Instrumenty finansowania przedsiębiorstw

Prof. Dr hab. Jerzy Węcławski

Wykład 1

21.01.2013

Treści programowe:

1. Leasing jako forma finansowania działalności przedsiębiorstw

2. Faktoring w krótkoterminowym finansowaniu przedsiębiorstw

3. Forfaiting w finansowaniu transakcji handlowych

4. Zastosowanie franchisingu do finansowania tworzenia i działalności przedsiębiorstw

5. Sekurytyzacja aktywów jako instrument zmiany struktury aktywów przedsiębiorstwa.

Literatura zalecana:

1. Leasing w przedsiębiorstwie, J. Grzywacz, M. Burżacka-Majcher, SGH, Warszawa 2007

2. J. Czarecki: Factoring jako instrument finansowania działalności MSP , wyd. naukowe PWN, Warszawa 2006

3. A. Tokaj-Krzewska: Forfaiting, Warszawa 1999

4. M. Ziółkowska: Franczyza – nowoczesny model rozwoju biznesu, CeDeWu.pl, Warszawa 2010

5. I.Kidacka: Finanse zintegrowane, Difin, Warszawa 2006

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ad 1. Leasing jako forma finansowania działalności przedsiębiorstw

Pojęcie leasingu

• Znaczenie etymologiczne: leasing oznacza wydzierżawienie, wypożyczenie.

• Znaczenie ekonomiczne: przekazanie przez jedną stronę drugiej stronie przedmiotu na określony czas w użytkowanie w zamian za zapłatę.

• Leasingobiorca: nie staje się właścicielem rzeczym ale, przysługuje mu niemal nieograniczone prawo do jej użytkowania i uzyskiwania z tego tytułu określonych korzyści. #

Wszystkie te instrumenty pochodzą z wyżej rozwiniętych gospodarek. Nazwy to sugerują. Pierwszy kryzys finansowy: VII w. p.n.e. [bzdura, kolega Węcława napisał tak w książce, ale nie było wtedy pieniądza – więc chuj].

Przesłanki rozwoju leasingu

Jednoczesne oddziaływanie dwóch tendencji:

1. Postęp techniczny zmusza producentów do ciągłej wymiany starzejącego się aparatu wytwórczego.

2. Trudności ze zbytem wyprodukowanych wyrobów w związku z ich znaczną podażą bądź wysokimi cenami. #

Wszystkie te rozwiązania (insturmenty finansowe: leasing itd.) powstają w praktyce gospodarczej. Dopiero po kilkunastu latach realnego funkcjonowania instrumentów ustawodawcy decydują się na uregulowanie działalności tych instrumentów. Ciągle te instrumenty się rozwijają, bo natrafiają na pewne bariery.

Te instrumenty o których mówimy są już od kilkudziesięciu lat na rynku, są więc dość rozwinięte.

Wszystkie instrumenty o których mówimy w Polsce pojawiły się dopiero od momentu transformacji gospodarczej. Główny rozwój: połowa, koniec lat 90. Są na tyle rozwinięte, że podlegają regulacjom normatywnym.

Klasyfikacje leasingu

1. Kryterium podziału – liczba stron umowy:

   • Leasing bezpośredni (2 uczestnicy umowy: leasingobiorca i leasingodawca)

   • Leasing pośredni (występuje pośrednik który kupuje coś, a potem udostępnia innej osobie na podstawie umowy leasingowej)

   • Leasing lewarowany (wspierany)

2. Kryterium podziału – charakter prawno-podatkowy umowy:

   • Leasing finansowy (kapitałowy)

   • Leasing operacyjny (bieżący)

3. Kryterium podziału – sposób spłaty kapitału:

   • Leasing z pełną spłatą kapitału

   • Leasing z niepełną spłatą kapitału

4. Kryterium podziału – przedmiot leasingu:

   • Leasing ruchomości (najczęściej spotykane)

   • Leasing nieruchomości

   • Leasing praw i wartości niematerialnych

   • Leasing personelu (przedsiębiorca woli wynająć pracowników niż zatrudniać na stałe umowy, bo nie jest pewien przyszłości)

5. Kryterium podziału – dodatkowe nakłady i usługi towarzyszące:

   • Leasing czysty

   • Leasing pełny

   • Leasing suchy

   • Leasing mokry

Np. Przedsiębiorstwa transportowe mogą wynająć całą flotę łącznie z kierowcami

1. Kryterium podziału – możliwość kontynuowania umowy:

   • Leasing odnawialny (rewolwingowy)

   • Leasing terminowy

2. Kryterium podziału – korzyści podatkowe:

   • Leasing podatkowy (prawdziwy)

   • Leasing lombardowy

   • Leasing norweski

Umowa leasingu w Kodeksie Cywilnym

Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. (K.C. 2000r, art. 709 pkt. 17).

Przepisy Kodeksu Cywilnego ograniczają zakres przedmiotowy umowy leasingu do rzeczy materialnych, natomiast w ustawach podatkowych mogą to być także inne przedmioty, jak wartości niematerialne i prawne, nieruchomości gruntowe.

Cechy umowy leasingu

1. Zawierana na czas oznaczony

2. Finansujący przekazuje korzystającemu prawo do używania przedmiotu w zamian za stosowne wynagrodzenie określone w ratach pieniężnych; jest to zatem umowa odpłatna, w ramach której każda ze stron uzyskuje korzyści materialne

3. Suma rat leasingowych jest co najmniej równa wartości przedmiotu leasingu.

4. Umowa konsensualna – dochodzi do skutku w wyniku obustronnie zgodnego oświadczenia woli stron. #

Najistotniejsze postanowienia umowy leasingowej

1. Określenie przedmiotu umowy z rozstrzygnięciem problemu odpowiedzialności za wady przedmiotu umowy i związane z tym szkody

2. Ustalenie wysokości opłaty leasingowej z uwzględnieniem, iż składa się z raty kapitałowej i odsetek

3. Czas trwania leasingu, w tym moment wydania przedmiotu umowy, termin zakończenia umowy, uwarunkowania związane z możliwością wypowiedzenia umowy

4. Uwarunkowania dotyczące odpowiedzialności za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie umowy

5. Ustalenia dotyczące możliwości nabycia przedmiotu umowy po upływie jej terminu – leasing z opcją zwrotu oraz leasing z opcją własnościową.

Leasing bezpośredni (z pierwszego podziału klasyfikacji leasingu – liczby stron umowy)

Finansujący ------przedmiot---- korzystający

Finasnujący raty pieniężne-- --- korzystający

Finansującym jest dostawca przedmiotu leasingu (producent bądź jego spółka zależna), który bezpośrednio oddaje go w leasing korzystającemu.

Cechy leasingu bezpośredniego

1. Na pierwszym planie interes producenta zainteresowanego poszerzeniem zbytu

2. Przeważa leasing finansowy związany z wynajmowaniem przedmiotów na dłuższe terminy (długi termin – definicja zależy od przedmiotu umowy)

3. Często świadczone są dodatkowe usługi (np. ksero wraz z częściami zamiennymi i obsługą).

Wykład 2

28.02.2013 [leasing pośredni – schemat]

Leasing pośredni (2)

1. W leasingu pośrednim finasnującym jest podmiot, który nabywa przedmiot od określonego zbywcy (np. producenta), a następnie przekazuje go w użytkowanie korzystającemu

2. Stosowany jest przez firmy leasingowe niezależne od producenta

3. Celem działalności finansującego jest przy leasingu pośrednim wyłącznie realizacja dochodu z tytułu wynajmu.

[leasing lewarowany – schemat]

Umowy leasingu w przepisach podatkowych

1. Ustawa z dnia 15.02.1992 o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 17 a)

2. Ustawa z dnia 26.07.1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 23 a)

Przyjęta dla celów podatkowych umowa leasingu jest szersza od definicji zawartej w Kodeksie Cywilnym.

W przepisach podatkowych przez umowę leasingu rozumie się umowę nazwaną w Kodeksie Cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana finansującym, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w umowie drugiej stronie, zwanej korzystającym, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.

Umowy leasingu w przepisach o rachunkowości

1. W przepisach dotyczących rachunkowości leasing traktowany jest jako kategoria ekonomiczna, a nie szczególna forma prawna zdarzenia gospodarczego.

2. W przepisach ustaw podatkowych nie ma określonego pojęcia leasingu ani umowy leasingu dla potrzeb rachunkowości finansowej, a jedynie nastąpiło odesłanie do Ustawy o rachunkowości i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

3. Zgodnie z MSR umową leasingu jest każda umowa, na mocy której w zamian za opłatę bądź serię opłat jedna ze stron przekazuje drugiej prawa do użytkowania danego składnika aktywów na określony okres.

4. To, kto wykazuje przedmiot leasingu w aktywach bilansu, nie jest związane z prawem własności przedmiotu leasingu, lecz kontroli nad nim.

Finansujący jest zawsze właścicielem. Dla rachunkowców najważniejsze jest kto nim dysponuje (wykazanie w aktywach).

Leasing finansowy (1)

Zgodnie z Ustawą z dnia 29.09.1994 o rachunkowości (nowelizacja od 01.01.2002) przedmiot umowy leasingu może być zaliczony do aktywów korzystającego, jeśli umowa spełnia co najmniej jeden z natępujących warunków:

1. Po zakończeniu okersu umownego, umowa przenosi własność przedmiotu na korzystającego.

2. Umowa zawiera uprawnienie do nabycia przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu leasingu, po cenie niższej od wartości rynkowej określonego przedmiotu.

3. Okres, na jaki została zawarta umowa odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej wartości pzedmiotu i jego użytkowości (co najmniej 75%).

4. Wartość bieżąca wszystkich opłat leasingowych jests wyższa niż 90% wartości rynkowej przedmiotu.

5. Umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym następnej transakcji o oddanie w leasing tego samego przedmiotu albo przedłużenie dotychczasowego okresu umowy, na warunkach korzystniejszych od tych, które obowiązywały dotychczas, może to być inny sposób oddania w odpłatne użytkowanie niż leasing.

6. Umowa przewiduje możliwość jej wypowiedzenia dla jednej ze stron, z zastrzeżeniem, że wszelkie straty finasnowe, jakie poniesie finansujący pokrywa z własnych środków korzystający.

7. Przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego i zgodnie z zapisami w treści umowy.

Leasing finansowy (3)

1. W leasingu finansowym korzystający wykazuje przedmiot jako składnik swoich aktywów

2. Przedmiot podlega amortyzacji u korzystającego

3. Kwota w jakiej został wykazany przedmiot leasingu stanowy zobowiązanie korzystającego wobec finansującego

4. Finansujący nie wykazuje przedmiotu leasingu w swoich księgach, lecz należność leasingową od korzystającego spłacaną w ustalonych ratach.

5. Zawarcie umowy leasingu finansowego jest w istocie zainwestowaniem środków pieniężnych przez finansującego.

Leasing operacyjny

1. Krótkie z punktu widzenia okresu wynajmu do przeciętnego okresu użytkowania terminy umów.

2. Prawo wypowiedzenia umowy z zachowaniem terminu wypowiedzenia.

3. Przedmiotem wynajmu dobra, które mogą być użytkowane przez wielu kolejnych użytkowników.

4. Przedmiot leasingu wykazywany jako składnik aktywów finasnującego i przez niego amortyzowany, raty leasingowe są dla niego w całości przychodem.

5. Dla korzystającego raty leasingowe są w całości kosztem.

Leasing – podatek VAT

Z punktu widzenia Ustawy o podatku od towarów i usług z 2004 istotne znaczenie ma określenie czy w umowie leasingu mamy do czynienia z czynnością stanowiącą dostawę towaru, czy świadczenie usług. Ma to wpływ na określenie miejsca świadczenia oraz momentu powstania obowiązku podatkowego. Przedmiot leasingu zawsze obciążony stawką podatku 23%.

Leasing operacyjny jest postrzegany jako usługa, co oznacza, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości bądź części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności podanego w treści umowy bądź na fakturze. Podatek odprowadza finansujący.

Leasing finansowy jest postrzegany jako dostawa towaru, przez co rozumie sięprzeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, chociaż korzystający właścicielem przedmiotu leasingu nie jest.

Obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, a więc z chwilą wydania towaru. Podatek jest naliczany od razu od całej kwoty i u korzystającego uwzględniany jako naliczony.

Powyższy podział jest podstawowym.

Leasing operacyjny a finansowy – różnice prawno-podatkowe

Kryterium	Leasing operacyjny	Leasing finansowy
Cel umowy	Używanie przedmiotu z ewentualną opcją zakupu	Używanie przedmiotu z opcją zakupu
Okres trwania umowy	Z reguły krótszy niż okres amortyzacji podatkowej, jednak nie może być krótszy niż 40% normatywnego okresu amortyzacji danego środka trwałego	Bez ograniczeń prawnych co do długości trwania umowy, może być dobrowolnie ustalana, najczęściej zbliżona do okresu amortyzacji
Podatek dochodowy	Odpisów amortyzacyjnych dokonuje finansujący, natomiast czynsz leasingowy, opłaty wstępne i inne koszty są kosztami przychodu u leasingobiorcy.	Odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, natomiast kosztem podatkowym u leasingobiorcy są odsetki od rat czynszu leasingowego.
Rachunkowość	Przedmiot umowy jest środkiem trwałym finansującego.	Przedmiot umowy jest środkiem trwałym korzystającego.
Podatek VAT	Leasing traktowany jest jako usługa. Podatek VAT jest naliczany od każdej raty czynszu leasingowego. Podlega on odliczeniu przez korzystającego pod warunkiem korzystania z przedmiotu do prowadzenia działalności gospodarczej.	Leasing traktowany jest jako dostawa towarów. Podatek VAT jest naliczany „z góry” w dniu wydania przedmiotu do użytkowania. Podlega on odliczeniu przez korzystającego pod warunkiem używania przedmiotu do prowadzenia działalności opodatkowanej podatkiem VAT.

(3) Leasing z punktu widzenia czasu trwania umowy leasingowej

• Leasing krótkoterminowy (do 3 lat) – przedmiotem leasingu są dobra podlegające szybkiemu postępowi technicznemu (np. sprzęt komputerowy)

• Leasing średnioterminowy (od 3 do 10 lat) – przedmiotem leasingu są przedmioty o znacznej wartości i niewysokiej stawce umorzeniowej (np. maszyny i urządzenia)

• Leasing długoterminowy (powyżej 10 lat) – przedmiotem leasingu są przede wszystkim nieruchomości.

(4) Leasing z punktu widzenia sposobu spłaty kapitału

1. Leasing z pełną spłatą kapitału (inaczej: umowa z pełną amortyzacją)

   • Zazwyczaj leasing finansowy

   • Suma płatności uiszczonych przez korzystającego jest równa bądź przewyższa wszelkie nakłady poniesione na przedmiot umowy przez finansującego, koszty kredytowania oraz zysk (w ramach jednej transakcji finansującemu zwraca się cała inwestycja kapitałowa)

Odmiany umowy leasingu z pełną amortyzacją:

• Umowa bez opcji kupna – leasingobiorca zwraca przedmiot po zakończeniu umowy

• Umowa z opcją kupna – leasingobiorca ma możliwość nabycia przedmiotu po zakończeniu po niskiej cenie ustalonej w pierwotnej umowie

• Umowa z opcją przedłużenia leasingu – leasingobiorca ma zapewnione prawo do przedłużenia umowy leasingu po zakończeniu podstawowego okresu transakcji

1. Leasing z niepełną spłatą kapitału (umowa z częściową amortyzacją)

   • Zazwyczaj leasing operacyjny

   • Suma opłat pokrywa jedynie część nakładów poniesionych przez finansującego

   • Finansujący w celu odzyskania pełnych nakładów poniesionych na zakup dobra:

1. Kontynuuje umowę leasingu z dotychczasowym korzystającym

2. Zawiera kolejne umowy z innymi podimotami

3. Sprzedaje przedmiot.

Typy umów leasingu z częściową amortyzacją:

1. Z częściową amortyzacją i prawem leasingodawcy do złożenia oferty sprzedaży. Jeżeli strony nie zamierzają przedłużyć umowy, to leasingodawca może zaoferować leasingobiorcy kupno przedmiotu leasingu po ustalonej cenie, a leasingobiorca jest zobowiązany do kupna przedmiotu.

2. Z częściową amortyzacją i prawem leasingobiorcy do udziału w nadwyżce. Po upływie okresu obowiązywania umowy przedmiot leasingu jest przez leasingodawcę sprzedawany w drodze przetargu.

3. Rozwiązanie za wypowiedzeniem. Leasingodawca zapewnia leasingobiorcy prawo do wypowiedzenia umowy w określonym momencie, pod warunkiem, że ten zagwarantuje odzyskanie niezamortyzowanej części wartości przedmiotu leasingu.

Wykład 3

07.03.2013

Klasyfikacja leasingu z punktu widzenia korzyści w podatku dochodowym

1. Leasing podatkowy – korzystający przy leasingu operacyjnym odlicza wszystkie wydatki związane z leasingiem w koszty uzyskania przychodu, przy leasingu finansowym tylko odsetki w ramach rat kapitałowo-odsetkowych. Ustawodawca nie określił jednak, jak dokonać podziału raty leasingowej na spłatę wartości początkowej i „nadwyżkę” podlegającą opodatkowaniu.

2. Leasing lombardowy

   1. Wartość wpłaty początkowej wynosi 30-50% wartości przedmiotu

   2. Obniżone wymagania w stosunku do leasingobiorcy

   3. Prosta procedura zawarcia umowy

3. Leasing norweski

   1. Opłata wstępna jest równa bądź zbliżona do sumy wszystkich opłat z tytułu zawartej umowy, a miesięczne czynsze leasingowe nie występują bądź mają symboliczną wartość.

   2. Możliwość odpisania calej kwoty leasingu w koszty uzyskania przychodu ograniczając podatek dochodowy

   3. W Polsce niedozwolony.

Klasyfikacja leasingu z punktu widzenia przedmiotu

1. Leasing nieruchomości – wynajem nieruchomości gruntowych, budynków, urządzeń przemysłowych, obiektów handlowych, usługowych

2. Leasing ruchomości – wynajmowanie przedmiotów, które mogą być wykorzystane ekonomicznie odrębnie (dobra inwestycyjne i konsumpcyjne)

3. Leasing wartości niematerialnych i praw

4. Leasing personelu – postawienie do dyspozycji pracowników na określony w umowie okres.

Leasing tenencyjny

• Polski odpowiednik występującego w innych krajach leasingu nieruchomości.

• Umowy leasingu nieruchomości dotyczą dóbr o znacznej wartości, zawierane są na długie okresy (do 30 lat), wymagają stabilnego ustawodawstwa (zwłaszcza podatkowego) oraz zaangażowania znacznych kapitałów.

• W Polsce zastosowano połączenie dzierżawy i leasingu.

• W transakcji występują 3 strony: właściciel rzeczy, finansujący i korzystający.

• Strony zawierają umowę tenencji wiążącą wszystkie strony, na którą składają się umowy użytkowania i leasingu tenencyjnego.

• Właściciel nieruchomości przekazuje prawo jej użytkowania firmie leasingowej, a ta oddaje przedmiot transakcji w leasing (zwykle operacyjny) firmie wskazanej przez właściciela rzeczy.

• Pozwala to na uniknięcie kosztownej i skomplikowanej procedury kupna i sprzedaży nieruchomości.

Schemat transakcji leasingu tenencyjnego

Podział leasingu ze względu na charakter przedmiotu

1. Leasing dóbr oznaczonych co do tożsamości, niekiedy jako leasing dóbr unikalnych, produkowanych niekiedy na specjalne zamówienie korzystającego. Po zakończeniu umowy tylko korzystający może w sposób opłacalny używać przedmiotu.

2. Leasing blankietowy – dobra stanowiące przedmiot leasingu są określone tylko co do gatunku, z podaniem ich ogólnej wartości.

Leasing rewolwingowy

Leasing ruchomych dóbr inwestycyjnych może mieć charakter cykliczny – w czasie trwania umowy następuje wymiana w ustalonych terminach rzeczy na nowe.

Leasing personelu

• Leasing personelu (pracowniczy) opiera się na Ustawie o zatrudnieniu pracowników tymczasowych

• Leasing personelu prowadzony jest przez agencje pracy tymczasowej

• Pracownik agencyny (tymczasowy) może pracować dla jednej firmy przez 18 miesięcy w ciągu kolejnych 36 (miesięcy).

Liczba pracowników tymczasowych w Polsce (w tys.)

2009: 379

2010: 440

2011: 490

2012?

[dynamiczny wzrost]

Statystyka leasingu personelu

• Liczba agencji pracy tymczasowej: 3,5 tys.

• Wydatki na pracę tymczasową w 2012 r.: 2,8 mld zł

• Liczba pracodawców korzystających z pracowników tymczasowych w 2012: 13 tys.

• Główne branże korzystające z pracowników tymczsowych: motoryzacja, maszynowa, spożywcza, logistyczna, farmaceutyczna, służba zdrowia, lotniska, banki.

• Wiele firm wprowadza strukturę zatrudnienia: ok. 80% pracownicy stali i ok. 20% tymczasowi, w celu zabezpieczenia się przed wahaniami koniunktury.

• Udział pracowników tymczasowych w Polsce w zatrudnieniu ogółem 0,5%, średnia europejska 1,5%.

Leasing konsumencki (prywatny)

• Umowa zawierana z osobą fizyczną, dobra udostępniane na potrzeby osobiste, gospodarstwa domowego.

• Może mieć formę leasingu otwartego – korzystającemu udostępnia się swoisty kredyt wyznaczony kwotą zobowiązań oraz ograniczonym katalogiem towarów, które można wziąć w leasing.

• Leasing konsumencki traktowany jest jako alternatywa dla kredytu bankowego.

Słaby rozwój w Polsce:

• Osoba nieprowadząca działalności gospodarczej nie może dokonywać odpisów amortyzacyjnych

• Bariera psychologiczna związana z faktem, że leasing umożliwia jedynie korzystanie z przedmiotu, a nie daje własności

Nowe regulacje ustawowe

Od 01.07.2011r. nowe zasady rozliczania leasingu konsumenckiego:

• Leasing jest neutralny pod względem podatkowym: nie płaci się żadnego podatku, ani nie odlicza kosztów.

• Umowy zawierane na dowolny okres z opcją zakupu przedmiotu leasingu bądź bez takiej opcji.

• Przedsiębiorcy (finansujący) oferujący leasing nie zaliczają do swojego przychodu części stanowiącej spłatę wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych przez co zmniejszają się ich obciążenia podatkowe, co powinno prowadzićdo obniżki cen usług leasingowych.

Udział leasingu konsumenckiego w leasisngu nieruchomości

Polska – 1%

Zalety leasingu konsumenckiego na tle zakupu w oparciu o własne środki bądź innych form finansowania:

• Możliwość zaoferowania dodatkowych usług, np. serwisowych, ubezpieczenia.

• Możliwość wymiany co pewien czas użytkowanego sprzętu na nowy.

• Łączny koszt leasingu możę być niższy niż np. kredytu, gdyż leasingodawcy współpracując z dostawcami dostają upusty.

• Firmy leasingowe mogą wynegocjować korzystniejsze warunki ubezpieczenia przedmiotów niż indywidualny klient.

• Leasing nie wymaga stosowania dodatkowych zabezpieczeń prawnych.

• Leasing jest związany z mniejszymi formalnościami niż kredyt.

Klasyfikacja leasingu z punktu widzenia zakresu dodatkowych nakładów i usług

1. Leasing pełny – nakłady na konserwacje, przeglądy, naprawy, remonty, ubezpieczenia, itp. Ponosi leasingodawca (np. samochody wraz z kierowcami)

2. Leasing czysty – dodatkowe nakłady związane z eksploatacją ponosi leasingobiorca (korzystający)

3. Leasing mokry – dodatkowe usługi świadczone przez leasingodawcę, np. wynajem pracowników, szkolenia w obsłudze

4. Leasing suchy – bez dodatkowych usług ze strony leasingodawcy.

Leasing zwrotny

• Leasingobiorca sprzedaje dobra ekonomiczne, których jest właścicielem firmie leasingowej, aby je potem od tej firmy wynająć.

• Przedmiotem leasingu zwrotnego są z reguły nieruchomości, ale takżę przedmioty ruchome o większej wartości.

• Sprzedaż elementów majątku przedsiębiorstwa uwalnia kapitał pieniężny, który może być przeznaczony na dowolne cele.

• Negatywne strony leasingu zwrotnego:

  • zapotrzebowanie na środki płynne dla regulowania rat leasingowych,

  • ogranicza możliwość dokonania zamiany dobra będącego przedmiotem leasingu,

  • Powoduje wysokie koszty.

Supples leasing – odmiana leasingu zwrotnego – właściciel sprzedaje swoje środki trwałe firmie leasingowej, a następnie przejmuje je od niej w leasing, jednak nie korzysta z nich, lecz użycza ostatecznemu użytkownikowi.

Leasing w Europie

• Wartość środków przekazanych w leasing w Europie w 2012 r.: 355 mld euro.

• Udział aktywów oddanych w leasing w Polsce w wartośći aktywów oddanych w leasing w Europie: 2,7%

• Wartość aktywów oddanych w Niemczech, W. Brytanii i Włoszech w łącznych aktywach w Europie: 45%

• Struktura leasingu ruchomości i nieruchomości: Polska 95,4% + 4,6%, Europa 90% + 10%

Wartość leasingu w mld zł

• 2011: Rynek ruchomości 29, rynek nieruchomości 2

• 2012: b. podobnie

Łączna wartość: 30-31

Relacja aktywów oddanych w leasing do PKB

• 2010 - 2,5%

• 2011 - 2,6%

• 2012 - 2,5%

Udział leasingu nieruchomości w inwestycjach w Polsce (%)

• 2010 - 12%

• 2011 - 11%

• 2012 - 10%

Udział leasingu ruchomości w inwestycjach w polsce:

• 2010 - 23,5%

• 2011 - 22,5%

• 2012 - 21,6%

Znaczenie leasingu w finansowaniu inwestycji w nieruchomości:

• Udział leasingu w finansowaniu inwestycji (ogółem) w Polsce w 2012 r. wyniósł 10%

• Średnia europejska – 13%

• Łączna wartość należności leasingowych na koniec 2012 r.: 61,4 mld zł – nieznacznie mniejsza od salda kredytów inwestycyjnych udzielonych przez banki przedsiębiorstwom: 79,1 mld zł.

Największa firma na rynku nieruchomości

Firma leasingowe	Wartość udzielonego finansowania w mln zł	Grupa kapitałowa w banku
Europejski Fundusz Leasingowy	?	?

Struktura rynku w leasingu

• 52,9% - środki transportu drogowego

• 29% - Maszyny i urządzenia przemysłowe

• 4,6% - nieruchomości

• Reszta – inne

Struktura rynku nieruchomości:

• 60% - obiekty handlowe i usługowe

• 27% - budynki przemysłowe

• 4% - hotele i obiekty rekreacyjne

• 2% - obiekty biurowe (duży spadek)

• 7% - inne

Firmy leasingowe

• Działalność leasingową prowadzi 66 podmiotów, w tym dla:

• 20 jest to jedyna działalność

• 39 dominująca działalność

• 7 dodatkowa działalność.

• 28 firm jest kontrolowanych przez zagranicznych udziałowców (głownie spółki zależne od banków).

• Silna koncentracja rynku: 4 firmy mają około 70% w ujęciu wartościowym i 82% w ujęciu ilośćiowym (ilość zawartych umów).

Leasingobiorcy i umowy

Liczba leasingobioprców: 300 tys, w tym:

• 200 tys korzystało z leasingu finansowego

• 100 tys z foperacyjnego

80% wartości umów przypada na leasing finansowy. Umowy najczęściej zawierane na 2-5 lat.

Średnia wartość umów: 110 tys.zł

Powszechnie wykorzystywano możliwość wykupu leasingowanych przedmiotów po zakończeniu umowy leasingu.

Umowy na rynku nieruchomości

• Średnia wartość umów

  • 2012: 6,7 mln zł (w l. 2004-2009: 14,8 mln)

  • Liczba umów w 2012: 187 (2011: 239)

• Czas trwania umowy: 100-150 miesięcy

Podmioty uczestniczące w leasingu

Leasing jest operacją handlową, na którą składa się wiele aktów prawnych i zdarzeń.

1. Leasingobiorca (przedsiębiorstwa, instytucje, konsumenci)

2. Leasingodawca (spółka zależna przedsiębiorstw, spółki zależne banków, niezależne firmy leasingowe)

3. Podmiot dostarczający przedmiot umowy – producent, firma handlowa, dealer. Leasingodawca kupuje od niego przedmiot późniejszej umowy. Dostawca wybierany jest przez leasingobiorcę i na niego leasingodawca ceduje prawa zw. Z gwarancją bądź rękojmią.

4. Banki – wspiera kapitałowo leasingodawcę, który musi nabywać wiele dóbr oddawanych w leasing, np. wykupując przyszłe należności z tyt. Zawartych umów leasingu.

5. Zakłady ubezpieczeń – ubezpieczenie przedmiotu umowy na wypadek pożaru, kradzieży, zniszczenia jest istotne zwłaszcza dla leasingobiorcy, ponieważ uszkodzenie bądź utrata przedmiotu umowy nie zwalnia go z konieczności płacenia pozostałych rat leasingowych

Możliwości ubezpieczenia:

1. Leasingodawca sam ubezpiecza przedmiot

2. Leasingodawca ubezpiecza przedmiot i wlicza składkę w ratę leasingową

6. Poręczyciele leasingobiorcy – w przypadku nie spełnienia przez klienta wymagań co do zdolności kredytowej konieczne jest włączenie podmiotu trzeciego zobowiązującego się do przejęcia długu leasingobiorcy w przypadku jego niewypłacalności.

Zalety leasingu

1. Możliwość pełnego sfinansowania inwestycji w oparciu o środki obce przy braku innych źródeł kapitału

2. Duża elastyczność finansowania ze względu na wielość rodzajów leasingu – przedmiotem umowy może być w zasadzie dowolny rodzaj dóbr, możliwość dostosowania umów do indywidualnych potrzeb.

3. Zwiększenie płynności środków obrotowych przedsiębiorstwa – przeznaczenie zwolnionej części kapitału obrotowego na inne cele.

4. Możliwość uzyskania finansowania bez dodatkowych zabezpieczeń.

5. Krótkoterminowe umowy leasingowe umożliwiają szybkie dostosowanie do postępu techniczno-ekonomicznego.

6. Raty leasingowe stanowią jasną podstawę do kalkulacji kosztów.

7. Korzyści podatkowe – wydatki związane z leasingiem zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów.

8. Możliwość korzystania z usług dodatkowych.

Wady leasingu

1. Relatywnie wysokie koszty bieżące.

2. Dotkliwe skutki nieterminowego regulowania przez korzystającego rat leasingowych, do rozwiązania umowy włącznie.

3. Brak możliwości rezygnacji z wynajmu przedmiotu w okresie podstawowym – ryzyko zmian sytuacji rynkowej, technicznego zestarzenia przedmiotu.

4. Brak możliwości dokonania zmian technicznych przedmiotu, miejsca jego lokalizacji.

5. W przypadku utraty leasingowanej rzeczy istnieje obowiązek zapłaty kolejnych rat.

6. Możliwość wystąpienia niejasności prawnych odnoszących się do leasingu.

Wykład 4

14.03.2013

Faktoring

Geneza faktoringu

• Pierwsze udokumentowane zastosowanie faktoringu w koloniach amerykańskich w XVII w. – zaliczkowanie płatności dla kolonistów wysyłających towary do W. Brytanii przez faktorów.

• Nowoczesna forma faktoringu rozwinęła się w latach 20. XX wieku w branży tekstylnej w USA.

• Na kontynencie europejskim faktoring pojawił się w latach 50. (pomoc dla Europy w ramach planu Marshalla), a rozwinął się na szerszą skalę w latach 60. XX w.

• W Polsce quasi-faktoringowe transakcje pojawiły się w 1990 r., a wyraźny rozwój faktoringu od 2001 r.

Pojęcie faktoringu

• Faktoring jest instrumentem finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa przez wyspecjalizowaną firmę bądź bank.

• Faktoring polega na zakupie od przedsiębiorstwa przez firmę faktoringową krótkoterminowych wierzytelności z tytułu dostaw towarów i usług i przekazaniu na jego konto gotówki w kwocie stanowiącej większą część odkupionych należności.

• Faktoring jest instrumentem szczególnie przydatnym dla małych i średnich firm, które nie mają zabezpieczeń bądź krótko działają na rynku.

• Faktoring jest instrumentem przeznaczonym dla firm, które posiadają wierzytelności z tytułu dokonywanych cyklicznie dostaw towarów bądź usług, przy czym terminy płatności tych wierzytelności są odroczone (firmy udzielają kredytów kupieckich swoim odbiorcom).

Konwencja Ottawska

Konwencja UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym i międzynarodowym leasingu finansowym z maja 1988 r.

W konferencji uczesniczyło 55 państw, ale tylko 14 stało się sygnatariuszami.

Faktoring - polega na nabyciu przez faktora od dostawcy jego wierzytelności i zobowiązaniu się przez faktora do świadczenia na rzecz dostawcy co najmniej dwóch spośród następujących czynności:

• Finansuje bezsporne i wymagalne należności

• Prowadzenie rozliczeń związnych z wierzytelnościami

• Dokonywanie inkasa i windykacji wierzytelności

• Przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika.

Struktura światowego faktoringu (%)

• Europa – 60,4

• Azja – 25,3

• Ameryka Płn. I Płd. – 10,3

• Australia – 2,9

• Afryka – 1,1

Udział faktoringu w PKB (%)

• Francja – ok. 6,5%

• Średnia dla Europy – ok. 9%

• W. Brytania – 13%

• Włochy – 10%

• Polska – ok. 4%

• Słowacja – 1%

Rynek faktoringu w Polsce – w mld zł

• 1997 – blisko 0

• …

• 2009 – 50 mld zł

• 2010 – 63 mld zł

• 2011 – 81 mld zł

• 2012 – 100 mld zł

• 2013* - 112 mld zł

Ilościowa charakterystyka obrotów firm faktoringowych

Wyszczególnienie	2010	2011	2012
Liczba klientów	3210	4100	4700
Liczba dłużników	41600	81653	89200
Liczba sfinansowanych faktur	3,2 mln	3,7 mln	3,8 mln

Firmy korzystające z faktoringu

Firmy o obrotach z faktorem:

• Do 5 mln zł: 68%

• 5-100 mln zł: 30%

• Pow. 100 mln zł: 2%

Podstawy prawne faktoringu

• W żadnym kraju umowa faktoringu nie jest oparta na unormowaniach prawnych wyższego rzędu

• Umowy faktoringowe zawierane są w oparciu o zasadę swobody zawierania umów (art. 353 (1) KC) z wykorzystaniem elementów umów kupna-sprzedaży i cesji wierzytelności (art. 509-518 KC).

• Umowy faktoringowe przewidują nabywanie krótkoterminowych, pieniężnych wierzytelności handlowych o charakterze bezspornym przez faktora przed terminem ich zapadalności za określonym wynagrodzeniem z przejęciem bądź bez przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika oraz świadczenie dodatkowych usług.

Charakter transakcji faktoringowej

• Z handlowego punktu widzenia faktoring jest transakcją trójstronną, w której uczestniczą:

  • Nabywca wierzytelności (faktor)

  • Dostawca towaru bądź usługi (faktorant)

  • Odbiorca towaru bądź usługi (dłużnik)

• Umowa faktoringowa ma charakter dwustronny i jest transakcją kupna-sprzedaży, która prowadzi do zmiany wierzyciela (miejsce zbywcy-faktoranta zajmuje faktor).

• Faktor nabywa prawa do transferowanej wierzytelności, nie przejmuje natomiast zobowiązań faktoranta (np. z tytułu rękojmi i gwarancji).

• Dłużnik nie ma wpływu na dojście do skutku umowy faktoringowej

• Nie dojdzie jednak do zawarcia umowy faktoringowej, jeżeli dłużnik w umowie z dostawcą zamieści klauzulę zakazującą sesji wierzytelności.

• Zawarcie umowy faktoringowej nie może doprowadzić do tego, że przelew wierzytelności spowoduje pogorszenie sytuacji dłużnika.

• Faktoring służy do finansowania działalności, ale pomiędzy faktorem a faktorantem nie powstaje jednak stosunek kredytowy.

• Firma faktoringowa może zarządać ustanowienia przez faktoranta zabezpieczenia umowy faktoringowej (cesja zwrotna, oświadczenie o poddaniu się egzekucji, weksel własny in blanco).

Opodatkowanie transakcji faktoringowej

• Faktoring nie ogranicza się do cesji wierzytelności, gdyż wówczas jako czynność cywilno-prawna byłaby przedmiotem opodatkowania od tej czynności cywilno-prawnej.

• Dla realizacji korzyści finansowych faktoring musi być usługą finansową (a w związku z tym objęty podatkiem VAT ze stawką „zwolniony”) – konieczność wykonania co najmniej dwóch usług.

Uczestnicy transakcji faktoringowej – faktorant

• Dowolny podmiot gospodarczy zajmujący się sprzedażą towarów bądź usług – najczęściej mała bądź średnia firma

• Do faktoringu nadają się zasadniczo wszystkie wierzytelności z wyjątkiem umów sprzedaży rzeczy przeznaczonych do użytku osobistego oraz takich, wobec których istnieje umowny bądź ustawowy zakaz rozporządzania na rzecz innych podmiotów.

• W praktyce wierzytelności sprzedawane w ramach faktoringu podlegają pewnym ograniczeniom:

  • Krótkoterminowe – od 2 tygodni do kilku miesięcy

  • Od stałych kontrahentów faktoranta

  • Wobec jednego dłużnika faktoranta nieprzekraczające pewnej części sumy wierzytelności.

Uczestnicy transakcji faktoringowej – faktor

1. Banki (19) – udział w obrotach: 40%

2. Firmy niebankowe (20) – udział w obrotach: 60%

   1. Należące do grup kapitałowych (11)

   2. Zależne od banków (8)

   3. Jednostka dominująca (1)

Wśród firm niebankowych w 14 większościowe udziały kapitału krajowego, a w 6 zagranicznego.

Najwięksi faktorzy w 2012 r.

Wartość wykupionych wierzytelności:

• Raiffeisen Bank 16,1 mld zł

• Pekao Faktoring 13 mld zł

• ING Commercial Finance 11,4mld zł

• Coface Poland Factoring 9 mld zł

• BRE Faktoring 7,2 mld zł

Silna koncentracja na rynku: na 5 największych podmiotów świadczących usługi faktoringowe przypadło 56% obrotów, przy czym największa firma miała 16% udziału w rynku.

Uczestnicy transakcji faktoringowej – dłużnik faktoringowy

• Podmiot zobowiązany do świadczenia pieniężnego z tytułu zakupionych towarów bądź usług

• Jest stroną transakcji, ale nie jest stroną umowy faktoringowej

• Po zawarciu umowy faktoringowej roszczenie wobec niego przechodzi z faktoranta na faktora.

Funkcje faktoringu

1. Funkcja finansująca – finansowanie działalności przedsiębiorstwa w drodze zaliczkowania przez firmy faktoringowe zakupionych od klientów faktur

2. Funkcja gwarancyjna – firmy faktoringowe przejmują od klientów ryzyko niezrealizowania wierzytelności (del credere)

3. Funkcja usługowa – firma faktoringowa bierze na siebie czynności związane ze ściąganiem wierzytelności oraz oferuje szereg usług dodatkowych.

Przebieg postępowania faktoringowego – faza wstępna

1. Badanie przez firmę faktoringową wiarygodności kredytowej klienta faktoringowego

   • Zdolność do podejmowania czynności prawnych

   • Sytuacja finansowa

   • Informacje o odbiorcach i współpracy między nimi

2. Badanie zdolności płatniczej i sytuacji majątkowej dłużnika faktoringowego

3. Zawarcie umowy faktoringowej.

Przebieg postępowania faktoringowego – faza zasadnicza

1. Przekazanie przez klienta firmie faktoringowej odpowiednich dokumentów: umów handlowych, potwierdzenia zobowiązań przez dłużnika, faktur

2. Przeprowadzenie przez faktora analizy wypłacalności dłużnika i podjęcie decyzji o nabyciu faktur oraz limicie kwoty przejmowanych wierzytelności

3. Zaliczkowanie w ramach przyjętych limitów zakupionych faktur w wysokości 80-90% wierzytelności

4. Skorzystanie przez klienta z zaliczki w dogodnym dla niego momencie

5. Skorzystanie przez klienta faktoringowego z pozostałych 10-20% po dokonaniu pełnej płatności przez dłużnika.

Dodatkowe usługi związane z faktoringiem

(konwencja UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym i międzynarodowym leasingu finansowym z 1988 r.)

• Inkaso należności objętych umową faktoringową

• Kierowanie upomnień do dłużników zalegających ze spłatą wierzytelności

• Okresowa ocena i monitorowanie stanu wypłacalności dłużników

• Windykacja należności

• Występowanie faktora w roli pośrendika w sporach między przedsiębiorstwem i dłużnikami.

• Prowadzenie ksiąg handlowych i finansowych faktoranta

• Gromadzenie danych statystycznych niezbędnych dla prawidłowej działalności przedsiębiorstwa

• Zbieranie informacji oraz danych mających znaczenie gospodarcze dla przedsiębiorstwa

• Świadczenie usług marketingowych

• Opracowywanie planów rozwoju przedsiębiorstwa

• Składowanie towarów, ich segregacja i ubezpieczenie

• Obsługa celna

• Organizowanie krajowych i zagranicznych agencji przedsiębiorstwa

• Udzielenie przedsiębiorstwu zaliczek i kredydów na zaspokojenie roszczeń kontrahentów.

Wykład 5

21.03.2013

Czynniki kalkulacji kosztów faktoringu

1. Koszty pozyskania pieniądza na sfinansowanie należności

2. Ryzyko związane ze standingiem finansowym faktoranta i jego odbiorców

3. Dodatkowe ryzyko związane z długością terminu płatności

4. Koszty przygotowania umowy

5. Koszty obsługi transakcji (monitorowanie, windykacja, itd.)

6. Koszty dodatkowych usług świadczonych na rzecz faktoranta.

Koszty faktoringu

W większości banków i firm faktoringowych występują 3 pozycje kosztowe:

1. Opłaty

2. Prowizje

3. Odsetki

Koszty faktoringu – opłaty

• Opłata (prowizja) przygotowawcza za:

  • Zbadanie wiarygodności kredytowej faktoranta i dłużnika

  • Rozpatrzenie wniosku, przygotowanie i zmianę umowy

  • Ustalenie i przedłużenie limitu finansowania

  • Sporządzanie wyciągów

  • Dokonywanie korekt bądź cesji zwrotnych

  • Prowadzenie monitoringu oraz dochodzenie wierzytelności

Opłata przygotowawcza płatna jest raz do roku – w praktyce wynosi 0,1% – 2%.

Opłaty za dodatkowe usługi związane z faktoringiem.

Koszty faktoringu – prowizje

• Prowizja operacyjna – wynagrodzenie faktora za administrowanie wierzytelnościami

Wysokość prowizji operacyjnej ustalana jest na podstawie wielkości obrotów faktoranta, średniej kwoty faktury, liczby i fluktuacji odbiorców, liczby reklamacji – stawki od 0,2% do 1%.

• Prowizja del credere – za przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika (faktoring pełny)

Zależy od koniunktury w branży, kwoty wierzytelności, liczby wierzytelności, kondycji finansowej klienta, terminu zapadalności długu, zabezpieczeń, opłat za ubezpieczenie transakcji.

Stawki od 0,2% do 0,4%.

• Prowizja z tytułu umowy o linię – za zobowiązanie się faktora do zawarcia w przyszłości umów faktoringowych.

• Prowizja z tytułu obsługi transakcji międzynarodowych – w rzeczywistości jest to wynagrodzenie faktora zagranicznego.

Koszty faktoringu – odsetki

• Odsetki dyskontowe – płacone przez faktoranta faktorowi za przekazane środki pieniężne od dnia skorzystania z zaliczki do dnia wpływu płatności od dłużnika.

Wysokość odsetek zależy od:

• Ryzyka niewypłacalności dłużnika

• Kosztów windykacji

• Okresu finansowania

• Wysokości stopy procentowej

• Wartości faktur

• Zakresu administrowania.

Obliczane jako stopa referencyjna bądź aktualna stawka WIBOR powiększona o marżę faktora (0,4 – 4%).

Łączny koszt usługi faktoringowej może dochodzić do 20% wartości faktury.

Rodzaje faktoringu – klasyczne rodzaje

1. Klasyfikacja ze względu na umiejscowienie ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika:

   • Faktoring właściwy (pełny)

   • Faktoring niewłaściwy (niepełny)

   • Faktoring mieszany

2. Klasyfikacja ze względu na moment otrzymania zapłaty za wierzytelność

   • Faktoring dyskontowy (przyspieszony)

   • Faktoring zaliczkowy

   • Faktoring wymagalnościowy

3. Klasyfikacja ze względu na sposób powiadomienia dłużnika o umowie

   • Faktoring otwarty (notyfikowany)

   • Faktoring półotwarty (półjawny)

   • Faktoring tajny (nienotyfikowany)

Notyfikacja – poinformowanie.

Faktoring właściwy (pełny)

1. Faktor przejmuje pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika bez prawa regresu, ale z wyłączeniem reklamacji towaru.

2. Faktor egzekwuje należność w terminie jej wymagalności we własnym imieniu i na własny rachunek.

3. Faktoring właściwy wiąże się z wyższymi kosztami, gdyż faktor uwzględnia ryzyko niewypłacalnośći dłużnika.

4. Faktoring właściwy realizuje wszystkie funkcje: finansującą, gwarancyjną, usługową.

5. Przedsiębiorstwo korzystające z faktoringu pełnego może traktować wypłaconą przez faktora zaliczkę jako ostateczne rozliczenie transakcji i wyksięgować należność z bilansu firmy.

6. Korzystanie z faktoringu pełnego sprawdza się, gdy przedsiębiorstwo nie prowadzi własnej oceny kontrahentów bądź są oni mocno zdywersyfikowani.

7. Nie każde przedsiębiorstwo może ubiegać się o faktoring pełny i nie dla każdego przeniesienie ryzyka niewypłacalności kontrahenta jest priorytetem.

Faktoring pełny ubezpieczony

1. Faktor ubezpiecza transakcję wykupując polisę, co przenosi ryzyko na ubezpieczyciela – obejmuje ono jednak z reguły jedynie przypadki upadłości bądź trwałej niewypłacalności dłużnika.

2. Składka ubezpieczeniowa płacona przez faktora podnosi cenę usługi o 0,2 – 0,4% wartości faktury.

3. Ubezpieczyciel ustala dla dłużnika limity, a możliwość modyfikacji usługi faktoringu jest w znacznej mierze ograniczona zapisami polisy.

4. Czasami przyznany przez firmę ubezpieczeniową limit transakcji jest niewystarczający na pokrycie całego salda należności – przedsiębiorca może przekroczyć limit na własne ryzyko.

5. Z faktoringu pełnego ubezpieczonego należy skorzystać, gdy nie jest dokładnie znana sytuacja finansowa kontrahentów lub pozyskiwani są nowi.

6. O wyborze rodzaju faktoringu decyduje też koniunktura gospodarcza – w okresie dekoniunktury rośnie ryzyko niewypłacalności i zainteresowanie faktoringiem pełnym.

Faktoring niewłaściwy (niepełny)

1. Ryzyko niewypłacalności dłużnika nie jest przejmowane przez faktora, a umowa faktoringowa nie pociąga za sobą tzw. skutków ostatecznych.

2. Faktor ściąga wierzytelność od dłużnika, ale na rachunek faktoranta, ale zaliczając ją na poczet „zaliczki” jakiej mu udziela.

3. W przypadku braku zapłaty od dłużnika musi jej dokonać faktorant zwracając pobrane kwoty wraz z kosztami.

4. Warunkiem powrotnego przeniesienia wierzytelności na faktoranta jest wykazanie niewypłacalności dłużnika (bezskuteczna egzekucja, upadłość).

1. Faktoring niepełny jest zalecany przedsiębiorstwom, które znają swoich kontrahentów, są w stanie ocenić związane z nimi ryzyko i są to podmioty wiarygodne, a faktoring chcą:

   • Wykorzystywać go jako narzędzie do zarządzania płynnością

   • Dostęp do dodatkowych usług

2. Faktoring niepełny jest tańszy i może pozwolić na szybkie uzyskanie pieniędzy:

   • Zlecenia nabywania wierzytelności upodabnia się do złożenia polecenia przelewu

   • Faktor przelewa środki po kilkunastu minutach od otrzymania zlecenia, a faktury i inne dokumenty są dostarczane później

   • Wymaga to jednak doboru przez faktoranta dłużników pod kątem dyscypliny płatniczej.

Faktoring mieszany

1. Łączy elementy faktoringu właściwego i niewłaściwego.

2. Faktor ustala limit kwotowy, do którego wykupuje wierzytelności w trybie faktoringu właściwego z przejęciem niewypłacalności dłużnika

3. Po przekroczeniu tego limitu faktor zastrzega sobie prawo przeniesienia ryzyka z powrotem na faktoranta.

Struktura obrotu faktoringowego

• Faktoring niepełny – 54%

• Faktoring pełny – 45%

• Mieszany – 1%

Faktoring dyskontowy (przyspieszony)

1. Faktorant przelewa wierzytelność na faktora i dostarcza mu faktury

2. Faktor przelewa należność z reguły w wysokości odpowiadającej całej kwocie wierzytelności pomniejszonej o dyskonto i prowizje.

3. Rozliczenie między faktorantem i faktorem następuje z góry w formie zdyskontowania wierzytelności za okres od dnia ich nabycia do dnia wymagalności.

4. W praktyce faktorant otrzymuje środki w wysokości około 90% wartości faktur, w zależności od wysokości dyskonta, prowizji i opłat za dodatkowe usługi.

5. Zaletą faktoringu dyskontowego jest otrzymanie przez faktoranta od razu całej kwoty, bez czekania na zapłatę przez dłużnika.

6. Wadą faktoringu dyskontowego jest to, że nie uwzględnia on konieczności ewentualnych rozliczeń z tytułu faktur korygujących, reklamacji, rabatów, upustów, itp.

Faktoring zaliczkowy

1. Stosowany w sytuacji:

   • Dobrej współpracy z faktorantem mającym jednak dłużnika systematycznie i umyślnie zalegającego z płatnościami

   • Podejmowania przez faktoranta współpracy z nowym, nieznanym kontrahentem.

2. Przez faktoring zaliczkowy faktor redukuje ryzyka związane z finansowaniem.

3. Po otrzymaniu faktur faktor przekazuje faktorantowi część kwoty wierzytelnośći w wysokości zależnej od wartości wierzytelności i terminu przewidywanego jej uregulowania przez dłużnika.

4. Zaliczka wynosi od 75% do 90% wartości wierzytelności, pozostała część stanowi dla faktora zabezpieczenie w formie kaucji.

5. Pozostała część kwoty jest wypłacana w momencie, gdy wierzytelność staje się wymagalna bądź dłużnik dokona zapłaty.

Faktoring wymagalnościowy

1. Płatność przez faktora na rzecz faktoranta następuje:

   • W terminie wymagalności wierzytelności

   • Po otrzymaniu zapłaty od dłużnika

2. W przypadku, gdy w okresie umowy faktoringowej występują różne terminy płatności wierzytelności, ustalany jest tzw. średni termin wymagalności oraz średni termin ich zapłaty.

3. Sens faktoringu wymagalnościowego sprowadza się do skorzystania z zestawu usług dodatkowych, takich jak: dokonywanie inkasa należności faktoranta, monitorowanie dłużników, itd. bez stosowania funkcji finansującej.

4. Faktorant ponosi przy tym faktoringu najniższe koszty, jedynie w postaci prowizji.

5. Z faktoringu wymagalnościowego korzystają przedsiębiorstwa niemające problemu z płynnością, ale mające do czynienia z nieterminowymi dłużnikami.

Struktura faktoringu

• Zaliczkowy – 56,2%

• Przyspieszony – 29,8%

• Wymagalnościowy – 14%

Faktoring z punktu widzenia sposobu informowania dłużnika

1. Faktoring otwarty – dłużnik jest bezzwłocznie informowany o zawarciu umowy faktoringowej, najpóźniej po dokonaniu cesji wierzytelności.

Poinformowanie dłużnika o dokonaniu cesji wierzytelności może nastąpić w drodze:

• Pisma poleconego wysłanego do dłużnika w dniu zawarcia umowy faktoringowej

• Informacji o dokonaniu cesji umieszczanej na każdej fakturze wystawianej dłużnikowi

Celem informowania jest jak najlepsze zabezpieczenie interesów faktora, poprzez uświadomienie dłużnikowi zmiany wierzyciela, co zmniejsza niepewność co do nieterminowego bądź niepewnego wywiązania się z długu.

Informację mogą przekazać faktor bądź faktorant.

Faktoranci obawiają się niekiedy, że poinformowanie dłużnika o sprzedaży wierzytelności może prowadzić do odbioru tej informacji jako oznaki słabości ekonomicznej.

Na faktoring otwarty przypada 97% obrotów.

1. Faktoring półotwarty – faktorant nie powiadamia swojego odbiorcy o zawarciu umowy faktoringowej.

Dłużnik dowiaduje się o zawarciu umowy faktoringowej w momencie wezwania go przez faktora do dokonania zapłaty.

W momencie wezwania do zapłaty faktor przekazuje dłużnikowi odpowiednie dane umożliwiające mu dokonanie płatności.

Posługiwanie się faktoringiem półotwartym ma na celu ochronę pozycji konkurencyjnej faktoranta i stosowane jest w sytuacji ewentualnego negatywnego odbioru cesji wierzytelności przez partnerów handlowych.

1. Faktoring tajny – dłużnik nie jest informowany o zawarciu umowy i przekazuje płatności na faktoranta.

Dłużnik dokonuje płatności na rzecz faktoranta, którego obowiązkiem jest przekazanie kwoty wierzytelności faktorowi.

Faktor finansuje faktoranta, natomiast ten zarządza wierzytelnościami we własnym zakresie i zabezpiecza się przed ryzykiem niewywiązania się dłużnika z zobowiązania.

Faktoring tajny nie występuje jako odmiana faktoringu pełnego, gdzie przeniesienie wyerzytelności związane jest z koniecznością poinformowania dłużnika.

Faktoring tajny jest w praktyce stosowany rzadko, ze względu na zwiększone ryzyko dla faktora – jeżeli już jest stosowany, to przez banki.

Faktoring międzynarodowy

Znaczenie faktoringu międzynarodowego:

1. Szybkie finansowanie działalności bieżącej przedsiębiorstwa.

2. Przejęcie przez firmę faktoringową ryzyka wypłacalności importera, stąd powinien to być faktoring pełny.

3. Skuteczne inkaso i zarządzanie wierzytelnościami przez faktora.

4. Zabezpieczenie eksportera przed ryzykami specyficznymi związanymi z handlem zagranicznym – ryzykiem kursowym, ryzykiem politycznym, ryzykiem systemu prawno-finansowego, ryzykiem transferu środków pieniężnych.

Faktoring międzynarodowy pośredni

• W transakcji uczestniczy dwóch faktorów: jeden z siedzibą w kraju eksportera, i jeden z siedzibą w kraju importera.

• Eksporter zwiera umowę przeniesienia wierzytelności z faktorem eksportowym.

• Faktor eksportowy zawiera umowę z faktorem importowym obsługującym dłużnika.

Faktorzy dzielą się zadaniami:

1. Faktor importowy bada zdolność kredytową importera i zajmuje się inkasowaniem należności

2. Faktor eksportowy dokonuje finansowania eksportera i zarządza wierzytelnościami.

Na podstawie oceny standingu dłużnika dokonanego przez faktora importowego, faktor eksportowy ustala limit finansowania faktoranta na podstawie wykupionych faktur.

W czasie trwania transakcji faktorzy dokonują rozliczeń między sobą.

Faktoring międzynarodowy z udziałem 2 faktorów

Wykład 6

04.04.2013

Faktoring międzynarodowy bezpośredni – eksportowy

• Zakupu faktur od faktoranta dokonuje faktor eksportowy mający siedzibę w tym samym kraju co eksporter.

• Faktor będzie przeprowadzał czynnośći windykacyjne na terenie kraju dłużnika, który może być dla niego mniej znany.

• Skuteczność współpracy w ramach faktoringu zależy od stopnia przygotowania faktora do działalności na obcym rynku.

Faktoring międzynarodowy bezpośredni – importowy

• Eksporter dokonuje przelewu wierzytelności na faktora mającego swoją siedzibę w kraju importera.

• Zaletą tego faktoringu jest lepsza skuteczność faktora działającego na znanym sobie rynku.

• Faktor eksportowy zazwyczaj nie dokonuje finansowania eksportera, ale zajmuje się inkasem i windykacją należności.

• Faktoring importowy pozwala importerowi na uwiarygodnienie się przed eksporterem, co pozwala uniknąć stosowania innych zabezpieczeń transakcji i kosztownych sposobów rozliczeń – akredytywy, gwarancji.

• Faktoring importowy jest uciążliwy dla przedsiębiorstw eksportujących do wielu krajów, gdyż wymagałby podpisania wielu umów.

Struktura obrotów faktoringu

Spadek znaczenia krajowego: 2005 2012: 91% 79%

Wzrost znaczenia eksportowego: 2005 2012: 6% 12%

Importowy: znaczenie marginalne: 2005: 3%, 2012: 2%

Rodzaje faktoringu – nowe rodzaje

Metafaktoring

• W transakcji występuje dodatkowy podmiot, np. bank

• Faktorant dokonuje cesji wierzytelności na bank, a ten zawiera umowę faktoringu z faktorem

• Występują zatem 2 umowy, a ryzyko niewypłacalności dłużnika rozkłada się między bank i faktora

• Stosowany, gdy przedsiębiorstwo chce utrzymać współpracę ze swoim bankiem, a ten nie oferuje usług faktoringowych

• Koszty odpowiednio wyższe od faktoringu tradycyjnego.

Faktoring zmodyfikowany

• Faktor powierza faktorantowi wykonywanie niektórych dodatkowych czynności, a sam sprawuje nadzór nad nimi

• Rozwój związany z upowszechnianiem się systemów informatycznych pozwalających na przenoszenie na faktoranata czynności wykonywanych uprzednio przez faktora

• Faktorzy skupiają się na przejęciu ryzyka i ściąganiu wierzytelności oraz nadzoru nad przebiegiem transakcji

• Koszty odpowiednio niższe od faktoringu tradycyjnego.

Faktoring powierniczy

• Bank obsługujący faktoranta upoważnia faktora do wykonywania na jego rzecz usług faktoringowych oraz ściągania od dłużników oznaczonych wierzytelności.

• Faktor nie przejmuje na siebie ryzyka niewypłacalności dłużnika.

• Pełni jedynie funkcję usługową związaną z powierniczym zarządzaniem wierzytelnościami przedsiębiorcy

• Faktor działa na rzecz banku, a nie dostawcy.

Honorarium faktoring

• Faktor na mocy zawartej umowy nabywa wierzytelności bez przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika, wypłaca klientowi zaliczkę, a pozostałą część zobowiązuje się przekazać po zainkasowaniu należności od dłużnika.

• Funkcje faktora ograniczają się do czynności inkasowych, nie świadczy on żadnych dodatkowych usług.

• Jest to factoring niepełny, zaliczkowy i jest stosowany w odniesieniu do wierzytelności takich jak: honoraria lekarzy, adwokatów, notariuszy i architektów.

Faktoring leasingowy

• Instrument o charakterze hybrydowym.

• Stwarza możliwość sprzedaży wierzytelności leasingowych, a uzyskane w ten sposób środki pozwala przeznaczyć na finansowanie kolejnych transakcji leasingowych.

Refaktoring

• Faktor sprzedaje wierzytelność handlową, którą sam zakupił na podstawie umowy faktoringowej.

• Występuje w postaci transakcji jednorazowej bądź umowy o stałą współpracę.

• Może mieć zarówno formę faktoringu pełnego jak i niepełnego.

• Kolejny nabywca, czyli refaktor, kupuje zarówno wierzytelność, jak i usługi dodatkowe oferowane przez pierwotnego faktora.

Faktoring odwrotny (finansowanie łańcucha dostaw, finansowanie dostawców)

• Faktor podpisuje umowę z odbiorcą (klientem instytucji faktoringowej jest odbiorca a nie dostawca)

• Przedmiotem umowy dla faktoranta są zobowiązania klienta

Realizacja - wariant I:

• W momencie otrzymania dostawy za towary bądź usługi klient przekazuje faktorowi faktury dostawców

• Faktor dokonuje zapłaty dostawcy na długo przed terminem płatności

• Klient (odbiorca) w ustalonym w umowie terminie spłaca bankowi zaciągnięty dług powiększony o prowizję.

Realizacja – wariant II:

• Faktor może zapłacić dostawcy w wymaganym terminie, a odbiorcy wydłużyć okres spłaty długu o np. 30 bądź 60 dni. W efekcie firma nie musi zaciągać kredytu na poprawę swojej płynności.

Rodzaje faktoringu – nowe rodzaje

Zalety:

• Dostawca uzyskuje możliwość natychmiastowego otrzymania zapłaty za dostawę

• Odbiorca może wynegocjować w zamian za natychmiastową płatność lepsze warunki zakupu towarów

• Odbiorca, który natychmiast reguluje swoje zobowiązania jest lepiej postrzegany na rynku niż inni kontrahenci – korzystający z kredytów kupieckich

• Odbiorca uzyskuje dłuższe terminy zapłaty za dostawę, a przez to poprawia płynność bez zaciągania zobowiązań.

Korzystający z faktoringu odwrotnego:

• Przeznaczony dla firm, które mają w portfelu duże kontrakty w dalszej przyszłości, a ich sytuacja finansowa nie pozwala zrealizować inwestycji pod te zamówienia

• W praktyce firmy większe o obrotach powyżej 5 mln:

  • Duże międzynarodowe podmioty z sektora dóbr szybko zbywalnych

  • Sieci handlowe

  • Przedsiębiorstwa prowadzące działalność międzynarodową

  • Przedsiębiorstwa kooperujące z firmami skłonnymi dać większy rabat, aby nie zaciągać kredytu na sfinansowanie przyznanego terminu płatności

  • Przedsiębiorstwa, które pracują jako zleceniodawcy dla JST, które w praktyce płacą im po 120 dniach

Oferenci: banki i firmy faktoringowe należące do grup bankowych.

Warunki dostępu do usługi:

• Niestandardowość struktury finansowania polega na tym, że stosuje się w niej ocenę kondycji finansowej i zdolności kredytowej kupującego (sponsora takiego programu finansowania dostawców), czyli odwrotnie niż w typowym faktoringu.

Ryzyko:

• Ryzyko dla faktora dość wysokie, gdyż de facto finansuje jeden podmiot, w imieniu którego dokonuje płatności na rzecz jego dostawców

• Z tego względu usługa jest dostępna dla dużych firm o dobrej kondycji finansowej

• Faktorzy wymagają zabezpieczeń typu weksel bądź bankowy tytuł egzekucyjny.

Koszty faktoringu odwrotnego:

• Prowizja od faktury zależna od terminu płatności – dla faktur z 30 - dniowym terminem płatności 0,2 – 0,3%, dla 120 – dniowych 0,5 – 0,8%

• Odsetki od wartości udzielonego finansowania podawane w skali roku, a rozliczane proporcjonalnie do okresu finansowania – stawka WIBOR oraz stała marża zależna od kondycji finansowej firmy (np. 2%)

• Jednorazowa prowizja przygotowawcza zależna od wysokości limitu finansowego przyznanego przez faktora (im wyższy limit, tym niższa prowizja), w ramach którego opłaca on faktury wystawione przez dostawców klienta (0,2 – 1,5%)

Opłacalność faktoringu odwrotnego:

• Upusty u dostawców za szybką płatność wynoszą 2 – 4%, a koszty faktoringu (prowizja i odsetki) nie mogą przekroczyć 2%

• Faktoring odwrotny może stać się finansowaniem bezkosztowym

Wykład 7

11.04.2013

[Zajkowski - zastępstwo]

Będzie jedno pytanie na egz z tego.

Cel: przybliżenie problematyki i percepcji finansowania sektora przedsiębiorstw sektora MSP w Polsce.

Przedsiębiorstwa w Polsce.

2011: 3.869.897 podmiotów

95%: 0-9 osób

4%: 10-49

0,76%: 50 – 249

0,10%: 250-999

0,02%: 1000 i więcej

Udział sektora MSP w sektorze podmiotów gospodarczych: ponad 99%.

Sektor MSP w Polsce to:

• Około 3,85 mln firm (1,9 mln niefinansowych) zatrudniających do 250 pracowników.

• Stanowi to 99,8% wszystkich firm działających w Polsce

• Sektor MSP zatrudnia ¾ Polaków

• Wytwarza 67% PKB

• 70% – 81% firm z sektora MSP nie korzystała z zewnętrznego finansowania.

Warunki do prowadzenia firmy w Polsce – paradygmaty

• Polityka banków i private equity

  • Banki, fundusze traktują MSP jak korporacje i wymagają od nich tego samego co od korporacji

  • Oferty niedostosowane do potrzeb MSP

  • Zła reputacja sektora finansowego wśród przedsiębiorców i narastający lęk przed praktykami tego sektora

  • Brak wiedzy na temat różnych możliwości

• Klątwa średniego kraju

  • Za mały, żeby posiadać imperialny gen ekspansji, wystarczająco duży, żeby tylko z niego żyć.

• Otoczenie prawno-instytucjonalne

  • Polska ma bardzo złe otoczenie prawno – instytucjonalne

  • Najgorzej jest oceniany system podatkowy oraz sądownictwo. Wg międzynarodowych instytucji (World Bank, Heritage Funtation) w obu tych dziedzinach jesteśmy poza pierwszą setką. A ogólnie w rankingach wolności gospodarczej plasujemy się na 50 – 70 miejscu na świecie.

  • Z tego powodu wielu przedsiębiorców nie chce rozwijać swoich firm bojąc się wysokich pozapłacowych kosztów pracy i problemów prawnych

• Dziedzictwo komunistycznej biedy

  • Nikt nie wierzył, że będzie miał to, co ma i jest zadowolony.

Warunki do prowadzenia firmy w Polsce w ocenie firm z sektora MŚP

2/3 mówią że warunki są trudne i bardzo trudne.

Dostęp do wybranych źródeł finansowania MSP

• Kredyt: 74% (przeciętna łatwość pozyskania)

• Leasing: 43% (raczej łatwo pozyskiwany)

• Dotacja UE: 25% (raczej trudno uzyskiwalne)

• Pożyczka: 22%

• Factoring: 5%

• Dotacja rządowa: 3%

• Pozyskanie inwestora zewnętrznego: 2%

• Emisja obligacji: 1%

• Inne: 6%

Wysokie

Poziom ryzyka

Inwestycyjnego

dla inwestora

Niskie

Zasiew start wczesny wzrost dojrzałość

Anioły biznesu – firmy inwestujące w młode, dobrze rokujące firmy.

Bariery w korzystaniu z finansowania

• Zbyt duża biurokracja: 25%

• Skomplikowane i czasochłonne procedury: 21%

• Zbyt wysokie wymogi do spełnienia: 18%

• Wymóg posiadania zabezpieczenia: 13%

• Zbyt wysokie koszty: 13%

• Konieczność sporządzenia wielu dokumentów: 11%

• Brak informacji i wiedzy i finansowaniu: 9%

• Obawa przed trudnościami ze spłatą: 6%

• Ograniczenia prawne: 5%

• Inne: 5%

• Konieczność zainwestowania własnych środków: 4%

• Brak barier: 1%

• Brak potrzeby: 1%

Finansowanie nie jest barierą rozwoju

• Skomplikowane procedury – 35% (Lubelskie: 24%, max: Podkarpackie – 48%)

• Niejasne prawo – 33% (Lubelskie: 40%, max: Lubuskie 50%)

• Zły system podatkowy – 29% (lubelskie: 60% - max)

• Wysokie koszty pracy – 16%

• Wysokie koszty finansowania – 14%

• Brak dostępu do finansowania – 11%

Wiedza MSP o zewnętrznych źródłach finansowania

• Kredyt: wiem niemal wszystko, wiem dużo – razem 80%, 20% - wiem trochę/niewiele

• Leasing: wiem niemal wszystko, wiem dużo – razem 72%, reszta wiem trochę/niewiele

• Fundusze unijne: wiem niemal wszystko, wiem dużo – 35%, jw.

• Środki z MIF: wiem niemal wszystko, wiem dużo – 19%, jw.

Im ludzie więcej wiedzą, tym chętniej korzystają z danych narzędzi.

Obejrzeć film Rejs – wypić piwo.

Wiedza MSP o zewnętrznych źródłach finansowania (woj. Lubelskie)

• Kredyt: 84%

• Pożyczka: 41%

• Leasing: 26%

• Środki/dotacje/fundusze UE: 22%

• Poręczenie: 12%

• Factoring: 11%

• Emisja PW: 2%

• Anioł Biznesu/Venture Capital: 1%

• Inne: 8%

• Żadne: 6%

Ocena zewnętrznych źródeł finansowania (woj. Lubelskie – skala 0-3)

• Kapitał własny: 2,25

• Kredyt/pożyczka bankowa: 2,06

• Leasing: 1,62

• Pożyczka od osób prywatnych: 1,44

• Ulgi, preferencje i zwolnienia podatkowe: 1,12

• Dotacja ze środków UE, duży inwestor instytucjonalny, emisja obligacji, pożyczka z funduszu pożyczkowego, inne dofinansowanie w ramach pomocy publicznej, Faktoring: minimalnie poniżej 1 (~0,90)

Informacje potrzebne do podjęcia decyzji o finansowaniu

• Warunki do spełnienia: 36%

• Procedury, dokumenty: 26%

• Cel finansowania: 18%

• Opłaty i prowizje: 17%

• Forma finansowania: 14%

• Korzyści z finansowania: 14%

• Korzyści z finansowania: 8%

• Szczegółowe informacje: 7%

• Inne: 4%

• Brak potrzeby: 35%

Akt konsensualny.

Pomoc instytucji przy uzyskaniu finansowania:

• Informacje o możliwościach: 26%

• Uproszczenie wymogów formalnych: 18%

• Uproszczenie procedur: 17%

• Pomoc w przygotowaniu dokumentów: 14%

• Zmniejszenie liczby dokumentów: 7%

• Szkolenia, obniżenie kosztów, złagodzenie zabezpieczeń: ~5%

• Dobre wyniki firmy, brak problemów: 1%

Przeciętny przedsiębiorca chce iść na łatwiznę, chce żeby wszystko zostało zrobione za niego.

Leasing i kredyt – porównanie znaczenia w przemyśle - % respondentów, którzy zadeklarowali, że korzystali z danego źródła finansowania

• 2005: Kredyt 39,6%, Leasing 18,9%

• 2007: 39,1%, 25,6%

• 2011: 34,2%

Budownictwo:

Odsetki są bardziej zbliżone do siebie.

Churchill: Sukces polega na tym, by iść od porażki do porażki nie tracąc entuzjazmu.

Przeżywalność przedsiębiorstw

• Wyraźny wzrost przeżywalności przedsiębiorstw nastąpił od 2007 r.

• Wyższy wskaźnik przeżywalności dot. Przede wszystkim osób prawnych i firm zatrudniających pracowników

• Po 5 latach od uruchomienia firmy na rynku pozostaje ok. 30% firm.

Wykład 8

18.04.2013

Korzyści z faktoringu dla faktoranta

1. Przyspieszenie rotacji należności – otrzymanie pieniędzy przed terminem płatności – uwolniona gotówka zmniejsza lukę finansową i poprawia płynność

2. Możliwość lepszego planowania wpływów gotówkowych i wydatków – skuteczniejsze zarządzanie finansami

3. Ograniczenie ryzyka niewypłacalności dłużnika – przeniesienie ryzyka na faktora.

4. Mając zapewnioną płynność można zaoferować własnym dostawcom krótsze terminy płatności w zamian za dodatkowe rabaty i skonta

5. Dostępność faktoringu dla firm mających problemy z płynnością, przejściowe straty, zaległości w ZUS czy US

6. Poprawa struktury bilansu – sprzedaż wierzytelności w przypadku faktoringu pełnego skraca bilans i poprawia relacje do kapitału własnego – uzyskuje się lepsze wskaźniki i większą wiarygodność oraz zdolność kredytową

7. Oszczędność kosztów osobowych i rzeczowych – przeniesienie realizacji i ewentualnego dochodzenia należności na faktora

8. Finansowanie pod posiadane faktury przy minimalnych zabezpieczeniach dodatkowych

9. Dodatkowe usługi prawne i finansowe.

Korzyści z faktoringu dla dłużnika factoringowego

1. Uwiarygodnienie się w oczach dostawcy i poprawa relacji handlowych z dostawcą

2. Możliwość negocjacji z dostawcą wydłużonych terminów płatności

3. Możliwość uzyskania wyższych limitów kredytowych u faktoranta na kredyt kupiecki

4. Zwiększenie skali obrotów z dostawcą bez potrzeby ustanawiania na jego rzecz dodatkowych zabezpieczeń.

Faktoring czy kredyt

Często faktoring jest błędnie zaliczany do kredytów bankowych. Jest to błąd, wręcz jest to niezgodne z prawem.

Kredyt	Faktoring
Kredyt udzielany na ściśle określony cel	Środki otrzymane ze sprzedaży faktur można przeznaczyć na dowolny cel
Udzielany na określony okres i w określonej kwocie stanowiącej 50-80% wartości zabezpieczenia	Firma decyduje kiedy i w jakiej kwocie przekazać faktury do wykupu – wypłata 70-90% wartości wierzytelności
Do kredytów banki wymagają przedstawienia zabezpieczeń	W przypadku faktoringu zabezpieczeniem jest cesja wierzytelności i dodatkowo weksel
Kredyt wpływa na strukturę bilansu podwyższając pasywa (mniej korzystny obraz przedsiębiorstwa dla zewnętrznych kontrahentów)	Faktoring opiera się na należnościach klienta i jest usługą pozabilansową (nie ogranicza zdolności kredytowej)
Oczekiwanie na decyzję kredytową może być dość długie	Szybsza i nieskomplikowana procedura przyznawania limitu, w szczególności finansowanie przedsiębiorstw bez zdolności kredytowej
Banki udzielając kredytów na bieżące potrzeby nie przejmują ryzyka związanego z transakcjami handlowymi kredytobiorcy	Faktoring daje możliwość przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika
Kredyt spłaca przedsiębiorstwo	Zobowiązanie z tyt. Faktoringu spłaca kontrahent przedsiębiorstwa
Brak dodatkowych usług ze strony banku	Dodatkowe usługi faktora

Wady faktoringu

• Wyższa cena faktoringu w porównaniu z kredytem obrotowym

• Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest cyklicznie, a zabezpieczenie ustanawiane jest jednorazowo; natomiast faktor nieustannie kontroluje jakość portfela wierzytelności, co zwiększa jego pracochłonność.

Forfaiting

Pojęcie forfaitingu

• Forfaiting (z fr. A forfait) oznacza skup wierzytelności ryczałtem, całego pakietu zobowiązań reprezentujących określone przedsięwzięcie finansowe.

• Forfaiting polega na kupnie należności terminowych (wierzytelności) powstałych w wyniku realizacji dostaw towarów i/lub świadczenia usług, zwykle w ramach transakcji krajowych bądź eksportowych z wyłączeniem prawa regresu.

• Pierwsza wyspecjalizowana spółka forfaitingowi – Financial AG Zurich 1965.

Zastosowanie forfaitingu

• Przedmiotem transakcji są średnio i długoterminowe wierzytelności, które mogą być przedmiotem przelewu (cesji)

• Stosuje się wyłącznie do umów związanych z obrotem gospodarczym (kupno/sprzedaż towarów i świadczenie usług) i finansowania go kredytem kupieckim

• Zasadniczo zakupywane są wierzytelności już istniejące (wynikające z występującego już stosunku prawnego) oraz niewymagalne (nie upłynął jeszcze termin realizacji zobowiązania przez dłużnika)

• Forfaiting występuje tylko jako transakcja bez regresu, dlatego przedmiotem są wierzytelności, gdzie wiarygodność dłużnika nie budzi wątpliwości, a mimo to wymagane jest zabezpieczenie tych wierzytelności za pomocą akredytywy dokumentowej, weksla i gwarancji bankowej.

Użytkownicy forfaitingu i warunki korzystania

Najczęściej korzystają z forfaitingu firmy potrzebujące finansowania średnio i długoterminowych transakcji handlowych o dużej wartości:

• Eksporterzy,

• Wykonawcy dużych kontraktów inwestycyjnych (przedsiębiorstwa, instytucje publiczne),

• Firmy, które chcą poprawić swoje wskaźniki finansowe poprzez szybki dopływ gotówki ze sprzedaży

Warunkiem korzystania z faktoringu jest:

1. Pozytywna ocena kredytowa dłużnika (importera)

2. Pozytywna ocena banku otwierającego akredytywę bądź udzielającego gwarancji

3. Pozytywna ocena dłużnika wekslowego bądź gwaranta zapłaty weksla

4. Pozytywny wynik weryfikacji zbywanych wierzytelności, które powinny być bezsporne i bezpośrednio związane z obrotem gospodarczym.

Oferenci forfaitingu

W Polsce duże banki uniwersalne i korporacyjne, np.

• Departament Faktoringu i Finansowania Handlu, Bank Millenium SA

• I wiele innych

Funkcje forfaitingu

1. Funkcja finansująca – przedsiębiorstwo otrzymuje należność z tytułu dostawy, świadczenia usług, leasingu itd. przed terminem płatności wynikającym z umowy

2. Funkcja gwarancyjna – spółka forfaitingowi przejmuje na siebie pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika przedsiębiorstwa, od którego wykupiło wierzytelność.

[dygresja - termomodernizacja]

Wierzytelności zakupywane w ramach forfaitingu

• Wierzytelności handlowe z tytułu sprzedaży wyrobów bądź świadczenia usług – zakupywane są przed terminem płatności z pobraniem odsetek stanowiących wynagrodzenie kupującego i przejęciem ryzyka niewypłacalności dłużnika

• Wierzytelności z weksli własnych i trasowanych – zakup przed terminem płatności z pobraniem odsetek dyskontowych bez prawa regresu do podmiotu przenoszącego prawa z weksla

• Wierzytelności z akredytyw finansujących transakcje handlowe zakupywane są z zastosowaniem dyskonta

• Wierzytelności z leasingu finansowego – zakup rat leasingowych przed terminem ich płatności z potrąceniem opłaty i przejęciem ryzyka niewypłacalności leasingobiorcy

Podstawy prawne forfaitingu

Z transakcją forfaitingowi związane są trzy podmioty:

1. Forfaitysta – dostawca wyrobów, usługodawca, wystawca weksla, leasingodawca

2. Forfaiter – spółka forfaitingowi, bank, spółka lokacyjna

3. Dłużnik – importer, akceptant weksla, leasingobiorca

• Umowy nienazwane – postanowienia ogólne i klauzule szczegółowe z reguły narzuca spółka forfaitingowa, co doprowadziło w praktyce do standaryzacji praw i obowiązków

• Umowy dwustronne – zawierane pomiędzy sprzedawcą wierzytelności a spółką forfaitingową.

Koszty forfaitingu

• Cena nabycia to wartość nominalna wierzytelności pomniejszona o koszty finansowania (odsetki pobierane przez forfaitera)

• Wysokość stopy forfaitingowej zależy od:

  • Wiarygodności dłużnika (nabywcy)

  • Sytuacji politycznej i gospodarczej kraju (np. importera)

  • Waluty transakcji

  • Okresu od nabycia wierzytelności do zapłaty

  • Zabezpieczeń wierzytelności

  • Podaży i popytu.

• Forfaiterzy nie podają informacji na temat kosztów usługi tłumacząc to indywidualnym negocjowaniem opłaty.

Zalety forfaitingu

• Poprawa płynności przedsiębiorstwa – zamiana terminowych wierzytelności na gotówkę

• Pozwala uzyskać finansowanie na długie okresy

• Chroni linie kredytowe. Dostępny także dla przedsiębiorstw bez zdolności kredytowej.

• Pozbycie się ryzyka niewypłacalności kontrahenta, w szczególności nowych odbiorców z odległych krajów lub o niepewnej sytuacji politycznej.

• W przypadku rozliczeń w walucie obcej – eliminacja ryzyka kursowego.

• Dla dyskontowania wierzytelności stosuje się stałe stopy, co chroni przed ryzykiem zmiany stopy procentowej.

• Uproszczenie bilansu płatniczego poprzez pozbycie się wierzytelności terminowych

• Zmniejsza nakłady na zarządzanie wierzytelnościami

• Korzyścią dla dłużnika jest możliwość rozłożenia przez bank-forfaiter płatności na raty i dostosowanie harmonogramu spłat do jego możliwości.

Bariery i wady forfaitingu

Ujemną stroną są stosunkowo wysokie koszty, na które składają się:

• Konieczność uzyskania zgody od importera na otwarcie akredytywy, uzyskanie gwarancji bądź awalu pierwszorzędnego banku jako zabezpieczenia transakcji i koszty związane z tymi instrumentami ponoszone przez niego,

• Odsetki dyskontowe dla firmy forfaitingowej,

• Premie za ryzyko,

• Ewentualne prowizje za zarządzanie należnościami.

Cecha	Faktoring	Forfaiting
Przedmiot	Wierzytelności z umów sprzedaży i usług	Wierzytelności handlowe, wekslowe, leasingowe, z akredytyw, gwarancji
Horyzont czasowy	Wierzytelności krótkoterminowe	Wierzytelności średnio- i długoterminowe
Wielkość wykupu	Średnio 50-90% wartości wierzytelności	100% wierzytelności
Umiejscowienie ryzyka	Faktor lub Faktorant	Forfaiter
Kwoty wierzytelności	Niskie	Wysokie
Liczba wierzytelności	Często wszystkie wierzytelności wobec danego odbiorcy bądź wszystkich odbiorców	Z reguły jedna, indywidualnie oznaczona wierzytelność
Modele	Właściwy, niewłaściwy, mieszany, otwarty	Właściwy, tajny
Postać transakcji	Dyskontowa bądź zaliczkowa	Dyskontowa
Sposób finansowania	Samodzielnie przez faktora	Konsorcja forfaiterów
Usługi dodatkowe	Minimum dwie	Zazwyczaj brak
Zabezpieczenia	Nie zawsze wymagane od faktoranta	Bez zabezpieczeń dla transakcji forfaitingu
Zakres terytorialny	Transakcje krajowe i zagraniczne	Najczęściej transakcje eksportowe
Koszty	Tańszy	Droższy

Wykład 9

25.04.2013

Franchising

Przykład sieci globalnej: McDonald’s.

• Jedna z najstarszych matek biznesowych na świecie o ponad 50 – letniej tradycji.

• Sieć charakteryzująca się wysokimi standardami jakościowymi oraz organizacyjnymi.

• Franczyzobiorca McDonald’s jest samodzielnym przedsiębiorcą prowadzącym swoją restaurację pod szyldem i zgodnie ze standardami obowiązującymi w systemie – samodzielnie podejmuje decyzje biznesowe, personalne, prowadzi działalność promocyjną.

• Umowa franszyzy z McDonald’s podpisywana jest na 20 lat.

• Nowy franczyzobiorca przechodzi wszechstronne szkolenie w jednej z restauracji sieci tak, aby była przestrzegana podstawowa zasada McDonald’s :

W każdym obiekcie sieci na świecie każdy gość ma być obsłużony na jednakowo wysokim poziomie.

• Wymagana kwota kapitału własnego: 500.000 zł.

Dynamika rozwoju

• Najszybciej rozwijający się model biznesowy w Polsce

• Wzrost liczby sieci w 2012 r. o 74, w 2011 – 116, 2010 – 49.

• Franczyza obejmuje nowe dziedziny, jak np. handel sprzętem rehabilitacyjnym, artystyczne malowanie wnętrz, pomoc logopedyczna, zdrowie i kosmetyka.

• W 2012 r. powstało blisko 5.2 tys. placówek – najwięcej sklepów spożywczych.

• W 2011 r. najwięcej sieci (67) zakończyło działalność.

• Największa rotacja w nowych systemach – powody to brak doświadczenia, niesprawdzona koncepcja, błędy w budowie systemu.

Liczba placówek franczyzowych

• 2002: 13963

• 2009: 32250

• 2010: 38269

• 2011: 42522

• 2012: 47750

Franchising – geneza i istota

• Termin franchising pochodzi z języka angielskiego – czasownik „to franchise” i oznacza udzielenie przez jedną firmę innej zezwolenia na sprzedaż jej dóbr i świadczenie usług na określonym terytorium.

• Franchising w szerszym znaczeniu oznacza pewien model prowadzenia biznesu.

• Franchising w wąskim znaczeniu oznacza pewien rodzaj umów licencyjnych, na podstawie których prowadzona jest długoterminowa współpraca dwóch niezależnych przedsiębiorców.

• W Polsce coraz bardziej upowszechnia się termin franczyza.

Definicja franczyzy – wg Polskiej Organizacji Franczyzodawców

Franczyza jest to sposób prowadzenia działalności gospodarczej, który wyróżnia:

1. Trwały, kontraktowy stosunek umowny łączący franczyzodawcę i franczyzobiorcę, z którego wynika obowiązek franczyzodawcy przekazywania franczyzobiorcy know-how w sposób ciągły, przez cały okres trwania umowy i który nakłada na franczyzobiorcę obowiązek uiszczania na rzecz franczyzodawcy opłat franczyzowych lub innych świadczeń w sposób uzgodniony pomiędzy stronami;

2. Niezależność gospodarcza, prawna i organizacyjna franczyzobiorcy względem franczyzodawcy.

Istota franchisingu

1. Specyficzna forma długoterminowego finansowania przedsiębiorstw.

2. Franczyzę cechuje uniwersalizm powiązań występujących pomiędzy stronami, który sprawia, że można ją stosować w różnych rodzajach działalności gospodarczej.

3. Franczyzodawca otrzymuje przychody ze sprzedaży licencji oraz opłaty w formie udziału w przychodach franczyzobiorcy.

4. Franczyzodawca przez sprzedaż licencji poszerza rynek zbytu dla oferowanych produktów bądź usług.

5. Franczyzodawcą jest firma dobrze znana na rynku, o ugruntowanej pozycji.

6. Franczyzodawca musi dysponować wyjątkowym produktem, sposobem świadczenia usług, oryginalnym rozwiązaniem organizacyjnym, nie musi to być nowoczesna technologia – często jest to proste rozwiązanie organizacyjne.

7. Franczyzodawca świadczy na rzecz franczyzobiorcy szereg usług: szkolenia, bieżące wsparcie, pomoc handlowo – techniczną, public relations, zaopatrzenie i obsługa administracyjno – finansowa sieci.

c.d.

1. Franczyzobiorcami są z reguły małe firmy uzyskujące wyłączność do prowadzenia działalności na danym obszarze.

2. Franczyzobiorca korzysta z pomysłu na prowadzenie działalności, marki, doświadczenia.

3. Franczyzobiorca otrzymuje nie tylko dostęp do określonych produktów, ale i ochronę pozycji konkurencyjnej.

4. Franczyzobiorca często ma na celu zgromadzenie środków do sfinansowania samodzielnej działalności gospodarczej.

Średnie zatrudnienie w placówce franczyzowej w sektorze handlu

• Art. Spożywcze i przemysłowe – 10

• Odzież i obuwie – 5

• Art. Dla domu i gospodarstwa – 6

• AGD/RTV i telekomunikacja – 3

• Stacje paliw – 11

• Średnia w handlu - 6

Franczyza – zakres zastosowania

• Tradycyjne obszary – handel detaliczny, gastronomia, usługi kosmetyczne.

• Nowe obszary, ale zawsze jest to rodzaj działalności już pozytywnie zweryfikowany przez rynek – przykłady:

  • Firma WSI (We Simplify the Internet) – wprowadza innowacyjne narzędzia marketingu internetowego dla małych i średnich przedsiębiorstw

Działa w 87 krajach na zasadzie licencji master – franczyzobiorca tworzy sieć doradców z zakresu marketingu internetowego.

• Firma ERA (Expense Reduction Analysis) – największa na świecie franczyzowa firma (27 krajów, ok. 800 franczyzobiorców na zasadzie licencji master) pomagająca w redukcji tzw. pozostałych kosztów operacyjnych, które nie są związane z zasadniczą działalnością przedsiębiorstwa.

Klienci ERA nie ponoszą ryzyka finansowego zw. Z prowadzonym projektem, gdyż opłaty pobiera się po wykazaniu oszczędności.

Przykłady: innowacje w tradycyjnych branżach

• Firma Multita – sieć biur podróży sprzedających usługi turystyczne wielu touroperatorów.

Firma współpracuje w zasadzie ze wszystkimi touroperatorami, dzięki czemu partnerzy sieci mają dostęp do ok. 99% oferowanych w Polsce usług turystycznych, takich jak: wycieczki, bilety lotnicze, hotele, wynajem samochodów, itd.

Placówki franczyzowej wyposażone są w platformę internetową, która spełnia rolę wyszukiwarki ofert turystycznych z ich opisem i możliwością rezerwacji online.

Podstawy prawne franchisingu

• Rozporządzenie Komisji Wspólnot Europejskich z dn. 22.12.1999 r. w sprawie porozumień prawnych i uzgodnionych praktyk – nie odnosi się bezpośrednio do franczyzy, ale do pionowych ograniczeń między produkcją towarów, handlu nimi i świadczenia usług.

• Europejski Kodeks Etyki Franczyzy opracowany przez Europejską Federację Franczyzy

• Wprowadza postanowienia i klauzule, które mogą być uzupełniane przez stowarzyszenia krajowe.

Regulacje prawne określające zasady prowadzenia działalności gospodarczej w ramach franczyzy:

1. Akty konstytuujące umowę franczyzy,

2. Akty ograniczające ramy organizacyjne działalności.

Akty konstytuujące umowy franczyzy

• Brak szczegółowych regulacji prawnych – żaden przepis nie wylicza praw i obowiązków

• Opiera się na zasadzie swobody prowadzenia działalności i umowach nienazwanych zawieranych na podstawie art. 353 Ustawy z dn. 23.04.1964 Kodeks Cywilny:

„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

• Ustawa z dn. 19.11.1999 Prawo działalności gospodarczej – określa warunki, jakie należy spełnić dla podjęcia działalności gospodarczej, a w szczególności rejestracji podmiotu gospodarczego.

Akty wyznaczające ramy działalności franczyzowej

• Ustawa z dn. 30.06.2000 Prawo własności przemysłowej

• W ramach umowy franczyzy udzielane są prawa do korzystania ze znaków towarowych, usługowych, know – how, wynalazków, wzorów użytkowych.

• Są one używane do sprzedaży produktów i świadczenia usług w ramach sieci.

• Umowa franczyzy należy tym samym do umów dystrybucyjnych, w ramach których te dobra podlegają ochronie.

• Ustawa z dn. 4.02.1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych

  • Przedmiotem licencji w ramach franczyzy jest określany wytwór działalności twórczej o indywidualnym charakterze, jakim jest koncepcja leżąca u podstaw franczyzy.

• Ustawa z dn. 15.12.2000 o ochronie konkurencji i konsumentów oraz wydane na jej podstawie:

  • Rozporządzenie RM z 19.11.2007 w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych ograniczających konkurencję

  • Rozporządzenie określa warunki, jakie muszą być spełnione, aby możliwe było zawarcie porozumienia wertykalnego zawierającego zobowiązanie do wyłącznego zakupu lub wyłącznej dostawy lub tworzące system dystrybucji franchisingowej.

• Ustawa z dn. 16.04.1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

  • W kwestiach związanych z zachowaniem tajemnicy handlowej, prawidłowym oznaczeniem przedsiębiorstwa i towarów oraz nie utrudnianiem dostępu do rynku.

Elementy umowy franczyzowej

Niezbędne elementy umowy określone w Kodeksie Etyki Franczyzy

1. Określenie uprawnień franczyzobiorcy i franczyzodawcy,

2. Określenie obowiązków franczyzobiorcy i franczyzodawcy,

3. Określenie towarów bądź usług dostarczanych franczyzobiorcom,

4. Zasady korzystania ze znaków towarowych, nazwy handlowej, oznaczenia jednostki,

5. Zakres i warunki wyłączności terytorialnej,

6. Okres obowiązywania i warunki przedłużenia umowy, postanowienia dot. rozwiązania umowy,

7. Opłaty związane z franczyzą.

Systemy franchisingowe – podział ze względu na przedmiot działalności

1. System produkcyjny (przemysłowy):

Franczyzodawca udostępnia swoje know – how w formie technologii produkcji oraz doświadczenia franczyzobiorcy, który w swoim zakładzie produkcyjnym wytwarza wyroby o takich samych cechach zewnętrznych i identycznej jakości, jak produkowane przez franczyzodawcę i wprowadza je do obrotu pod jego znakiem handlowym.

1. System handlowy (dystrybucyjny)

Franczyzodawca udostępnia swoje know – how w formie asortymentu produktów oraz wiedzy jak je sprzedawać franczyzobiorcy, który oznacza prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo znakiem towarowym dawcy systemu.

Biorca korzysta z pomocy dawcy w zakresie obsługi klientów, szkoleń personelu, wizualizacji punktu handlowego, marketingu.

1. System usługowy

Franczyzodawca przekazuje know – how w formie sposobów i procedur wykonywania usług franczyzobiorcy, który punkt usługowy prowadzony przez siebie oznacza znakiem towarowym dawcy.

1. Systemy mieszane:

Zawiera elementy franczyzy produkcyjnej, handlowej i usługowej.

Mogą to być przykładowo:

• System produkcyjno – detaliczny: Franczyzodawca dostarcza produkowane wyroby franczyzobiorcom – placówkom detalicznym.

• System produkcyjno – hurtowy: Franczyzodawca dostarcza gotowe wyroby franczyzobiorcom – hurtownikom, którzy wprowadzają je do dalszego obrotu.

Wykład 10

16.05.2013

Systemy franchisingowe – podział ze względu na formę organizacji systemu

1. Franczyza bezpośrednia – umowa zawierana jest bezpośrednio między franczyzodawcą a franczyzobiorcami.

• Dawca wykupuje wszelkie świadczenia określone w umowie na rzecz biorcy.

• Występuje silne powiązanie prawno-majątkowe pomiędzy dawcą i biorcą.

Franczyza bezpośrednia może być prowadzona w kilku formach:

1. Franczyza jednokrotna (indywidualna) – franczyzobiorca uruchamia jedno przedsiębiorstwo franczyzowe

2. Franczyza wielokrotna – jeden przedsiębiorca uruchamia na danym obszarze kilka przedsiębiorstw franczyzowych.

Zaletą jest szybka ekspansja i dalsza redukcja kosztów, wadą rozluźnienie powiązań między dawcą a poszczególnymi jednostkami franczyzowymi.

1. Franczyza wiązana – franczyzodawca sprzedaje produkty bądź usługi w obrębie punktu sprzedaży innego franczyzodawcy.

1. Franczyza pośrednia – umowa zawierana jest pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą prowadzącym działalność na określonym obszarze i zobowiązanym do udzielenie sublicencji indywidualnym biorcom.

Franczyzodawca udziela prawa franczyzobiorcy do tworzenia jednostek franczyzowych i zawierania umów franczyzy indywidualnej z osobami trzecimi na danym obszarze (subfranczyza).

Franczyzobiorca spełnia podwójną rolę – jest jednocześnie biorcą systemu i dawcą systemu dla indywidualnych biorców.

Przejmuje on na siebie niektóre obowiązki franczyzodawcy i świadczy określone usługi na rzecz biorców.

Subfranczyzobiorca partycypuje w opłatach franczyzowych.

Proces uruchamiania działalności franchisingowej

1. Duże zainteresowanie uruchamianiem działalności w ramach sieci franchisingowych.

2. Franczyzodawcy tworzą systemy rekrutacji potencjalnych współpracowników.

3. Warunki wejścia do sieci:

   1. Posiadanie odpowiednich środków finansowych

   2. Posiadanie odpowiedniego lokalu

   3. Uprawnienia do wykonywania określonej działalności

   4. Posiadanie określonych cech osobowościowych: przedsiębiorczość, doświadczenie zawodowe, kultura osobista, otwartość wobec franczyzodawcy.

4. Warunki te nie podlegają negocjacjom

5. Formalnie współpraca na zasadzie równości stron, ale faktycznie silniejsza pozycja franczyzodawcy.

Wymogi kwalifikacyjne wobec partnerów

Brak typowego profilu demograficznego i zawodowego franczyzobiorcy – różne wymagania stawiane przez poszczególne sieci.

Najczęściej pojawiające się grupy kandydatów:

1. Osoby, które prowadziły już działalność w danej branży

2. Osoby, które współpracowały z franczyzodawcą w oparciu o inny rodzaj umowy – np. ajenci w bankach, pośrednicy kredytowi

3. Dotychczasowi pracownicy, którzy chcą podjąć działalność na własny rachunek – np. pracownicy oddziału banku

4. Przedsiębiorcy, którzy zajmowali się dotychczas inną działalnością, ale są zainteresowani wejściem do sieci

5. Osoby, które nie prowadziły dotychczas działalności gospodarczej, ale w oparciu o środki zarobione, np. zagranicą chcą ją podjąć.

Przykład – TelePizza

• Wymagany kapitał 100 – 150 tys. Zł

• Opłata wstępna: 30 tys. Zł

• Lokal własny bądź dzierżawiony o pow. 120 – 150 m kw. W mieście pow. 40 tys. Mieszkańców

• Osobiste zaangażowanie franczyzobiorcy w prowadzenie lokalu (niewymagane doświadczenie w gastronomii)

Prawa i obowiązki stron umowy franczyzowej wg Europejskiego Kodeksu Franczyzy

Prawa franczyzodawcy

1. Kontrolowanie przestrzegania i wypełniania warunków umowy przez franczyzobiorcę

2. Prawo wglądu w księgi handlowe franczyzobiorcy

3. Prawo do pobierania opłat franczyzowych.

Obowiązki franczyzodawcy

1. Wsparcie w zakresie rozpoczęcia i prowadzenia działalności

2. Pomoc w uzyskaniu zezwoleń i koncesji

3. Pomoc w wyborze miejsca działalności oraz urządzeniu lokalu

4. Przekazanie technologii produkcji towaru bądź sprzedaż produktów

5. Przekazanie informacji pozwalających na osiągnięcie sukcesu w zakresie działalności przedsiębiorstwa

6. Kontrolowanie funkcjonowania przedsiębiorstw franczyzowych oraz jakości oferowanych przez nie produktów/usług

7. Organizowanie promocji w ramach systemu franczyzowego

8. Prowadzenie prac rozwojowych nad produktem/usługą

Prawa franczyzobiorcy

1. Otrzymanie pomocy w znalezieniu lokalu, jego wyposażeniu, rekrutacji personelu

2. Możliwość korzystania z pakietu franczyzowego

3. Prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek

4. Otrzymywanie pomocy, doradztwa i współdziałania w sprawach technicznych, personalnych i organizacyjnych.

Obowiązki franczyzobiorcy

1. Stosowanie standardów wprowadzonych przez franczyzodawcę

2. Utrzymanie dobrej reputacji firmy i dbanie o jej wizerunek

3. Dochowanie tajemnicy w zakresie działalności odnoszącej się do know-how

4. Przestrzeganie ustaleń dotyczących używania znaku towarowego, wyposażenia i wyglądu lokalu oraz pracowników

5. Uczestniczenie w szkoleniach organizowanych przez franczyzodawcę

6. Powstrzymanie się od działań konkurencyjnych w ramach sieci

7. Udostępnianie franczyzodawcy informacji związanych z działalnością przedsiębiorstwa

8. Wnoszenie opłat franczyzowych.

Pakiet franczyzowy

Zawartość standardowego pakietu franczyzowego:

1. Know – how

2. Znak towarowy

3. Podręcznik operacyjny

4. Opłaty franczyzowe

5. Usługi świadczone przez franczyzodawców.

Ad. 1. Know – how

Know – how (sprawdzona wiedza) to całokształt wiedzy fachowej i doświadczenia związanego z prowadzeniem określonego procesu produkcyjnego lub usługowego.

Ad. 2. Znak towarowy

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innego przedsiębiorstwa (ustawa 30.06.2001 Prawo Własności Przemysłowej).

Ad. 3. Podręcznik operacyjny

Zawiera wskazówki niezbędne franczyzobiorcy do prowadzenia działalności gosp. W ramach sieci.

Elementy podręcznika operacyjnego:

1. Wprowadzenie

2. Opis systemu franczyzowego

3. Opis wyposażenia lokalu

4. Procedury organizacyjne

5. Standardowe formularze

6. Wykaz kontaktów z pracownikami franczyzodawcy.

c.d.

Ad. 1. We wprowadzeniu do podręcznika scharakteryzowany jest system franczyzowy i opisane oczekiwania wobec franczyzobiorcy.

Wskazana jest także możliwa do przyjęcia przez franczyzobiorcę forma prowadzenia działalności gospodarczej.

Ad. 2. Opis systemu franczyzowego

Przedstawienie zasad działania systemu franczyzowego określający sposób działania poszczególnych jego elementów oraz wzajemnie powiązania pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą.

Ad. 4. Opis procedur organizacyjnych obejmuje:

1. Szkolenia pracowników

2. Dni i godziny otwarcia placówki

3. Ubezpieczenia

4. Marketing i reklama

5. Standardy w zakresie rachunkowości

6. Procedura obliczania opłat franczyzowych

7. Zalecenie w zakresie polityki cenowej

8. Opis stanowisk pracy

9. Procedury zatrudniania pracowników

10. Polityka zaopatrzenia

11. Wykorzystanie znaków towarowych

12. Inne…

Ad. 5. Podręcznik operacyjny zawiera wzory dokumentów wykorzystywanych w ramach działalności – np. umowy o pracę, umowy o dzieło, umowy zlecenia, umowy stosowane w kontraktach z klientami.

Ad. 6. W podręczniku operacyjnym zamieszczone są listy osób oraz dane kontaktowe do pracowników franczyzodawcy odpowiedzialnych za dane obszary współpracy z franczyzobiorcami

Ad. 7. Opłaty ponoszone przez franczyzobiorcę:

• Opłata wstępna

• Opłata bieżąca

• Opłata na fundusz marketingowy.

Systemy franchisingowe w Polsce

1. Pierwsza sieć: sklepy kosmetyczne Yves Rocher (1989)

2. Pierwsza polska sieć: cukiernia A. Blikle w Łodzi (1992)

Stan rozwoju (2012):

• 820 sieci, 39 tys. Franczozobiorców, 47,7 tys. Placówek, 330 tys. Zatrudnionych

• Przeciętne zatrudnienie: 10 osób

• Struktura:

  • 430 sieci w handlu, najwięcej w branży odzieżowej (163) – ¼ obrotów na rynku dóbr szybkozbywalnych

  • 390 w usługach

Struktura rynku franczyzowego w handlu

Struktura rynku franczyzowego w usługach

1. Do 2002 przeważały w Polsce sieci zagraniczne, na koniec 2011: 191 zagranicznych i 555 (75%) polskich.

2. Tendencja wzrostu sieci: od sieci handlowych (prostsza działalność, niższe koszty) do sieci usługowych

3. Największe sieci krajowe (łącznie ok. 15 tys. Placówek), w tym: sklepy ABC 2450 placówek, lewiatan 1850, Nasz Sklep 1140

4. Największa sieć w sektorze usług: Chata Polska – 191 placówek

5. Przykłady sieci zagranicznych: McDonald’s, Pizza Hut , TelePizza, Adidas

6. Przykłady sieci polskich: Pożegnanie z Afryką, Herbaty Świata, Gabriel, Super Niskie Ceny, Avans, stacje benzynowe Orlenu, Benedicte

7. Rozwój polskich sieci za granicą – 150 sieci: Czechy, Słowacja, Litwa, Rosja, Estonia, Białoruś, Ukraina, Niemcy.

Franchising – wartość przychodów

• Wartość przychodów w 2012: 122 mld zł - wartość zainwestowanych środków – 1,6 mln zł.

• Udział przychodów z franchisingu w PKB – 9%

• Wartość przychodów jest proporcjonalna do wysokości inwestycji

• Zróżnicowanie średniej sprzedaży w zależności od branży:

  • Placówki finansowe – kilkanaście tysięcy złotych/mies.

  • Stacje benzynowe – 700 tys. Zł miesięcznie

  • Sklepy wielko powierzchniowe – powyżej miliona złotych miesięcznie

Rodzaje franczyzy w punktu widzenia rodzaju przekazywanego Know – how.

1. Franczyza dystrybucji produktów - franczyzodawca udostępnia Know – how w zakresie sprzedaży towarów bądź usług franczyzobiorcy, który dokonuje ich sprzedaży lub świadczenia.

2. Franczyza formuły przedsiębiorstwa - Polega na przekazaniu przez franczyzodawcę kompletnego Know-how dotyczącego koncepcji prowadzenia przedsiębiorstwa.

Rodzaje franczyzy z punktu widzenia zasięgu terytorialnego

1. Franczyza krajowa – franczyzodawca tworzy sieć w oparciu o umowy z partnerami działającymi na terenie kraju

2. Franczyza międzynarodowa – franczyzodawca prowadzi ekspansję zagraniczną zawierając umowy o prowadzeniu placówek partnerskich w innych krajach.

Rodzaje franczyzy z punktu widzenia zakresu umowy

1. Franczyza wydzielona – działalność oparta na franszyzie obejmuje jedynie określoną część działalności przedsiębiorstwa, np. sprzedaż tylko określonych rodzajów wyrobów albo świadczeni tylko określonych rodzajów usług.

2. Franczyza zakładowa – cała działalność przedsiębiorstwa oparta jest na franszyzie.

Rodzaje franczyzy z punktu widzenia realizowanych strategii działalności

1. Franczyza konwersyjna – przedsiębiorstwo działające w danej branży nawiązuje powiązania franczyzowe z innym podmiotem w celu poprawy swojej pozycji rynkowej i zwiększenia dochodów.

Przedsiębiorstwo dokonuje przestawienia (konwersji) całokształtu bądź części swojej dotychczasowej działalności na funkcjonowanie w ramach systemu franczyzowego.

Praktyczne zastosowania w handlu detalicznym, hotelarstwie, stacjach benzynowych, biur podróży.

Przykład franczyzy konwersyjnej – apteki

Przesłanki konwersji

• Rozdrobnienie rynku (rosnąca liczba aptek)

• Rosnąca konkurencja (małe apteki szukają silniejszych partnerów)

Dotychczas hurtownie leków związane były z aptekami programami lojalnościowymi.

1. Strategia działalności w niszy rynkowej – franczyzodawca rozwija swój system w ściśle określonym segmencie rynku, tzw. niszy rynkowej.

Rozwój tego typu systemów wymaga odpowiednich działań marketingowych w celu pozyskania konsumentów.

Przykłady sieci o charakterze niszowym

• Green Way (żarcie wegetariańskie)

• Biura matrymonialno – zapoznawcze „Razem”

• Sklepy z odzieżą damską od rozmiaru 42 Ulla Popken

• Sprzedaż urządzeń do robienia zdjęć z lotu ptaka „Air Click”

1. Franczyza wielokoncepcyjna – franczyzodawca kupuje kolejne pakiety franczyzowe, przez co staje się jednocześnie biorcą i Subfranczyzobiorca innych systemów

Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość obsługiwania wszystkich systemów przez jedno biuro, wzajemne wspomaganie się poszczególnych marek, łatwiejszy dostęp do lokali.

Wykład 11

06.06.2013

Rodzaje franczyzy z punktu widzenia strategii ekspansji.

1. Ekspansja terytorialna – realizowana na dwa sposoby:

   1. Dywersyfikacja rynków zbytu – w związku z nasyceniem dotychczasowego ruynku lokalnego (krajowego) tworzącym barierę dalszego rozwoju franczyzodawca wchodzi na kolejne rynki (zagraniczne).

   2. Franczozodawca od początku realizujęstretegię prowadzenia działalności na rynku globalnym, do czego dostosowane są jego produkt, struktura organizacyjna i działalność marketingowa. Przykłady: McDonald’s, Burger King, Pizza Hut, Subway.

2. Ekspansja przedmiotowa – rozszerzanie zakresu działań bądź usług oferowanych przez franczyzodawcę. Następuje dywersyfikacja bądź morednizacja produktu (usługi) oraz wykorzystuje się nisze rynkowe dla poszerzenia sprzedaży.

Przykłady dywersyfikacji:

• Tworzenie hoteli, moteli, zajazdów przez systemy franczyzowe zajmujące się wynajmem samochodów,

• Otwieranie sklepów i barów przy stacjach benzynowych.

Doskonalenie produktu bądź usługi może być realizowane przez zwieranie komplementarnych aliansów strategicznych z renomowanymi dostawcami.

Np. współpraca Mail Boxes Etc. Z Microsoft w zakresie doskonalenie przepływu informacji.

1. Współpraca między sieciami – sieci franczyzowe podejmują różne formy współpracy. Przykład: McDonald’s i Carrefour podjęły współpracę mającą w szerszym zakresie zaspokoić zróżnicowane potrzeby klientów polegającą na otwieraniu w hipermarketach restauracji.

Podział franczyzy ze względu na relacje pomiędzy stronami

Kryterium podziału: wzajemne położenie stron umowy obejmujące strukturę podporządkowania franczyzobiorcy i ścisłość jego kontroli przez franczyzodawcę.

1. Franczyza subordynacyjna – dawca systemu tworzy pionowe powiązania kooperacyjne oparte na ścisłej kontroli i koordynacji działalności franczyzobiorców.

Franczyzodawca zmierza do ochrony swoich interesów i pełni nadrzędną rolę w stosunku do biorców systemu.

Przykłady: placówki partnerskie banków.

1. Franczyza partnerska – opiera się na zasadzie ochrony interesów wszystkich uczestników umowy franczyzowej i jako nadrzędny cel traktuje realizację interesów całej sieci.

Występuje w formie:

1. Franczyza koordynacyjna – opiera się na zapewnieniu jednolitości działania uczestników sieci w drodze koordynacji prowadzonej przez franczyzodawcę. Uczestnicy sieci dążą do realizacji własnych korzyści, a przy tym nadrzędnego celu grupowego, będącego rezultatem procesów koordynacji.

2. Franczyza koalicyjna – pomiędzy stronami umowy franczyzowej powstaje wspólnota interesów zmierzająca do osiągnięcia wspólnego celu. Przykład: Muszkieterowie.

3. Franczyza konfederacyjna – pomiędzy uczestnikami sieci franczyzowej zawierana jest wielostronna umowa skierowana na osiągnięcie wspólnego celu.

Kooperacja opiera się na stosunkach bilateralnych i pionowej oraz poziomej wspólnocie celów i interesów obejmujących wszystkich uczestników sieci.

Sieci franchisingowe w sektorze bankowym

Przesłanki (zalety):

1. Dążenie do szybkiego rozwoju kanałów dystrybucji i realizacji towarzyszących temu efektów skali

2. Obniżanie efektywnych kosztów funkcjonowania sieci placówek (koszty stałe banku związane z utrzymaniem własnej sieci przekształcają się w koszty zmienne uzależnione od efektów sprzedaży – prowizja dla partnera).

• Koszty stałe związane z utrzymaniem własnych placówek stacjonarnych są kilkakrotnie wyższe od kosztów placówek partnerskich.

• Dzięki relatywnie niskim kosztom prowadzenia placówki partnerskiej może ona osiągnąć wysoką rentowność nawet przy niewielkich przychodach.

• Daje to możliwość lokowania placówek na obszarach o niższym poziomie urbanizacji.

Nowe problemy związane z tworzeniem sieci placówek partnerskich

• Możliwość ograniczenia kosztów z tworzeniem własnych placówek, ale wzrost kosztów związanych z nadzorem.

• Ryzyko przerwania współpracy przez franczyzobiorcę – utrata klientów bądź konieczność tworzenia placówek zastępczych.

Sieci franchisingowe w sektorze bankowym – podstawy prawne

Ustawa z dn. 01.04.2004 o zmianie ustawy Prawo Bankowe oraz o zmianie innych ustaw.

Bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć przedsiębiorcy wykonywanie w imieniu i na rzecz banku pośrednictwa w zakresie czynności bankowych, polegającego na:

1. Zawieraniu umów rachunków bankowych

2. Zawieranie umów kredytów mieszkaniowych i konsumenckich

3. Zawieranie umów o kartę płatniczą

4. Przyjmowanie wpłat i dokonywanie wypłat zw. z prowadzeniem rachunku

5. Przyjmowanie dyspozycji przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych

6. Wykonywaniu innych czynności po uzyskaniu zezwolenia KNF.

Placówki partnerskie a wymogi bezpieczeństwa

• Bank jako instytucja zaufania publicznego musi ściśle określić warunki wejścia do sieci i funkcjonowania placówki partnerskiej.

• Wymogi odnośnie doświadczenia zawodowego i profilu osobowościowego przedsiębiorcy.

• Szkolenia wstępne z zakresu obsługi klientów oraz szkolenia sprzedażowe przy wprowadzaniu nowych produktów.

• Przy dużym rozproszeniu terytorialnym sieci szkolenia realizowane przez mobilnych trenerów regionalnych.

• Wymogi odnośnie wyposażenia lokalu.

Ryzyka związane z placówkami partnerskimi

• Osoba podejmująca współpracę z bankiem w oparciu o umowę franchisingową pozostaje samodzielnym przedsiębiorcą działającym na własny rachunek.

• Obawy co do przestrzegania przepisów prawa bankowego skłoniły do wprowadzenia obowiązku poinformowania przez bank KNF o zamiarze zawarcia umowy franczyzowej oraz zapewnienia efektywnego nadzoru nad realizacją powierzonych zadań oraz wprowadzenia systemów controllingowych opartych na rozwiązaniach informatycznych.

• Ryzyko operacyjne związane z motywami działania, cechami osobowościowymi, poczuciem lojalności przedsiębiorcy.

• Formy zabezpieczenia przed ryzykiem: wkład własny franczyzobiorcy, zatrudnianie go na ułamkowej części etatu bankowego.

• Zatrudnianie na ułamkowej części etatu pozwala także na likwidację problemu dostępu pracowników placówki partnerskiej do informacji objętych tajemnicą.

Placówki partnerskie jako metoda ekspansji terytorialnej

• Znaczenie bliskości placówki dla klientów indywidualnych i małych firm.

• Koszty otwarcia własnej placówki bankowej ok. 300 tys.

• Koszty placówki partnerskiej 10-150 tys.

• Otwieranie niewielkich placówek w ciągach komunikacyjnych i centrach handlowo – usługowych

• Możliwość rozwoju sieci placówek partnerskich na obszarach o słabszej urbanizacji i niskim ubankowieniu – otwieranie placówek partnerskich w miejscowościach liczących 40-50 tys. Mieszkańców, ale nawet 10-15 tys. Mieszkańców.

• Atut lepszej znajomości i kontaktów przedsiębiorcy z lokalną społecznością

• Możliwości elastycznego dostosowania organizacji działalności placówki partnerskiej do wymogów klientów.

Placówki multifranczyzowe

• Znacznie łagodniejszy start przy otwieraniu kolejnej placówki

• Obniżenie kosztów prowadzenia działalności przy prowadzeniu kilku placówek przez jednego przedsiębiorcę.

• Wada dla franczyzodawcy polegająca na opanowaniu przez jednego przedsiębiorcę danego regionu i w przypadku jego wycofania się ze współpracy doprowadzenie do luki rynkowej.

• Obecnie działa 621 multifranczyzobiorców.

Wpływ franczyzy na wyniki finansowe banku

Wpływ na czynnik	(+) dodatkowy dochód ze wzrostu obrotów	(+) brak bądź niższe koszty bezpośrednie	(-) prowizje dla partnera	(-) wyższe wydatki na kontrolę
Oddziaływanie	Do 30% wzrostu dochodu	Do 100% niższe koszty bezpośrednie	Prowizje zależne od zysku	O ok. 5% wyższe koszty administracji
Uzasadnienie	Doświadczenie partnera, wysoka motywacja, kontakty z klientami	Przedsiębiorca ponosi koszty osobowe i materialne, wysoka świadomość kosztowa	Wynagrodzenie za pracę i ryzyko ponoszone przez przedsiębiorcę	Wzrost kosztów kontroli ze względu na większe ryzyko operacyjne

Korzyści ze stosowania franchisingu dla franczyzodawcy

1. Szybka ekspansja rynkowa przy ograniczeniu własnych kosztów i ryzyka ekonomicznego

2. Ograniczenie ryzyka prawnego funkcjonowania firmy w związku z ponoszeniem odpowiedzialności prawnej wobec klientów przez franczyzobiorcę

3. Zwiększenie efektywności działania i pozyskiwanie nowych klientów dzięki aktywności i motywacji placówek partnerskich

4. Zwiększenie obrotów, lepsze wykorzystanie swojego potencjału

5. Umacnianie marki rynkowej i zwiększanie wartości przedsiębiorstwa przez wzrost udziału w rynku i dochodów

6. Pozyskanie nowych źródeł dochodu.

Zagrożenia dla franczyzodawcy

1. Nieprzestrzeganie przez franczyzobiorcę standardów przy jednoczesnej dużej rotacji personelu pracującego w placówkach, a przez to psucie marki

2. Wypływ know-how do konkurencji

3. Ryzyko zaniżenia wartości obrotów w celu zmniejszenia bieżących opłat franczyzowych

4. Brak motywacji partnerów w prowadzenie placówek i traktowanie ich jako dodatkowego źródła dochodu

Korzyści ze stosowania franchisingu dla franczyzobiorcy

1. Dostęp do technologii, produktów, sposobów świadczenia usług bez ponoszenia nakładów kapitałowych na ich stworzenie

2. Działanie pod znaną i rozpoznawalną marką, a przez to ułatwiony dostęp do rynku zbytu, w tym pomoc w działalności reklamowej

3. Ochrona przed konkurencją w dziedzinie objętej umową franchisingową

4. Uzyskanie pomocy w rozpoczęciu i prowadzeniu działalności – stałe wsparcie operacyjne i organizacyjne ze strony franczyzodawcy.

5. Dostęp do know-how i doświadczenia franczyzodawcy

6. Dbałość przez franczyzodawcę o jakość i rozwój oferowanych produktów/usług

7. Dostęp do produktów i usług zaopatrzeniowych oraz rabatów z tytułu umów ogólno sieciowych

8. Działanie na podstawie sprawdzonego systemu operacyjnego, a przez to duża stabilność i bezpieczeństwo ekonomiczne.

Badania mówią, że po 1 roku działalności kontynuuje ją:

• 97% firm opartych na franczyzie

• 62% firm działających samodzielnie

Po 10 latach działa nadal:

• 72% franczyzobiorców

• 18% innych firm

Wady dla franczyzobiorcy

1. Konieczność poddania się rygorom wprowadzonym w ramach systemu i kontrola ze strony franczyzodawcy

2. Konieczność ponoszenia różnego rodzaju opłat bądź zakupu towarów przez franczyzodawcę

3. Ograniczenia związane z wycofaniem się z sieci – umowa franczyzowa zawiera ograniczenia sprzedaży bądź przeniesienia praw do firmy, zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej, wykorzystania zdobytej wiedzy.

4. Silna współzależność rynkowa firm – problemy bądź bankructwo sieci przekładają się na sytuację franczyzobiorcy.

Koszty franchisingu

1. Opłata wstępna (licencyjna) – umożliwia wejście do sieci – na poziomie 10% inwestycji finansowej wymaganej od franczyzobiorcy dla podjęcia przez niego działalności (3,5 tys. – 5 mln zł).

Wysokość opłaty licencyjnej zależy od wielu czynników – branży, renomy, systemu, inne. Powinna pokrywać koszty zw. z utworzeniem systemu i sprzedażą pakietu franczyzowego.

1. Opłaty okresowe powiązane z wielkością obrotów (3-6% wartości sprzedaży) składające się z opłaty za korzystanie z licencji, opłaty rozwojowej za operowanie w sieci na danym obszarze oraz opłaty za odnowienie umowy. Jej wysokość zależy od zakresu usług oferowanych przez franczyzodawcę.

2. Wpłaty na wspólny fundusz marketingowy (1-3% wartości sprzedaży) na działalność reklamową.

Franczyzodawca musi finansować z opłat działalność bieżącą i dbać o ciągły rozwój produktu czy usługi w celu utrzymania jego atrakcyjności rynkowej.

17 czerwca 8:00 egzamin. Pytania z wykładów (20) + z ćwiczeń. P/F, 30 minut. Sprawdzenie tego samego dnia (po południu wpisy może) – wziąć indeks. Brak punktów ujemnych, chociaż to nieistotne tak naprawdę.