Układ limfatyczny

(układ chłonny) jest otwartym układem naczyń i przewodów, którymi płynie limfa (chłonka jest to płyn o żółtawym zabarwieniu). Głównym źródłem limfy jest przesącz z osocza krwi, wydzieliny komórek i przewodu pokarmowego. Skład limfy jest zbliżony do osocza krwi. Zawiera ona białka, tłuszcze, wodę, sole mineralne oraz duże ilości białych ciałek krwi.
Układ limfatyczny składa się z naczyń limfatycznych (chłonnych) oraz węzłów limfatycznych. Jest to układ otwarty, tzn. drobne naczynia limfatyczne tego układu „otwierają” się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowych.
Układ limfatyczny pełni w organizmie trzy podstawowe role:

* odpornościową - w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe ciałka krwi.
* neutralizującą - zobojętnianie ciał obcych dla organizmu.
* odprowadzającą- odprowadzenie limfy z powrotem do krwi.

Układ naczyń limfatycznych bierze początek w przestrzeniach międzykomórkowych. Ściany tych naczyń są cienkie i wiotkie, przypominają budową żyły; zastawki naczyń limfatycznych są gęściej rozmieszczone. Dzięki temu limfa płynie tylko w jednym kierunku. Od przestrzeni międzykomórkowej, a następnie przez naczynia limfatyczne włosowate, węzły chłonne, pnie limfatyczne do odpowiednich żył; później limfa wraca po oczyszczeniu w węzłach chłonnych do krwiobiegu.

Układ limfatyczny można podzielić na cztery części:

1. Naczynia chłonne szyi.
Naczynia chłonne szyi odprowadzają chłonkę z głowy i szyi. Płyn tkankowy zanim powróci do układu krążenia, jest filtrowany przez węzły chłonne w celu wyłapania wszelkich obcych cząsteczek. Pomaga to chronić organizm przed infekcjami.

2. Naczynia chłonne klatki piersiowej.
Chłonka odprowadzana z kończyn górnych i klatki piersiowej przechodzi przez węzły chłonne pachowe położone w dołach pachowych. W ich wnętrzu chłonka jest filtrowana. Przefiltrowany płyn spływa naczyniami chłonnymi klatki piersiowej: przewodem chłonnym prawym i przewodem piersiowym. Przewód piersiowy jest głównym naczyniem układu chłonnego, zbiera nadmiar płynu z prawie wszystkich części ciała. Przewód piersiowy rozpoczyna się pod przeponą, następnie biegnie w górę wzdłuż przedniej powierzchni kręgosłupa i uchodzi do dużej żyły leżącej poniżej szyi.

3. Naczynia chłonne jamy brzusznej.
Nadmiar płynu tkankowego ze wszystkich narządów jamy brzusznej, w tym żołądka, wątroby, trzustki i jelit, jest odprowadzany naczyniami chłonnymi do węzłów chłonnych w jamie brzusznej. Węzły te filtrują płyn, by usunąć zeń wszelkie szkodliwe cząsteczki, które mogłyby wywołać infekcję. Stąd przefiltrowany płyn płynie przewodem piersiowym do serca. Ważną rolę w zwalczaniu infekcji pełni śledziona, która leży w górnej części jamy brzusznej, po lewej stronie, zasłonięta dolnymi żebrami. Jedno z jej głównych zadań polega na umożliwieniu namnażania dwóch rodzajów komórek, makrofagów i limfocytów, które oczyszczają krew i biorą udział w reakcjach obronnych. Makrofagi filtrują krew, usuwając bakterie, resztki i zużyte erytrocyty; limfocyty niszczą wnikające do ciała mikroorganizmy .

4. Naczynia chłonne miednicy.
Naczynia chłonne występują zwykle w grupach . Przykładem może być górna część uda w okolicy pachwiny. Naczynia chłonne odprowadzają nadmiar płynu tkankowego z dolnej części tułowia do węzłów chłonnych. Wewnątrz każdego węzła sieć limfocytów wychwytuje szkodliwe organizmy, aby nie dopuścić do infekcji

CHŁONKA

limfa. Tkanka płynna powstająca jako przesącz krwi i zbierana z przestrzeni międzykomórkowych przez naczynia limfatyczne. Skład chemiczny limfy jest zbliżony do składu osocza, zawiera ona jednak mniej białek, ponieważ nie zawiera fibrynogenu i białek kaskady krzepnięcia krwi. Z elementów komórkowych w chłonce występują limfocyty. Jest płynem bezbarwnym lub mlecznobiałym (płynąca z jelit ze względu na zawartość tłuszczu przypomina emulsję).

Chłonka spływa z tkanek całego ciała do włosowatych naczyń chłonnych, które prowadzą do większych naczyń limfatycznych (chłonnych), następnie zostaje odprowadzona do węzłów chłonnych, gdzie jest filtrowana i gdzie usuwane są z niej wszystkie szkodliwe bakterie. Po oczyszczeniu chłonka (limfa) wraca do naczyń krwionośnych i wraz z krwią płynie do serca.

Układ limfatyczny składa się z naczyń limfatycznych oraz organów limfatycznych transportujących i magazynujących limfę. Limfa jest białą cieczą powstałą z nadmiaru płynnych produktów komórkowych. Ich skład jest różny, zależnie od tego, z jakich organów pochodzą. Najważniejszymi naczyniami limfatycznymi są przewód piersiowy (ductus thoracicus) i przewód chłonny prawy (ductus lymphaticus). Przewód piersiowy zbiera limfę z nóg, narządów brzucha, lewej górnej kończyny i lewej połowy głowy oraz szyi. Uchodzi do lewej żyły podobojczykowej. Przewód chłonny prawy zbiera limfę z prawej górnej kończyny, prawej połowy głowy oraz szyi i prowadzi do prawej żyły podobojczykowej. W skład narządów układu limfatycznego wchodzą umiejscowiona za mostkiem grasica, znajdująca się w brzuchu, bezpośrednio pod klatką piersiową śledziona i rozmieszczone w całym ciele węzły chłonne. W nich dojrzewają białe ciałka krwi oraz limfocyty i makrofagi. Produkowane są one przez szpik kostny i chronią organizm przed bakteriami oraz wirusami. W grasicy rozwijają się limfocyty. W dzieciństwie grasica przyczynia się do rozbudowy systemu immunologicznego. Wraz z wiekiem grasica zanika. Węzły chłonne są skupiskami tkanki limfatycznej poprzecinanymi naczyniami limfatycznym. Występują szczególnie licznie w obrębie pach i pachwin, a ich zadaniem jest filtrowanie i oczyszczanie limfy. Śledziona zawiera makrofagi i limfocyty i dlatego ma szczególne znaczenie dla systemu immunologicznego. Ponadto rozkładane są w niej czerwone krwinki, które przy niektórych chorobach śledziona może produkować i przekazywać do krwi. Także inne narządy, na przykład jelita i migdałki, są bogate w tkankę limfatyczną. Poprzez naczynia układ limfatyczny doprowadza do krwi substancje wchłonięte w jelitach podczas procesu trawienia, takie jak białka i tłuszcze. Jednak układ limfatyczny spełnia przede wszystkim funkcję obronną - wyprodukowane przez szpik kostny limfocyty i makrofagi dojrzewają w narządach limfatycznych i poprzez naczynia limfatyczne są oddawane do krwi, gdzie tworzą komórkowy składnik limfy. Białe ciałka krwi są wysoko wyspecjalizowanymi komórkami, które chronią ludzki organizm przed atakującymi go wirusami i bakteriami. Mają one zdolność eliminowania bakterii w wyniku fagocytozy lub poprzez tworzenie przeciwciał. Przeciwciała są cząsteczkami, które niszczą bakterie i "zachowują je w pamięci". Przeciwciała przystępują więc do działania za każdym razem, kiedy w organizmie pojawi się taka sama bakteria. Limfocyty spełniają równocześnie funkcję "kontroli immunologicznej" nad komórkami własnymi organizmu, które w pewnych okolicznościach mogą się rozmnażać w sposób niekontrolowany, tak jak ma to miejsce w przypadku komórek rakowych. WŁOŚNICZKI LIMFATYCZNE I WĘZŁY CHŁONNE Włośniczki limfatyczne tworzą, podobnie jak łączące się z nimi włośniczki krwionośne, gęstą sieć naczyń przecinających tkanki. Włośniczki limfatyczne mają budowę podobną do włośniczek krwionośnych, ale są większe, mają cieńsze ścianki i, poza dwoma największymi przewodami limfatycznymi, nie mają komórek mięśniowych. Zadaniem włośniczek limfatycznych jest odbieranie nadmiaru płynów z włośniczek krwi. Węzły chłonne są małymi, poprzecinanymi naczyniami limfatycznymi skupiskami tkanki limfatycznej. Szczególnie licznie występują w dołach pachowych (węzły chłonne pachowe) i przy nasadzie uda (węzły chłonne pachwinowe). Mają wielkość ziarna grochu lub orzecha laskowego. Każdy węzeł chłonny jest otoczony torebką z tkanki łącznej, a jego wnętrze dzieli się na obszar rdzenia i kory. W obszarze kory można rozpoznać węzełki tkanki limfatycznej, w obszarze rdzenia tkanka jest jednolita. Węzły chłonne umiejscowione są wzdłuż dróg limfatycznych i są odizolowane albo skupione w stacje, gdzie limfa uchodzi z określonego organu. Poprzez naczynia doprowadzające limfa przedostaje się do węzła chłonnego i po zmianie swojego chemicznego składu wydostaje się z niego naczyniami odprowadzającymi. Zadaniem węzłów chłonnych jest filtrowanie i czyszczenie limfy poprzez makrofagi. Są to komórki podobne do białych ciałek krwi, które dojrzewają w węzłach chłonnych i są odpowiedzialne za usuwanie z naszego organizmu szkodliwych mikroorganizmów.

---