Limfatyczny
Antygen- cząsteczka wiążąca się z przeciwciałem
Przeciwciało- glikoproteina wytworzona przez limfocyty B . Wiążą się z antygenami, są nazywane immunoglobulinami (Ig). Przeciwciała poliklonalne-> mogą się wiązać z różnymi antygenami. Mamy IgG, IgM, IgA, IgE, IgD.
Immunogen (patogen)- obca cząsteczka
Epitop- fragment antygenu wiążący się z przeciwciałem lub z limfocytem T
Układ Limfatyczny
-pochodzenie mezodermalne (wszystko oprócz zrębu grasicy-> nabłonek endodermalny)
Funkcja:
-obrona immunologiczna organizmu (rozpoznanie antygenu i i unieszkodliwienie ich za poco ma odporności nieswoistej lub swoistej)
Skład:
-centralne narządy limfatyczne (grasica, szpik kostny)
-obwodowe naczynia limfatyczne (śledziona, węzły limfatyczne i grudki limfatyczne)
-Limfocyty krążące
-naczynia limfatyczne i limfy
Składniki komórkowe układu:
Limfocyty B
-powstaje i dojrzewa w szpiku kostnym (receptory limfocytów B: IgM, IgD, Igα i Igβ-> BCR, SA eksponowane na zewnątrz powierzchni limfocytu)
-naiwne limfocyty B-> dojrzałe, które mogą reagować na obce antygeny, ale się zeń nie spotkały. Przechodzą one do narządów limfatycznych (nazywane centrocytami), lub do innych narządów i tam się przekształcają w komórki plazmatyczne (a część zostaje limfocytami B pamięci)
-działanie: BCR + antygen-> Igα i Igβ daje sygnał do wnętrza limfocytu-> aktywacja komóki – proferacja i produkcja przeciwciała WYWORZENIE NABYTEJ ODPORNOŚCI TYPU HUMORALNEGO
Limfocyty T
-na powierzchni ma receptory białkowe TCR
-rozwijają się w grasicy
-Limfocyt T pomocniczy (Th)->
-limfocyt T cytotoksyczny- zabija komórki produkujący antygen
-limfocyt T regulacyjny – hamowanie reakcji immunologicznych
-limfocyty T naiwne- opuszczają grasicę jako komórki immunologiczne kompetentne, ale ujawniają fenotyp dopiero po aktywacji
-limfocyty T pamięci- niosą pamięć immunologiczną o nabytej odporności
-limfocyty naturalnie zabójcze (NK)- nie mają TCR i nie są aktywowane przez antygeny, w sposób naturalny uśmiercają komórki zakażone wirusami i nowotworowe
-prezentacja antygenu (wiązanie fragmentu antygenu z limfocytem produkcja genu głównego układu zgodności tkankowej MHC)
Komórki prezentujące antygen
-wytwarzają kompleks peptyd antygenowy/MHC II, wbudowując go do błony komórkowej i eksponując peptyd na zewnątrz dla limfocytów T efektorowych (dla Th lub cytotoksycznych)
-większość z nich to makrofagu powstające z monocytów
-antygen mogą prezentować też: komórki dendrytyczne, limfocyty B i komórki niektórych nabłonków
Komórki pomocnicze (makrofagi, granulocyty, komórki tuczne)
Odporność
-jest to stan gotowości organizmu do unieszkodliwienia immunogenów/antygenów
Wynika z :
-istnienia nabłonków pokrywających oraz błony śluzowej (ochorna mechaniczna i chemiczna)
-rozwijanie się odporności nieswoistej (wrodzonej)
-rozwija się w komórkach tucznych, dendrytycznych i nabłonkowych, makrofagach, neutrofilach. Znajdują się tam receptory PRR; odróżniają obce organizmy,
-rozwijanie się odporności swoistej (nabytej)
MALT- tkanka limfatyczna błony śluzowej (błona przewodu pokarmowego, oddechowego, układu moczowego-płciowego), znajdują się limfocyty B, komórki plazmatyczne-> tkanka łączna, limfocyty T cytotoksyczne i NK oraz dendrytyczne są w nabłonkach.
Czynność MALT: zetknęcie z antygenem-> Aktywacja i wędrówka komórek dendrytycznych do węzłów limfatycznych lub/i śledziony -> prezentacja antygenu limfocytom-> rozmnożenie się limfocytów i podjęcie przezeń funkcji komórek efektorowych -> limfocyty B wracają do błony śluzowej -> wydzielenie IgA
Funkcja: działa bakteriostatycznie (hamuje ich rozmnażanie), powoduje aglutynację bakterii, zapobiega adhezji i wnikaniu bakterii do nabłonka, neutralizuje toksyny bakteryjne
Grudki limfatyczne:
-limfocyty B i trochę mniej T, dendrytyczne i makrofagi
Budowa:
-nie ma torebki łącznotkankowej
-zrębem jest tkanka łączna luźna,
-część środkowa (ośrodek rozmnażania)-> dużo limfoblatów (jasne jądra, duża cytoplazma, ułożone luźno)
-część obwodowa -> upakowane małe limfocyty (duże zabarwione jądra)
-opórcz limfocytów: komórki plazmatyczne, makrofagi, fibroblasty
-grudki limfatyczne samotne-> występujące pojedynczo
-grudki limfatyczne skupione-> występują w grupach, ponad 20.
Migdałki (zgrupowanie grudek limfatycznych na błonie śluzowej pogranicza jamy ustnej i gardła)
-w tkance łącznej właściwej i są też tą tkanką otoczone
-są w obrębie jamy nosowo-gardłowej oraz tworzą pierścień Waldeyera
-pokrywa je nabłonek, oddzielający od światła jamy nosowej lub gadłowej, wnika w głąb tworząc bruzdy (krypty), wzdłuż nich są grudki limfatyczne. Na nabłonku są komórki M (mają fałdy nie mikrokosmki, jest to miejsce przenikania przez nabłonek wirusów
Wyróznia się:
-migdałek gardłowy (pojedynczy, wielorzędowy walcowaty urzęsiony, częściowo płaskim, nie ma krypt) i językowy (nasada języka, wielowarstwowy płaski)
-migdałki podniebienia (parzysty, pokryty wielowarstwowym nabłonkiem płaskim)i trąbkowe (NALT)
Węzły limfatyczne:
-obwodowy narząd limfatyczny
-otoczony torebką łącznotkankową, odeń odchodzą w głąb beleczki, do powierzchni dochodzą naczynia limfatyczne doprowadzające ( wypukła powierzchnia), do wnęki dochodzą naczynia limf. Odprowadzające
-zrąb z tkanki łącznej właściwej lużnej
-miąższ: limfocyty, plazmatyczne, makrofagi, kom. Prezentujące antygeny.
Przekrój podłużny:
-kora (strefa grasicznoniezależna): zewnętrzna; grudki limfatyczne ułożone szeregowo, głównie są l.B, plazmatyczne i dendrytyczne, makrofagi.
-kora wewnętrzna (część przykorowa; strefa grasicznozależna): gęsto ułożone limfocyty, leżące między grudkami limfatycznymi i między korą i rdzeniem. Głównie limfocyty T.
-rdzeń: środkowa część węzła, są tam liczne gęste pasma limfocytów, komórek plazmatycznych, makrofagów i fibroblastów, są tam też charakterystyczne żyłki o wysokim śródbłonku (weń przenikanie limfocytów z krwii do miąższu węzła, mają receptory selektywny E)
Przepływ krwii: naczynia limfatyczne doprowadzające -> wolne przestrzenie pod torebką/ wzdłuż beleczek / w rdzeniu (uchodzi do naczyn odprowadzających- zatoki węzła limfatycznego)
Zatoki węzła: 1. Zatoki brzeżne 2. Zatoki promieniste kory 3.zatoki promieniste rdzenia. Sciana ich jest z cienkiej warstwy włókien siateczkowych (między nimi komórki dendrytyczne i makrofagi) wzmocnionych sprężystymi. Wysłane śródbłonkiem (jednolita błonaod stron y torebki i beleczek) i rozstępy (od strony miąższu).
Czynności:
-filtrują limfę i zatrzymują antygen
-prezentują i niszczą antygen
-miejsce proliferacji (rozmnażania) limfocytów B i T
-miejsce wydzielania przeciwciał (przez l. B i komórki plazmatyczne)
Śledziona
-obwodowy narząd limfatyczny i największy
Budowa:
-otoczony torebką łącznotkankową (odeń w głąb liczne beleczki; weń miocyty gładkie- obkurczanie się, tzn. krew zalegająca może być wyrzucana)
-zrąb: tkanka łączna właściwa luźna (z włóknami siateczkowatymi i fibroblastami)
-miąższ:
miazga biała
-skład: limfocyty, komórki plazmatyczne, makrofagi, komórki dendrytyczne; grudki limfatyczne (rozrzucone przypadkowo, limf B) i strefy około tętnicze (limfoyty otaczającą tętnicę środkową, limf T)
-strefa brzeżna (wiele zatok śledzionowych- zatoki brzeżne, tam koncentrują się antygeny, które są później niszczone (przez makrofagi) lub prezentowane limfocyty (przez dendrytyczne), przez ściany zatok dostają się limfocyty B (potem do grudek limfatycznych; podejmują funkcje limfocytów efektorowych)i T (potem do strefy około tętniczej),
miazga czerwona
-komórki: makrofagi, monocyty, dendrytyczne komórki, fibroblasty, limfocyty, leukocyty i erytrocyty (temu czerwona). Tworzą szczury komórkowe- pasma śledzionowe
-niszczy zużyte erytrocyty (makrofagi je fegocytują)
-zatoki śledziony, skład: limfocyty, makrofagi i plazmatyczne (śniana), komórki układają się dookoła zatok. ściana naczyń: wysoki śródbłonek na nieciągłej blaszce podstawnej
Unaczynienie:
-tętnica śledzionowa-> tętnice beleczkowe ,wzdłuż beleczek, odgałęzienia do miazgi białej- tętnice środkowe (z miocytami)-> tętniczki pędzelkowe (bez miocytów)->naczynia zatokowe (sinusoidy) śledziony-> naczynia zatokowe brzeżne (miazga czerwona)/naczynia zatokowe właściwe śledizony (miazga czerwona))
Naczynia budowa: szerokie włosowate, śródbłonek jest z długich wrzecionowatych komórek, blaszka podstawna nie jest ciągła
Czynności:
-filtr krwii
-prezentacja antygenu przez dendrytyczne limfocytom
-poliferują limfocyty B i T
-wydziela przeciwciała
-rezerwuar krwii
Grasica:
-centralny narząd limfatyczny
-różnicuje się tu limfocyt Tαβ
-masa wzrasta od urodzenia od pokwitania, potem inwolucja
-z mezodermy i endodermy
Budowa:
-otoczona torebką łącznotkankową, podeń zraziki (zrąb z nabłonka! Różnorodność komórek nabłonka, jasna cytoplazma, wypustki, duże owalne jądra, pośrednie filamenty)
-kora zrazików: leży obwodowo, limfocyty (nazywane tymocytami), komórki nabłonkowe zrębu (komórki pielęgnujące), komórki dendrytyczne i makrofagi
Rdzeń zrazików: dużo komórek nabłonkowych zrębu (wydzielają tyrozynę, w grupie tworzą ciałka grasiczne- Hassala), limfocyty, włosowate i większe naczynia limfatyczne odprowadzające.
Bariera krew grasica:
Nie dopuszcza do kory zrazików cząsteczek z krwii, bierę stanowią naczynia włosowate (specjalna budowa ściany- szczelny nieprzepuszczalny śródbłonek i grubą ciągłą blaszkę podstawną), są otoczone szczelnie komórkami nabłonka zrębu,
Czynności:
-rozmnażanie, różnicowanie się i selekcja komórek progenitrowych limfocytów T ze szpiku kostnego
-wydzielanie hormonów (tyrozyna, tymopoetyna, grasiczny czynnik humoralne)