LEKI PRZECIWPASOŻYTNICZE.
Pasożyt to bardzo szerokie pojęcie – może to być pierwotniak, płaziniec, nicień, stawonóg. Nie ma grupy leków działających na wszystkie te pasożyty. Najczęściej są środki p/pierwotniacze, p/płazińcom, p/nicieniom, p/stawonogom. Mogą być, np. awermektyna – p/nicieniom i p/stawonogom.
• Najważniejszą więc cechą leku p/pasożytniczego jest spektrum działania. Podstawą terapii jest diagnostyka.
• Ważne jest, by cena diagnostyki nie przewyższała wielokrotnie ceny samego leku.
• Ważne też, by środki te nie powodowały skutków ubocznych.
• Lek musi mieć odpowiednią formę podania (tabletki, aerozol, iniekcja, itd.).
• Nie powinien zostawiać w organizmie swych metabolitów. Tzn. powinien być wydalany z organizmu w 90-kilku %.
• Skuteczność leku możemy oceniać na podstawie np. badania kału. Oceniamy intensywność inwazji – w jakim % lek zredukował ilość jaj w kale. Lek wysoce skuteczny to taki, który zredukował intensywność inwazji po 7-14 dniach o ok. 95-100%; lek skuteczny – 80-100%; lek mało skuteczny – 0-100%. Wystarczy, że w badaniach u 9 osobników zredukował o 100%, a tylko u 1 o 0% → już jest to lek mało skuteczny.
• Ważna jest też trwałość leku w czasie.
• Stężenie w tkankach zwierzęcia musi być mierzone laboratoryjnie (żeby można było np. w czasie masowych upadków po podaniu leku sprawdzić czy był przedawkowany czy nie).
• Lek powinien mieć wysoki indeks terapeutyczny.
• Powinien być niegroźny dla środowiska.
• Powinien być trwały i aktywny po wymieszaniu z paszą, nie powinien być więcej higroskopijny i elektrostatyczny.
• Ważna jest też cena samego leku – co z tego, że bardzo dobry, jeżeli drogi.

ŚRODKI P/PIERWOTNIACZE.
I – nitroimidazole.
- metronidazol – Flagyl, Avimetronid, Metronidazol;
- tynidazol – Fasigin;
- ornidazol – Tiberal.
Działają na: Trichomonas sp., Histomonas melagridis, Giardis sp., Entamoeba sp.
U Bo 75mg/kg – 2-3 dni; Ca 10-30 mg/kg 5-7 dni; Fe 10-25 mg/kg; Eq – nie można przekroczyć 5 mg/kg.
Avimetronid – histomonadoza kur i indyków; trichomonadoza gołębi.
Flagyl – trichomonadoza u ludzi (lepszy nośnik).
Tynidazol – może być podawany w 1 dawce (też wysoka skuteczność).
II – tetracykliny
- doksycyklina – Doxycylinum
- tetracyklina
Na: Trichomonas sp., kokcydia, Entamoeba sp., Plasmodium sp., Balantidium coli.
III – sulfonamidy
- sulfadiazyna, sulfametoksazol – także w połączeniu z dwuaminopirymidynami
- sulfaguanidyna
- sulfadimidyna
Głównie na kokcydia (Eimeria, Sarcocystis, Toxoplasma). Dobrze by działały w świetle przewodu pokarmowego.
IV – benzymidazole
- albendazol – Valbazen, Vermitan
- mebendazol – Mebenvet, Mebendazol
- fenbendazol – Panacur, Fenbezan
Giardia sp., Entamoeba sp.
Albendazol też na dojrzałe przywry i Moniezia sp. Ale ma działanie teratogenne (nie dawać na początku ciąży).
Mebendazol – Giardia, u Ca – tasiemce Taenidae, Mesocestoidae (nie na Diphylidium caninum). Bardzo tani.
Fenbendazol – także p/obleńcom.
V – aminoglikozydy
- paromomycyna
Kryptosporidioza u cieląt.
VI – nitrofurany
- furasoliden, nitrofurazon – kokcydia (rzadko stosowane).
VII – dwuaminopirymidyny
- pirymetamina – Deraprim
- trimetoprim
- diawerdyna
Na Plasmodium sp.
Deraprim – w Afryce zażywany profilaktycznie p/malarii.
VIII – antagoniści tiaminy
- amprolium – Amprol, Corrid
Hamuje przyswajanie wit.B1 i u kokcydiów i u gospodarza – ale kokcydia dojrzewają dużo szybciej – dużo wrażliwsze na brak witaminy.
IX – antybiotyki jonoforowe
- lasalocid – Avatec
- maduramycyna amonu – Cygro
- salinomycyna – Sacox
- menenzyna – Elencoban
- narazyna – Monteban
U królików 1ppm leczniczo, a 2,5ppm jest już toksyczne. Zawsze podawane z paszą.
X – związki benzeno-acetonitrylowe
- toltrazuril – Baycox
- diklazuril
Dodawane do wody. Toltrazuril 25ppm, diklazuril 5ppm. Kokcydia. Ptaki i króliki też.
XI – pochodne guanidyny
- robenidyna – Cycostat
Na kokcydia. Działa skutecznie na kokcydia jelitowe, prawie wcale na wątrobowe, a więc nie stosuje się dla królików.
XII – pochodne diamidyny
- imidocarb – Imizol – psy
- diminazen – Berenil
Babesia sp., Trypanosoma sp. – iniekcja s.c.
- chinuronium – Acaprim (mocno rozcieńczać dając s.c. i lepiej dać 2x)
- feramidyna – Oxopirvedinae (ampułki 10ml/psa 8,5-12,5kg, s.c.)

ŚRODKI P/PŁAZIŃCOM.
p/przywrom i p/tasiemcom
I – salicylanidy
– diryklozamid - Zanil, Nilzen – b. skuteczne na tasiemce; oddziaływają na fosforyzację oksydatywną (mitochondrium → oddychanie)
- klozantel – Flukiver
- rafoksamid – Ranili
- niklezamid – Iomezan
II – pochodne fenoli
III – pirazynoizochinolany
- prezikwantel – Drencid, Drontal, Tenican, Endopar PPO, Aniprezol, Drontal Plus
Na tasiemce 5mg/kg; na przywrę kocią 3 x po 20mg/kg. Nie działają na włosogłówki.
IV – inne
- bunemidyna – Scolaban (Dicrocoelium dendriticum)
Niezłe też na tasiemc; u kotów dają objawy uboczne (wymioty, ślinienie, objawy nerwowe); u dzikich kotów w ogóle.