębiorstwa (które może być jedno lub wielozakładowe), nie jest to jednostka samodzielna, zakład prowadzi część rachunku ekonomicznego w celu przeprowadzenia centralnego rachunku ekonomicznego przez przedsiębiorstwo

Kwestia własności – wiązanie ról – właściciel, a zarządzający (wynajęty, zatrudniony menadżer). Wejściami są kanały wspomagania przedsiębiorstwa.

Szersze otoczenie przedsiębiorstwa – prawo, podatki, technologia, rozwój nauki, przepływ informacji.

Co produkować?

Jak produkować?

Dla kogo produkować? Odpowiedzi są łączne ,z jednej odpowiedzi

Za ile ? wynika druga

Ile produkować?

DZIAŁANIA EKONOMICZNE:

• wyznaczenie celów

• pozyskiwanie środków

• gospodarowanie tymi środkami

Wyznaczenie celów:

1. cele społeczne – przedsiębiorstwo jest miejscem samorealizacji osób tam pracujących, możliwość zrobienia kariery zawodowej, akceptacja w grupie, tworzenie warstw społecznych

2. cele ekonomiczne – zysk, ale istnieją kontrowersje, co do celu przedsiębiorstwa, zyski (nadwyżki) mogą być celem do osiągnięcia celów, przedsiębiorstwo może się powiększać, zagospodarowywać coraz większą część rynku.

Małe przedsiębiorstwo – wygospodarowanie nadwyżki

PŁYNNOŚĆ – zdolność przedsiębiorstwa do regulacji wszystkich bieżących zobowiązań

1. wewnętrzne (wobec pracowników)

2. zewnętrzne (wobec kontrahentów, banków itd.)

Jeżeli przedsiębiorstwo ma problemy z płynnością, wówczas celem podstawowym jest właśnie zysk.

Działalność przedsiębiorstwa musi być finansowana. Następuje:

1. gromadzenie majątku

2. istnienie źródeł środków finansowych

Ważna jest w zarządzaniu przedsiębiorstwem:

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ – specyficzny sposób zarządzania przedsiębiorstwem, taki sposób postępowania, który zapewnia najefektywniejsze z możliwych czynności produkcji. Sprowadza się do poszukiwania takich konstrukcji kierowania produkcją, które dadzą lepsze efekty, od innych form zastosowania danych czynników:

• zmiana technologii

• wprowadzanie nowych produktów

• poszukiwanie nowych rynków

Za wyższym zyskiem idzie ryzyko, dlatego przedsiębiorczość musi zaakceptować pojęcie ryzyka

Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa:

• wewnętrzne

• zewnętrzne

Wewnętrzne źródła (środki wygospodarowane przez przedsiębiorców. Cechą jest fakt iż nie tworzą one żadnej zależności firmy od osób 3-ich czyli zewnętrznych)

• część zysku przeznaczona na rozwój przedsiębiorstwa, na inwestycje rozwojowe

• fundusz amortyzacyjny:

• środki obrotowe

• środki trwałe bilans

• aktywa – pasywa źródło finansowania

fundusz amortyzacyjny dotyczy majątku trwałego i wiążę się z umażaniem – obniżaniem wartości majątku trwałego w czasie przez amortyzacje

• sprzedaż części własnego majątku

• dobrowolne (sam się decyduje, sprzedają stare, aby móc kupić nowe – restrukturyzacja, unowocześnienie)

• przymusowe (aby móc zrealizować płynność, musi pozyskać gotówkę)

Zewnętrzne źródła:

• kredyty i pożyczki

• zobow. Wobec pracowników i kontrahentów środki zewn.

• druk papierów wartościowych (akcje i obligacje) ale kapitał

• dotacje i subwencje własny

• bezpośrednie inwestycje

Część zysku przedsiębiorstwa może być rozdysponowana na wynagrodzenia dla pracowników (13-sta pensja, nagrody) lub akumulacje (rozwój przedsiębiorstwa)

Składniki majątku przedsiębiorstwa:

1. Składniki trwałe (długi okres używania)

2. Środki obrotowe (niższa cena, krótki okres używania, zazwyczaj zużyte w jednym procesie produkcyjnym)

Przedsiębiorstwo:

• wytwarza

• sprzedaje

• dostaje pieniądze ze sprzedaży

• kupuje materiały

• wytwarza i cykl się powtarza

Formy finansowania zewnętrznego:

1. LEASING – forma dzierżawy, czyli finansowanie zewnętrzne, sięga się na rynek po kapitał. Po raz 1-szy zastosował go IBM, jako „full service”, czyi firma dostarcza i zapewnia obsługę oraz dokonuje wymiany. Na świecie leasing obejmuje 25% transakcji jako metoda finansowania. W Polsce tylko parę procent, bo jest to umowa „nie nazwana” i różnie traktowana przez prawo, ma znamiona konsumpcji luksusowej, a nie inwestycji

LEASING

Środki produkcji środki konsumpcji

Dzierżawa bezpośrednia Dzierżawa pośrednia

(wyłącznie tow. Leasingowe)

Leasing operacyjny Leasing finansowy (krótkookresowy 3-4 lata) (długookresowy nawet 30lat)

Equipment leasing Plant leasing

Leasing pośredni

raty

Tow. Leasingowe Dzierżawca

umowa

zapłata dostarczenie

ceny przedmiotu

zakupu dzierżawy

Producenci

Cechy towarzystwa leasingowego:

• poważne zasoby kapitału

• znajomość rynku

Leasingodawcami mogą być też banki

LEASING

	Operacyjny	Finansowy
Okres umowy	Krótszy od ekonomicznego zużycia się obiektu	Zbliżony do okresu ekonomicznego zużycia się obiektu
Koszty utrzymania i remontu	Ponosi leasingodawca	Ponosi leasingobiorca, jeśli leasingod. To za dodatkową opłatą
Opłaty leasingowe	Nie pokrywają ceny obiektu	Pokrywają pełną amortyzację obiektu
Odstępstwo od umowy	Możliwe przed jej wygaśnięciem	Wymaga zapłaty odszkodowania leasingowego

1. Kredyt

2. Transfer na rzecz przedsiębiorstwa o charakterze:

• zwrotnym

• odpłatnym

• na określonych warunkach

• na określony czas

1. Subwencje, mogą one być:

• rzeczowe i finansowe

• bezpośrednie i pośrednie (np. cło – dogodniejsze warunki dla producentów krajowych lub preferencyjne stopy opodatkowania. Czyli są to warunki udogadniające)

1. Zobowiązania:

• wobec pracowników

• wobec dostawców

• wobec banków itd.

• wobec państwa (są to wymuszone subwencje, bo firma zwleka z płatnością i w końcu nie płaci)

1. Drukowanie papierów wartościowych

• obligacje – papier dłużny, potwierdzenie podwyżki

• akcje – potwierdzenie własności, uprawnienie do udziału w zyskach ( zwiększenie ilości właścicieli)

FORMY ORGANIZACYJNO PRAWNE

1. Przedsiębiorstwo indywidualnego właściciela

Jest to każda forma aktywności gospodarczej gdzie właścicielem majątku jest 1 osoba.

Jest to zazwyczaj mała firma, dla właściciela jest to kumulacja ryzyka, bo odpowiada on całym swoim majątkiem. Podejmuje decyzję jednoosobowo.

Czas „życia” takiego przedsiębiorstwa jest ograniczony śmiercią właściciela bardzo znaczący wyznacznik.

1. Podział spółek z „zeszytu finansów”

odpowiedzialność

ryzyko aspekty ekonomiczne funkcjonowania,

kreacja pieniądza a nie prawne

Akcje

• Rodzaje akcji

  • Imienne (nie są przeznaczone na rynek)

  • Na okaziciela (są przeznaczone na rynek)

• Kurs akcji

• Akcje zwykłe, uprzywilejowane

• Kontrolny pakiet akcji

Korporacja ponadnarodowa (zarządzanie menadżerskie)

W gospodarce otwartej przedsiębiorstwa zaczęły się rozszerzać, nastąpiło przenoszenia kapitału za granicę np. pewne firmy są dofinansowane poprzez przenoszenie aktywów.