Klasycyzm
1. cechy charakterystyczne dla literatury i sztuki starożytnej Grecji i Rzymu
2. naśladowanie oraz ukazywanie natury
3. zasada czystości
4. ład i harmonia
5. czystość formy
6. pochwała rozumu
7. eksponowanie wad ludzkich, poddanie ich krytyce
Sentymentalizm
1. wyższość zmysłowego poznania świata
2. ukazanie piękna, zwycięstwo uczuć nad rozumem
3. świat przeżyć, uczuć, emocji jednostki
4. duże znaczenie przypisywano miłości, przyjaźni, wartościom rodzinnym
5. Literatura miała kierować się zasadami prostoty i czułości
6. motyw wspomnień, symbolika miejsc, przedmiotów
7. refleksje nad cywilizacją
8. króluje motyw zakazanej miłości
9. sztuczność konwencji, teatralność gestów
10. w życiu należy kierować się emocjami i intuicją
Bajka:
krótki, epicki utwór literacki, zawierający morał (pouczenie), może być wierszowany i żartobliwy. Morał może znajdować się na początku lub na końcu utworu albo wynikać z jego treści. Istotną cechą bajki jest alegoryczność. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta, przedmioty i zjawiska, które uosabiają typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska
Satyra
łączy w sobie epikę i lirykę, wywodzi się ze starożytności , ośmiesza i piętnuje ukazywane w niej zjawiska, obyczaje, stosunki społeczne. Prezentuje świat poprzez komiczne wyolbrzymienie, ale nie proponuje żadnych rozwiązań pozytywnych. Cechą charakterystyczną satyry jest karykaturalne ukazanie postaci. Istotą satyry jest krytyczna postawa autora wobec rzeczywistości, ukazywanie jej w krzywym zwierciadle.
„Pijaństwo”
Dwaj szlachcice rozmawiają o skutkach pijaństwa. jeden z nich właśnie odczuwa jego skutki, drugi to abstynent. Satyra ta to krytyka pijaństwa, które staje się problemem narodowym- przy alkoholu szlachta wiedzie spory polityczne, załatwia sprawy majątkowe i bawi się.  
1. ostra krytyka sarmatyzmu:
a. pijaństwo
b. skłonność do bijatyk
c. brak rozeznania w polityce
d. źle pojmowana gościnność
e. pycha
f. duma
2. preteksty do picia: 
a. ból brzucha
b.  imieniny żony
c. nudności
d. przyjęcie gości
3. pożytki płynące z abstynencji: 
a. nie traci się pamięci
b.  nie naraża się zdrowia
c. zachowuje się trzeźwość umysłu
d. pilnowanie swoich dóbr
„Do Króla” 
W tej satyrze pod pozornymi zarzutami kryje się pochwała.
1. szlachta zarzuca królowi, że: 
a. nie jest królewskim synem
b. nie ma chrztu
c. jest młodym polakiem
d. jest królem elekcyjnym
e. jest dobry, miłosierny
f. to mecenas kultury
2. krytyka szlachty: 
a. brak szacunku dla króla
b. prymitywność
c. ciemnota
d. brak patriotyzmu
e. stereotypowe myślenie
„Do Justyny” 
1. autor nie zwraca się do Justyny lecz do wiosny, którą porównuje do budzącej się miłości
2. odwołania do natury ( na zasadzie kontrastu porównuje do niej swe uczucia)
3. świat natury to świat piękny, cykliczny, harmonijny, kolorowy, przedstawiony jako idylliczny i sielankowy 
4. podmiot liryczny jest zawiedziony, tęskni za ukochaną, jednak liczy na powrót ukochanej. porównuje się tu do gospodarza, który nie ma plonów
5. liryka bezpośrednia i zwrotu do adresata
„Przypomnienie dawnej miłości” 
1. elementy natury ukazują piękno świata, które jest symbolem i przypomnieniem miłości
2. oskarżenie losu o zniszczenie miłości
3. cechy miłości:
a. szczera
b. czysta
c. nieśmiertelna
d. tkliwa
4. etapy miłości:
a. szczęśliwe chwile
b. strach przed rozstaniem -> rozstanie
c. wspomnienie
„Laura i Filon” 
1. Bohaterowie to chłopi
2. mają godne imiona, które nie są charakterystyczne dla ich grupy społecznej
3. sceneria: 
a. drzewo w blasku księżyca
b. bohaterowie z dala od ludzi-> intymność
4. miłość:
a. brak zaufania
b. pełna podejrzeń
c. gra miedzy kochankami kończy się silną miłością
Cechy bohatera werterowskiego: 
1. jednostka czuje się osamotniona i jest przewrażliwiona
2. niezgoda z normami i konwencjami obyczajowymi i społecznymi
3. marzyciel, który czuje się samotny i niezrozumiany
4. wrażliwy na przyrodę
5. odczucie bezcelowości istnienia
6. pesymizm, najczęściej kończący się samobójstwem
7. jego nastrój = nastrój panujący w książce, którą obecnie czyta
„Oda Do Młodości”
1.elementy klasyczne:
- bohaterem jest młodość
- oda to gatunek klasyczny
- odwołania mitologiczne
- idea wspólnego działania
- szczęście ogółu ponad wszystko
2. elementy romantyczne: 
- dualizm świata ( starzy-młodzi; świat żywych-świat martwych)
- swoboda konstrukcji
- przekaz jest bardzo ważny
Program młodych romantyków:
1. młodzi mają mieć zapał do walki
2. jedność, jednomyślność
3. przekraczanie granic świata racjonalnego
4. oddawanie się marzeniom
5. budowanie przyszłości
6. kierowanie się sercem
7. rozprzestrzenianie entuzjazmu, siły, miłości
8. ważne wartości to:
- wolność
- braterstwo
-patriotyzm
9. idea wspólnego działania
10. walka z niesprawiedliwością
11. wytrwałość w dążeniu do celu
12. determinacja
13. kierować się rozumem i emocjami ( pogodzenie odmiennych postaw)
14. gotowość do poświęcenia życia
15. nowe kreowanie świata
16. podporządkowanie życia wspólnej idei
„Romantyczność”
1. cechy ballady: 
- pojęte zostały dziwne, zagadkowe zdarzenia
- sięgnięcie do kultury ludowej
2. Karusia jako bohaterka romantyczna: 
- przez ludzi postrzegana jest jako szalona bluźnierca
- widzi widmo swego zmarłego ukochanego
-zachowanie: romantyczny motyw szaleństwa
- źle czuje się wśród ludzi, chce umrzeć i być z Jasieńkiem
- nie lubi świata
starzec
reprezentant świata racjonalnego, poglądy oświeceniowe
„ufajcie memu oku i szkiełku”. za prawdziwe uważa to, co można poznać zmysłami
narrator
reprezentant świata duchowego, poglądy romantyczne
w życiu należy kierować się uczuciami „ miej serce i patrzaj w serce”
W utworze występuje inspiracja wierzeniami i podaniami ludowymi. Poeta powinien podzielać wierzenie w przenikanie się świata rzeczywistego i metafizycznego. Utwór ten to manifestacja przeświadczenia o wyższości uczuć nad rozumem, wyobraźni nad wiedzą naukową. 
Prawdy starca-> martwe
prawdy ludowe-> żywe(uniwersalne, ogólnospołeczne)
Narrator staje po stronie Karusi, wierzy, że ta widzi swego ukochanego. Łączy się z ludem w modlitwie za dziewczynę.
1. cechy ballady:
a. można wskazać narratora, określić czas i miejsce akcji
b. da się opisać nastrój ( wędrówki pani przez las pełne są grozy i niesamowitości)
c. liczne dialogi
d. inspiracja prawdziwą historią
e. ta ballada zawiera 33 strofy nieregularnej długości, pojawiają się rymy
f. rytm wyznacza powtarzająca się strofa o lilii, która pełni tu role refrenu
2. morderczyni:
-zła żona zdradziła swego męża i w strachu przed karą zabiła go
-nie żałowała zabicia męża, ale bała się kary za popełniony czyn
-nocami nawiedza ja zjawa,
-działa poza zasadami moralnymi: idzie do pustelnika, by upewnić sie, czy nie spotka jej kara
- oszukuje dzieci i braci męża
-dosięga ją kara-śmierć, która przyszła zza światów(zapadnięcie się cerkwi pod ziemię). Jest to ludowe pojęcie sprawiedliwości 
3. natura
-podkreśla atmosferę zbrodni
-buduje napięcie, zgrozę
Sonety Krymskie
1. orientalizm: wykorzystanie w literaturze wątków i motywów związanych z kulturą Wschodu. Orientalizm w sonetach: 
a. postać Mirzy
b. odwołania do religii i mowa o Allachu
c. natura
d. słownictwo ( odwołania do muzułmanów)
2. pielgrzym:
a. to podróżnik(w stepach akermańskich to marynarz przepływający przez suchy ląd)
b. obserwator świata natury, fascynacja (zmysłowe odbieranie świata)
c.  nowy krajobraz budzi w nim zachwyt i zaskakuje go
d. jest ciekawy świata, lubi poznawać i odkrywać
e. krajobraz to sacrum-> siedziba Allacha
f. widzi ingerencję siły boskiej w naturze 
g. lekkoduch
h. uważa, że nie istnieją słowa, które mogą opisać piękno krajobrazu
i. w dzikiej naturze czuje wolność
3. Mirza:
a. muzułmanin, miejscowy
b. poznał ten krajobraz, jest on dla niego codziennością
c. nie dostrzega ingerencji boga w dzieło stworzenia, to realista
d. jest przewodnikiem i nauczycielem pielgrzyma po orientalnym świecie
e. ma dystans do natury
f. dociera do miejsc niedostępnych zwykłemu śmiertelnikowi, zgłębia tajemnice gór
g. przedstawił naturę jako dziką, silną
niebezpieczną
h. namawia pielgrzyma do wyostrzenia zmysłów, skupienia się na drodze, nie na widokach
i. chce wzbudzić w nim ostrożność i odpowiedzialność
j. odwodzi go od marzycielskiej postawy
„Dziady” cz.III
1. martyrologia narodu polskiego: 
a. naród polski ukazany jako cierpiący
b. cierpienie polaków:
- 10 letni chłopiec skuty kajdanami
- Tomasz był głodzony, później karmiony śledziami, nie dostawał wody
- tortury psychiczne: więźniowie nie są wypuszczani na zewnątrz, nie znają swojej przyszłości
- wyroki zapadają bezprawnie 
- cierpienie na syberii
- cichowski został uznany za zaginionego, naprawdę został aresztowany i torturowany. Z  wesołego człowieka zmienił się w wystraszonego i cichego
- Rollinson zostaje zabrany do więzienia. Matka rozmawia z senatorem, by go wypuszczono. ten natomiast otwiera okno w jego celi, przez które Rollinson wyskakuje i ginie. Był on jedyną osobą, która łożyła na utrzymanie matki
2. mesjanizm w widzeniu księdza Piotra:
a. wg Mickiewicza: polska jako „Chrystus Narodów” -> zaplanowany przez boga akt ofiary polaków za wolność innych narodów
b. ksiądz piotr to człowiek pokorny, obdarzony wizją przyszłych losów Polski.
c. odwołanie do rzezi niewiniątek(car-herod; niewiniątka-naród polski)
d. męczeństwo polaków na Syberii ( droga na Syberię- droga krzyżowa) 
e. pojawienie się wskrzesiciela narodu pod nazwą 44( liczba 44-czas próby, po której ma być realizowany boski plan świata, symbol bożego wybrańca)
f. Polska- Chrystus stoi przed sądem Europy
g. Polska nosi krzyż i koronę cierniową
h. Matka stoją ca nad krzyżem porównana jest do wolności
i. śmierć polski
j. zmartwychwstanie polski
k. biała szata-symbol niewinności
l. zmartwychwstała Polska to kraj silny, wolny, zwycięski
m. Polska wybawiła inne narody
3. senator:
a. tyran aresztujący niewinnych ludzi
b. to człowiek pokrętny i pazerny, chce zyskać łaski cara dzięki masowym aresztom
c. w scenie VI ukazany jest sen senatora: znajduje się on w otoczeniu diabłów (utożsamienie z mocami szatana). Celem tych sił jest zdobycie duszy senatora. Śni mu się życie dworskie i to, że jest szanowany, nagle słyszy drwinę; wchodzi car. Senator traci łask
Diabły ukazują senatora jako człowieka, który nie ma sumienia
d. Polska arystokracja nie widzi w nim tyrana, lecz osobę, która organizuje doskonałe bale
e. patrioci uważają go za tyrana i kata narodu polskiego
f. senator jest zmęczony życiem w Wilnie w otoczeniu niekompetentnej hołoty. Jest to postać obłudna. Sprawia wrażenie osoby czułej, jednak w pewnym momencie traci cierpliwość i zaczyna grozić pani Rollinson. 
4. charakterystyka Polaków: 
a. więźniowie są solidarni, a walka o ojczyznę przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, kpią z cara.
b. w scenie VII arystokracja (skupiająca się przy carze) ukazana jest jako ludność, której nie interesują sprawy Polski i polaków. Są próżni i zepsuci moralnie, przekupni. Przyczyniają się do klęski narodu. Ukazani są jako kosmopolici skupieni na przyjęciach, i sielankowej poezji. Nie dostrzegają krzywdy ludzkiej i uważają, że w poezji nie powinno się mówić o krzywdach. 
c. w scenie VIII ukazani są zdrajcy, którzy chcą się przypodobać senatorowi. Wyrzekają się swej narodowości i przyporządkowują carowi. ich fałszerstwo ujawnia się w scenie balu: za plecami senatora drwią z niego i jego pijaństwa. 
d. Wśród zdrajców pojawiają się patrioci, którzy musza uczestniczyć w balach
e. Pojawiają się także studenci, którzy chcieliby zabić senatora, lecz wiedzą, ze to bezcelowe, ponieważ na jego miejsce zostanie wybrany następca, a młodzież polska zostanie zgnębiona
f. młodzi ludzie wiedzą, ze jeśli zginą za ojczyznę, to nie będzie to śmierć daremna, bronią tożsamości narodowej, solidaryzują się w  cierpieniu, drwią z cara. Uważają, ze zsyłka na Sybir tylko ich wzmocni, SA jednak bezsilni wobec kolejnych aresztowań, oskarżeń i wyroków.
g. Konrad- odmienna postawa. Chce walczyć z wrogiem otwarcie, wbrew zasadom moralnym. 
h. doktor i pelikan stanęli po stronie cara, bo chcą zapewnić sobie lepszy byt. Doktor pomaga senatorowi w zatajaniu pewnych spraw, głównie zbrodni. nie mogą się odwrócić od caratu, ponieważ są za
Doktor i Pelikan próbują rywalizować o względy senatora. Zajmują się donosicielstwem, planowaniem intryg i zbrodni, podpuszczają więźniów
Patriotyzm może zanikać zewnętrznie, lecz jest on obecny u młodych polaków. Młodzi są świadomi rozbicia narodu Polskiego, jednak wierzą w ostateczne wygranie Polaków.
5. Dziady jako dramat romantyczny: (romantyzm to opozycja do oświecenia) 
a. nieuporządkowanie kompozycyjne
b. zerwanie z zasadą trzech jedności (wiele miejsc, np. kaplica, więzienia; zdarzenia z przeszłości, przyszłości i teraźniejszości; poruszane są rożne problemy: idea zbawienia, patriotyzm) 
c. sceny realistyczne i fantastyczne
d. cechy epiki( opowiadanie, obszerne opisy), liryki( wierszowane fragmenty, rymy) i dramatu( didaskalia, dialogi, podział na sceny)
„Dziady część IV”
Pustelnik Gustaw: 
1. dowiadujemy się o nim poprzez jego wypowiedzi i didaskalia
2. to duch, który błąka się po ziemi, bo nie może się dostać ani do piekła ani do raju
3.  to samobójca, powód: nieszczęśliwa Miłość-> zdrada, odrzucenie
4. pojawia się co roku, by pokazano mu drogę w zaświaty i by pamiętać o swych przeżyciach i ukochanych. Prosi księdza, by się za niego pomodlił.
5. skupia się na swych przeżyciach:
a. 21-22-> godzina miłości
b. 22-23-> godzina rozpaczy
c. 23-24->godzina przestrogi i zniknięcie Gustawa
6. Gustaw jako pustelnik: Ma poszarpane włosy i strój, dzieci się z niego smieją.
7. wzbudza lęk, jest świadomy swych błędów życiowych
8. pojawia się jako wędrowiec przemierzający świat żywych i umarłych
9. przedstawia siebie jako osobę, która ma żal do świata
10. przeżył w życiu radości i smutki, spotkał prawdziwą, szczęśliwą miłość, lecz na wspomnienie o niej czuje żal, cierpienie
11. Książki autorstwa Goethego uważa za zbójeckie, bo pokazały mu, że miłość to zło, które przynosi cierpienie. Te książki ukształtowały jego sposób postrzegania świata 
12. towarzyszy mu gałązka cyprysowa (symbol miłości i rozstania), ukochana dała mu ją w chwili rozstania. To przyjaciel, któremu można się wyżalić
13. wg niego miłość jest wieczna, łączy ze sobą dwie osoby na zawsze, bo została stworzona przez boga. Nawet, jeśli dwie osoby są od siebie daleko, to miłość trwa na dal. 
14. idealizuje ostatnie spotkanie z ukochaną. mówi o pięknie natury. Mówi o smutku, który towarzyszył im w chwili pożegnania. 
15. cierpi, bo jest samotny w przeżywaniu nieszczęśliwej miłości, przyjaciół oskarża o chłodny racjonalizm.
16. sakralizuje ukochaną
17. rodzaje śmierci:
- naturalna, pospolita- pochował ukochaną za życia, by ulżyć cierpieniu 
- powolna, bolesna- śmierć miłości i nadziei
- wieczna- najcięższa, wywołana grzechami ( tu samobójstwo)
„Pan Tadeusz” 
1. Główne wątki: 
a. spór o zamek
b. działalność konspiracyjna Księdza Robaka ( powstanie na Litwie) 
c. wątek perypetii miłosnych Tadeusza
2. Charakterystyka polskiej szlachty:
a. przywiązani do rodzinnych stron i kraju
b. anarchia – rozpędzanie sejmików
c. prywata jest ważniejsza niż dobro publiczne (Sędzia przyjmuje majątek Horeszki z rąk zaborcy)
d. rezygnacja z zemsty, przebaczenie (postawa umierającego stolnika, który wybacza Jackowi, reakcja Gerwazego na spowiedź Jacka)
e. solidarność wobec zagrożenia bytu narodowego (przekształcenie się zajazdu w bitwę z Moskalami),
f. młode pokolenie realizujące idee wolności i równości (uwłaszczenie chłopów przez Tadeusza i Zosię)
g. Dominuje mit kraju lat dziecinnych i idealizacja natury.
3. Jacek Soplica jako bohater Byroniczny
a. zbrodnia popełniona z miłości
b. przyodzianie szat zakonnych, spowiedź
c. losy bohatera przedstawione w sposób fragmentyczny
4. Charakterystyka Hrabiego:
a. reprezentant nowego pokolenia, człowiek obyty w świecie 
b. postępowy patriota
c. to romantyk: poszukuje w życiu rzeczywistości literackiej, ucieka w świat romansów
d. zafascynowany cudzoziemszczyzną, nosi strój angielski
e. podkreśla wyższość zachodu nad ojczyzna w rozmowie z Telimeną
f. okoliczni mieszkańcy za indywidualistę i dziwaka
g.  uważa sięga artystę- na spacery chodzi ze szkicownikiem
h. fascynuje go historia zamku, o który procesuje się z Sędzią
i. świat jest wg niego pełen tajemnic, miłosnych intryg i uwięzionych dziewic
j. imponuje sąsiadom majątkiem i obyciem w świecie 
k. różni się od innych powściągliwością i umiarem
Liryki Lozańskie
„Polały się łzy”
W krótkiej na pozór lapidarnej formie zawiera głęboki uniwersalny sens ujmujący syntetycznie istotę ludzkiej egzystencji. Ukazując trzy zasadnicze etapy życia, poeta podkreśla nie tylko charakteryzujące je jakości :
dzieciństwo-beztroska, sielskie, anielskie
młodość-górna i durna
dojrzałość -poczucie nieodwołalnego poczucia czasu

1. temat: podsumowanie własnego życia
2. dzieciństwo: sielskie, anielskie
3. młodość: górna i durna
4. dojrzałość: wiek klęski
5. poeta jawi się jako człowiek zmęczony życiem, ma poczucie klęski 
6. uważa, ze nie zrealizował życiowego celu, a jego praca pisarska nie ma znaczenia