14. Semantyka G. Fregego

Semantyka wd. Fregego wypływa z jego rozważań nad „Znakiem Liczby”, oraz jego próbie konstrukcji lub inaczej rekonstrukcji języka matematycznego. Wielką rolę odgrywa tu „Pismo Pojęciowe.”.

Logika → jest oparta o operacje intelektu, elementarnie działające na elementach. Frege chciał ją poddać antypsychologizacji → oderwać psychologię i logikę od siebie.

Obiektywność → postulował szukanie racji zewnętrznej, pozbawionej czasowości lub przestrzenności. Niezależnej od przedmiotu → pozostającej tylko w wymiarze Rozumu.

Logicyzm → arytmetyka liczb, naturalnych może być wyprowadzona z pojęć i prawd logicznych. Czego efektem jest wyprowadzenie matematyki z logiki.

„O liczbie można mówić dopiero i tylko w logiczny sposób.”

Tezy:

• „Podmiot i Orzecznik” zastąpić należy „Funkcją (elementem dopełniany/nienasycony) i Argumentem Funkcji (elementem nasyconym/dopełniającym)”

• Pojęcie → to funkcja, która jest jednoargumentowa oraz posiadająca wartość zawsze logiczną. Ma naturę niedopełnioną, a tym co nasyca pojęcie jest argument, przedmiot.

• 3 Królestwa → dla Fregego funkcjonują trzy odrębne dziedziny działania: (1) to co zewnętrzne wobec, (2) to co wewnętrzne wobec, (3) to co jest tworem logicznym, królestwo myśli, autonomiczne, wieczne i niezmienne nie wobec.

• „Prawda jest tylko w 3 Królestwie.”

Zasada Kontekstowa → mówi, że należy ostro rozdzielić to co psychiczne, od tego co logiczne, to co subiektywne od tego co jest obiektywne. O znaczenie słów należy pytać tylko w ich zawiązkach zdaniowych. Trzeba pamiętać o różnicy między pojęciem i przedmiotem.

→Tylko w systemach w jakich funkcjonują przedmioty/elementy/pojęcia mają sens.

→Zdanie ma pierwszeństwo przed nazwą.

Zdanie	Nazwa	Predykat
Sens to Myśl	Ma Sens Własny	Ma sens Własny
Korelat semantyczny → Wartość	Korelat semantyczny → Przedmiot	Korelat Semantyczny→ Pojęcie

Sens i Znaczenie (Sin i Bedeutung):

Sin (Sęs) → Treść łączona znakiem. → (Gwiazda Poranna ≠ Gwiazda Wieczorna)

Bedeutung (Znaczenie) → to przedmiot znaku, desygmat, nominat, korelat semantyczny. → (Gwiazda Poranna = Gwiazda Wieczorna)

Znaczenie (Bedeutung) to element łączący w umyśle i logicznie 1 i 3 królestwo, gdy sens (sin) zawsze będzie pozostawał tylko w 3 królestwie.

Zdanie zawiera lub ujmuje myśl prawdziwą lub fałszywą. Wartość logiczna wyraża się w sensie zdania, w znaczeniu zdania. Zatem Zdanie to myśl prawdziwa.

→ Sens zdania = myśli w zdaniu.

→ Znaczenie zdania = prawda lub fałsz zdania.

Siłą tego porównania jest odwołanie prawdziwych zdań do aksjologicznej Prawdy w 3 królestwie i odwołanie zdań fałszywych do aksjologicznego Fałszu także w 3 królestwie.

→Zdanie może być prawdziwe lub poprzedzone asercją („Jest prawdziwe, że ...”), co buduje sąd.

Sens to sposób ujęcia przedmiotu jako należącego do trzeciego królestwa, jako niezmienny, obiektywny i niezależny od podmiotu, myślany byt. Sens ma relację do Prawdy.

Znak → wyraża sens,

Prawda i Fałsz:

Wartości logiczne są przedmiotami, bo nie mogą być pojęciami. Zatem Prawda i Fałsz to Objekty

*Przedmioty Podpadają pod pojęcia.

Zasada Ekstensonalności → Jeżeli w zdaniu zastąpimy element jeden innym elementem, o takiej samej Bedeutung (Znaczeniu), to nie wpłynie to na znaczenie zdania (pozostaje wartość logiczna), ale zmienie jego sens.

Zasada Kompozycjonalności → Jeżeli domniemamy, iż Bedeutung (Znaczenie) zdania jest jego wartością logiczną, to wartość ta nie może się zmienić gdy jakiś składowy element zdania zastąpi się wyrażeniem o innym sensie, ale o tym samym Bedeutung (Znaczeniu).

→ Całość, sens całości zależny jest i zawsze zależny będzie od sensu elementów.

Myśl → to element zmienny w systemie Fregego. Treść nadająca się do osądu, czyli prototyp zdolny do przybrania formy i mocy sądu.

→ Akt niesubiektywny,

→ Wartość obiektywna,

→ Treść Wspólna.

Wartość Logiczna → nie jest składnikiem myśli:

→ Myśl to sens zdania,

→ Myśl czysta jest niezmysłowa, zmysłowa jest tylko ujęta w zdaniu.

→ Praca naukowa, to odkrywanie myśli czystych, wartości obiektywnych.

Fregego podstawowym nośnikiem znaczenia uczynił zdanie. Znaczenia zdań, czyli ich sensy lub myśli, konstytuują znaczenia słów, które w tych zdaniach występują. Frege powiązał, choć nie uczynił tego w sposób konsekwentny, myśli, czyli sensy zdań danego języka, z wiedzą wyrażalną w tym języku. Myśli ujęte w sądzie były dla Fregego tozsame z 2 fragmentami wiedzy. Odniesieniem zdania oznajmującego była wartość logiczna. Zdanie jest zatem nazwą jednostkową jednego z dwóch obiektów: Prawdy lub Fałszu. Sens uznawanego przez nas zdania prawdziwego, czyli myśl wyrażona przez to zdanie, jest nośnikiem wiedzy o prawdzie. Frege uzasadnia ten pogląd za pomocą znanego argumentu z wartości poznawczej zdań tożsamościowych oraz analizując mowę zależną. Analiza mowy zależnej prowadzi Fregego do uznania myśli za specjalne odniesienia, zatem do reifikacji znaczeń. W odróżnieniu od Arystotelesa, Frege nie mógł utożsamiać wiedzy z prawdą, gdyż w wielu kwestiach możemy głosić fałszywe sądy, co zmienia faktu, że zadaniem wszelkiej wiedzy jest dążenie do prawdy. O utożsamieniu wiedzy z prawdą można mówić jedynie w przypadku logiki i matematyki, które formułowały „prawa prawdziwości”. W artykule an ng and nab anguages Donald Davidson argumentuje, że przyjęcie zreifikowanych sensów zdań, np. intensji, nie pozwala wyjaśnić faktu wyuczalności języka. Aby bowiem znać język polski, należałoby uchwycić sensy nieskończenie wielu zdań. Warunkiem wyuczalności języka jest bowiem „uchwycenie sensów” skończonej ilości wyrażeń prostych (słów) i ustalenie na tej podstawie sensów nieskończonej ilości wyrażeń złożonych. W semantyce Fregego mamy do czynienia z regresem w nieskończoność - można bowiem konstruować kolejne zdania postaci: „Kopernik wierzył, że Kopernik wierzył, że ...., itd.”. Semantyka Fregego, podobnie jak niektóre wyrosłe z niej semantyki intensjonalne, nie pozwalają na rekurencyjne wyznaczanie sensów zdań kolejnych rzędów na podstawie sensów słów, które w nich występują. Należałoby zatem przyjąć sensy zdań za „semantycznie proste”, co nie pozwala wyjaśnić faktu wyuczalności języka. W na iu Davidson przytacza dwa kolejne argumenty przeciwko reifikacji znaczeń. Pierwszy z nich to tzw. argument procy, który w jednym ze swych sformułowań głosi, że dwa zdania o tej samej wartości logicznej muszą wyrażać tę samą zreifikowaną myśl. Drugi argument, zwany we niekiedy argumentem trzeciego człowieka, odwołuje się do występującego w zasadzie składalności sensów sformułowania „sposób połączenia wyrażeń prostych w wyrażenie złożone”. Jeżeli przypiszemy wyrażeniom prostym zreifikowane znaczenia, to aby przypisać zreifikowane znaczenie wyrażeniu złożonemu musimy przypisać również zreifikowane znaczenie owemu sposobowi połączenia wyrażeń prostych. Takim znaczeniem może być, np. pewna funkcja. Nie rozwiązuje to jednak problemu, gdyż należy podać zreifikowane znaczenie sposobu połączenia wyrażenia odpowiadającego owej funkcji i wyrażeń odpowiadających jej argumentom, co prowadzi do regresu w nieskończoność.