akt czynny (dzięki pracy mm)
powiększenie wymiarów klatki piersiowej w 3 kierunkach
- pionowym (obniżenie przepony 1,5-10 cm 70% powietrza )
- przednio-tylnym (unoszenie żeber – mm międzyżebrowe zew.)
- bocznym (rozchylenie dolnych żeber – mm międzyżebrowe zew.)
3) wykonywany nosem
1) akt bierny
wykonywany nosem (podczas wysiłku ustami)
Tory oddychania:
brzuszny (przeponowy)
piersiowy
dolnożebrowy
ok.16 odd/min w spoczynku
Mm wydechowe dodatkowe (nasilony wydech)
mm intercostales interni
recti abdominis
Mm wdechowe dodatkowe ( nasilony wdech)
sternocleidomastoideus
levatores scapulae
rhomboideus major et minor
scaleni
Wpływ pozycji wyjściowej na mechanikę oddychania:
leżenie tyłem – wdech utrudniony, wydech ułatwiony
leżenie bokiem – wzmożona praca przepony po stronie na której leżymy
leżenie tyłem w pozycji Trendelenburga – znacznie utrudniony wdech i ułatwiony wydech
siad – wdech ułatwiony, utrudniony wydech
postawa stojąca – znaczne ułatwienie wdechu, utrudniony wydech
leżenie tyłem NN zgięte
Cel ćwiczeń oddechowych:
wyuczenie prawidłowej czynności oddychania
zwiększenie sprawności i wydolności układu oddechowego
kształtowanie klatki piersiowej i współudział w kształtowaniu prawidłowej postawy ciała
Ćwiczenia oddechowe mogą mieć charakter:
leczniczy (w przewlekłych chorobach układu oddechowego)
zapobiegawczy (w hipokinezji, po zabiegach chirurgicznych)
rozluźniająco – uspokajające (przerywnik ćwiczeń)
Kinezyterapia oddechowa może być stosowana jako:
leczenie ułożeniowe (pozycje Bruca, Trendelenburga, Colsona, drenaż ułożeniowy)
ćwiczenia redresyjne przykurczonych pomocniczych mm oddechowych (wydłużenie i rozluźnienie)
właściwe ćwiczenie oddechowe (bierne i czynne)
ćwiczenia odksztuszania i efektywnego kaszlu
Właściwe ćwiczenia oddechowe:
Ćwiczenia bierne – bierne zwiększanie amplitudy wdechu i wydechu poprzez uciskanie i pociąganie klatki piersiowej
wykonuje się u osób nie spełniających poleceń
tempo dostosować do rytmu oddychania
technika podobna do sztucznego oddychania
wartość profilaktyczna
Ćwiczenia czynne – statyczne i dynamiczne
Statyczne – polegają na wykonywaniu wdechów i wydechów określonym torem i rytmie. Czynnikiem utrudniającym lub ułatwiającym jest pozycja. Można prowadzić w wodzie. Mogą być symetryczne lub asymetryczne.
Ćwiczenie statyczne oporowe – rozprężanie poszczególnych partii płuc, ręczny opór przeciwko wdechowi – ćwiczący stara się kierować powietrze w kierunku ręki terapełty.
Dynamiczne – wdech i wydech połączony jest z ruchami kk i tułowia. Pozycja wyjściowa, rodzaj i kierunek współruchów mogą ułatwić lub utrudnić poszczególne fazy oddychania.
Ćwiczenia oddechowe czynne powtarza się 6-8 razy z 2-3 sekundową przerwą między oddechami. Obowiązuje kontrola poprawności wykonywanych ćwiczeń.
Ćwiczenia odksztuśne i efektywnego kaszlu.
-stosowane przy zaleganiu wydzieliny w drzewie oskrzelowym
-przygotowanie do stanu po zabiegu torakochirurgicznym
-na czczo
-poprzedzone zabiegami fizykalnymi (rozluźnienie oskrzeli, rozrzedzenie wydzieliny)
-wykorzystanie pozycji
-naprzemienne, gwałtowne zwiększanie i zmniejszanie szybkości powietrza przepływającego przez drogi oddechowe podczas wydechu przy otwartych ustach
-wymawianie spółgłosek „r” i „ż” powoduje drżenie / wibrację drzewa oskrzelowego i odrywanie wydzieliny
Forsowne stosowanie techniki wdechu i wydechu może prowadzić do hiperwentylacji. Prowadzi to do hipokapnii, czyli obniżenia prężności CO2 w powietrzu pęcherzykowym i krwi. W następstwie powstają zmiany biochemiczne (zasadowica).
Zmiany biochemiczne powodują zwężenie naczyń mózgowych i obniżenie wrażliwości ośrodków oddechowych na niedobór tlenu. Może to prowadzić do niedotlenienia tkanki nerwowej łącznie z utratą przytomności. Najbardziej właściwe jest więc oddychanie odruchowe – sterowane przez naturalne mechanizmy fizjologiczne.
Próby czynnościowe układu oddechowego:
Badanie spirometryczne:
VC – wykonanie najgłębszego wydechu do spirometru po uprzednim najgłębszym wdechu.
Uzyskany wynik porównuje się z wartością należną dla danego wieku i wysokości ciała wg normogramu Cournanda.
Badanie spirograficzne:
Objętości oddechowe TV – tidal volume
Objętość wdechowa zapasowa IRV – inspiratory reserve volume
Objętość wydechowa zapasowa ERV – expiratory reserve volume
Objętość zalegająca RV – residual volume
Pojemność życiowa VC – vital capacity
Próba Jamesa – wchodzenie na stopień ze stałą częstością ok. 20 razy na minutę. Regulacje wysokości stopnia zgodne z wagą.
80 i więcej wejść – pełna wydolność
Próba gaszenia zapałki (orientacyjna) – w pozycji siedzącej lub leżącej z odległości 15 cm. Obie pozycje wynik prawidłowy, jedynie na siedząco – pośredni.
Ćwiczenia relaksacyjne
Relaks – zmniejszenie stanu napięcia psychosomatycznego w całym ciele (mm, trzewia, psychika)
Ćwiczenia rozluźniające – ćwiczenia wyrabiające umiejętność świadomego i kontrolowanego zmniejszenia napięcia mm do wielkości tonusu spoczynkowego, a nawet do regulacji akcji serca i rytmu oddechowego .
gimnastyczne ćwiczenia rozluźniające
ćwiczenia relaksacyjno – koncentrujące
Gimnastyczne ćwiczenia rozluźniające (oddziaływanie lokalne) :
bierne (podwieszenie osiowe z ruchem wahadłowym lub wibracyjnym)
czynne:
- ruch wahadłowy
- bezwładne opadanie
- celowe naprzemienne napinanie i rozluźnianie mm
Zarówno miejscowemu jak i ogólnemu zmniejszeniu napięcia mm. sprzyja stosowanie ciepła suchego lub wilgotnego lub delikatnego masażu.
Pozycje wg Colsona :
leżenie tyłem
leżenie na boku
leżenie przodem
całkowita zawieszenie
pozycja półsiedząca