Teoria kosztów absolutnych A. Smitha: zgodnie z teorią Smitha korzyści z wymiany międzynarodowej są możliwe do osiągnięcia przez wszystkie kraje biorące w niej udział. Źródłem tych korzyści jest występowaniemiędzy krajami różnic w absolutnych kosztach wytworzenia, które Smith mierzył jedynie nakładami pracy. Każdy kraj powinien specjalizować się w wytwarzaniu tych dóbr i usług, które może wyprodukować absolutnie taniej niż pozostałe kraje. Nie należy ograniczać importu danego dobra, jeśli inny kraj może wyprodukować to dobro taniej. Smith nie wyjaśnił jednak jak powinny zachowywać się kraje, które wszystkie dobra produkują absolutnie taniej lub absolutnie drożej nie pozostałe kraje.

Teoria kosztów komparatywnych D.Ricardo: zgodnie z teorią Ricardo korzyści z wymiany międzynarodowej są możliwe do osiągnięcia przez wszystkie kraje biorące w niej udział, nawet wówczas, gdy jeden kraj produkuje wszystkie dobra absolutnie taniej lub absolutnie drożej niż pozostałe kraje. Źródłem tych korzyści jest występowanie między krajami różnic komparatywnych w kosztach wytwarzania, które D.Ricardo podobnie jak A.Smith mierzył jedynie nakładami pracy. Każdy kraj powinien specjalizować się w wytwarzaniu tych dób i usług, które może wyprodukować relatywnie taniej niż pozostałe kraje.

Koszt komparatywny – to koszt wytworzenia danego dobra w danym kraju wyrażony w koszcie wytworzenia innego dobra w tym samym kraju.

Wady teorii k. komparatywnych: istnieją jedynie 2 kraje i 2 produkty, mierzenie kosztów jedynie nakładami pracy, w obu krajach stosuje się te same techniki produkcji, w obu krajach doskonała konkurencja, nie uwzględnia występowania korzyści skali.

Teoria H-O: teoria neoklasyczna. Zgodnie z teorią H-O podstawę specjalizacji i wymiany międzynarodowej stanowią różnice w kosztach komparatywnych, jak u Ricardo. Przyczyna powstawania tych różnic jest jednak inna w obu tych teoriach. Wg Ricardo jedynym czynnikiem produkcji jest praca i w związku z tym różnice w kosztach komparatywnych wynikają jedynie z różnic w wydajności pracy, podczas gdy w teorii H-O wynikają także z różnic w ilości kapitału posiadanego przez dany kraj. Każdy kraj powinien eksportować te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a importować te produkty, których wytworzenia wymaga relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju

względnie rzadkiego.

Założenia teorii H-O: istnieją 2 kraje i 2 produkty, istnieją 2 jednolite czynniki produkcji (praca i kapitał), oba czynniki produkcji są niezbędne do wytworzenia każdego z dwóch dóbr, 1 produkt jest bardziej pracochłonny,

a drugi bardziej kapitałochłonny, w obu krajach konkurencja doskonała, identyczne techniki produkcji i identyczne gusta i preferencje ludności, koszty transportu nie są brane pod uwagę, brak barier ruchu towarów,

doskonała mobilność cz. produkcji wewnątrz kraju, przy braku tej mobilności między krajami.

Teoria o wyrównywaniu się cen czynników produkcji: Samuelson zauważył, że specjalizacja danego kraju w produkcji jakiegoś dobra prowadzi do wzrostu popytu na czynnik produkcji, którego zużywa się relatywnie więcej do wytwarzania tego dobra, a więc na obfity w tym kraju czynnik produkcji. Wzrost popytu na obfity cz. produkcji oznacza zaś wzrost jego ceny. Specjalizacja powoduje również, że cena i popyt rzadkiego czynnika produkcji spadają. Ten sam proces zachodzi w drugim kraju uczestniczącym w wymianie międzynarodowej, co

w warunkach wolnego handlu prowadzi do wyrównania się cen czynników produkcji między tymi krajami.

Teoremat Stolpera-Samuelsona: Samuelson wspólnie ze Stolperem zauważyli, że jeśli wzrasta popyt i cena obfitego w danym kraju czynnika produkcji i jednocześnie spada popyt i cena rzadkiego w danym kraju czynnika

produkcji, to zwiększają się dochody właścicieli obfitego cz. produkcji, a zmniejszają się dochody właścicieli rzadkiego cz. produkcji.

Paradoks Leontiefa: Leontief chcąc zweryfikować prawdziwość teorii H-O, przeanalizował gospodarkę USA. Okazało się, że kraj ten był bogaty w kapitał (w porównaniu z innymi cz. produkcji), a eksportował głównie dobra pracochłonne, co było zaprzeczeniem teorii H-O.

Teorie neoczynnikowe: Idea teorii neoczynnikowych opiera się na teorii H-O, z tym, że teorie neoczynnikowe poszerzają rozważania H-O o kolejne czynniki produkcji: ziemię i surowce naturalne, oraz proponuje aby 2 podstawowe czynniki podzielić. Uważają oni, że zarówno praca, jak i kapitał nie są czynnikami jednorodnymi

i w związku z tym wyróżniają pracę prostą i złożoną, oraz kapitał rzeczowy i ludzki. Praca prosta jest pracą osób nieposiadających kwalifikacji, natomiast praca złożona wymaga wyższych kwalifikacji i określa się ją mianem kapitału ludzkiego. Podział pracy i kapitału na 2 składowe wyjaśnia m.in. paradoks Leontiefa w przypadku USA.

Okazało się, że kraj ten był bogaty w kapitał ludzki w porównaniu z innymi czynnikami produkcji i eksportował dobra pracochłonne, ale te, które wymagają użycia dużej ilości pracy wykwalifikowanej, czyli kapitału ludzkiego.

Cykl życia produktu Vernona – narodziny-dojrzewanie-schyłek. Wg Vernona każdy produkt przechodzi przez 3 fazy życia. W fazie narodzin lider technologiczny wprowadza innowacyjny produkt. Na tym etapie rozwoju produktu koszty wytworzenia dóbr są wysokie i ich technologia jest jeszcze nieujednolicona, są one wytwarzane w małych ilościach jedynie na wewnętrzny rynek kraju lidera. W fazie dojrzewania lider powiększa rozmiary produkcji, której część trafia także na rynki obce. Początkowo są to rynki państw o zbliżonym poziomie rozwoju technologicznego do lidera. Na tym etapie lider jest monopolistą i osiąga z eksportu zyski nadzwyczajne. Faza standaryzacji to okres masowej produkcji we wszystkich krajach, nawet tych najsłabiej rozwiniętych. Na tym etapie lider wycofuje się z produkcji stając się importerem tego dobra, a na rynek wprowadza nowy produkt, tak by nie stracić swojej pozycji lidera.

Teoria podobieństwa preferencji Lindera: Wg Lindera wszystkie kraje częściej handlują z partnerem znajdującym się na tym samym lub podobnym poziomie rozwoju ekonomicznego oraz mającym podobną strukturę gospodarczą. Wtedy bowiem u każdej ze stron występuje podobna struktura popytu, a wg

Lindera to właśnie podob. preferencji między społeczeństwami decyduje o rozmiarach i kierunkach handlu międzynarodowego. W świetle tej teorii produkty kierowane na eksport nie są wytwarzane w tym celu, lecz są nadwyżką po zaspokojeniu potrzeb krajowych. Tę nadwyżkę będzie zaś importować tylko taki kraj, którego gusta i potrzeby ludności oraz dochód per capita są podobne jak u eksportera. Linder zwraca uwagę, że między tymi krajami będzie dominować handel wewnątrzgałęziowy.

Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne: definicja MFW – są kategorią inwestycji międzynarodowych, których celem jest zdobycie trwałego udziału w przedsiębiorstwie działającym na terenie innej gospodarki niż gospodarka inwestora. Przez trwały udział należy rozumieć: istnienie długoterminowych więzi

między inwestorem, a przedsiębiorstwem oraz posiadanie przez inwestora znaczącego stopnia wpływu zarządzania tym przedsiębiorstwem (wg MFW jeśli inwestor ma 10% lub więcej zwykłych akcji tego przedsiębiorstwa lub ich innego ekwiwalentu).

Formy BIZ: greenfield (inwestycje budowane od podstaw); zakupowe (inwestor wykupuje udziały przedsiębiorstwa już istniejącego); joint venture (sojusz między 2 przedsiębiorstwami z 2 różnych państw).

Motywy BIZ: niższe koszty produkcji, lepszy dostęp do surowców, poprawa wizerunku firmy, ominięcie barier handlowych, wykorzystanie przewagi, chęć pozyskania obcego know-how i technologii, możliwość stosowania cen

transferowych.

Skutki BIZ dla kraju przyjmującego: zwiększenie miejsc pracy, zwiększenie stopnia konkurencji, napływ know-how i technologii, wzrost importu część zamiennych i dóbr kapitałowych, napływ kapitału, wzrost eksportu

wyrobów gotowych, degradacja środowiska naturalnego, utrata pewnych korzyści (ulgi/wakacje podatkowe dla inwestora).

Skutki BIZ dla kraju macierzystego inwestora: odpływ nowoczesnej technologii co zmniejsza przewagę konkurencyjną kraju macierzystego, wzrost eksportu części zamiennych i dóbr kapitałochłonnych, spadek eksportu wyrobów gotowych, odpływ kapitału, poprawa wizerunku kraju.

Etapy umiędzynarodowienia: umiędzynarodowienie strefy wymiany (rozpoczęcie eksportu lub importu); pełne wejście przedsiębiorstwa krajowego na rynek zagraniczny (podjęcie produkcji lub innej bezpośredniej działalności za granicą); globalizacja przedsiębiorstwa (pełne przestawienie się na działanie

w skali rynku międzynarodowego)

Teoria przewagi własnościowej – przedsiębiorstwa dokonujące BIZ odznaczają się pewnymi specyficznymi przewagami w porównaniu do podmiotów z rynku przyjmującego. W świetle tej teorii głównym motywem lokowania inwestycji za granicą jest chęć wykorzystania przewag – technologicznych, finansowych, marketingowych i w zakresie zarządzania i organizacji.

Teoria reakcji oligopolistycznej – teoria ta wyjaśnia intensywność podejmowania biz w tej samej branży co w kraju macierzystym w warunkach oligopolu. W świetle tej teorii jeżeli główny konkurent dokonuje BIZ dzięki czemu poszerza swoje rynki zbytu to pozostałe przedsiębiorstwa z tej gałęzi przemysłu idą jego śladem (naśladują lidera)

Teoria lokalizacji – teoria ta wskazuje na czynniki które decydują o wyborze przez przedsiębiorstwo lokalizacji BIZ. Należą do nich: koszt produkcji, struktura przestrzennego rozmieszczenia czynników produkcji, wielkość rynku, jakość i wydajność zasobów produkcyjnych, zakres ingerencji państwa w sferę gospodarki, stan infrastruktury transportowej, gospodarczej i instytucjonalnej, bariery kulturowe i językowe

Teoria internalizacji – w świetle tej teorii motywem BIZ jest chęć zamienienia zewnętrznych transakcji z przedsiębiorcami na działalność przedsiębiorstwa wewnątrz własnych struktur. Np. przedsiębiorstwa wola transferować takie zasoby jak wiedza czy technologia poprzez BIZ niż je odsprzedawać czy wydzierżawiać obcym firmom.

Teoria eklektyczna – jest to połączenie 3-ch teorii – reakcji, oligopolistycznej i internalizacji

Inwestycje portfelowe to długoterminowe lokaty, zagraniczne papiery wartościowe, których motywem może być osiągnięcie dużej stopy zysku lub dywersyfikacja ryzyka.

Skutki inwestycji portfelowych:

- dla kraju przyjmującego kapitał może być wykorzystany do sfinansowania rozwoju gospodarczego

- korzystanie z tej formy kapitału nie wiąże się z bezpośrednim ograniczeniem autonomii politycznej i gospodarczej kraju przyjmującego tak jak to jest np. w przypadku kredytów MFW czy Banku Światowego.

- inwestycje portfelowe pośrednio wpływają na ograniczenie autonomii politycznej i gospodarczej kraju przyjmującego gdy kraj który chce przyciągnąć inwestycje często zmuszony jest do pewnych ograniczeń np. do prowadzenia restrykcyjnej polityki monetarnej

- w porównaniu z BIZ bardzo łatwo o utratę funduszy, które mogą zostać wycofane w każdej chwili przez wszystkich inwestorów

- przedsiębiorstwo dzięki sprzedanym akcjom ma łatwy dostęp do taniego kapitału

- dla inwestora inwestycje portfelowe wiążą się z ryzykiem walutowym