WYKŁAD 19-11-2013

Techniki notowań giełdowych

Instrumenty notowane na giełdzie

• Rynek kasowy (rynek transakcji natychmiastowych) – transakcje zawierane są dziś i dzisiaj rozliczane po cenie rynkowej:

• - akcje,

• - obligacje Skarbu Państwa oraz innych emitentów,

• - certyfikaty inwestycyjne Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych,

• - certyfikaty strukturyzowane,

• - obligacje strukturyzowane,

• - prawa do nowych akcji(PDA),

• - prawo poboru (PP),

• - prawo pierwszeństwa z obligacji i warranty subskrypcyjne,

• - warranty opcyjnie,

• - hipoteczne publiczne listy zastawne i inne instrumenty finansowe.

• Rynek terminowy – występują na nim instrumenty pochodne, transakcje zawarte dziś, a rozliczane w określonym terminie w przyszłości, zawarte po cenie z góry określonej (określonej w dniu zawierania transakcji):

• - kontrakty terminowe na indeksy giełdowe,

• - kontrakty terminowe na kursy walut,

• - kontrakty terminowe na kursy akcji,

• - kontrakty terminowe na obligacje Skarbu Państwa,

• - opcje na indeksy giełdowe,

• - opcje na kursy akcji,

• - jednostki indeksowe.

Dopuszczenie do obrotu giełdowego – formalny proces kwalifikacji instrumentu finansowego do bycia przedmiotem obrotu na giełdzie.

Bezwzględnym warunkiem dopuszczenia jest:

• - przedstawienie przez emitenta stosownego dokumentu informacyjnego,

• - nieograniczona zbywalność (instrument finansowy na okaziciela),

• - brak postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego emitenta.

Zarząd Giełdy wstrzymuje dopuszczenie do obrotu lub rozpoczęcie notowań na giełdzie na wniosek KNF na okres nie dłuższy niż 10 dni.

Warunki dopuszczenia instrumentów finansowych na giełdzie określają przepisy Regulaminu Giełdy oraz Oddziału 1, Rozdz. 1 Szczegółowych Zasad Obrotu Giełdowego.

IPO – pierwszy dzień notowań

Wprowadzenie do obrotu giełdowego

Warunkiem wprowadzenia do obrotu giełdowego jest wcześniejsze dopuszczenie instrumentu finansowego do tego obrotu

Wprowadzenia dokonuje Zarząd Giełdy

Możliwe są dwa typy wprowadzenia:

• w trybie zwykłym,

• w trybie publicznej sprzedaży.

wprowadzanie do obrotu giełdowego= pierwszy dzień notowania instrumentu na giełdzie.

Zawieszenie obrotu giełdowego

Zarząd Giełdy:

• może zawiesić obrót instrumentami finansowymi na okres 3 miesięcy

- na wniosek emitenta,

- jeżeli uzna, że wymaga tego interes i bezpieczeństwo uczestników obrotu

- jeżeli emitent narusza przepisy obowiązujące na giełdzie.

Zawiesza obrót instrumentami finansowymi na okres nie dłuższy niż 1 miesiąc na żądanie KNF zgłoszenie zgodnie z przepisami ustawy

Wykluczenie z obrotu giełdowego

Zarząd Giełdy może wykluczyć instrumenty finansowe z obrotu giełdowego:

• jeżeli przestał spełniać bezwzględne warunki dopuszczenia inne niż nieograniczona zbywalność,

• jeżeli emitent uporczywie narusza przepisy obowiązujące na giełdzie,

• na wniosek emitenta,

• wskutek zgłoszenia upadłości emitenta albo w przypadku oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku środków majątku emitenta na zaspokojenia kosztów postępowania,

• jeżeli uzna, że wymaga tego interes i bezpieczeństwo uczestników obrotu,

• wskutek podjęcia decyzji o połączeniu emitenta z innym podmiotem jego podziale lub przekształceniu,

• jeżeli w ciągu ostatnich trzech miesięcy nie dokona żadnych transakcji giełdowych na danym instrumencie finansowym,

• wskutek podjęcia przez emitenta działalności zakazanej przez obowiązujące przepisy prawa,

• wskutek otwarcia likwidacji emitenta.

SYSTEMY NOTOWAŃ

Notowania jednolite:

• Akcje o niskiej płynności i obligacje strukturyzowane DB London, Lista Alertów, Strefa niższej płynności

Notowania ciągłe

• Pozostałe instrumenty finansowe wprowadzane do obrotu

NOTOWANIA JEDNOLITE

• -ograniczenia wahań kursów statyczne i dynamiczne

• -statyczne działają od kursu odniesienia , np. kursu zamknięcia poprzedniego dnia

• -w notowaniach jednolitych nie debiutuje żaden papier

• -w przypadku gdy nie dojdzie do wyznaczenia kursu jednolitego , gdy sprzed się nie zazębia, karnet rozbieżny odniesieniem jest kurs poprzedniego fixingu

• -kiedy nie ustali się kurs gdy karnet jest rozbieżny , gdy PKC nie jest realizowany w całości kursu nie może odbiegać +_10%

• -przewodniczący sesji rozszerza /zwiększa anuluje zlecenie

• - przewodniczący może rozszerzyć widełki na fixingu np. o 10% ale jeśli rano podniósł to po południu nie może

NOTOWANIA

• -mechanizmy zabezpieczenia przed pomyłką

• -ograniczenia wahań kursów

• - w notowaniach ciągłych kursem odniesienia jest

• - - dla kursu otwarcia odniesieniem jest kurs zamknięcia z poprzedniego dnia

• - w trakcie sesji – odniesieniem jest kurs otwarcia jeśli nie otworzy to kyrs zamknięcia z poprzedniego dnia

• -dla kursu zamknięcia –kursem odniesienia jest kurs otwarcia

• -widełki dynamiczne działają tylko w notowaniach ciągłych kurs otwarcia stanowi odniesienie dla widełek dynamicznych

• - kursem odniesienia dla widełek dynamicznych jest kurs poprzedniej transakcji

SEGMENTACJA RYNKU

• 250 PLUS kapitalizacja w zł >250 mln Euro

• 50 PLUS kapitalizacja w zł > 50 mln Euro

• 5 PLUS kapitalizacja > 5 mln Euro

• MINUS5 kapitalizacja =< 5 mln Euro

Lista alertów

• ogłoszono upadłość emitenta lub

• występuje bardzo wysoka zmienność kursu.

- Kwalifikacja po ostatniej sesji każdego kwartału kalendarzowego.

- Kapitalizacja liczona z 3 ostatnich miesięcy.

- Kwalifikacji po segmencie LISTA ALERTÓW mogą podlegać spółki, których średni kurs w trakcie ostatniego kwartału był niższy niż 50 groszy lub kurs akcji po splicie lub prawie poboru jest niższy niż 50 groszy.

- Kwalifikacji do LISTY ALERTÓW ze względu na zmienność dokonuje się pod warunkiem że w badanym okresie spółka była notowana przynajmniej przez 20 sesji.

STREFA NIŻSZEJ PŁYNNOŚCI

Kwalifikacja do strefy po zakończeniu ostatniej sesji każdego kwartału kalendarzowego – na koniec kwartału.

Kryteria kwalifikacji

• Średnia liczba transakcji <=10 transakcji /sesję

• Średnia wartość transakcji <= 50 000zł/sesję

Przy kalkulacji średnich uwzględnia się transakcje sesyjne oraz pakietowe.

W przypadku zakwalifikowania się do strefy Niższej Płynności

• akcje są usuwane z portfela indeksów,

• akcje są przenoszone do notowań jednolitych,

• nazwa akcji emitenta jest oznaczona w sposób szczególny.

Emitent może przystąpić do programu wspierania płynności i w tym celu zobowiązany jest do:

• podpisania umowy z animatorem emitenta na zasadach animatora rynku,

• utworzenia i prowadzenia sekcji reakcji inwestorskich na stronie internetowej,

• publikowania informacji dotyczących relacji inwestorów na stronie GPW przeznaczonej dla emitentów.

Członkowie giełdy

Członkiem może zostać:

• firma inwestycyjna w rozumieniu art. 3 pkt 331Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi zawierająca transakcje giełdowe na rachunek własny lub na rachunek klienta – sp. bezpośredni,

• inny podmiot będący uczestnikiem Krajowego Depozytu zawierający transakcje giełdowe wyłącznie na rachunek własny – sp. bezpośredni,

• inny podmiot niebędący uczestnikiem Krajowego Depozytu zawierający transakcje giełdowe wyłącznie na rachunek własny pod warunkiem wskazania podmiotu będącego uczestnikiem Krajowego Depozytu, który zobowiązany jest do wypełnienia obowiązków w związku z rozliczeniem zawartych transakcji – sp. pośredni.

Stroną transakcji może być wyłącznie członek Giełdy lub KDPW

Członka giełdy do działania na giełdzie dopuszcza zarząd giełdy na jego wniosek

MAKLERZY NADZORUJĄCY

Członek giełdy zobowiązany jest stosować następujące kryteria oceny kwalifikacji i doświadczenia maklerów giełdowych, gwarantujące sprawny i bezpieczny udział w obrocie giełdowym:

• znajomość regulacji procedur i zaleceń giełdowych związanych z organizacją obrotu giełdowego,

• znajomość procedur wewnętrznych członka giełdy związanych z zasadami przekazywania zleceń maklerskich na giełdę,

• praktyczna znajomość zasad przekazywania zleceń maklerskich na giełdę.

Tryby zawierania transakcji

Wezwania subskrypcje

Publiczna sprzedaż

New connect

WPROWADZNIE W TRYBIE PUBLICZNEJ SPRZEDAŻY

• Odbywa się na podstawie oferty złożonej przez członka giełdy tzw. wprowadzający

• Oferta publicznej sprzedaży obejmuje co najmniej 10% instrumentów finansowych objętych wnioskiem dopuszczalności albo:

- na rynku podstawowym – wartość oferty przekracza 4 000 000 zł,

- na rynku równoległym – wartość oferty przekracza 1 000 000 zł.

Członek Giełdy wprowadzający zobowiązany jest bezzwłocznie po zakończeniu sprzedaży podać do publicznej wiadomości ……

PUBLICZNA SUBSKRYPCJA

- usługa świadczona na podstawie umowy,

- underwriter ma prawo do publicznej subskrypcji,

- koszt negocjowany,

- udostępnienie systemu informatycznego:

• Zbieranie zleceń,

• Alokacja zleceń,

• Zawarcie transakcji

• Przekazanie kart umów do domów maklerskich,

• Przygotowanie zbiorów do rozliczenia,

• Przekazanie w/w zbiorów do KDPW.

WPROWADZENIE W TRYBIE ZWYKŁYM

- na wniosek emitenta,

- zarząd giełdy w decyzji.

Wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu giełdowego w trybie zwykłym następuje na wniosek emitenta, w którym wskazuje on w szczególności kod pod jakim instrumenty te będą rejestrowane w depozycie papierów wartościowych.

2. Zarząd Giełdy określa w Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego szczegółowe warunki jakim powinien odpowiadać wniosek o wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu giełdowego oraz dokumenty i informacje jakie powinien dostarczyć składający wniosek.

Po złożeniu wniosku, o którym mowa w ust.1, Zarząd Giełdy wprowadza instrumenty finansowe objęte wnioskiem do obrotu giełdowego określając w szczególności sesję giełdową, na której nastąpi pierwsze notowanie.

BISO – TRANSAKCJE ODKUPU (przy błędzie maklera)

- brak odpowiedniej do rozliczenia transakcji liczby papierów wartościowych na rachunku klienta,

- konieczność odkupu papierów wartościowych sprzedanych przez członka giełdy niezgodnie z zaleceniem klienta,

- brak potwierdzenia zawartej transakcji, o którym mowa w art. 121 ust. 1 Ustawy….

TRANSAKCJE REDYSTRYBUCYJNE

- sprzedaż akcji już wprowadzonych do obrotu giełdowego poza systemami notowań,

- cena w widełkach 40% od kursu odniesienia (średnia ważona obrotami z 5 ostatnich sesji poprzedzających złożenie wniosku),

- konieczność oznaczenia akcji wydzielanych kodem ISIN,

- wymagany krótki termin informacyjny.

ANIMATOR RYNKU

- jest nim członek giełdy lub podmiot nie będący członkiem giełdy, który na podstawie umowy zawartej z Giełdą zobowiąże się do dokonywania na własny rachunek czynności mających na celu wspomaganie płynności danego instrumentu finansowego, na zasadach określonych przez zarząd giełdy.

Do zadań animatora rynku należą:

- składanie zleceń kupna i sprzedaży danego instrumentu finansowego na własny rachunek bez zapytania członka giełdy lub

- składanie zleceń kupna i sprzedaży danego instrumentu finansowego na własny rachunek (…)

Animatorzy rynku:

• Biura maklerskie, zobowiązane do podtrzymywania płynności obrotów na danym papierze

• Składają oferty kupna/ sprzedaży papierów na własny rachunek na określonych zasadach

• Występuje w notowaniach ciągłych i w systemie kursu jednolitego

Obowiązki animatora rynku:

• Wprowadza swoje zlecenie kupna/sprzedaży do arkusza nie później niż na 5 min przed określeniem kursu otwarcia/zamknięcia kursu jednolitego

• Utrzymuje w trakcie sesji minimalną wielkość zleceń w arkuszu

• Utrzymuje odpowiedni spread (określona maksymalna różnica pomiędzy limitem kupna a sprzedaży)

• Po realizacji wprowadzonego przez siebie zlecenia w określonym czasie wprowadza nowe

• W fazie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych modyfikuje wcześniej złożone zlecenia, aby doprowadzić do ustalenia kursu jednolitego

< w szczególnych przypadkach giełda może zwolnić animatora z jego obowiązków >

W systemie notowań ciągłych w ramach wykonania zadań, o których mowa w. animator rynku zobowiązany jest w szczególności do:

• Wprowadzenia nie później niż na 5 min przed określeniem kursu otwarcia/zamknięcia oraz utrzymania w trakcie notowań ciągłych zleceń kupna i sprzedaży spełniających warunki obowiązujące animatora

• Dostosowania w trakcie notowań ciągłych swoich zleceń do warunków określonych w umowie w czasie nie dłuższym niż 5 minut.

W systemie notowań jednolitych w ramach wykonania zadań animator rynku zobowiązany jest do wprowadzenia nie później niż na 5 min przed rozpoczęciem fazy interwencji, zleceń kupna i sprzedaży spełniających określone warunki.

Zlecenia animatora nie mogą zawierać warunku limitu aktywacji.

Animator zostaje zwolniony w trakcie danej sesji giełdowej z obowiązku kwotowania z chwilą przekroczenia jednego z poniższych limitów (o ile zostały określone w umowie):

• Limit dziennego zaangażowania – różnica pomiędzy liczbą lub wartością instrumentów nabytych i zbytych w trakcie danej sesji giełdowej w ramach pełnienia funkcji animatora

• Limit całkowitego zaangażowania – liczba otwartych pozycji na danym instrumencie finansowym (danej serii) w przypadku instrumentów pochodnych.

• Limit globalnego zaangażowania – suma otwartych pozycji na wszystkich seriach danej klasy instrumentu finansowego w przypadku instrumentów pochodnych

Giełda podaje do publicznej wiadomości informacje o umowach podpisanych z animatorami rynku.

Animator emitenta:

• Animatorem emitenta jest Członek Giełdy lub podmiot nie będący członkiem giełdy, który na podstawie umowy z emitentem zobowiąże się do wspomagania płynności danego instrumentu finansowego. Podmiot nie będący członkiem giełdy zgłasza oferty kupna i sprzedaży za pośrednictwem członka giełdy uprawnionego do działania na rachunek klienta.

• Zarząd Giełdy może zobowiązać emitenta instrumentów finansowych z wyjątkiem Skarbu Państwa, do zawarcia umowy z animatorem gdy uzna, że wymaga tego płynność danego instrumentu finansowego.

(SKARB PAŃSTWA NIE MUSI MIEĆ ANIMATORA – WYJĄTEK!!!)

Animatorzy emitenta:

• Biuro maklerskie na podstawie umowy podpisanej z emitentem (spółką) podtrzymuje płynność na danym papierze wartościowym

• Informacja, o tym kto jest animatorem emitenta jest podawana do wiadomości publicznej.