1.Konstytucja jako akt regulujący zasady ustrojowe:

Konstytucja:- to akt prawa powszechnie obowiązującego, Art. 87 Konstytucji - Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP na obszarze działania organów, które je ustanowiły, są akty prawa miejscowego.

- jej postanowienie stosuje się bezpośrednio, - reguluje prawo wyborcze (czynne i bierne ), Art. 62 Konstytucji – Obywatel polski ma prawo do udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych. – artykuł ten nie odnosi się do instytucji unijnych.

- Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej: Art. 16 Konstytucji – Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Art. ten powiązany za art. 62 – w kontekście prawa udziału w wyborach lokalnych obywateli UE.

2.Definicja Konstytucji:

Konstytucja - akt prawny, o najwyższej mocy prawnej w państwie, co wyraża się w szczególnym trybie jej uchwalania i zmiany oraz w nazwie, określający zasady ustroju państwa, suwerena i sposoby wykonywania przezeń władzy, podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki oraz zawierający postanowienia dotyczące trybu zmiany swoich norm. (ta definicja Konstytucji eliminuje konstytucje niepełne i elastyczne);

Wyróżnia się:

1) Konstytucja w sensie materialnym - obejmuje normy prawne (także prawa zwyczajowego, dotyczące zasad ustroju państwa, organizacji i funkcjonowania państwa i określające status jednostki w państwie (definicja ta pokrywa się z pojęciem prawa konstytucyjnego) np. w Wlk. Brytanii;

2) Konstytucja w sensie formalnym - normy prawne przyjęte w szczególnym postępowaniu i zawarte w akcie prawnym o szczególnej nazwie;

Podział na:

1) Konstytucja pisana - równoznaczna w zasadzie Konstytucji w sensie formalnym; może obejmować jeden akt prawny lub kilka aktów o tej samej, najwyższej mocy prawnej (np. RP w latach 92-97);

2) Konstytucja niepisana - równoznaczna Konstytucji materialnej; występuje w państwie, w którym brak jest jednego aktu prawnego najwyższej mocy (lub kilku) regulującego zasady ustroju tego państwa.

Podział ze względu na zakres regulacji:

1) Konstytucje pełne - regulują zasady ustroju państwa, określają suwerena i sposoby wykonywania przezeń władzy, podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki oraz zawierają tryb zmian swoich norm.

2) Konstytucje niepełne (małe) - nie obejmują swą regulacją powyższych materii. Podział ze względu na tryb zmian:

1) Konstytucje sztywne,

2) Konstytucje elastyczne (giętkie) - mogą być zmieniane w trybie analogicznym do ustaw zwykłych, mają moc prawną równą ustawom zwykłym.

3.Treść Konstytucji:

Treść dotyczy zakresu regulacji gdzie:

- konstytucja określa sposób regulacji i kwestie ustrojowe,

- konstytucja określa podstawy całości ustroju,

- treść szczególna dotyczy ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego;

Standard regulacji Konstytucji:

1. Władztwo państwowe i zasada jego sprawowania,

2. System prawa i określenie Konstytucji w jego ramach,

3. Status prawny jednostki,

4. Stosunki własnościowe,

5. Organizacja aparatu państwowego,

6. Zagadnienia zewnątrzpaństwowe,

7. Zmiana Konstytucji;

4.Zasada stabilności Konstytucji: Kolejna z wymienionych w doktrynie funkcji Konstytucji, funkcja stabilizująca (petryfikująca) wynika z zasady stabilności samej Konstytucji i polega na tym, że zawiera podstawowe zasady całego systemu prawa wyznaczające ramy i kierunek działalności prawotwórczej oraz determinuje sposób

jego tworzenia. Dzięki temu jest w stanie pełnić rolę gwaranta pokoju społecznego. Gwarancją tej stabilizacji są specjalne procedury tworzenia, uchwalania i zmiany Konstytucji. Jeśli konstytucja ma właściwie wypełniać tę funkcję, to jej postanowienia dotyczące tych materii powinny być konkretne, wystarczająco szczegółowe i jednoznaczne.

5.Rodzaje norm Konstytucji:

NORMY KONSTYTUCJI:

1) Normy kompetencyjne – kierowane do organów państwa i obywateli; upoważniają i zarazem zobowiązują do określonego zachowania;

2) Normy organizacyjne – dotyczą struktury, np. organizacji Sejmu i Senatu;

3) Normy proceduralne – dotyczą przykładowo prawa wyborczego czy procedury ustawodawczej; są

bardziej skonkretyzowane niż zasady;

4) Normy programowe – normy kierunkowe, celowe, określają pewien poziom i ustalają, że można zrobić coś więcej, ale nie można mniej; Normy konstytucyjne to normy bezsankcyjne; Przepisy Konstytucji są sankcjonowane (działalność TK, niezgodne z Konstytucją akty prawne podlegają uchwaleniu i TK).

6.Gwarancje Konstytucji:

Aby stanowiła ona realną podstawę całego systemu prawa i determinowała działalność prawotwórczą

państwa musi powstać mniej lub bardziej rozbudowany system zapewniający zgodność całego prawa z konstytucją. Gwarancje zgodności prawa z konstytucją to ogół rozwiązań i instytucji ustrojowych służących zapewnieniu realizacji norm konstytucyjnych. Do tych czynników i instytucji prawnych bezspornie należy układ sił społeczno-politycznych, kultura polityczna i prawna, a także organy państwa specjalnie w tym celu powołane. Do najczęściej występujących w literaturze prawniczej

klasyfikacji tych gwarancji należy podział na gwarancje bezpośrednie i gwarancje pośrednie.

Gwarancje bezpośrednie - są tworzone po to, aby zapewnić przestrzeganie Konstytucji; zaliczyć do

nich należy przede wszystkim sądownictwo konstytucyjne i instytucje odpowiedzialności konstytucyjnej.

Gwarancje pośrednie - ta grupa gwarancji charakteryzuje się dużą różnorodnością i dlatego też jej zakres, a tym samym przynależność do niej niektórych instytucji czy rozwiązań, jest przedmiotem kontrowersji. Stosunkowo najpowszechniej przyjmuje się, że obejmuje ona zasadę podziału władz umożliwiającą organom należącym do różnych władz wzajemne kontrolowanie się pod kątem

zgodności z konstytucją. Równie popularny jest podział gwarancji Konstytucji na gwarancje materialne i gwarancje formalne (instytucjonalne).

Gwarancje materialne - obejmują zasady ustroju państwowego lub podstawowe mechanizmy systemu

politycznego zabezpieczające przestrzeganie Konstytucji.

Gwarancje formalne - zwane także gwarancjami instytucjonalnymi, zawierają instytucje prawne zabezpieczające nadrzędność Konstytucji i urzeczywistnienie jej norm, a także umożliwiające i

zapewniające prawidłowość procesu prawotwórczego i procesu podejmowania decyzji państwowych.

7.Funkcje Konstytucji:

Wyróżnia się pięć podstawowych funkcji Konstytucji:

1) funkcja prawna – reguluje podstawowe zasady prawa w państwie,

2) funkcja polityczna – określa funkcjonowanie władzy w państwie,

3) funkcja organizacyjna – wyznacza zasady działania państwa, jego organów i społeczeństwa,

4) funkcja prognostyczna – daje możliwość określenia w jakim kierunku państwo będzie się rozwijać,

5) funkcja wychowawcza – kształtuje wizerunek obywatela w państwie.

8.Podstawowe założenia konstytucyjnego systemu źródeł prawa:

Podzielony dychotomicznie – czyli dwudzielny: powszechnie obowiązujący i wewnętrznie obowiązujący. Ustrojodawca preferuje system prawa powszechnie obowiązującego. Organy państwowe stanowią prawo lub je stosują. Przejawem stosowania prawa jest wydawanie decyzji administracyjnych, natomiast działalność prawotwórcza stanowi prawo i przyjmuje postać norm generalnych (norm abstrakcyjnych, powtarzalnych). Normy powtarzalne wyczerpują nie się w procesie stosowania prawa. Proces stosowania prawa stanowi normy indywidualne i konkretne, bądź też jednostkowe dotyczące jednej sytuacji.

9.Zamknięcie systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego:

Zamknięcie pod względem podmiotowym – Konstytucja wskazuje nam wszystkie źródła prawa.

Akty, co do których istnieje domniemanie powszechnego obowiązywania: rozporządzenia, regulaminy Sejmu i Senatu, układy zbiorowe pracy i inne porozumienia, uchwałę Sejmu wyznaczającą zakres przedmiotowy sejmowej komisji śledczej, akty wtórnego prawa europejskiego, które mają status bezpośredniego obowiązywania w państwie.

Zamknięcie może mieć charakter podmiotowy (tzn. które organy mają kompetencje w tym zakresie) i

przedmiotowy (tzn. formy stanowienia norm – ustawa, rozporządzenie itp.).

10.Model aktu prawa wewnętrznego:

Prawo obowiązujące wewnętrznie.

Art. 93 Konstytucji - Uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów mają charakter

wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.

Akty te mogą mieć różne nazwy. Prawo wewnętrzne może być wydawane przez każdy organ (np.

Sejm, komendanta głównego policji – wojewoda dla policji).

Jest to katalog otwarty (np. organy monokratyczne wydają zarządzenia, organy kolegialne – uchwały).

Prawo wewnętrzne może być stosowane wobec różnych struktur. Prawo wewnętrzne nie może

stanowić decyzji wobec obywateli, osób prawnych, w tym także organów usytuowanych przez

strukturę organizacyjną.

11. Hierarchizacja systemu źródeł prawa:

Stopniowo system źródeł prawa RP przedstawiać się będzie następująco:

- wartości prawa naturalnego - Konstytucja ,

- ratyfikowane umowy międzynarodowe,

- prawo europejskie,

- ustawy

- niektóre uchwały,

- akty prawa miejscowego;

Konstytucja jest najważniejszym katem normatywnym. Wszelkie problemy powinny być rozwiązywane

w oparciu o reguły jej wykładni.

12. Konsekwencje zasady nadrzędności Konstytucji:

Opiera się o zasadę nadrzędności Konstytucji. Mamy swoistą relację pomiędzy Konstytucją a ustawą i rozporządzeniami, które wykonują ustawy.

Konstytucja wskazuje akty, które będą miały pierwszeństwo przed ustawą. Będą to:

- umowy międzynarodowe ratyfikowane ustawą

- akty UE, jeśli nie da się ich pogodzić z ustawą.

Oznacza zakaz stosowania aktów prawnych z nią sprzecznych, a także nakłada obowiązek

realizowania jej postanowień (żadna norma pochodząca z aktu niższego rangą nie może być z nią sprzeczna);

Konsekwencje zasady nadrzędności Konstytucji:

1) Zakaz wydawania aktów prawnych sprzecznych z Konstytucją,

2) Nakaz konkretyzowania postanowień Konstytucji w aktach normatywnych,

3) Obowiązek składania przysięgi na wierność Konstytucji przez pastowanie naczelnych organów państwowych;

13.Pojęcie i systematyka zasad:

Zasady to klasy norm bądź agregaty norm powiązanych funkcjonalnie. Zasady możemy ujmować w dwojaki sposób:

- W ujęciu deklaratywnym: są to reguły o statusie nadrzędnym lub szczególnej doniosłości w stosunku

do innych norm systemu;

- w ujęciu opisowym: zasady to pewne typy, czy wzorce rozwiązań instytucjonalnych w danym systemie. Oznacza funkcjonalnie powiązane ze sobą zespoły norm, wskazuje na ich oczekiwaną rolę

społeczną. Zasada opisowa to również zasada ustrojowa. Odczytuje się ją wówczas jako podstawę

kompetencyjną lub polityczną kształtowania danej instytucji prawnej.

14.Pojęcie zasad konstytucyjnych:

Nie ma jednej definicji funkcjonującej w ramach gałęzi prawa. Najogólniej można określać zasady jako rodzaj norm prawnych, czyli reguły – dyrektywy wyróżniające się szczególną rolą, znaczeniem dla aksjologicznego ustalenia i porządkowania zbiorów norm prawnych, dziedzin, gałęzi czy całego systemu prawa. Można powiedzieć, że zasady konstytucyjne najbardziej podstawowe, kardynalne rozstrzygnięcia pochodzące od twórcy ustawy zasadniczej, które zawierają pewne kwalifikowane treści konstytucyjne, zawierają idee przewodnie ustawy zasadniczej. .Mianem zasad określa się też poszczególne normy prawne, klasy tych norm prawnych czy też agregaty norm prawnych (z państwa prawnego), powiązanych funkcjonalnie (np. z państwa

jednolitego)

15.Pojęcie zasad nazwanych i nienazwanych:

Zasady nazwane – zasady, które są ustalone, proklamowane wprost w tekście Konstytucji, tzn. które są nazywane wprost w tekście ustawy zasadniczej i zasadach konstytucyjnych (takie, które są interpretowane z wielu przepisów ustawy zasadniczej). Zasady nienazwane – takie, które są interpretowane z poszczególnych przepisów Konstytucji, wynikają z kilku postanowień tekstu normatywnego, natomiast nazwa została im nadana przez interpretatora, np. zasada niepodległości (suwerenności).

16.Idee ogólne:

Idee ogólne są opisywane jako odnoszące się do wszystkich instytucji systemu politycznego pojęcia

ogólnie znane, nie wymagające wyjaśnienia, charakteryzują i oceniają ustrój konstytucyjny. Powinny być oceniane jako swoiste normy programowe Konstytucji, nie zaś jako zasady.

Wskazuje się następujące idee ogólne:

 Demokracja (idea ogólna w określaniu systemu politycznego),

 Państwo prawne (idea ogólna dla kształtowania systemu prawnego),

 Sprawiedliwość społeczna (idea ogólna dla systemu społecznego),

 Podział władzy (idea ogólna dla systemu rządów),

 Konstytucjonalizm (idea ogólna dla systemu praw i obowiązków obywatelskich).

1.Koncepcje dobra wspólnego:

1) Społeczna nauka kościoła - dobro wspólne traktowane jest jako suma warunków życia społecznego, jakie zrzeszeniom bądź poszczególnym członkom społeczeństwa pozwalają osiągnąć pełniej i łatwiej własną doskonałość. W skład dobra wspólnego wchodzą zasadniczo 3 elementy:

 Poszanowanie osoby jako takiej, poszanowanie jednostki,

 Dobrobyt, traktowany jako rozwój dóbr duchowych i materialnych społeczeństwa

 Pokój, czyli trwałość i bezpieczeństwo sprawiedliwego porządku.

2) Doktryna korporatywistyczna - dobro wspólne polega na czynnym zespoleniu obywatela z państwem w pracy dla niego. Państwo jest naturalnym i koniecznym związkiem obywatelskim opartym na solidarności i wzajemnej zależności. Zgodnie z tą doktryną, wszyscy obywatele odpowiadają za państwo, mają wobec niego obowiązki. Państwo nie pełni roli służebnej w stosunku do obywateli, posiada prymat nad dobrem jednostki.

2.Zasada suwerenności narodu:

Art. 4 Konstytucji - naród sprawuje swoją władzę przez przedstawicieli lub bezpośrednio. Naród sprawuje swoją władzę w sposób permanentny, udziela mandatu. Naród jest traktowany jako podmiot zbiorowy zdolny do artykułowania swojej woli. Jako naród traktujemy obywateli. Naród jest utożsamiany z elektoratem, z wyborcami.

3.Pojęcie narodu:

Naród = obywatele RP; Art. 34 Konstytucji - obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa (prawo krwi – iuis soli, prawo ziemi, repatriacja – odrębne sposoby nabycia). Obywatel Polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie.

4.Pojęcie demokracji i jej najważniejsze elementy:

Demokracja – forma państwa opierająca się na zasadzie równości i wolności członków zbiorowego podmiotu suwerenności, w którym mają oni prawnie zagwarantowany bezpośredni lub pośredni wpływ na podejmowanie decyzji państwowych, legitymują i kontrolują działalność najwyższych organów\ państwa. Ta legitymacja i kontrola odbywa się w wyborach. Wyróżnia się podstawowe konstytucyjne elementy demokracji:

a) zwierzchnictwo narodu,

b) równość wobec prawa, co jest gwarancją równego udziału członków społeczności w sprawowaniu władzy,

c) podejmowanie przez naród decyzji większością głosów, z poszanowaniem praw mniejszości

d) udział obywateli w podejmowaniu decyzji państwowych oraz innych należących do zakresu władzy wykonywanej lub sądowniczej,

e) związanie wszystkich organów władzy wolą narodu, prawem stanowionym, z jego bezpośrednim

lub pośrednim udziałem,

f) podleganie przez wszystkie organy skarbowe kontroli ze strony narodu.

5.Demokracja bezpośrednia:

Oznacza podejmowanie decyzji przez głosowanie ludowe (plebiscyt, referendum), w którym wziąć

udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowani. Obywatele mają większy i bezpośredni

wpływ na podejmowane decyzje. Dwie formy demokracji bezpośredniej:

1. Referendum – może być ogólnokrajowe, lub lokalne;

2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza – może być bezpośrednia lub pośrednia.

Demokracja bezpośrednia pełni rolę subsydiarną wobec przedstawicielskiej, formy sprawowania

władzy przez suwerena.

6.Problem związania organów państwa wolą Narodu wyrażoną w sposób bezpośredni:

Wola narodu wyrażona w sposób bezpośredni posiada nadrzędną moc wiążącą nad rozstrzygnięciami podejmowanymi przez przedstawicieli suwerena. Nadrzędna moc wiążąca jest na pewno i przede wszystkim w znaczeniu politycznym, o prawnym zaś związaniu decyduje sposób ukształtowania w Konstytucji i ustawach instytucji demokracji bezpośredniej. W Polsce obywatele mają prawo do udziału w referendum.

7.Stosunek przedstawicielski:

Określany jest on jako stosunek prawny, regulowany normami prawa konstytucyjnego w odróżnieniu od przedstawicielstwa o charakterze cywilno – prawnym. Jego treścią o wymiarze konstytucyjno – prawnym jest pełnomocnictwo do zastępowania reprezentowanych w organie przedstawicielskim. Charakter pełnomocnictwa uzależniony jest od konstrukcji mandatu przedstawicielskiego, który dzielimy na mandat wolny i imperatywny (związany).

8.Pojęcie społeczeństwa obywatelskiego:

Rzeczpospolita zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Idea społeczeństwa obywatelskiego opiera się na dwóch elementach:

1. Każdy obywatel funkcjonuje jednocześnie w kilku układach społecznych, przede wszystkim politycznym, pracowniczym i terytorialnym. W każdym z nich ma określone interesy i dążenia. Powinien zatem dysponować odpowiednimi instrumentami ich artykulacji i realizacji;

2. Interesy i dążenia mają ze swej natury charakter zróżnicowany, często przeciwstawny, zatem proces ich wyrażania musi być pluralistyczny, polegający na możliwości równoległego formułowania konkurencyjnych programów i tworzenia organizacji, służących ich realizacji.

9.Konstytucyjne elementy społeczeństwa obywatelskiego:

Elementy tworzące społeczeństwo obywatelskie: Art. 12 Konstytucji - RP zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno – zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych stowarzyszeń.

Art. 58 Konstytucji - wolność zrzeszania się – każdemu się ją zapewnia. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność sprzeczne są z Konstytucją lub ustawą.

Art. 13 Konstytucji - zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w

swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

10.Subsydiarność władzy publicznej:

Subsydiarność władzy publicznej, głownie administracji rządowej i samorządowej, oznacza samodzielne jej wykonywanie przez przedstawicieli na poszczególnych szczeblach właściwych uprawnień bez ingerencji organów wyżej stojących. Ingerencja szczebla wyższego możliwa jest tylko zastępczo, wspomagająco w przypadku bezczynności bądź zaniedbania jednostki niższego rzędu. Pomocniczość ma na celu ochronę praw jednostek, w szczególności organizmów pośredniczących między jednostką a władzą publiczną. To gminy, rodziny, przedsiębiorstwa czy związki wszelkiego rodzaju. Celem pomocniczości jest ochrona tych organizmów.

W wyrokach TK ustalił bardzo ważny element pomocniczości. Treść tej zasady zdaniem TK uzasadnia podejmowanie działań na szczeblu ponadlokalnym, jeżeli rozwiązanie takie okaże się lepsze i bardziej skuteczne, aniżeli działania organów wspólnot szczebla podstawowego.

11.Zasada reprezentacji politycznej:

Zasada reprezentacji politycznej polega ona na sprawowaniu władzy przez wybranych przedstawicieli. W praktyce ustrojowej ukształtowały się zasadniczo dwa przeciwstawne sobie typy mandatu

przedstawicielskiego: imperatywny iprzedstawicielski.

Mandat imperatywny - przedstawiciel czyli mandatariusz był wykonawcą instrukcji wyborców i mógłbyć przez nich w każdej chwili odwołany.

Mandat przedstawicielski - oznacza że deputowany reprezentuje cały naród, a nie wyborców czy okręg wyborczy.

Nasza konstytucja przyjęła mandat wolny wypływający z klasycznej formuły przedstawicielstwa.

12.Funkcje wyborów:

Wybory - reprezentacja polityczna jest wyłaniana w wyborach – w ten sposób nawiązuje się stosunek przedstawicielski. Funkcje wyborów:

1)funkcja kreacyjna – polega na wyłanianiu i kształtowaniu składu personalnego organu

przedstawicielskiego na czas kadencji.

2)funkcja wyrażania woli wyborców - polega na wyrażaniu woli wyborców poprzez poparcie programu

politycznego kandydata, wyborcy artykułują własne poglądy i interesy.

3)funkcja legitymująca – wybory legitymują cały system polityczny oraz ekipę rządzącą, mającą poparcie większości parlamentarnej wyłonionej w wyborach.

4)funkcja kontrolna – wybory umożliwiają cykliczną kontrolę zgodności woli suwerena z działaniem

reprezentantów.

5)funkcja integracyjna – wyborcy jednoczą się wokół pewnych wartości społecznych, celów politycznych i programów.

13.Ocena systemu większościowego i proporcjonalnego:

Ocena systemów większościowych:

- Umożliwiają łatwo osiągnięcie większości parlamentarnej, zdolnej do tworzenia rządu i zapewniają stabilność tworzenia rządu.

- Umacniają, gdyż niewielkie zmiany w poparciu społecznym mogą przynieść niewspółmierne efekty w

wyborach dla danej partii.

- Stosuje się proste procedury wyborcze, prostsze procedury są tańsze

- Stymulują bliższe związki przedstawicieli z wyborcami. Można być bowiem wybranym tylko w kręgu wyborczym, a okręgi jednomandatowe są mniejsze.

- Deputowani są mniej zależni od kierownictwa partii.

- Małe partie nie odgrywają nadmiernej roli, tzw. języczka uwagi.

- wyraźna jest odpowiedzialność partii rządowej, w koalicji ta odpowiedzialność rozmywa się.

Ocena systemów proporcjonalnych:

- Zapewniają reprezentację w organach przedstawicielskich różnych poglądów, przez co skład

organów odzwierciedla rzeczywiste preferencje polityczne społeczeństwa.

- Rząd koalicyjny, który jest charakterystyczny dla systemów proporcjonalnych, odzwierciedla interesy

różnych grup społecznych.

- Proporcjonalność zapewnia lepiej równość siły głosu, znacznie zmniejsza ilość głosów straconych.

- Listy wyborcze umożliwiają otrzymanie mandatu osobom merytorycznie dobrze przygotowanym,

które nie mogą zabiegać o poparcie w okręgach wyborczych. - Małe lub nowe partie łatwiej uzyskują mandaty, przez co zapewniają reprezentację swojemu

elektorowi.

- Partie koalicyjne reprezentują interesy różnych grup społecznych i zapewniają kompromisy, lepiej

reprezentują interesy całego społeczeństwa.

14.Pojęcie partii politycznych:

Partie polityczne to zorganizowane struktury jednoczące obywateli do formułowania, wyrażania i

realizacji celów politycznych. Dążą one do zdobycia władzy, wykorzystując metody demokratyczne, przede wszystkim przez zdobycie większości w wyborach czy to parlamentarnej czy samorządowej. Traktowane są jako forma zrzeszeń obywateli w społeczeństwie obywatelskim dla wyrażania woli politycznej. Niekiedy traktowane są jako element społeczeństwa obywatelskiego, ale zostały wyrażone w odrębnym przepisie, więc bardziej należy kojarzyć je z pluralizmem politycznym. Partie są zrzeszeniami obywateli funkcjonujących w społeczeństwie. Istotna jest indywidualna nazwa partii.

15.Funkcje partii politycznych:

1) Funkcja artykulacyjna – partie kształtują i wyrażają opinie poszczególnych grup społecznych.

2) Funkcja wyborcza – biorą udział w procesie wyborczym do organu przedstawicielskiego.

3) Funkcja wyłaniania elit politycznych – partie desygnują kandydatów na piastunów różnych urzędów

politycznych.

4) Funkcja integracyjna – partie podejmują działania na rzecz integracji grup społecznych

stanowiących ich zaplecze społeczne.

16.Zasada pluralizmu politycznego:

Zasada pluralizmu politycznego opiera się na Art. 11 Konstytucji – wolność tworzenia i działania partii

politycznych w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

Szczególna pozycja ustrojowa partii politycznych, które są elementem systemu politycznego RP

decyduje o niedopuszczalności prowadzenia przez nie działań gospodarczych, zaś ustawodawca

może wyraźnie wskazać jedynie pewien zakres tego typu aktywności.

17.Podział władzy w sensie prawnym:

Zasada podziału władzy w sensie prawnym rozpatrywana jest w 3 aspektach:

1) funkcjonalnym, przedmiotowym – działalność państwa podzielona jest na trzy różne rodzajowo

sfery działania:

 Prawodawstwo –> wydawanie,

 Wykonawstwo –> realizacja zadań państwa,

 Sądownictwo –> rozstrzyganie sporów prawnych;

2) organizacyjny, podmiotowy – funkcje państwa zostają powierzone różnym organom lub ich grupom:

 Prawodawstwo –> Sejm i Senat,

 Wykonawstwo –> RM, Prezydent,

 Sądownictwo –> sądy powszechne i konstytucyjne;

3) personalny – odnoszony do reguły incompatibilitas, tzn. reguły niepołączalności:

18.Decentralizacja władzy publicznej:

Decentralizacja władzy publicznej jest to przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla.

Przykładami decentralizacji była reforma służby zdrowia wchodząca w skład programu czterech reform rządu Jerzego Buzka oraz utworzenie trzema ustawami z 1990 roku i 1998 roku trójszczeblowego samorządu terytorialnego. Zasada ta wyrażona jest w Art. 15 Konstytucji.

19.Pojęcie suwerenności i niepodległości:

Suwerenność może być:

 Zewnętrzna – opisywana jako stan normatywny i faktyczny, w którym organy państwowe są niezależne od innych państw i organizacji rządowych, a władza jest najwyższa, pierwotna i prawami nieograniczona na danym terytorium.

 Wewnętrzna – polega na możliwości swobodnej regulacji stosunków wewnętrznych i porządku społecznego oraz opiera się na formalnym rozdzielaniu organów państwa od organizacji politycznych a także na zwierzchnictwie terytorialnym i personalnym. Zwierzchnictwo – wykonywanie władzy wobec wszystkich składników terytorialnych państwa oraz w stosunku do wszystkich podmiotów egzystujących na terytorium państwa niezależnie od ich formy prawnej i przynależności państwowej.

Niepodległość państwa – uwydatnia suwerenność państwa w niezależności od innych państw (niezależność i niepodzielność terytorium).

Art. 5 Konstytucji, Art. 104 ust. 2 Konstytucji, Art. 130 Konstytucji.

20.Klauzula europejska:

Ograniczenie suwerenności może nastąpić tylko na podstawie szczególnej regulacji konstytucyjnej, stąd wszystkie konstytucje państw członkowskich Unii zawierają tzw. klauzulę europejską, dopuszczającą poddanie się tego typu ograniczeniom. W Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. rolę tej klauzuli spełnia Art. 90 – Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

21.Pojęcie państwa jednolitego:

Rzeczpospolita Polska jest państwem traktowanym jako jedność. Unitarna forma państwa stanowi\ konsekwencję faktu, że polskie społeczeństwo jest jednorodne i zintegrowane. Wspólnota obywateli polskich jest jednolita pod względem wyznaniowym i narodowym. Przeważająca większość ludzi posiadających obywatelstwo Rzeczpospolitej Polskiej to osoby wywodzące się z narodowości słowiańskiej (polskiej). Pozostałe grupy etniczne, jak choćby Ukraińcy, Niemcy, Czesi, czy Słowacy, stanowią niewielki procent. Zdecydowana większość naszego społeczeństwa deklaruje przynależność do Kościoła Katolickiego, podkreślając swoje chrześcijańskie wychowanie. Jedność kultury i tradycji została wypracowana już w przeszłości. Wspólne doświadczenia historyczne, nagromadzone z kilku wieków stanowią źródło tożsamości narodowej i świadomej przynależności etnicznej. Rzeczpospolita

Polska występuje w polityce zagranicznej jako jeden unitarny podmiot prawa międzynarodowego.

1. Konstytucja jako akt regulujący zasady ustrojowe

2. Definicja Konstytucji

3. Treść Konstytucji

4. Zasada stabilności Konstytucji

5. Rodzaje norm Konstytucji

6. Gwarancje Konstytucji

7. Funkcje Konstytucji

8. Podstawowe założenia konstytucyjnego systemu źródeł prawa

9. Zamknięcie systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego

10. Model aktu prawa wewnętrznego

11. Hierarchizacja systemu źródeł prawa

12. Konsekwencje zasady nadrzędności Konstytucji

13. Pojęcie i systematyka zasad

14. Pojęcie zasad konstytucyjnych

15. Pojęcie zasad nazwanych i nienazwanych

16. Idee ogólne

1. Koncepcje dobra wspólnego

2. Zasada suwerenności Narodu

3. Pojęcie Narodu

4. Pojęcie demokracji i jej najważniejsze elementy

5. Demokracja bezpośrednia

6. Problem związania organów państwa wolą Narodu wyrażoną w sposób bezpośredni

7. Stosunek przedstawicielski

8. Pojęcie społeczeństwa obywatelskiego

9. Konstytucyjne elementy społeczeństwa obywatelskiego

10. Subsydiarność władzy publicznej

11. Zasada reprezentacji politycznej

12. Funkcje wyborów

13. Większościowe i proporcjonalne systemy wyborcze oraz ich ocena

14. Pojęcie partii politycznych

15. Funkcje partii politycznych

16. Zasada pluralizmu politycznego

17. Podział władzy w sensie prawnym

18. Decentralizacja władzy publicznej

19. Pojęcie suwerenności i niepodległości

20. Klauzula europejska (art.90)

21. Pojęcie państwa jednolitego