Postęp medycyny
Dziedziny w których norujemy największy postęp
- mikrochirurgia stwarzająca np. możliwość przyszycie amputowanej kończyny
- wszczepianie rozrusznika serca
- stymulatory wszczepiane do ośrodkowego układu nerwowego w leczeniu padaczki, parkinsonizmu
- postęp neurobiologii – w badaniach nad regeneracja po urazowym uszkodzeniu rdzenia
- endoprotezy stawów – sztuczne stawy biodrowe, kolanowe, ramienne, miedzy paliczkowe, wszczepianie w miejsce zniszczonych stawów
artroskopia – zaglądanie do wewnątrz stawów
- nawigacja komputerowa podczas operacji
- transplantologia – przeszczepy narządów
- genetyka – opracowanie mapy genetycznej człowieka oraz możliwość modyfikacji genetycznej
Normy etyczne wobec najnowszych osiągnięć genetyki
Genetyka jest nauka która zajmuje się prawami dziedziczności i zmiennością gatunków
Od szeregu lat trwają prace w zakresie tzw. Inżynierii genetycznej mające na celu terapie genowe które w znaczącym stopniu mogłyby się przyczynić do poprawy stanu zdrowie populacji ludzkiej, szczególnie w zakresie nieuleczalnych dotąd schorzeń i wad wrodzonych
Wykorzystanie zdobyczy współczesnej genetyki możliwe jest zarówno we wczesnym rozpoznaniu schorzeń jak i ich leczeniu. Należą do nich:
Diagnostyka genetyczna
Pozwala identyfikować zmiany w genach która są przyczyna schorzeń dziedzicznych. Służy ona przede wszystkim doradztwu genetycznemu, daje informacje o zagrożeniach dotyczących przyszłych schorzeń, pozwala w pewnym stopniu na prewencje niepełnosprawności. Wątpliwości etyczne budzi natomiast wykorzystywanie uzyskanych informacji o genotypie człowieka i potencjalnych możliwościach wystąpienia schorzeń do celów komercyjnych
Terapia genowa
Jest to modyfikacja w celach leczniczych zestawu genetycznego komórkę człowieka
Do komórkę pacjenta z uszkodzonym genem wprowadzać można odpowiedni gen normalny, co przyczynia się do podjęcia przez nie normalnej czynności. Terapia ta zwana somatyczna nie wpływa na przekazywanie wadliwych cech potomstwu, gdyż nie dotyczy komórek rozrodczych
Terapia linii zarodkowej
Jest to terapia genetyczna, która może wpływać na genotyp przekazywany następnym pokoleniom. Pożądany gen pro boje się wprowadzić do zygoty tak, aby znalazł się we wszystkich Komorkach powstałego z tej zygoty organizmu (również w komórkach rozrodczych). W badaniach nad roślinami i zwierzętami stosowane jest również wprowadzanie do genu danego organizmu genu innego garnku i uzyskiwanie ta droga osobnika tzw. transgenicznego
Manipulowanie linia zarodkowa i ulepszanie w ten sposób ludzkiego budzi jednak wiele wątpliwości etycznych wśród elit świata naukowego
W konwencji Rady Europy „O prawach człowieka i biomedycynie” podpisanej w 1997r. znajduje się zapis zakazujący terapii linii zarodkowej:
- „… jakakolwiek interwencja zmierzająca do modyfikowania ludzkiego genomu może być podjęta dla celów profilaktycznych, diagnostycznych lub terapeutycznych wtedy i tylko wtedy gdy jej celem nie jest poradzenie jakichkolwiek modyfikacji w genomie osób potomnych”
Obawy związane z terapia genetyczna spowodowane są następującymi problemami:
- brak możliwości przewidywania wszystkich skutków terapii szczególnie jeśli miałaby dotyczyć potomstwa
- dotychczasowe badania eksperymentalne prowadzone były głownie na organizmach niższych, nie są wystarczająco udokumentowane w stosunku do ludzi
- możliwości wykorzystania manipulacji genetycznych dla nowej dormy eugeniki projektowania ludzi według założonych wzorców – wprowadzania zamian wyglądu, inteligencji lub długowieczności
Problemy etyczne związane z klonowaniem człowieka
- klonowanie jest systemem rozmnażania bezpłciowego, która stosowane jest w hodowli roślin, a obecnie również zwierząt
Perspektywa klonowania człowieka w podobny sposób wywołała żywa rekcje wielu autorytetów moralnych
Klonowanie człowieka zagraża jego niepowtarzalności, wolności i godności. Zgromadzenie Ogólne WHO w 1997 r. orzekło, ze replikacja ludzi przez klonowanie jest nie do zaakceptowania etycznie gdyż przeciwna jest integralności człowieka
Następne niebezpieczeństwo postępu w tej dziedzinie polega na tym, ze:
Dzięki tworzeniu ludzkich klonów możliwa jest hodowla linii komórkowych, a nadepnie uzyskiwanie z embrionów Komorek pierwotnych, niezróżnicowanych która mogą służyć jako materiał do terapii komórkowych. Godzi to w godności człowieka, który jak pisał już Kant nigdy nie może być traktowany jako przedmiot, tylko jako podmiot działania
Normy etyczne wobec transplantacji narządów
- ratowanie życia człowieka u którego nastąpiło znaczne uszkodzenie któregoś z najważniejszych organów takich jak serca, wątroba, nerki wymagać może zastąpienie go organem pochodzącym z organizmu innego człowieka – żywego lub zmarłego. Dla powodzenia przeszczepu konieczna jest pełna zgodność tkankowa tak aby układ immunologiczny biorcy nie odrzucił przeszczepu
Przeszczep z ciała żywego dawcy będąc darem dla ratowania życia innego człowieka
- prowadzi niestety do okaleczenia ciała dawcy. Zgoda na oddanie nerki lub szpiku kostnego powinna być świadoma i nie uwarunkowana presja otoczenia lub względami komercyjnymi. Dobrowolne oddanie narządu jest najwyższym aktem miłości bliźniego i dlatego jest aprobowane przez chrześcijaństwo i większość innych religii
- duże potrzeby w zakresie transplantacji i mniejsza liczba dawców niż biorców jak i wysoki koszty operacji i późniejszego leczenia sprawiają, że część oczekujących może nie doczekać transplantacji
Kompensacja
Zasady kompensacji
Proces kompensacji może wiec być:
- samoistny – gojenie ran, zrost kości, przerost mienia sercowego, podwyższanie funkcji nieuszkodzonej części narządu lub na drodze zastąpienie czynności przez drugi narząd symetryczny jak dzieje się w przypadku uszkodzeń nerki
- sterowany – poprzez celowy wybór czynności zastępczych i ich kształtowanie. Te formę kompensacji stymulują odpowiednie ćwiczenia, np. rekonstrukcja chirurgiczna lub korekcja zniekształceń
- sztuczny – poprzez wykorzystanie protez, aparatów czy środków pomocniczych oraz przystosowanie środowiska tj. odpowiednie urządzenie
Protezy – sztuczne elementy anatomiczna np. kończyny zastępujące funkcje kończyn naturalnych oraz uzupełnienie brakujących części ciała
Protezy kończyny górnych:
- dla pacjent ważna jest zarówno rola kosmetyczna – uzupełnienie całkowite lub częściowe brakujące kończyny, jak jej funkcja
- proteza jest aparatem sterującym i wykonawczym – zależnym od osoby posługującej się proteza. Należy zwrócić uwagę na konieczne przygotowanie pacjenta i dopasowanie dla niego danej protezy
- ważne jest tez odpowiednie wykonanie techniczne z zastosowaniem nowoczesnych materiałów i technologii
Protezy kończyn górnych
- protezy kosmetyczne – bierne
- protezy z ręka mechaniczna
- protezy z ręka mechaniczna lub hakiem czynnościowym
- protezy elektromechaniczne
- protezy bioelektryczne
Protezy kończyn dolnych
- rola protezy jest uzupełnienie brakującej kończyny lub jej części. Może być to proteza całej kończyny dolnej nawet z częścią miednicy, proteza tzw. udowa, goleniowa lub uzupełnienie protezowe części stopy