Podstawy zarządzania 2014 moje

Podstawy zarządzania

Rafał Haffer

Literatura:

  1. Griffin R., Podstawy zarządzania, PWE, Warszawa 1999.

  2. Zarządzanie. Teoria i praktyka, pod red. A.K. Koźmiński, W. Piotrowski, WN PWN, Warszawa 1995.

  3. Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002.

  4. Haffer R., Systemy zarządzania jakością w budowaniu przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw, Wydawnictwo UMK, Toruń 2002.

1. Nauka o zarządzaniu jako dyscyplina wiedzy należy do dziedzin nauk ekonomicznych, a szerzej nauk humanistycznych, zwanych także empirycznymi i stosowanymi

2. Uwzględniając dychotomiczny podział nauki wyodrębnić można:

3. Uwzględniając przedmiot i metody badań w nauce wyodrębnić można:

4. Teoria zarządzania stanowi zbiór określonych reguł, pojęć, zasad o charakterze praktycznym, ale zawiera też zbiór teorii tzw. czystych, poszukujących rozwiązań poprzez badania i formułujących nowe twierdzenia.

Będąc nauką interdyscyplinarną, teoria organizacji i zarządzania

czerpie materiał do swych rozważań i uogólnień z wielu innych nauk.

Wśród nich wymienić można:

fizjologię i psychologię pracy

5. Związek z psychologią

6. Związek z socjologią

7. Związek z antropologią kulturową

8. Związek z fizjologią i ergonomią

9. Związek z teorią ekonomii

10. Związek z informatyką

11. Związek z matematyką i statystyką, inżynierią systemów i teorią gier

12. WNIOSKI

1. Geneza nauk o zarządzaniu

Doświadczenie organizacyjne − zbiór informacji na temat sposobu

postępowania i osiągania celów.

Ogólnie wyróżnić można kilka źródeł informacji umożliwiających

przekaz doświadczenia organizacyjnego:

organizacyjne

2. Dawne poglądy na kierowanie (zarządzanie)

- kiedy nieprzyjaciel atakuje, cofamy się

- kiedy nieprzyjaciel zatrzymuje się, nękamy go

- kiedy nieprzyjaciel chce uniknąć bitwy, atakujemy

- kiedy nieprzyjaciel uchodzi, następujemy za nim

- „organizacja jest bardziej trwała, jeżeli jej członkowie mają prawo wyrażania swoich różnorodnych poglądów i rozstrzygania swoich sporów wewnątrz niej

- wprawdzie jeden człowiek może zapoczątkować organizację, ale jest ona trwalsza, jeżeli powierza się trosce wielu i kiedy wielu pragnie jej utrzymania

- utrzymać władzę może słaby przywódca następujący po silnym, ale nie słaby następujący po słabym

- przywódca dążący do zmiany w istniejącej organizacji powinien zachować przynajmniej cień dawnych obyczajów”

3. Źródła przyspieszania dokonań w zakresie problematyki organizacji i

zarządzania:

Teoria organizacji i zarządzania to dziedzina wiedzy naukowej

zajmująca się zjawiskami związanymi z działaniem bądź to

pojedynczego człowieka, bądź też zespołu ludzi w procesie pracy z

punktu widzenia sprawności tych działań.

4. Prekursorzy nauki o organizacji i zarządzaniu

  1. Adam Smith (1723−1790) - twórca prawa technicznego podziału pracy; zauważył, że na skutek podziału pracy następuje wzrost wydajności

  2. Eli Whitney (USA) - ojciec organizacji masowej produkcji; realizując 2-letni kontrakt (lata 1799-1801) dla rządu amerykańskiego na produkcję 10 tys. karabinów wyposażył przyuczonych robotników w tzw. „przymiary”, czyli wzory gotowych części, które byli oni zobowiązani precyzyjnie odtworzyć (dodatkowy efekt: wymienialność części)

  3. Charles Babbage (1792−1871) - zajmował się ekonomicznymi skutkami specjalizacji pracy, wskazał na możliwość różnicowania dzięki niej płac osób zatrudnionych przy produkcji

  4. Robert Owen (1771−1858) - kierownik przędzalni w Szkocji na początku XIX w.; skrócił dzień roboczy do 10,5 godz. (z 13) i zakazał zatrudniania dzieci poniżej 10 roku życia. Argumentował, że lepsze warunki życia pracowników nieuchronnie doprowadzą do zwiększenia produkcji i zysków. Podkreślał, że oprócz inwestowania w postęp techniczny trzeba także inwestować w pracowników

5. Podstawowe nurty w naukach o zarządzaniu

Ad. a) W ramach nurtu klasycznego i neoklasycznego wykształciły się szkoły:

- uniwersalistyczna – opiera się na założeniu, że proces zarządzania jest zawsze taki sam niezależnie od typu organizacji i stopnia hierarchii w strukturze

- empiryczna (krytyka ujęcia uniwersalistycznego)

6. Kierunek naukowego zarządzania − techniczno-fizjologiczny

Pojawił się w następstwie poszukiwań sposobów efektywnej korelacji siły żywej z technologią. Zmierzał do zwiększenia wydajności pracy na stanowisku pracy.

Najwybitniejsi przedstawiciele tego nurtu to:

  1. Frederick W. Taylor (1856−1915),

  2. Henry Ford (1863−1947),

  3. Karol Adamiecki (1866−1939)

W roku 1903, równolegle z pojawieniem się książki F. W. Taylora pt. Shop Management, K Adamiecki wygłosił odczyt pt. O zasadach organizacji pracy zespołowej, w trakcie którego po raz pierwszy zaprezentował swoją metodę harmonizacji (zwana także metoda wykreślną planowania pracy zespołowej)

  1. Podstawowe czynniki powodujące niska wydajność robotników wg. F. W. Taylora to:

  1. Naukowe zarządzanie zdaniem Taylora powinno być oparte na 4 podstawowych zasadach:

  1. Metoda Taylora, która polegała na dostosowaniu się do robotników najlepiej wykonujących pracę, opierała się na czterech podstawowych krokach:

System naukowej organizacji pracy Taylora to funkcjonalny

system zarządzania, w którym robotnik podlegał ośmiu

kierownikom. Czterech majstrów było pracownikami

administracyjnymi w „biurze”, a ich obowiązki były następujące:

Pozostałe cztery funkcje wykonywali majstrowie

warsztatowi:

F.W. Taylor propagował:

- podział czynności administracyjnych, przygotowawczych i pomocniczych oraz czynności wykonawczych doprowadzając do bardziej sprawiedliwego obciążenia zarządu i administracji warsztatowej

- tzw. różnicowy system płac od zadania (system zróżnicowanych stawek akordowych) - wysoka stawka za każdą sztukę o dobrej jakości, w ramach ściśle określonej normy ilościowej, jak i kary w postaci obniżenia stawki jednostkowej w przypadku niewykonania zadania.

II. Henry Ford:

III. Karol Adamiecki uwagę swą skupiał nie na pojedynczym stanowisku pracy, lecz na racjonalizacji pracy zespołowej, racjonalizacji współdziałania.

Jego osiągnięcia to:

3. Kierunek administracyjny

Koncentrował się na naukowym opracowywaniu zasad działalności administracyjnej i bardziej ogólnych zasad organizacji.

Przedstawiciele kierunku administracyjnego to:

Henri Fayol (1841−1925)

Max Weber (1864−1920)

Zasady sprawnego zarządzania według H. Fayola:

1. podział pracy: wysoki stopień specjalizacji powinien przynieść wzrost efektywności; specjalizacja dotyczy zarówno pracy technicznej, jak i kierowniczej

2. autorytet: do wykonywania obowiązków kierowniczych niezbędny jest autorytet, zarówno formalny, jak i osobisty wynikający z wiedzy i doświadczenia

3. formalna dyscyplina pracy: członkowie organizacji muszą szanować reguły rządzące organizacją

4. jedność rozkazodawstwa: każdy pracownik powinien otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego

5. jedność kierownictwa: podobne czynności w organizacji powinny być zgrupowane i podległe tylko jednemu kierownikowi

6. podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu (instytucji): w żadnym przedsięwzięciu interesy poszczególnych pracowników nie powinny przeważać nad interesami całej organizacji

7. wynagrodzenie: płaca za wykonaną pracę powinna być sprawiedliwa zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i organizacji

8. centralizacja: władza i autorytet są atrybutem kierowników, ale jednocześnie powinni oni przekazywać podwładnym dostateczne uprawnienia niezbędne do właściwego wykonywania obowiązków

9. hierarchia (określająca tzw. drogę służbową): linia władzy powinna przebiegać z góry w dół organizacji i należy jej zawsze przestrzegać

10. ład: każdy człowiek i każda rzecz powinny być we właściwym miejscu i we właściwym czasie; ludzie powinni zajmować te stanowiska, które są dla nich najodpowiedniejsze

11. ludzkie traktowanie pracowników – sprawiedliwość: kierownicy powinni być uprzejmi i sprawiedliwi w stosunku do podwładnych

12. stabilizacja personelu: duża fluktuacja niekorzystnie wpływa na sprawność funkcjonowania organizacji

13. inicjatywa: podwładni powinni mieć swobodę tworzenia własnych planów, nawet jeżeli może to prowadzić do pewnych błędów

14. zgranie personelu (harmonia): praca zespołowa, duch współpracy, poczucie jedności i przynależności do jednej grupy powinny być popierane i podtrzymywane

  1. Funkcje organizacji i funkcje kierownicze (według H. Fayola)

  1. Sprawne funkcjonowanie organizacji uzależnione jest nie tylko od przestrzegania wskazanych reguł , ale także od realizowania w sposób ciągły ściśle określonych czynności, pogrupowanych przez H. Fayola w tzw. funkcje organizacji:

nauczanie w szkole, leczenie w szpitalu, spektakl w teatrze)

statystyka)

organizacji):dzielą się na :planowanie, organizowanie, motywowanie, koordynacja, kontrolowanie.

Wśród funkcji administracyjnych (kierowniczych) H. Fayol wymienił:

IV. Max Weber, uczony niemiecki, socjolog i ekonomista:

biurokracja Webera:

abstrakcyjną konstrukcją opisującą budowę (strukturę) i

zasady funkcjonowania instytucji „doskonale

racjonalnej”, opartej na racjonalnych przesłankach, w

założeniu sprawnej i wolnej od zakłóceń

Kierunek psychosocjologiczny − behawioralny

  1. Pierwotnym celem tego kierunku był wzrost wydajności pracy poprzez poprawę materialnych warunków pracy.

Przedstawiciele kierunku behawioralnego to Amerykanie:

Douglas McGregor (1906-1964)

Elton Mayo (1880-1949)

Abraham Maslow (1908-1970)

Istota szkoły behawioralnej sprowadza się do twierdzenia, iż ludzkie zachowania w miejscu pracy uwarunkowane są wieloma czynnikami natury psychologicznej czy społecznej. Zatem znajomość i uwzględnienie tych czynników ma zasadnicze znaczenie dla wydajności

pracy.

Teoria X i Y D. McGregora

Założenia teorii X (stereotyp człowieka ekonomicznego)

29Założenia teorii Y (stereotyp człowieka zhumanizowanego)

Elton Mayo – profesor Uniwersytetu Harvarda, w latach 1924-32 prowadził badania w zakładach w Hawthorne (należących do Western Electric Company, zatrudniającej 29 000),

31

Wnioski z badań E. Mayo:

Hierarchia potrzeb według A. Maslowa

Konkretną osobę motywuje możliwość zaspokojenia najsilniej odczuwanej w danym momencie potrzeby. Jednocześnie potrzeba zaspokojona nie ma zdolności do dalszego motywowania.

POTRZEBY

Samorealizacji – osiągnięcia - ambitna praca

Uznania – status - stanowisko

Społeczne – przyjaźń - przyjaciele w pracy

Bezpieczeństwa – stabilność - emerytura

Fizjologiczne – żywność - płaca podstawowa

3. Podejście ilościowe

Zajmuje się zastosowaniem metod ilościowych w zarządzaniu. Zarządzanie

ilościowe koncentruje się na podejmowaniu decyzji, efektywności ekonomicznej,

modelach matematycznych oraz wykorzystaniu komputerów.

Podejście ilościowe ma dwie gałęzie:

4. Nurty: systemowy i sytuacyjny

I. Podejście systemowe dąży do traktowania organizacji jako jednorodnego, celowego systemu składającego się z wzajemnie powiązanych części. Wiąże się z tym wprowadzenie do nauki o zarządzaniu koncepcji i terminów charakterystycznych dla teorii systemów. Najważniejsze z nich to:

  1. Systemowe ujęcie organizacji

  1. Fundamentalne prawa rządzące zachowaniem się systemów organizacyjnych:

  1. Podejście sytuacyjne

Zgodnie z podejściem sytuacyjnym, teoria organizacji i zarządzania dąży do określenia przewidywanych zależności między sytuacjami, działaniami i wynikami. Podejście sytuacyjne sugeruje, że:

Schemat integrujący podejście do zarządzania

Współczesne wyzwania zarządzania

  1. Globalizacja działalności gospodarczej. Znaczenie międzynarodowej działalności gospodarczej nieustannie wzrasta. Żadna organizacja niezależnie od rozmiarów, żywotności czy branży nie może ignorować zjawiska globalizacji działalności gospodarczej.

  2. Jakość i wydajność. Ogólnoświatowa tendencja do kładzenia nacisku na jakość produktów i procesów biznesowych w przedsiębiorstwie (proces biznesowy − łańcuch logicznie powiązanych ze sobą, powtarzających się czynności, które zużywają zasoby organizacji, aby uszlachetnić obiekt materialny lub niematerialny, w celu produkowania specyficznych i mierzalnych rezultatów/produktów dla wewnętrznych i zewnętrznych klientów, np. proces rozwoju nowego produktu, proces wytwórczy, obsługa klienta).

  3. Zmniejszenie rozmiarów przedsiębiorstwa i redukcja personelu (lean management). Dążąc do zwiększenia konkurencyjności wiele organizacji poszukuje sposobów pozbycia się zbędnych operacji i obniżenia kosztów.

  4. Samoocena przedsiębiorstw. Nie można zarządzać czymś, czego nie da się zmierzyć. Współczesne przedsiębiorstwa coraz częściej sięgają po kompleksowe rozwiązania w dziedzinie pomiaru wyników działalności, takie jak Balanced Scorecard lub modele doskonałości biznesowej, zawierające kryteria, według których ocenić organizację ubiegającą się o nagrodę jakości (np. Polską Nagrodę Jakości lub Europejską Nagrodę Jakości)

  5. Własność. W związku z silną tendencją do oddzielania funkcji zarządzania od własności, niektórzy menedżerowie odczuwają ogromną presję na uzyskanie szybkich wyników i czasami unikają decyzji, których skutki mogą się ujawnić dopiero w dłuższej perspektywie.

  6. Różnorodność siły roboczej. Pod wpływem rozmaitych czynników −globalizacji, procesu starzenia się ludności, a także napływu robotników do nowych zajęć i zawodów − ukształtowała się siła robocza, której wewnętrzne zróżnicowanie nie ma równego sobie w historii.

  7. Etyka i społeczna odpowiedzialność. Wrażliwość opinii publicznej na skandale etyczne w życiu gospodarczym znacznie ostatnio wzrosła, co doprowadziło do utworzenia standardu zarzadzania społeczną odpowiedzialnością biznesu.

1. Organizacja

Organizacja to grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów.

Organizacja to wyodrębniona względnie z otoczenia całość ludzkiego działania, mająca określoną strukturę pozwalającą na osiągnięcie danego celu lub celów.

Organizacja to całość złożona z elementów, które współprzyczyniają się do powodzenia całości.

Organizacja to system, którego uporządkowanie polega na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane jego części współprzyczyniają się do powodzenia całości, a powodzenie całości jest istotnym warunkiem powodzenia części.

Typy organizacji

Podział organizacji według roli, jaką pełnią w zaspokajaniu

potrzeb społecznych (tzw. funkcji genotypowej albo, celu

zewnętrznego):

Podział organizacji ze względu na typ relacji między ludźmi a organizacją, wyrażający się z jednej strony charakterem władzy, a z drugiej – charakterem podporządkowania tej władzy uczestników

organizacji:

Organizacja jako system społeczno-techniczny: cele przedsiębiorstwa

Cele działania przedsiębiorstwa to formalnie ustalone i przewidziane do zrealizowania zamierzenia wynikające z potrzeb przedsiębiorstwa i jego otoczenia.

Cele finansowe: osiągnięcie obranego poziomu zysku i wartości akcji.

Cele marketingowe: określenie potrzeb i wymagań rynków docelowych oraz dostarczenie pożądanej satysfakcji wybranym klientom w sposób bardziej wszechstronny i skuteczny niż konkurenci.

Cele zasobowe rozumiane mogą być jako zbiory konkretnych zamierzeń, działań, zadań i przedsięwzięć, podejmowanych dla osiągnięcia założonych efektów wewnątrz przedsiębiorstwa (rozwój materialnych i niematerialnych zasobów), które będą stanowić właściwą podstawę kreowania instrumentów satysfakcjonowania klientów lepiej niż to czynią konkurenci. (4P i 7P -> instrumenty satysfakcjonujące klienta)

Organizacja jako system społeczno-techniczny: cele: orientacja

Organizacja jako system społeczno-techniczny: ludzie

Ludzie są najważniejszym i bardzo różnym od innych składnikiem każdej organizacji. Pozostałe składniki to podsystemy sztuczne, przez nich określane: tworzone. Jednostki i grupy społeczne to podsystemy naturalne. Jednocześnie ludzie są najbardziej zawodnym podsystemem w organizacji, lecz tylko dzięki nim organizacja może funkcjonować i rozwijać się.

W społecznym podsystemie organizacji wyróżnia się trzy główne poziomy:

Typy osobowości – na poziomie jednostkowym organizacji

Grupy formalne i nieformalne – na poziomie grupowym organizacji:

Założenia, nazywane podstawowymi, to korzenie, którymi organizacja pobiera siłę z wartości i zachowań jej twórców. Dotyczą one pięciu podstawowych problemów ludzkiej egzystencji:

Te podstawowe założenia powstają najczęściej w sposób nieświadomy, nie są jednak izolowane, tworzą wspólnie wzorzec, pewną mniej lub bardziej harmonijną postać − „obraz świata”.

Ten „obraz świata” znajduje w swej istocie wyraz w skonkretyzowanych systemach wartości i standardach (normach) postępowania. Innymi słowy, przekształca się on w maksymy, niepisane wytyczne postępowania, zakazy itd., które mniej lub bardziej dzielą członków organizacji.

Artefakty kulturowe to widoczne przejawy kultury organizacyjnej, do których zaliczają się artefakty fizyczne, tj. wytwory materialne danej kultury, artefakty behawioralne, a więc ceremonie, rytuały oraz artefakty językowe, czyli specyficzny język organizacji oraz jej mity, legendy i anegdoty.

Kryteria oceny kultury:

1. Organizacja jako system społeczno-techniczny: struktura formalna

Każda organizacja ma swoją wewnętrzną strukturę, składa się z różnych elementów oraz powiązań i zależności łączących je, nazywanych więziami organizacyjnymi. Podstawowy składnik struktury organizacyjnej to stanowisko pracy.

Najczęściej spotykanymi rodzajami więzi organizacyjnych są:

W każdej organizacji występują zwykle wszystkie typy powiązań (więzi organizacyjnych). Ich relatywne znaczenie jest jednaj różne.

Wysuwające się na plan pierwszy typy zależności organizacyjne stanowią tzw. podstawową zasadę struktury, np. w instytucjach administracyjnych będą to

więzi służbowe, w małych przedsiębiorstwach produkcyjnych - więzi technologiczne.

2. Podstawowe formy organizacyjne przedsiębiorstw

  1. Przedsiębiorstwa jednozakładowe - struktury jednolite, spójne (struktury typu „U”) − kształtują się na bazie opisanych wcześniej powiązań (więzi) w organizacji. Żadna część takiej struktury nie może funkcjonować niezależnie, nie może się usamodzielnić.

  2. Przedsiębiorstwa wielozakładowe - struktury dywizjonalne (struktury typu „M”) − są to najczęściej związki wielu przedsiębiorstw (zakładów - dywizji), posiadających znaczną samodzielność. Łączą je głównie powiązania ekonomiczne oraz jednolita polityka centrali w sferze finansów, kluczowych inwestycji, prac badawczo-rozwojowych, kadr i płac. Struktury dywizjonalne powstają albo w wyniku podziału rozrastającej się organizacji typu „U” albo w efekcie strategii wykupu, nabycia lub fuzji. Przykłady:

  1. koncerny branżowe (poziome, np. niemiecki Bayer i firma Jonson & Jonson),

  2. technologiczne (pionowe, np. wielcy producenci samochodów, samolotów, sprzętu gospodarstwa domowego)

  3. konglomeraty (potężne organizacje, grupujące przedsiębiorstwa o zróżnicowanym profilu; lokują swoje kapitały wszędzie tam, gdzie może im się to opłacić − przedsiębiorstwa zdywersyfikowane).

  4. holdingi − to związek spółek−córek kontrolowanych przez spółkę−matkę (posiada ona kontrolne pakiety ich akcji lub większościowe udziały). Mając znaczną siłę kapitałową, holding może wpływać na procesy rynkowe i zmniejszać ryzyko finansowe przedsiębiorstw. Ułatwia im zdobywanie kredytów i korzystne lokowanie nadwyżek finansowych. Jest często ich bankiem, bowiem banki też często pełnią rolę takich spółek matek.

  5. joint ventures − są organizacyjną formą współpracy dwóch lub więcej przedsiębiorstw (organizacji), które wspólnie inwestują w nowe przedsięwzięcie lub przedsiębiorstwo zostając jego udziałowcami. Wypracowanymi zyskami dzielą się proporcjonalnie do wartości wniesionych aportów i wielkości zainwestowanego kapitału. Spółki joint ventures tworzone są najczęściej w celu ułatwienia partnerom wejścia na nowy rynek, zwiększenia udziału w wybranym segmencie, uruchomienia nowej produkcji, wdrożenia nowej technologii itp. Joint ventures to jedna spośród trzech form aliansu strategicznego:

  1. konsorcja − najbardziej luźne związki kapitałowe; zawiązują je najczęściej banki, ale nie tylko. Kapitał łączy się w celu zainwestowania go w przedsięwzięcie rokujące duże nadzieje na wysokie zyski. Przykładem może być budowa tunelu pod kanałem La Manche, sfinansowana przez konsorcjum bankowe, ale zrealizowana przez przedsiębiorstwa nie związane z nim organizacyjnie. W przypadku konsorcjum nie mamy bowiem do czynienia z nową formą organizacyjną, ale z czystym związkiem kapitałowym.

3. Technologia

Na Podsystem techniczny organizacji obok struktury formalnej, składa się zbiór ogólnych i szczegółowych sposobów, technik oraz narzędzi służących realizacji zadań w organizacji

Sposoby i techniki działania różnić mogą się szczegółowością, sztywnością i stopniem sformalizowania.

Podzielić je można na:

  1. ogólne algorytmy

  2. technologie

  3. procedury

a) Ogólne algorytmy, określane też mianem zasad prakseologicznych, mają

charakter uniwersalny. Algorytmy wyznaczają w postaci kolejnych faz

(etapów) tok (sposób) postępowania w określonych sytuacjach. Są one

często odkrywane i formułowane przez teoretyków, wchodząc w skład

ogólnej wiedzy o sprawnym działaniu. Organizacje wykorzystują je dla

racjonalizacji swojego funkcjonowania, wprowadzając do swego

podsystemu technicznego.

Przykład: algorytm procesu decyzyjnego:

b) Pojęcie technologii stosuje się przede wszystkim do zadań w sferze wytwarzania dóbr i usług materialnych. Rozumie się ją wówczas węziej, jako metodę lub sposób uporządkowania procesów technicznych, chemicznych, fizycznych.

Technologie mają nie tylko charakter inżynierski. W mniej „technicznym” znaczeniu tego słowa można mówić o technologii operowania nowotworu mózgu, kształcenia nauczycieli, sprzedaży, realizacji operacji bankowych, pracy naukowej itp. Stopień sformalizowania tych technologii w organizacjach jest zwykle niewielki i zależy od ich specyfiki.

c) Procedura to ustalony sposób przeprowadzania działania lub procesu (PN-EN ISO 9000).

Technologie i procedury to zestawy konkretnych wytycznych, których należy przestrzegać w procesie realizacji działań.

4. Podsumowanie

Podstawowe cechy współczesnych organizacji to:

1. Istota podejmowania decyzji kierowniczych

Decyzja – to akt wyboru pomiędzy wieloma możliwościami.

Proces podejmowania decyzji (decyzyjny) obejmuje rozpoznanie i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej, zidentyfikowanie alternatywnych możliwości, wybór „najlepszej” z nich i wprowadzenie jej w życie.

Słowo „najlepsza” sugeruje skuteczność. Skuteczne podejmowanie decyzji wymaga zrozumienia danej sytuacji decyzyjnej.

2. Podstawowe typy decyzji

- decyzja programowana – dotycząca zdarzeń powtarzalnych, podejmowana zgodnie z uznanymi zasadami, procedurami, zwyczajami

- decyzje nieprogramowana – dotycząca spraw nietypowych, podejmowana rzadko, w stosunku do której nie istnieją określone zasady, procedury, zwyczaje; głównymi czynnikami w decyzjach nieprogramowych są doświadczenie i intuicja

3. Warunki podejmowania decyzji

Decyzje podejmowane są w ścisłej zależności od informacji posiadanych przez decydenta, jego wiedzy i doświadczenia, w warunkach:

- pewności – gdy decydent zna z rozsądnym zakresem pewności dostępne możliwości wyboru i związane z każdą z nich warunki, np. decyzja linii lotniczych dotycząca wyboru dostawcy pięciu nowych odrzutowców pasażerskich dużej pojemności, są tu trzy możliwości: Boeing, McDonnel Douglas, Airbus

- ryzyka – dostępność każdej z możliwości oraz jej potencjalne korzyści i koszty związane są zawsze z jakimś szacowanym prawdopodobieństwem; np. negocjator umowy zbiorowej reprezentujący firmę otrzymuje „ostateczną” ofertę związku zawodowego bezpośrednio przed upływem terminu, po którym zostanie podjęty strajk

- niepewności – decydent nie zna wszystkich możliwości, ryzyka związanego z każdą z nich ani ich prawdopodobnych konsekwencji; większość poważnych decyzji podejmuje się we współczesnych organizacjach w stanie niepewności, np. budowa nowego zakładu zagranicznego

Klasyczny (racjonalny) model podejmowania decyzji jest podejściem normatywnym (mówiącym, jak być powinno, a nie jak jest). Zakłada, że podejmujący decyzję:

- maja pełną informację o sytuacji decyzyjnej i możliwych wariantach

- są w stanie skutecznie usunąć niepewność, by podjąć decyzję w warunkach pewności

- umieją racjonalnie i logicznie ocenić wszelkie aspekty sytuacji decyzyjnej

- zawsze podejmują decyzje leżące w interesie organizacji

Etapy racjonalnego podejmowania decyzji

- rozpoznanie i zdefiniowanie sytuacji decyzyjnej (uznanie konieczności podjęcia decyzji – musi być jakiś bodziec, który uruchomi proces decyzyjny; może on być zarówno negatywny, jak i pozytywny + zdefiniowanie problemu decyzyjnego)

- identyfikacja alternatywnych wariantów (oprocentowanie zarówno oczywistych, standardowych, jak i twórczych, innowacyjnych wariantów; wybór często jest jednak ograniczony rozmaitymi czynnikami, np. restrykcyjnym prawem, normami moralnymi i etycznymi, dostępną techniką, względami ekonomicznymi itp.)

- ocena wariantów (każdy wariant należy ocenić w kategorii wykonalności (bariery prawne, ograniczoność zasobów ludzkich, rzeczowych, informacyjnych, finansowych), wystarczalności (np. przy konieczności powiększenia produkcji o 50%, nabycie zakładu produkcyjnego, który zwiększy potencjał firmy o 35% jest niewystarczające) i skutków – możliwych do przyjęcia następstw - )

- wybór wariantu – wybór najlepszego z wariantów, które będą spełniać wszystkie powyższe warunki, jest sednem procesu decyzyjnego. Zwykle ocena wariantów wyboru w trzech powyższych kategoriach przyjmuje charakter subiektywny. Często celem jest optymalizacja, w sensie realizacji jak największej liczby celów (różnych osób lub gróp)

- wdrażanie wybranego wariantu – jeśli np. zakup nowej jednostki organizacyjnej – menedżerowie będą musieli zdecydować, w jaki sposób zintegrować w dotychczasowych ramach organizacji nowy zakład, włączając tu zaopatrzenie, politykę kadrową oraz dystrybucję

- obserwacja i ocena wyników – ocena skuteczności decyzji (upewnianie się, że wybrany wariant służy pierwotnie wytyczonym celom – jeżeli tak nie będzie menedżer może podjąć do realizacji inny wariant lub rozpocząć cały proces decyzyjny od nowa),

Model administracyjny (behawioralny) jest modelem podejmowania decyzji, która zakłada, że podejmujący decyzje:

- dysponyją niepełną i niedoskonałą informacją

- są ograniczeni w swej racjonalności

- mają skłonność do zadowalania się przy podejmowaniu decyzji pierwszym dopuszczalnym rozwiązaniem

- nie zawsze podejmują decyzje leżące w interesie organizacji

Ograniczona racjonalność – sugeruje, że podejmujący decyzje są ograniczeni przez swe wartości i nieświadome odruchy, umiejętności i zwyczaje, a także niekompletną informację i wiedzę

Zadowalanie się – skłonność do poszukiwania rozwiązania tylko tak długo, aż znajdzie się wariant spełniający pewien minimalny standard wystarczalności.

Inne aspekty behawioralne determinujące proces podejmowania decyzji obejmują:

- czynniki polityczne, np. koalicje – nieformalne sojusze jednostek lub grup powołane dla osiągnięcia wspólnego celu

- intuicję – wewnętrzne przekonanie o czymś bez świadomego rozważania (nie jest to bez znaczenia doświadczenie i wprawa w podejmowaniu decyzji w podobnych sytuacjach)

- narastanie zaangażowania – obstawianie przy podjętej decyzji, mimo ze okazuje się ona fałszywa

- skłonność do podejmowania ryzyka – zakres, w jakim podejmujący decyzje gotowy jest do ponoszenia ryzyka

- etykę indywidualną – osobiste przekonania na temat tego, co jest zachowaniem słusznym, a co niesłusznym

Grupowe podejmowanie decyzji:

- grupy interaktywne:

--grupa podejmująca decyzję, której członkowie otwarcie dyskutują, spierają się i uzasadniają najlepsze rozwiązanie

-- wzajemne oddziaływanie członków grupy często inspiruje nowe pomysły i sprzyja porozumieniu

- grupy delfickie – forma grupowego podejmowania decyzji, w której grupa jest wykorzystywana do osiągnięcia zgodnej opinii ekspertów; czas i koszt metody delfickiej wykluczają jej rutynowe stosowanie; etapy postępowania:

-- zdobycie niezależnych opinii ekspertów (naukowców różnej specjalności, uczonych akademickich, praktyków będących specjalistami w swojej dziedzinie)

-- powiązanie i „uśrednienie” otrzymanych poglądów

-- uzyskanie uzasadnienia poglądów skrajnych, które zostaną następnie przekazane pozostałym ekspertom

-- uzyskanie poglądu reprezentującego

- grupy nominalne – uporządkowana technika używana najczęściej do uzyskania twórczych i nowatorskich rozwiązań lub pomysłów:

-- członkowie grupy nominalnej spotykają się, nie ma tu jednak możliwości swobodnej dyskusji, jak w grupie interaktywnej

-- etapy postepowania:

--- zadanie problemu

--- indywidualne zgłoszenie jak największej liczby rozwiązań

--- spisanie ich na tablicy

--- dyskusja ograniczona do prostych wyjasnień

--- głosowanie poprzez przypisanie

22.01

Grupowe podejmowanie decyzji: zalety i wady

Korzyści grupowego podejmowania decyzji:

Wady grupowego podejmowania decyzji:

Zarządzanie

Zarządzanie to działalność lub proces polegające na stałej koordynacji i integracji używanych zasobów dla osiągnięcia celów organizacji, przy zachowaniu zasady racjonalnego gospodarowania.

Zasób to wiązka określonych usług, które jest on w stanie świadczyć przedsiębiorstwu. Zasoby zdefiniować można również jako czynniki wejściowe, kontrolowane i używane przez przedsiębiorstwa dla osiągania określonych efektów (rezultatów), w tym rozwijania i wprowadzania w zycie swoich strategii.

Najbardziej klasyczne jest ujęcie C. Hofera i D. Schendela, według którego wyróżnić można pięć kategorii zasobów:

Racjonalność i skuteczność działania jako cel organizacji

Ogólna zasada racjonalności (gospodarności)

Działalność racjonalna to taka, dzięki której zamierzone cele realizuje się przy minimalnych nakładach lub przy danych nakładach osiąga się maksymalne cele.

Działanie skuteczne to takie, dzięki któremu osiągane są zamierzone cele (wyniki, rezultaty).

Pojęcie sprawności

Sprawność jest pojęciem szerokim, bowiem jej podstawowymi miarami są: skuteczność, efektywność i ekonomiczność

Ocena sprawności zarówno ludzi, jak i organizacji musi obejmować dwa aspekty: realizację celów i związane z tym nakłady. W tym sensie skuteczność to jedna z postaci sprawności działania ocenianego pod względem zbliżania się do celu. Działanie jest skuteczne, jeśli podmiot osiągnął cel w pełni lub w jakimś stopniu albo choć umożliwił sobie lub ułatwił jego osiągnięcie w przyszłości.

Planowanie

Planowanie polega na wytyczaniu celów organizacji i określaniu sposobów najlepszej ich realizacji z uwzględnieniem przewidywanych, przyszłych uwarunkowań funkcjonowania organizacji.

Planowanie jako proces informacyjny i związane z tym ograniczenia planowania:

Rezultatem procesu planowania jest plan, który powinien odpowiadać na następujące pytania:

Kryteria wyodrębniania różnych rodzajów planu:

Organizacja realizuje, z regóły, wiele celów o różnej szczegółowości i w różny sposób powiązanych między sobą. Konkretne cele organizacji są uwarunkowane wieloma wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami.

Funkcje celów organizacji

Hierarchia celów organizacji

Misja wyznacza najbardziej ogólny cel organizacji, założenia, wartości i kierunki rozwoju, np.

Z misji firmy wypływają równoległe strumienie celów i planów na poziomie strategicznym, taktycznym i operacyjnym. Cele powinny być skwantyfikowane

Celami strategicznymi nazywamy te cele, które dotyczą zapewnienia korzystnych (pożądanych) relacji przedsiębiorstwa ze zmieniającym się otoczeniem w długiej perspektywie czasowej. Ustalane są one na najwyższym szczeblu i dla najwyższego kierownictwa organizacji, np.

Cele taktyczne ustalone są na średnim szczeblu i dla menedżerów średniego szczebla organizacji, np.

Cele operacyjne ustalane są na niższym szczeblu organizacji i dla menedżerów niższego szczebla organizacji, np.

Zarządzanie wielorakimi celami często wymaga zastosowania koncepcji organizacji. Optymalizacja wymaga równoważenia i godzenia możliwych konfliktów między różnymi celami.

Odpowiedzialność za ustalanie celów: wszyscy menedżerowie powinni uczestniczyć w procesie wytyczania celów. Każdy menedżer odpowiada jednak na ogół za wyznaczanie celów na swoim szczeblu organizacji.

Plan strategiczny to ogólny plan zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, priorytetów i działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych.

Plan taktyczny to plan skierowany na osiągnięcie celów taktycznych, opracowanych dla realizacji elementów planu strategicznego.

Plan operacyjny to plan nastawiony na wykonanie planów taktycznych dla osiągnięcia celów operacyjnych.

Strategia a poziomy organizacji

Strategie na poziomie polityki ogólnej

Strategia na poziomie jednostek strategicznych – strategie konkurencji według M.E. Portera

Dziedzina funkcjonalna Główny przedmiot zainteresowania
Marketing

Struktura produkcji (asortyment)

Pozycja rynkowa

Kanały dystrybucji

Promocja sprzedaży

Problemy ustalania cen

Polityka wobec opinii publicznej

Finanse

Struktura kapitału

Polityka zadłużenia

Zarządzanie aktywami

Polityka dywidendy

Produkcja

Jakość

Poprawa wydajności

Planowanie produkcji

Regulacje państwowe

Lokalizacja zakładu

Technika

Zasoby ludzkie

Polityka zasobów ludzkich

Stosunki pracownicze

Regulacje państwowe

Rozwój kadr kierowniczych

Badania i rozwój

Rozwój produktu

Prognozowanie techniki

Patenty i licencje

Plan taktyczny jest zorganizowanym szeregiem posunięć mających doprowadzić do realizacji planów strategicznych. Strategia koncentruje si na wyróżniających kompetencjach, otoczeniu i misji, podczas gdy taktyka zajmuje się konkretnymi zasobami, a w szczególności ludźmi, oraz działaniem

Np. cel strategiczny firmy Coca-Cola: zwiększenie udziału w rynku światowym napojów orzeźwiających o 5% w przeciągu najbliższych 3 lat; cel taktyczny: budowa nowego zakładu na południu Francji (ekspansja na rynek europejski), wytwarzającego koncentrat napojów orzeźwiających w ciągu najbliższego roku.

Rodzaje planów strategicznych

Plan jednorazowy Przygotowany dla realizacji działań, które zapewne w przyszłości nie będą powtarzane
Program Jednorazowy plan dla szerszego zestawu działań (np. wprowadzenie nowego asortymentu lub uruchomienie nowego zakładu
Projekt Jednorazowy plan o węższym zakresie i mniejszej złożoności niż program (np. wprowadzenie nowego produktu w ramach istniejącego asortymentu)
Plan ciągły Plan trwale obowiązujący, opracowany dla działań, które powtarzają się regularnie w pewnym okresie
Wytyczne polityki Plan ciągły, który określa ogólną reakcję organizacji na pewien problem lub sytuację (np. McDonald’s ma politykę nieudzielania licencji osobie, która prowadzi już zakład szybkiego żywienia)
Standardowa procedura działania Plan ciągły, który określa kroki, jakie należy podjąć w określonych okolicznościach (np. McDonald’s ma procedurę opisującą dokładnie sposób przyrządzania BIG MACA)
Przepisy i regulaminy Plany ciągłe opisujące dokładnie sposób wykonania określonych czynności (np. wszystkie restauracje McDonald’s z reguły zabraniają korzystania z telefonów firmy przez klientów

Organizowanie to decydowanie o najlepszych grupowaniu działań i zasobów oraz o sposobach koordynacji działań między poszczególnymi elementami organizacji. Najważniejsze decyzje w ramach funkcji organizowania dotyczą:

Rezultatem działalności organizatorskiej jest struktura organizacyjna oraz zespół reguł i norm określających

zasady działania poszczególnych jednostek organizacyjnych oraz współpracy między nimi.

… Podstawowe przesłanki działalności organizatorskiej to:

  1. podział pracy

  2. grupowanie

  3. hierarchia

  4. koordynacja

1) Podział pracy polega na „rozłożeniu” skomplikowanych procesów produkcji i pracy na proste elementy (czynności, operacje). Podział pracy prowadzi do specjalizacji i w konsekwencji do wzrostu wydajności.

Ogół zadań i czynności wykonywanych w przedsiębiorstwie podzielić można na trzy podstawowe rodzaje:

Klasyfikacja podejść do projektowania stanowisk pracy:

specjalizacja (zakres w jakim ogólne zadania zostają podzielone na mniejsze części)

przy wykonywaniu prostych powtarzalnych czynności dochodzi się do dużej wprawy;

skróceniu ulega czas przechodzenia do kolejnych zadań;

istnieje możliwość konstrukcji specjalistycznego oprzyrządowania;

łatwe jest zastępstwo

monotonia pracy, znużenie, alienacja

rotacja między stanowiskami

rozszerzanie stanowisk pracy (wzrost liczby czynności)

wzbogacanie stanowisk pracy (wzrost liczby czynności oraz wpływu na wykonywaną pracę)

zespoły robocze (odpowiedzialność za projektowanie systemu pracy na powiązanych stanowiskach)

2) Grupowanie stanowisk pracy to proces ich łączenia zgodnie z pewnym logicznych porządkiem.

Podstawowe kryteria grupowania stanowisk:

3) Hierarchia to układ relacji podporządkowania między stanowiskami pracy czy komórkami organizacyjnymi.

Hierarchia podporządkowania realizuje w praktyce dwie zasady:

4) Rozpiętość kierowania (zasięg kontroli) to liczba osób podległych jednemu kierownikowi.

Główne czynniki wywierające wpływ na rozpiętość kierowania:

Zawężające:

-fizyczne rozproszenie podwładnych

- zakres pracy menedżera innej niż nadzorcza

-stopień pożądanej interakcji

- częstość występowania nowych problemów

- preferencje przełożonych i podwładnych

Poszerzające:

- kompetencje przełożonych i podwładnych

- zakres występowania standardowych procedur

- podobieństwo nadzorowanych zadań

- preferencje przełożonych i podwładnych

…

W zależności od rozpiętości kierowania (zarządzania) przyjętej przy projektowaniu struktur

organizacyjnych, struktury te będą:

- płaskie (spłaszczone): duża rozpiętość kierowania, niewielka liczba szczebli zarządzania, zwykle większe

morale pracowników i ich wydajność oraz większa odpowiedzialność menedżerów

- wysmukłe: mała rozpiętość kierowania, duża liczba szczebli zarządzania, zwykle gorsza komunikacja i mniejsza elastyczność

… Hierarchia ściśle powiązana jest z władzą rozumianą jako możliwość wywierania wpływu na innych ludzi.

… Władza pochodzi z różnych źródeł, z których najważniejsze to:

- władza nagradzania: możliwość nagradzania za wykonane zadania

- władza wymuszania: możliwość stosowania kar w przypadku złego wykonywania zadań

- władza formalna, z mocy prawa: wynikająca z miejsca zajmowanego w ramach formalnej struktury organizacyjnej

- władza ekspercka: wynikająca z posiadanych kwalifikacji i wiedzy

- władza odniesienia: dobry przykład naśladowany przez podwładnych

… Menedżerowie stają przed dwoma problemami w związku z rozkładem władzy, mianowicie: delegowaniem władzy (uprawnień) i decentralizacją.

- podstawową przyczyną delegowania władzy jest dążenie do zwiększenia ilości wykonywanej pracy

-delegowanie władzy pomaga również w podnoszeniu kwalifikacji podwładnych, w tym umiejętności kierowniczych

- delegowanie władzy jest dobrą formą motywacji

… Delegowanie to przydzielanie innej osobie części władzy formalnej oraz odpowiedzialności za realizację określonych zadań.

… Zakres delegowania władzy przesądza o stopniu centralizacji lub decentralizacji organizacji.

Organizowanie/etapy procesu delegowania uprawnień

Decentralizacja to proces delegowania władzy i uprawnień z wyższych na niższe szczeble zarządzania

Centralizacja to proces utrzymania władzy i uprawnień przez menedżerów wyższych szczebli zarządzania

Uwarunkowania decentralizacji to:

Koordynacja to proces integrowania działań różnych elementów struktury organizacyjnej, aby skutecznie realizować cele organizacji.

Podstawowe techniki koordynacji to:

Ze względu na charakter czynności wykonywanych na różnych stanowiskach, można je podzielić na:

Uniwersalne podejście do projektu organizacji sugeruje dwa możliwe podejścia:

Biurokratyczny i behawioralny model organizacji według R. Likerta

[tabela]

Struktury organizacyjne zależą od wielu grup czynników, z których najważniejsze to:

Mechanistyczny i organiczny model organizacji według Burnsa i Stalkera

[tabela]

Struktura organizacyjna – zestaw elementów konstrukcyjnych, które mogą być użyte do ukształtowania organizacji, a także wynik ich wykorzystania w postaci konkretnego układu elementów organizacji i ich wzajemnych powiązań.

Główne kryteria typologii struktur organizacyjnych:

Rodzaje struktur a kryteria ich typologii

Główne cechy struktur liniowych

Zalety:

Wady:

Główne cechy struktur funkcjonalnych

Zalety:

Wady:

Główne cechy struktur dywizjonalnych

Cechy i zalety:

Wady:

Główne cechy struktur dywizjonalnych

Cechy i zalety:

Wady:

Główne cechy struktur macierzowych

Zalety

Wady:

Motywacja to zespół okoliczności, czynności (sił) powodujących, że ludzie zachowują się w odpowiedni sposób. Powszechnie uznaje się ją jako coś pozytywnego.

Motywacja jest obok możliwości (zdolności) oraz środowiska pracy (wyposarzenie, organizacja pracy, dostępne informacje itd.) głównym czynnikiem przesądzającym o rezultatach (efektywności) pracy.

Należy ją okresowo uzupełniać, gdyż naukowo dowiedzono, że motywacja z czasem zanika.

Motywacja jest narzędziem, za pomocą którego menedżerowie mogą układać stosunki pracy w organizacji.

Schemat motywacyjny

Podejścia do motywowania

Główne współczesne podejścia do motywowania

Teoria hierarchii potrzeb

Teoria ERG

Dwuczynnikowa teoria motywacji

Czynniki higieny – związane ze środowiskiem pracy Czynniki motywacji – związane z treścią pracy

Przełożeni

Warunki pracy

Stosunki w pracy

Płaca i bezpieczeństwo

Polityka i zarządzanie

Osiągnięcia

Uznanie

Sama praca

Odpowiedzialność

Awanse i rozwój

Główne podejścia do motywowania od strony treści koncentrują się na potrzebach indywidualnych i wnikają w sprawę czynników sprawczych, przynoszą jednak niewiele wyjaśnień dotyczących samego procesu motywowania.

  1. Teoria oczekiwań sugeruje, że:

  1. Zachowanie jest wyznaczone przez kombinację czynników występujących u danej osoby i w jej środowisku

  2. Ludzie podejmują świadome decyzje o swoich zachowaniach w organizacji

  3. Ludzie mają odmienne potrzeby, pragnienia i cele

  4. Ludzie dokonują wyboru spośród rozmaitych możliwych zachowań na podstawie oczekiwań, że dane zachowanie doprowadzi do pożądanego wyniku

  5. Osiągnięcia wpływają za wzrost zadowolenia z pracy

  6. Motywacja zależy od

Według modelu oczekiwań najważniejsze są indywidualne oczekiwania, że wysiłek będzie prowadził do wyższych osiągnięć, że osiągnięcia przyniosą wyniki oraz że każdy wynik będzie miał jakąś przypisaną wartość.

Do wywołania zmotywowanego zachowania muszą być spełnione trzy warunki:

  1. Teoria sprawiedliwości sugeruje, że:

  1. Ludzie dążą do sprawiedliwości rozumianej jako odpowiedniość pomiędzy osiągniętymi wynikami i wnoszonym wkładem (wyniki w pracy obejmują płacę, uznanie, awanse, stosunki społeczne, nagrody wewnętrzne; nakłady wnoszone przez pracowników to czas, doświadczenie zawodowe, wysiłek, wykształcenie, lojalność)

  2. Ludzie postrzegają swoje wyniki w powiazaniu z wnoszonym wkładem, porównując ich relację z odpowiednią proporcja u innych; proporcje te formułuje się w sposób subiektywny; poczucie sprawiedliwości będzie rezultatem równości obu stosunków

  3. W zależności od tego, czy dana osoba czuje się zbyt nisko czy zbyt wysoko nagradzana, będzie ona manipulowała wynikami i nakładami; np. w przypadku zbyt niskiej pensji nastąpi redukcja wysiłku (nakłady) lub wystąpienie o podwyżkę (wyniki)

  4. Zgodnie z założeniem, że stosunki w pracy nie sa statyczne i że niesprawiedliwe postępki zazwyczaj nie są wydarzeniami odizolowanymi ani jednorazowymi, stosunkowo drobna niesprawiedliwość powoduje, iż granica tolerancji danego człowieka zostaje przekroczona, w wyniku czego powstaje skrajna, pozornie nieproporcjonalnie ostra reakcja.

  5. Jeżeli nagrody mają motywować pracowników muszą być odbierane jako rzetelne i sprawiedliwe; menedżer musi brać pod uwagę charakter „innych”, z którymi dany pracownik się porównuje.

  1. Teoria wzmocnienia to podejście do motywacji, zgodnie z którym zachowanie wywołujące nagrody będzie prawdopodobnie powtarzane, a prawdopodobieństwo powtórzenia się zachowań pociągających za sobą karę jest mniejsze.

  2. Menedżerowie mogą korzystać z czterech technik modyfikacji zachowań, takich jak:

  1. Wzmacnianie:

  1. Osłabianie

  1. Reguły W.C. Hamnera dotyczące modyfikowania zachowań:

Przywództwo

Przywództwo (jako proces) to wpływanie na ludzi w procesie kształtowania celów grupy lub organizacji, motywowanie do działań prowadzących do realizacji tych celów oraz określenie kultury grupy lub organizacji, bez stosowania przymusu.

Przywództwo (jako właściwość) jest zestawem cech przypisywanych jednostkom, które są postrzegane jako przywódcy.

menedżer przywódca
Planuje, ustala szczegółowe zadania, harmonogramy, pożądane wyniki Ustala kierunek, formuje wizje przyszłości oraz przewiduje konieczne zmiany
Organizuje, zatrudnia ludzi, buduje struktury, formułuje szczegółowe polityki Upowszechnia własne wizje, przekonuje, tworzy zespoły i koalicje dla realizacji strategii
Kontroluje, porównuje wyniki z planami, szczegółowo analizuje odchylenia, planuje rozwiązania problemów Motywuje i inspiruje, wyzwala energie do pokonywania barier
Czuje się odpowiedzialny za ład i porządek prowadzący do osiągania podstawowych wyników Jest promotorem zmiany, odpowiedzialny za dynamikę organizacji, jej dostosowanie do zmieniającego się otoczenia

Cechy i zachowania przywódcze

Podejście do cech przywódczych:

Podejście od strony zachowań przywódczych:

Zachowania przywódcze

1. Zachowanie (styl) zorientowane na zadania – zwracanie bacznej uwagi na pracę podwładnych, wyjaśnienie procedur roboczych i żywe zainteresowanie osiągnięciami pracowników

2. Zachowanie (styl) zorientowane na pracowników – zainteresowanie wypracowaniem spójnego zespołu roboczego i zapewnieniem, by pracownicy byli zadowoleni z wykonywanej pracy.

Oba zachowania przywódcze położone są na przeciwległych krańcach pewnego kontinuum. R. Likert badał tylko zachowania skrajne, by lepiej wydobyć różnice. Twierdził, że zachowanie przywódcze zorientowane na pracowników jest na ogół bardziej skuteczne.

R. Likert opracował czteropoziomowy model skuteczności kierowania:

Siatka kierownicza R. Blake’a i J. Mouton – może być ona uznana za model przywództwa, w którym maksymalna troska o ludzi, jak i o produkty (zadania) jest uniwersalnym, właściwym połączeniem zachowań przywódczych.

Siatka kierownicza R. Blake’a i J. Mouton (schemat)

Podejście sytuacyjne

Sytuacyjne podejście do przywództwa – celem teorii sytuacyjnych jest rozpoznanie kluczowych czynników sytuacyjnych i określenie sposobu ich wzajemnego oddziaływania dla wskazania właściwego zachowania przywódczego:

Ewolucyjny model przywództwa P. Harsey’a i K. Blancharda

(schemat)

Styl przywództwa zmienia się w zależności od stopnia „gotowości” pracowników, rozumianej jako pragnienie osiągnięć, skłonność do brania odpowiedzialności oraz ich zdolności, umiejętności i doswiadczenia

Przywództwo: podejście sytuacyjne -> model przywództwa NPW F. Fiedlera.

Model NPW to teoria przywództwa, wg której styl przywództwa zmienia się w zależności od stopnia korzystności sytuacji.

NPW (najmniej preferowany współczynnik; ang. LPC – least prefferend co-worket) – to wskaźnik oceny, według którego przywódca opisuje osobę, z którą współpraca układa się najgorzej. Liczony w oparciu o zestaw 16 skal pomiarowych, takich jak

Styl przywództwa jest odzwierciedleniem osobowości przywódcy, a większość osobowości mieści się w jednej z dwóch kategorii: zorientowanej na zadania i zorientowanej na stosunki międzyludzkie.

Menedżer, który charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem NPW (postrzega swoich współpracowników pozytywnie) ma skłonność do preferowania stylu kierowania zorientowanego na ludzi, natomiast ten, który postrzega swoich współpracowników (podwładnych) negatywnie (niski wskaźnik NPW) preferuje styl kierowania zorientowany na zadania.

Skuteczność kierowania w modelu NPW zależy od cech przywódcy opisywanych przy pomocy wskaźnika NPW oraz od stopnia korzystności sytuacji opisywanej trzema czynnikami sytuacyjnymi:

Jako że, wg. F. Fiedlera dla dowolnej jednostki styl przywództwa jest stosunkowo stały, przy niezgodności stylu przywódcy i sytuacji należy dokonać zmiany sytuacji, tak aby dostosować ją do stylu przywódcy.

Model Vrooma-Yettona-Jago

Zgodnie z modelem Vrooma-Yettona-Jago najlepszym miernikiem skuteczności decyzji jest:

Model sugeruje, aby menedżerowie, w zależności od sytuacji, przyjęli jeden z pięciu stylów kierowania

Styl kierowania Definicja
A I Kierownik sam rozwiązuje problemy i podejmuje decyzje w oparciu o posiadane informacje
A II Kierownik otrzymuje niezbędne informacje od podwładnych, ale sam podejmuje decyzje o sposobie rozwiązania problemu. Może, ale nie musi informować podwładnych o problemie
K I Kierownik informuje poszczególnych podwładnych o problemie decyzyjnym, wysłuchuje ich propozycji i koncepcji, ale decyzje podejmuje samodzielnie. Może, lecz nie musi uwzględniać opinii podwładnych
K II Kierownik i podwładni spotykają się jako grupa w celu przedyskutowania problemów decyzyjnych. Decyzje podejmuje kierownik samodzielnie, bez konieczności uwzględnienia opinii grupy
G I Kierownik i podwładni wspólnie rozwiązują problem. Kierownik przyjmuje i wdraża wariant popierany przez całą grupę

A – styl autokratyczny

K – styl konsultacyjny

G – styl grupowy

Wybór przez kierownika jednego z możliwych stylów kierowania uzależniony jest od odpowiedzi na następujące pytania:

Zasady postępowania oraz zachowania dobrych kierowników wg. J. Kauzesa i B. Posnera

Dobry kierownik aby skutecznie przewodzić

Kontrolowanie

1. Cele (funkcje) kontroli:

Proces zarządzania zakłada sprawne (skuteczne i efektywne) łączenie zasobów, tak aby dały one odpowiednie wyniki, stąd potrzeba:

Kontrola według szczebla w systemie organizacji, którego dotyczy:

Ustalenie norm i metod pomiaru efektu (norma to cel, z którym porównywane będą późniejsze wyniki) – normy powinny logicznie wynikać z celów organizacji; powinny być, podobnie jak one, skwantyfikowane, a wiec wyrażone w kategoriach mierzalnych; np. normy dla McDonalds’a mogą obejmować:

1. minimum 95% klientów „przywitanych” w ciągu 3 minut od przybycia

2. wstępnie przygotowane hamburgery nie mogą pozostać w podgrzewaczu dłużej niż 5 minut przed podaniem klientowi

3. wszystkie puste stoliki muszą być oczyszczone do 5 minut po odejściu gości

Pomiar efektywności (mierzenie wyników) – jest to czynność w większości organizacji stała i powtarzalna; skuteczna kontrola wymaga ustalenia odpowiednich mierników wyniku; kiedy menedżer pragnie kontrolować sprzedaż, odpowiednim miernikiem faktycznie osiąganych wyników będzie dzienna, tygodniowa lub miesięczna wartość sprzedaży. Menedżer produkcji może mierzyć wynik w kategoriach kosztu jednostkowego albo rozmiarów produkcji (wyniki – w kontekście kontroli, to parametry działalności, którą kontrolują menedżerowie)

Porównanie wyników z normami – wynik może być równy ustalonej normie, może być wyższy lub niższy; kierownictwo może zdecydować o dopuszczalnym odchyleniu od normy i dopiero potem podjąć działania korygujące

Ocena i reagowanie (podjęcie działań korygujących) – zazwyczaj podejmuje się jedno z trzech działań:

1. Utrzymanie status quo – zaniechanie jakichkolwiek działań, jest to najczęściej stosowane postępowanie wówczas, gdy wyniki z grubsza mieszczą się w ramach wyznaczonych normami.

2. działania korygujące odchylenie od normy – jeżeli norma obniżki kosztów wynosi 4%, a osiągnięto 1%, być może konieczne będzie wzmocnienie motywacji pracowników lub wyposarzenie ich w nowy sprzęt.

3. zmiana norm – może się okazać, że normy zostały ustalone na zbyt wysokim lub niskim poziomie, czego wyrazem może być znaczne przekraczanie norm przez dużą liczbę pracowników, bądź też sytuacja odwrotna, kiedy to żaden pracownik nie jest w stanie spełnić wymagań. Konieczność zmiany norm może być również podyktowana zmianą warunków działania. Np. norma przewidująca wzrost sprzedaży o 10% może wymagać zmiany, gdy na rynku pojawia się nowy konkurent.

Cechy systemu kontrolnego:

Opór wobec kontroli

Kontrola jakości to zbiór funkcji i działań, których celem jest zapewnienie osiągnięcia ustanowionych standardów jakości. Oznacza to, że kontroli można poddać produkt lub proces jego powstawania, które opisane są pewnymi mierzalnymi charakterystykami.

W ramach kontroli jakości realizowane są trzy podstawowe funkcje:

Działania korygujące podejmowane są w przypadku wystąpienia niezgodności wobec ustanowionych standardów jakości

Wśród przyczyn zmienności procesu (nazywanej również zmiennością jakości) wyróżnić można przyczyny:

Odpowiedzialność za przyczyny systemowe spoczywa całkowicie na kierownictwie, natomiast za przyczyny specjalne, dodatkowo na pracownikach

Balanced Scorecard (BSC) – zrównoważona karta wyników pozwala kontrolować proces wdrażania i realizacji strategii w 4 głównych perspektywach:

BSC pozwala określić, jakiej wiedzy i umiejętności potrzebują pracownicy (rozwój), aby ulepszać i budować odpowiednie strategiczne umiejętności oraz podnosić sprawność realizowanych procesów biznesowych (procesy wewnętrzne), które dostarczają wartość na rynek (klienci), prowadząc do wzrostu wartości dla akcjonariuszy (finanse).

Kierowanie zmianami organizacyjnymi

Zmiana organizacyjna to każda istotna modyfikacja jakiejś części organizacji

Zmiany wprowadzane są jako rezultat nacisków zewnętrznych lub wewnętrznych.

Zewnętrzne okoliczności generujące zmiany organizacyjne:

Wewnętrzne okoliczności generujące zmiany organizacyjne:

Charakter zmian:

Wprowadzenie zmian napotyka często na opór spowodowany głównie przez:

Podstawowe sposoby pokonywania oporu wobec zmian

Proces zmian (według K. Lewina)

Procedura zmiany kultury organizacyjnej w kierunku kultury jakości:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawy zarządzania wykład rozdział 05
Podstawy zarzadzania
9 Podstawy zarządzania produkcją
Grupa 171, Podstawy zarządzania
Podstawy Zarządzania Deming i cele środki
Podstawy zarządzania wykład rozdział 14
Podstawy zarządzania Część I
Podstawy Zarządzania wykład 7 (1)
PODSTAWY ZARZĄDZANIA ORGANIZOWANIE
Podstawy zarządzania wykłady (1)
Podstawy zarządzania cw 6 26 01 2008
zarzadzanie piatek 1 czerwca, Zarządzanie i inżynieria produkcji, Semestr 2, Podstawy Zarządzania
Ściąga cz8, I semestr WAT, podstawy zarządzania
17, WAT, SEMESTR V, zarzadzanie, Podstawy Zarzadzania, Podstawy Zarzadzania
zarzadzanie jakoscia moje
model systemu zarz-dzania, Logistyka - materiały, semestr 1, Podstawy zarządzania
179162, PODSTAWY ZARZĄDZANIA
PODSTAWY ZARZĄDZANIA

więcej podobnych podstron