Praca zaliczeniowa:

Charakterystyka subdyscyplin andragogiki.

Paulina Bobrek

II POW

SUM

Rzeszów 14.01.2013

Wstęp:

W niniejszej pracy omówione zostaną subdyscypliny andragogiki. W skrócie praca składać się będzie z charakterystyki następujących subdyscyplin naukowych andragogiki:

• Andragogika życia rodzinnego - zajmuje sie tworzeniem warunków sprzyjających podniesieniu kultury życia rodzinnego

  • celem jej jest prowadzenie badan umożliwiających ustalenie diagnozy sytuacji rodzin i określenie najbardziej typowych błędów wychowawczych oraz trudności współżycia małżeńskiego, zaprojektowanie takiego kształcenia dorosłych, które umożliwiłoby im udoskonalenie ich życia rodzinnego.

• Andragogika kultury seksualnej – jej przedmiotem jest proces przygotowania dorosłych do pełnowartościowego, satysfakcjonującego, zgodnego ze wskazaniami seksuologii, ukierunkowanego emocjami i związkiem uczuciowym z partnerem/ partnerka- przezywanie doświadczeń seksualnych.

• Andragogika zdrowia – Przedmiotem badan są takie zagadnienia jak:

  • rola i miejsce zdrowia w systemie wartości człowieka dorosłego

  • humanistyczne, społeczne i kulturowe aspekty zdrowia

  • wpływ zdrowia na społeczne, osobiste, rodzinne i obywatelskie funkcjonowanie człowieka

  • znaczenie zdrowia jako źródła ludzkiego szczęścia

  • warunki zachowania zdrowia do późnej starości

• Andragogika czasu wolnego – bada:

  • jakie miejsce oraz jaka role odgrywa czas wolny w systemie wartości osób dorosłych

  • możliwość takiego kształcenia i wychowanie dorosłych, dzięki któremu czas wolny w ich świadomości byłby traktowany jako szansa samorealizacji we wszystkich dziedzinach ludzkiej aktywności

  • ustala zasady przygotowania dorosłych do nowoczesnego, satysfakcjonującego, rozwijającego osobowość spożytkowania czasu wolnego

Charakterystyka subdyscyplin andragogiki:

Aby rozpocząć rozważania na temat subdyscyplin andragogiki należy najpierw wyjaśnić kluczowe pojęcia związane z andragogiką.

Tak więc Andragogika jest subdyscypliną nauk pedagogicznych i została uznana na początku lat 70- tych przez Polską Akademię Nauk pod nazwą pedagogika dorosłych. Nazwa ta obowiązywała do połowy lat 90- tych XX w. W 1833 roku niemiecki uczony A. Kapp opublikował rozprawę naukową " O wychowaniu w ujęciu Platona" i jeden dział tej rozprawy brzmiał "Andragogika jako kształcenie w wieku dojrzałym".

Etymologia słowa andragogika:

„anev” w dopełniaczu- człowiek dorosły, dzielny, człowiek, mężczyzna

„ago”- prowadzić, prowadzę, a więc andragogika oznacza prowadzenie dorosłych z etymologicznego punktu widzenia¹.

Wyjaśniając pojęcie Andragogika istotne jest również podanie przedmiotu badań (Role edukacyjne w okresie dorosłości są podejmowanie dobrowolnie. Dorosły podejmując idee edukacyjne oczekuje korzyści z tym związane np.: zaspokojenie potrzeb poznawczych, może być to awans (stanowiska, ekonomiczny), wyższy prestiż):

Znaczenie szerokie: Andragogika bada i opisuje problematykę wychowania, samowychowania, kształcenia i samokształcenia dorosłych.

Procesy te tworzą układ dopełniający, jednocześnie traktując dorosłych jako niezależne i podmiotowe struktury edukacyjne.

Znaczenie wąskie- Andragogika, to subdyscyplina nauk pedagogicznych, której przedmiotem badań i zainteresowań badawczych są cele, przebieg, warunki, skutki i prawidłowości intencjonalnego, świadomego i celowego oraz zorganizowanego kształcenia i wychowania dorosłych oraz ich samokształcenie i samowychowanie².

W wyniku procesu rozwoju andragogiki i różnicowania się wiedzy o zjawiskach edukacji dorosłych nastąpił jej podział na subdyscypliny i działy. Lucjan Turos zaproponował podział obszarów andragogiki ogólnej na następujące działy:

• historię oświaty dorosłych i myśli andragogicznej,

• dydaktykę dorosłych,

• teorię wychowania dorosłych,

• andragogiki szczegółowe,

• subdyscypliny.

Rysunek 1. Działy i subdyscypliny andragogiki

Źródło: L. Turos, Andragogika ogólna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999.

Andragogiki szczegółowe zostały wyodrębnione z nauk pedagogicznych w XX wieku w wyniku konieczności kształcenia ludzi dorosłych do funkcjonowania w różnych rolach społecznych i zawodowych³.

Andragogika ogólna – wynik andragogik szczegółowych – zajmuje się uniwersalnymi prawidłowościami procesu nauczania i wychowania, samokształcenia, samowychowania, doskonalenia i samodoskonalenia ludzi dorosłych i na tej podstawie formułuje prawa rządzące tymi procesami.

Swoją wiedzę czerpie z badań prowadzonych przez historyków i socjologów wychowania dorosłych oraz psychologów społecznych. Wyjaśnia jaki związek z wychowaniem i samowychowaniem, uczeniem i samokształceniem dorosłych mają prawidłowości ludzkiego zachowania wykryte przez socjologów, psychologów, fizjologów i ekonomistów, historyków i antropologów⁴.

Historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej jest jedną z ważniejszych subdyscyplin andragogicznych. Swym zakresem obejmuje dziedzinę kształtowania osobowości dorosłych za pomocą wychowania i samowychowania. Jej zadaniem jest ukazanie genealogii współczesnych koncepcji i idei wychowania i kształcenia dorosłych, kulturowych i narodowych dziejów oświaty i wychowania dorosłych, ideałów wychowawczych realizowanych przez różne instytucje w różnych warunkach i realiach historycznych. Subdyscyplina ta ukazuje również społeczno-ekonomiczne, kulturowe i cywilizacyjne uwarunkowania mające wpływ na losy oświaty dorosłych, instytucji, programów i efektów ich działania.

Dydaktyka dorosłych to teoria nauczania, kształcenia i samokształcenia dorosłych. W jej obrębie prowadzone są badania w zakresie kształcenia ogólnego i zawodowego, samokształcenia i rozpowszechniania wiedzy⁵.

Systemy dydaktyczne, teorie doboru treści i metod kształcenia, system kształcenia zawodowego, a w tym praca i zawód jako główne kategorie, proces doskonalenia zawodowego to główny przedmiot badań tej subdyscypliny andragogicznej.

Teoria wychowania dorosłych uogólnia i systematyzuje wyniki badań andragogik szczegółowych oraz twierdzenia wyprowadzone z dorobku naukowego nauk takich jak: filozofia, historia, socjologia wychowania, psychologia człowieka dorosłego⁶.

Przedmiotem badań tej subdyscypliny jest wychowanie dorosłych, jego cele, uwarunkowania, przebieg, dynamika i wyniki. Spełnia też trzy podstawowe funkcje:

– diagnostyczną – dostarcza diagnoz dotyczących potrzeb i możliwości wychowania dorosłych,

– organizacyjną – określa warunki w jakich mają być organizowane i realizowane działania wychowawcze aby ich skutki były najbardziej optymalne,

– wyjaśniającą – procesy rozwoju i kształcenia osobowości człowieka dorosłego, mechanizmy ról społecznych i zjawiska zachowań ludzkich⁷.

Bibliografia:

1. T. Aleksander, Andragogika, PPWH „TRIADA", Ostrowiec Świętokrzyski 2002

2. Andragogiczne wątki, poszukiwania, fascynacje. Studia ofiarowane Profesor Eugenii Anie Wesołowskiej z okazji 50-lecia pracy pedagogicznej i naukowej, red. E. Przybylska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2001

3. W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, wydawnictwo Żak, Warszawa 1998

4. L. Turos, Andragogika ogólna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999

5. T. Wujek, Andragogika i jej związki interdyscyplinarne. W: Wprowadzenie do andragogiki. Red. T. Wujek. Warszawa 1996

---

1. Aleksander T., Andragogika, Ostrowiec Świętokrzyski 2002 PPWH „TRIADA"↩

2. Andragogiczne wątki, poszukiwania, fascynacje. Studia ofiarowane Profesor Eugenii Anie Wesołowskiej z okazji 50-lecia pracy pedagogicznej i naukowej, red. E. Przybylska, Toruń 2001, Uniwersytet Mikołaja Kopernika↩

3. Nowy słownik pedagogiczny, W. Okoń, wydawnictwo Żak, Warszawa 1998↩

4. L. Turos, Andragogika ogólna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999↩

5. T. Wujek, Andragogika i jej związki interdyscyplinarne. W: Wprowadzenie do andragogiki. Red. T. Wujek. Warszawa 1996↩

6. L. Turos, Andragogika ogólna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999↩

7. T. Wujek, Andragogika i jej związki interdyscyplinarne. W: Wprowadzenie do andragogiki. Red. T. Wujek. Warszawa 1996↩