FINANSE 06.10.11 r.

Wykład 1

Prof. Beata Guziejewska, pok. T 311, konsultacje po wykładzie.

Egzamin zerówkowy na ostatnim wykładzie. Test. Materiał z wykładów.

LITERATURA:
1) „Podstawy finansów” D. Korenik, S. Korenik, PWN, Wawa 2004
2) S. Owsiak, „Podstawy nauki finansów”, PWN
3) M. Podstawka, „Finanse”, PWN, Wawa 2010, dobra.
4) Z.Dobosiewicz, „Wprowadzenie do finansów i bankowości”
5) K. Marecki, „Podstawy finansów”
6) B.Pietrzak, Z. Polański, B.Wożniak, „System finansowy w Polsce”, dobra na przyszłość. Wawa 2006.

TEMAT: Pojęcie finansów, pojęcie i funkcje pieniądza.

Finanse są częścią nauk ekonomicznych. Finanse oznaczają procesy związane z zarządzaniem pieniądza, ale tez są nauka społeczną, bo to co się robi, służy w ostateczności do zaspokajania potrzeb społ. W ekonomii finanse określa się jako stosunki ekonomiczne, polegające na gromadzeniu, podziale oraz wydatkowaniu zasobów pieniężnych. Oznaczają pewne relacje, każdy człowiek żyjąc wchodzi w stosunki gospodarcze.

Finanse można określić tez jako wszelkiego rodzaju zjawiska i procesy pieniężne. Inaczej mówiąc finanse o ta cześć nauk ekonomicznych (stosunków ekonomicznych), w których mamy do czynienia z pieniądzem, wszystko to co związane z gospodarką. W gospodarce barterowej nie ma finansów, bo nie jest wymiana towaru za pieniądz.

Tym co zajmuje się ekonomia, 4 obszary:

Płaszczyzna produkcji, wymiany, podziału i konsumpcji. Wymiana i podział jest to cześć, która obejmują finanse. W gospodarce wymiana i podział odbywają się za pośrednictwem pieniądza, więc są to finanse.

Co innego oznaczają stosunki wymiany i podziału. Jeśli mówimy w finansach o wymianie to są to transakcje rynkowe, ekwiwalentne. Są to głównie stosunki kupna-sprzedaży. To transakcje, których cena jest regulowana przez rynek, mechanizmy rynkowe. Pieniądz w finansach nazywa się strumieniem pieniężnym.

Drugi rodzaj zjawisk finansowych jest związany z podziałem. Oznacza nieekwiwalentne przesuwanie środków pieniężnych. Mamy do czynienia z przepływem pieniądza w 1 stronę, ale brak jest w 2 stronę przepływu dobra czy usługi, innego strumienia. Są to tzw. Transfery-nieekwiwalentne przekazanie środków pieniężnych. Nie są regulowane przez rynek. Maja miejsce głównie na podstawie decyzji władz administracyjnych i związane są z działalnością państwa, władz publicznych. Są więc związane z finansami publicznymi. Takich strumieni pieniężnych w dzisiejszych gospodarkach jest sporo. Np. przepływ pieniądza związany z zapłata podatku, subwencje, dotacje, opłaty skarbowe, zasiłki, renty.

Przepływy pieniądza nazywane są strumieniami. Finanse są związane z pieniądzem w ruchu, musi być zainwestowany, zarabiać na właściciela, finanse zajmują się pieniądzem związanym z podejściem aktywnym, ruchowym. Pieniądzem nieaktywnym zajmuje się księgowość lub rachunkowość.

Finanse to nauka, która jest związana też z naukami odległymi, tj. matematyka, ekonometria, socjologia, psychologia,

DEFINICJA FINANSÓW

1. Przedmiotem finansów jest zastosowanie szeregu reguł finansowych i ekonomicznych w celu maksymalizacji bogactwa lub całkowitej wartości firmy. Maksymalizacja bogactwa firmy oznacza dążenie do osiągnięcia najwyższych możliwych zysków przy najniższym ryzyku. Nikt nie wie, kiedy zostaje osiągnięta maksymalna wartość. Choć jest to z założenia podstawowy cel każdej firmy. 1 ze sposobów określenia bogactwa firmy jest pomiar wartości jej akcji zwykłych. Gdy cena akcji rośnie mówi się, ze bogactwo akcjonariuszy wzrasta. Definicja węższa, Twórcy: Groppeli, amerykańska definicja. Finanse wiążą tylko z rynkiem kapitału i przedsiębiorstw.

2. Przez finanse rozumie się ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnoscią gospodarczą i społeczna człowieka. W tym szerszym ujęciu przedmiotem finansów są pieniądz, kredyt, papiery wartościowe, podatek, cło itp., a także działalność związana z praktycznym wykorzystaniem tych kategorii. Związek zjawisk pieniężnych ze sferą realną gospodarki stanowi zatem i sens i ekonomiczną treść finansów. Twórcy: Owsiak S. Definicja polska.

Triada 3 elementów będących kwintesencją (elementami) zarządzania finansami:

1. Pieniądz

2. Czas

3. Ryzyko

Ich wartości często ulegają zmianie.

Paradygmat-fundament, cos jest przyjęte i z tym się nie dyskutuje.

PIENIĄDZ

1) Pieniądz to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za nabywane dobra lub spłacamy nasze zobowiązania, np. długi. Pierwsze rodzaje pieniądza to były towary uznawane w społeczności za towary bardzo cenne, wiec służyła jako środek wymiany.

2)Pieniądzem jest każde dobro, powszechnie przyjmowane w roli środka zapłaty. Pieniądzem może być w skrajnych okolicznościach każde specyficzne dobro, np. papierosy w zakładzie karnym.

3) Pieniądzem określa się wszystko co jest powszechnie akceptowane jako środek regulowania zobowiązań. To były psie zęby na pewnej wyspie. Dobro uznawane za jakiś symbol czy prestiżu czy władzy.

4) Pieniądz i jego istota są określane przez 3 funkcje, które musi spełniać pieniądz. Funkcje te stanowią o roli i znaczeniu pieniądza w gospodarce i zaliczamy do nich:
- funkcję środka wymiany i środka płatniczego
- funkcję miernika wartości i jednostki obrachunkowej
- funkcję środka tezauryzacji( z łac. Skarb, oszczędności), czyli środka przechowywania wartości, gromadzenia oszczędności

FUNKCJE PIENIĄDZA

Funkcja środka wymiany związana jest w gospodarce z wszelkiego rodzaju transakcjami kupna-sprzedaży, czyli z obrotem towarowym. Z takim obrotem, w którym ma miejsce przekazanie w zamiany za pieniądz towaru lub usługi. We współczesnych gospodarkach nazywa się je transakcjami gotówkowymi, które są ograniczane dla transakcji bezgotówkowych i tzw. Odroczenia płatności(kredyty kupieckie). Ta funkcja ulega ograniczeniu, bo jest mniej gotówki w obiegu, na rzecz rozszerzenia się funkcji pieniądza jako środka płatniczego.
Funkcja środka płatniczego-pieniądz służy do regulowania zobowiązań, które wynikają nie tylko z obrotu towarowego, ale ze wszelkich różnych innych tytułów, np. z tytułu umowy o prace, podatków, kredytów, uregulowania składki ubezpieczeniowej, przelewu bezgotówkowego. Pieniądz jest wręcz definiowany jako powszechnie akceptowany w gospodarce środek płatniczy, bo ta funkcja uległa takiemu rozszerzeniu.
Funkcja miernika wartości- polega na tym, że pieniądz staje się pewnym wspólnym mianownikiem (miernikiem), aby móc wyrazić wartość wszelkich różnych towarów i usług i pozwala przejść od systemu cen relatywnych do tzw. systemu cen absolutnych. System cen relatywnych to system, w którym określa się wzajemne proporcje w wymianie 2 towarów, np. 1kg cukru wymieniamy na 2 kg mąki. System cen absolutnych polega na tym, że 1 kg cukru kosztuje 5zł, a 1 kg maki 2,50. Takie przejście ułatwia wymianę, liczenie, porównywanie wszelkich wartości. Zdarza się wymieszać systemy, np. w kryzysie ceny są podane w walucie krajowej, ale sprzedawca rozlicza się w zagranicznej walucie, która wydaje się bardziej stabilna.

Pieniądz w funkcji miernika wartości jest również pewną jednostka obrachunkową( jednostka zaakceptowana społecznie, w których wyrażone są ceny , i w których prowadzone są rozliczenia).

Funkcja tezauryzacji (pieniądz środkiem płatniczym)wynika z tego, że pieniądz można gromadzić by wykorzystać go jako środek płatniczy w przeszłości. Współcześnie pieniądz w ścisłej funkcji tej ma małe znaczenie. Pieniądz najczęściej można wykorzystać, powinien pracować, wiec ludzie w jakiś sposób pieniądz inwestuje, angażuje.

EWOLUCJA PIENIADZA. Formy ewolucji pieniądza:

1. Pieniądz towarowy( towary konsumpcyjne, kruszce)

2. Pieniądz symboliczny (system pełnej wymienialności, system sztabowo-złoty, system dewizowo-złoty)

3. Pieniądz bezgotówkowy (wkład bankowy, kredyt na rachunku)

4. Pieniądz elektroniczny (plastikowy, wirtualny)

Ad. 1
Funkcje pieniądza towarowego pełniły na początku wybrane towary konsumpcyjne, mające dużą wartość lub były uznawane za oznakę prestiżu w danych społecznościach oraz towary charakteryzujące się niepsuciem szybkim. Te towary to np. zwierzęta, bydło, sól(konserwujące właściwości). Kruszce to pewnego rodzaju towary konsumpcyjne, bo można z nich wytwarzać np. biżuterię. Kruszce dość szybko przyjęły formę środka wymiany, bo złoto i srebro posiadające dobre cechy, np. podzielności, można wytworzyć małe monety, co ułatwia wymianę. Kruszce maja wartość samą w sobie, są uznawane za cenne. Kruszce są towarami niepsującymi się. Te cechy spowodowały, że te towary konsumpcyjne przejęły funkcje środka wymiany.

Ad. 2
System pełnej wymienialności polegał na to, że każdy kto zdepozytował kruszec zgłaszał się z kwitem i mógł go odebrać od bankiera. System ten miał wadę-> coraz więcej krążyło w gospodarce banknotów a coraz mniej kruszców, rozwój towarowy był większy. Wprowadzono pewne ograniczenie tej wymienialności. Wprowadzono zasadę, że nie można było wymienić każdego kwitu depozytowego na kruszce, ale jedynie na sztaby złota, czyli za duże kwoty i dużo kruszców. Było ich coraz mnie i państwa zawieszały wymienialność na kruszce w ogóle, ale by to złagodzić to pozostawiono zasadę, że waluty krajowej nie można wymienić na kruszce, ale można wymienić na walutę, która jeszcze na ten kruszec jest wymienialna. Głównie 2 waluty były przekaźnikami-funt brytyjski na złoto do 1931r i dolar amerykański, ale w 1971r zawieszono te wymienialność, bo było mało kruszców. Pieniądz ma charakter symboliczny. Musza istnieć warunki, by sam w sobie bezwartościowy pieniądz mógł być środkiem pieniężnym, utrzymanie tego pieniądza w gospodarce w jego funkcjach:

1. Ograniczenie kręgu podmiotów uprawnionych do emisji pieniądza, głównie Bank Centralny, u nas NBP.

2. Nadanie statusu prawnego środka płatniczego w danym kraju

Ad. 3
Występuje w formie wkładu lub kredytu na rachunku. Pojawił się z uwagi na wygodę, ułatwienie. Pieniądz gotówkowy można wpłacić na rachunek bankowy i dysponować tym pieniądzem za pomocą rozliczeń międzybankowych i bezgotówkowych. Możemy tez nie mieć środków na rachunku, bank może udzielić nam kredytu na rachunku i pojawia się nam pieniądz bezgotówkowy.

Ad. 4
Karty kredytowe itp.