Lekcja 9 - Ustalanie wzorów - wartościowości

Ustalanie wzorów - wartościowości

Przed przystąpieniem do tej lekcji powinieneś zapoznać się z wartościowościami niektórych pierwiastków między innymi: azot, chlor, cyna, cynk, fosfor, glin, krzem, magnez, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, siarka, sód, srebro, tlen, wapń, węgiel, wodór oraz żelazo.

Po zapoznaniu się z wyżej wymienionymi pierwiastkami zauważyć można, że niektóre posiadają jedną wartościowość, np. glin III, wodór I, sód I lub cynk II. Są także, które posiadają różną wartościowość zależną od związku chemicznego. Jako przykład podam pierwiastki: azot I II III IV V, cyna II IV, żelazo II III. 

Trzy najważniejsze warunki nadawania wartościowości
1. Jeżeli pierwiastki mają takie same wartościowości to łączą się po jednym atomie, np. 



2. Jeżeli pierwiastki mają parzyste wartościowości to dążymy do ich najmniejszej wielokrotności, np. 



3. Jeżeli pierwiastki mają różne wartościowości to ilość przyłączonych atomów jest równa wartościowości pierwiastka sąsiedniego, np. 





Wzór dla tlenku żelaza(III) - wartościowości pierwiastków są różne więc we wzorze decyduje wartościowość pierwiastka sąsiedniego.

Fluorek glinu - podobnie jak w powyższym przykładzie wartościowości są przypisane pierwiastków sąsiednich. Pierwiastki to Al(III) oraz F(I).

Tlenek ołowiu - wartościowości są takie same, więc nic nie zapisujemy. Pierwiastki to Pb(II) i O(II)

P - sam symbol oznacza jeden atom.
2P - duża cyfra przed symbolem oznacza o ilości atomów niepołączonych.
2HCl - duża cyfra przed wzorem chemicznym mówi o ilości cząsteczek.
O₂ - mała cyfra za symbolem mówi o ilości atomów połączonych.

Poniższe przykładu obrazują w jaki sposób odczytuje się wzory i symbole chemiczne:
2O odczytujemy - 2 atomy tleny.
O - 1 atom tlenu.
4O₂ - 4 cząsteczki tlenu.
NaCl - 1 cząsteczka chlorku sodu.
3Na₂O - 3 cząsteczki tlenku sodu.


Prawo stałości składu związku chemicznego

Stosunek mas pierwiastków w każdym związku chemicznych jest stały i charakterystyczny dla danego związku chemicznego.

Zadanie 1
W tlenie spalono 40 g magnezy. Powstało 75 g tlenku magnezu. Oblicz, ile gramów tlenu wzięło udział w reakcji. Jaki jest stosunek masy magnezu do masy tlenu w tlenku magnezu.

Rozwiązanie:
magnez + tlen -----> tlenek magnezu
40 g + x -----> 75 g
x = 75 g - 40 g
x = 35 g

W reakcji wzięło udział 35 g tlenu.

Stosunek masy tlenu do masy magnezu (można zapisać to za pomocą ułamka zwykłego):
masa magnezu / masa tlenu
40 / 35
8 / 7

Stosunek masy magnezu do masy tlenu wynosi 8/7

Podsumowanie tematu
1. Napisz wzory sumaryczne dla tlenek ołowiu (II) i tlenek chloru (VI).
2. Zapisz wzór sumaryczny dla dwóch atomów węgla, trzech cząsteczek wodoru.
3. Odczytaj zapis 3H, 4Cl₂O.

Lekcja 8 - Wiązania chemiczne

Lekcja 10 - Reakcje chemiczne - równania

Lekcja 10 - Reakcje chemiczne - równania

Reakcje chemiczne - równania

Jest to jedna z podstawowych umiejętności, którą uczniowie opanowują na poziomie klasy I, choć wykorzystywana jest już przez całą drogę z chemią.

Należy pamiętać, że pierwiastki gazowe: tlen, wodór, azot, chlor występują w postaci cząsteczek dwuatomowych: O₂, H₂, N₂, Cl₂.

Umiejętność wyjdzie w czasie podaniu kilku przykładów.

Podsumowanie tematu
1. Podaj reakcję otrzymywania miedzi z tlenku miedzi.
2. Dla treningu ułóż dwie reakcje związane z tlenem.

Lekcja 9 - Ustalanie wzorów - wartościowości

Lekcja 11 - Powtórzenie wiadomości