Reakcje immunologiczne wykorzystywane w diagnostyce:

1) Precypitacja

Zachodzi pomiędzy przeciwciałami a rozpuszczalnym antygenem.

Antygeny ulegające tego typu reakcji muszą być rozpuszczalne, cechować się masą mieszczącą się w zakresie pomiędzy 40 a 160 kDa oraz muszą być wielowartościowe (poliwalentne), czyli posiadać, co najmniej dwie różne determinanty antygenowe (epitopy). Powinny zaliczać się też do klasy białek i nie wykazywać denaturacji.

Antygeny jednowartościowe (wszystkie epitopy jednakowego typu), nierozpuszczalne w wodzie o budowie sacharydowej lub białkowej, ale wykazującej denaturację nie ulegają tego typu reakcji.

Przeciwciała (immunoglobuliny) ulegające reakcji precypitacji określane są jako precypityny. Znaczna większość immunoglobulin ulega tego typu reakcji. Te, które nie ulegają tej reakcji wykazują słabe powinowactwo względem określonego antygenu lub cechują się dwuwartościowością monogamiczną tzn. każde przeciwciało wiąże oboma miejscami swoistymi dwa epitopy na cząsteczce tego samego antygenu, wskutek czego niemożliwe jest wytworzenie specyficznej sieci antygenów i przeciwciał połączonych wzajemnie ze sobą (brak odczynu precypitacji).

Przebieg reakcji precypitacji [edytuj]

Reakcja precypitacji przebiega w dwóch etapach:

1) Zachodzi reakcja antygenu z przeciwciałem. Tworzy się kompleks antygen-przeciwciało. Przy czym każda cząsteczka immunoglobuliny łączy się każdym miejscem wiążącym antygen z innym antygenem (tworzy się charakterystyczny układ sieci).

2) Powstałe w poprzednim etapie kompleksy zostają wytrącone z roztworu za pomocą jonów elektrolitu. Najczęściej za pomocą roztworu roztworu NaCl. Powstały wskutek wytrącenia strąt nazywany jest precypitatem.

Warunki niezbędne dla zajścia reakcji precypitacji [edytuj]

Aby reakcja precypitacji dała odczyn dodatni, (aby wytrącił się osad) musi zostać spełniony szereg warunków. Etapem determinującym pomyślny przebieg reakcji precypitacji jest wytrącenie osadu, zatem warunki określane są w znacznej mierze dla tego właśnie etapu. Warunki te to:

- Stężenie reagentów reakcji:

W celu wytrącenia osadu konieczne jest stosunkowo duże stężenie obu reagentów. Dodatkowo stężenie immunoglobulin jak i antygenów powinno być ze sobą w równowadze. W przypadku, gdy mamy zbyt duże stężenie immunoglobulin lub antygenów w środowisku reakcji, ulegają one niepełnej precypitacji powodując powstawanie kompleksów rozpuszczalnych (nadwyżka któregokolwiek z reagentów powoduje powstawanie kompleksu rozpuszczalnego, zatem osad nie wytrąca się). Gdy stężenia znajdują się we względnej równowadze, na obszarze w którym ta równowaga występuje (tzw. obszarze ekwiwalentnym) tworzy się osad precypitatu.

Gdy dana reakcja charakteryzowana jest przez bardzo wąski zakres stężeń przy którym zachodzi precypitacja (reakcja o małym zakresie ekwiwalencji) powstały precypitant przyjmuje postać osadu kłaczków, a reakcja ta będąca odmianą reakcji precypitacji przyjmuje miano flokulacji, a przeciwciała biorące udział w takiej reakcji nazywane są przeciwciałami flokulującymi.

- Stężenie elektrolitu indukującego precypitację:

Za optymalny elektrolit często uważa się roztwór NaCl. Jednak zależnie od przeprowadzanej reakcji należy dobrać jego optymalne stężenie. Nie może być ono zbyt duże, gdyż tworzenie precypitatu w takich warunkach może być utrudnione - antygeny będą przyłączały mniej przeciwciał.

- pH środowiska reakcji:

Za optymalne uważa się pH mieszczące się w zakresie 6,4 - 8,5.

- Czas reakcji:

Sama reakcja powstawania kompleksu antygen-przeciwciało przebiega stosunkowo szybko. Jednak wytworzenie precypitatu (jego sieci) potrzebuje znacznie dłuższego czasu inkubacji (do kilku godzin).

- Temperatura:

Zależnie od rodzaju badanego kompleksu optimum temperaturowe może przyjąć inną wartość. Dla surowic ludzkich optimum takim jest 37 st.C

- Obecność białek układu dopełniacza:

Obecność białek tych może powodować zwiększenie rozpuszczalności precypitatu, zatem badaną surowicę przed badaniem powinno poddać się inaktywacji .

A) precypitacja probówkowa

METODA PROBÓWKOWA:

np. odczyn Ascoliego (na wąglika)

w probówce mamy surowicę z przeciwciałami anty-wąglik i nakrapiamy na tę surowicę przesącz z mięsa podejrzanego o zakażenie wąglikiem

Reakcja jest dodatnia, gdy widzimy na powierzchni surowicy tzw. „pierścień precypi-tacyjny”

B) Precypitacja