Układ limfatyczny

Stanowi podłoże komórkowo-narządowe układu immunologicznego.

Komórki tworzące układ chłonny wywodzą się z KKM – komórki macierzystej wszystkich krwinek (homopoetycznej komórka pnia). KKM różnicuje się w:

-macierzystą komórkę szpikową –rozpoczyna procesy powstawania erytrocytów , granulocytów, monocytów i trombocytów

-lub w komórkę prekursorowi limfoidalną która przemieszcza się do narządów limfatycznych w obrębie których powstają limfocyty

Układ limfatyczny skład się z:

-centralnych narządów limfatycznych – grasica i szpik

-obwodowych narządów limfatycznych – śledziona i węzły chłonne

-limfocytów krwi i limfy , limfocytów rozsianych w tkance łącznej właściwej (występują jako pojedyncze kom, lub jako zgrupowane grudki limfatyczne, migdałki, krypto kępki lub kępki peyera) i w nabłonkach

-naczyń limfatycznych i limfy

Układ limfatyczny jest pochodzenia mezodermalnego z wyjątkiem zrębu grasicy:

- z mezodermy powstają naczynia lim oraz zrąb i miąższ narządów limfatycznych

-zrąb grasicy powstaje z nabłonka endodermalnego

Między urodzeniam a 12-14r.ż zwiększa się wielokrotnie liczba limfocytów w naszym organizmie, zwiększa masa narządów pojawiają się dojrzałe komórki prezentujące antygeny. Po okresie dojrzewania następuje inwolucja narządów limfoidalnych szczególnie widoczna w grasicy.

Limfocyty tkanki łącznej właściwej i nabłonków:

W błonie śluzowej ściany przewodów: pokarmowego, oddechowego i przewodów układu moczowo płciowego znajdują się limfocyty i komórki plazmatyczne naciekające tkankę łączną właściwą i nabłonki. Komórki te tworzą układ czynnościowy nazywany tkanką limfatyczną błony śluzowej – MALT

Wśród limfocytów MALT przeważają:

-limfocyty B

-komórki plazmatyczne

- limfocyty T cytotoksyczne i NK (w nabłonkach)

-komórki dendrytyczne

Migdałki

To zgrupowania grudek limfatycznych leżących w tkance łącznej właściwej, pokryte nabłonkiem

Wyróżnia się:

-migdałek gardłowy i językowy

-migdałki podniebienne i trąbkowe

Niekiedy określa się je jako tkankę limfatyczną nosa NALT

Migdałki tworzą tzw. Pierścień Waldeyera e obrębi jamy nosowo-gardłowej.

- od światła jamy nosowej lub gardłowej oddziela je nabłonek, który wnika w głąb tworząc krypty wzdłuż których leżą limfocyty

W nabłonku znajdują się komórki M mają one na powierzchni małe fałdy a nie mikrokosmki

Komórki M są miejscem przenikania przez nabłonek wirusów i innych patogenów (wirusy są przez nie endocytowane i transportowane do tkanki łącznej gdzie są uwalniane).

Tkanka łączna właściwa okolicy grudek chłonnych i nabłonek są obfite w limfocyty większość komórek migdałkowe to limfocyty B. Znajdują się tu również:

-limfocyty T

-komórki plazmatyczne

-komórki tuczne

-granulocyty

-makrofagi

Migdałki podniebienne:

-narząd parzysty między podniebieniem miękkim a łukami podniebienno-gardłowymi

-pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym

-nabłonek tworzy 10-20 głębokich wgłobień- krypt w ich obrębie jest nieciągły , obfity w limfocyty

-światło krypt zawiera złuszczone komórki nabłonka, limfocyty, granulocyty i bakterie

Migdałki językowe:

-u nasady języka

-są mniejsze niż inne i jest ich zazwyczaj kilka

-pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim , który tworzy jedną kryptę

-wzdłuż krypty układają się grudki chłonne

Migdałek gardłowy:

-w tylno górnej części gardła , pojedynczy

-pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym oraz częściowo nabłonkiem wielowarstwowym płaskim

-nie ma krypt

-Jego miąższ składa się z grudek limfatycznych i licznych limfocytów lezących między nimi

Kępki Peyera:

-grudki limfatyczne skupione grupkami jest ich od kilku do 25

-znajdują się w błonie śluzowej i podśluzowej jelita krętego i grubego

-zrąb stanowi tkanka łączna właściwa luźna

-miąższ składa się z limfocytów B i niewielkiej liczby T, komórek plazmatycznych, dendrytycznych , makrofagów i in.

-od strony światła jelita kępki pokryte są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym (układa się on w charakterystyczną kopułę)

-w skład nabłonka kopuły wchodzą komórki M

Krypto kępki:

-występują w ścianę jelita i przewodu oddechowego

-w ich skład wchodzą limfocyty T gamma-delta uczestniczą w odpowiedzi przeciwzakaźnej (przeciw wirusom, bakteriom i pierwotniakom) oraz w odpowiedzi przeciwnowotworowej, rozpoznają biała szoku cieplnego.

-prekursorzy limfocytów T delta-gamma powstają w szpiku kostnym stąd przedostają się do grasicy – później do ściany przewodu pokarmowego, oddechowego, naskórka gdzie różnicują się i stają się limfocytami T gamma-delta ( w życiu embrionalnym najpierw pojawiają się limfocyty T alfa Beta cytotoksyczne)

Grasica :

-centralny narząd limfatyczny – w którym różnicują ię limfocyty T alfa beta

- rozwija się ona z mezodermy i endodermy

-je masa wzrasta od urodzenia do pokwitania od 20-do 40g

-największy stopień rozwoju osiąga w trakcie pokwitania, potem ulega stopniowej inwolucji (u osób 25 letnich jej masa to 25g u 70 letnich 5g) zanika miąższ gruczołu, szczególnie kora, zastępuje je tłuszcz

-otoczona jest torebką łącznotkankową pod którą znajdują się nie w pełni od siebie oddzielone zraziki

-zrąb zrazików jest zbudowany z nabłonka

-komórki nabłonkowe zrębu grasicy charakteryzują się dużą różnorodnością (wielkością, kształtem, liczbą struktur) mają jasną cytoplazmę wiele wypustek, zawierają fi lamenty cytokeratynowe (pośrednie)

-miąższ grasicy ma budowę zrazikową, wyróżnia się w nich korę i rdzeń

-kora- podzielona na zraziki przegrodami łącznotkankowymi

-rdzeń- wspólny dla wszystkich zrazików kory

-kora zrazików na preparatach jest ciemna

-limfocyty (tymocyty)- mocno się wybarwiają

-komórki nabłonkowe zrębu ( nazywane komórkami pielęgnującymi) słabo się wybarwiają, biorą one udział w różnicowaniu i selekcji limfocytów T , zapewniają izolację od otoczenia i stanowią część bariery krew-grasica

Dojrzewanie limfocytów w kierunku rdzenia

-duże i średnie limfocyty (limfoblasty) – w części pod torebkowej kory (także prekursorzy limfocytów T ostające się do grasicy

-limfocyty T małe przeważają w częściach głębszych zrazików, bliżej rdzenia ; znajdują się tu również komórki dendrytyczne i makrofagi – biorą one udział w niszczeniu około 95% limfocytów) grasicy

-w rdzeniu – dojrzałe tymocyty z antygenem CD44

Rdzeń

-ma jasny wygląd- w jego skład wchodzą komórki nabłonkowe zrębu :

• duże , słabo wybarwiające

• Różnorodność kształtu i wielkości

• Rozbudowana RER

• Obecność pęcherzyków wydzielniczych

• Wydzielają Ne peptydowy hormon grasicy – głownie tymozynę

W rdzeniu znajdują się :

-ciałka grasicze Hassala

-limfocyty – przeważają małe i średnie otaczają one naczynia krwionośni włosowate

-włosowate i większe naczynia odprowadzające – limfocyty mogą opuszczać grasicę także z limfą

-nie ma naczyń limfatycznych doprowadzających

Bariera krew-grasica zapewnia że:

-limfocyty T kory zrazików dojrzewają i proliferują w warunkach braku kontaktu z antygenami krwi lub limfy

-barierę stanowią naczynia włosowate o specjalnej budowie ściany – otoczone są szczelnie komórkami nabłonkowymi zrębu (zapobiega to przedostawaniu się antygenów z krwi do kory grasicy i ich kontaktowi z różnicującymi się limfocytami T)

Komórki nabłonkowe rdzenia grasicy

Wydzielają hormony: tymozynę , tymopoetynę, grasiczy czynnik humoralny. Pobudzają one przekształcanie prekursorów limfocytów T w komórki immunologicznie kompetentne – zróżnicowane limfocyty T.

Śledziona

-u człowieka jest największym narządem limfatycznym –bierze udział w zwalczaniu infekcji

-usuwa defektywne erytrocyty, krwinki białe oraz trombocyty

-w życiu płodowym jest miejscem namnażania się erytrocytów

-powierzchnia przeponowa –wypukła, przylega do przepony; trzewna składa się z powierzchni żołądkowej, nerkowej i okrężniczej, na powierzchni trzewnej znajduje się zagłębienie gdzie rozgałęziają się naczynia śledzionowe – wnęka śledziony

-otoczona jest błoną surowiczą i torebką włóknistą

-od torebki łącznotkankowej odchodzą liczne beleczki d miąższu narządu

-beleczki zbudowane s ze sprężystych włókien i komórek mięśni gładkich, zawierają liczne naczynia krwionośne (tętnice i żyły beleczkowe)

-zrąb śledziony stanowi tkanka łączna właściwa lużna, złożona z włókien siateczkowych i nielicznych fibroblastów

-miąższ składa się z miazgi białej i czerwonej:

-na przekroju poprzecznym widać wysepki miazgi białej – skupiska limfocytów wokół naczyń krwionośnych.

Miazga biała składa się z:

-grudek limfatycznych złożonych z limfocytów B

-strefy około tętniczej – limfocyty T otaczające tętnice

-w części obwodowej miazgi białej występują zatoki śledzionowe

-funkcją miazgi białe są reakcje immunologiczne

-białe wysepki otacza miazga czerwona

Miazga czerwona zbudowana z

-tkanki łącznej siateczkowatej

-zatok śledzionowych –liczne cienkościenne naczynia włosowate

-komórek , które układają się dookoła zatok – monocyt, makrofagi, limfocyty, fibroblasty oraz bardzo liczne erytrocyty