Makrolidy

•antybiotyki bakteriostatyczne;

•wiążą się z podjednostką 50s rybosomów bakteryjnych;

•erytromycyna –wrażliwa na kwas solny –musi być podawana w postaci estrów; nowsze makrolidywykazują lepszą dostępność po podaniu doustnym;

•dobra penetracja do: tkanki płucnej, ucha wewnętrznego, otrzewnej, migdałków, gruczołu krokowego;

•erytromycyna –właściwości przeciwpełzakowe;

•nie penetrują do OUN;

• podział:

• .stare makrolidy: erytromycyna, spiramycyna, oleandomycyna–hamują cytochrom P450 w wątrobie, przez co nasilają działanie wielu leków;

• .nowe makrolidy: azitromycyna, klarytromycyna, roksytromycyna–działają dłużej, pokarm nie wpływa na ich wchłanianie (klarytromycyna), nie hamują cytochromu P450;

•efekt poantybiotykowy(azytromycyna).

Mechanizm działania: hamowanie syntezy białek bakteryjnych

Wskazania:

•zakażenia Chlamydia, Mycoplasma,

•infekcje Bordatellapertussis(krztusiec)

•błonica;

•jako leki alternatywne dla penicylin w infekcjach bakteriami Gram (+);

•zakażenia Legionellapneumophila(choroba legionistów);

•eradykacjaH. pylori.

Działanie niepożądane:

•stosunkowo nieliczne;

•zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego;

•hepatotoksyczność;

•rzadko reakcje nadwrażliwości;

Interakcje:

•nie łączyć z beta-laktamami i chloramfenikolem;

Dawkowanie:

•erytromycyna –co 6-8 h;

•nowsze makrolidyco 12-24 h.

Linkozamidy

.klindamycyna i linkomycyna;

• .antybiotyki bakteriostatyczne;

• .wiążą się do podjednostki 50s rybosomow bakteryjnych;

• .dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego;

• .dobrze przenikają do kości i stawów, słabo do OUN;

Mechanizm działania: hamowanie syntezy białek bakteryjnych.

Spektrum:

• .bakterie Gram (+) .z wyjątkiem Enterococcus;

• .beztlenowce

• .mogą działać na niektóre pierwotniaki (Plasmodium), Mycoplasma, Chlamydia;

• .nie działają na bakterie Gram (-).

Wskazania:

• .zakażenia wewnątrz jamy brzusznej i miednicy ma.ej,

• .zakażenia układu oddechowego spowodowane przez beztlenowce

• .leki alternatywne dla beta-laktamow w zakażeniach bakteriami Gram (+);

Działanie niepożądane:

• .zaburzenia dyspeptyczne;

• .zaburzenia flory bakteryjnej .rzekomob.oniastezapalenie jelit (Clostridium difficile) .do 10% pacjentow;

• .skorne reakcje alergiczne, rumie. wielopostaciowy;

Dawkowanie:

• .klindamycyna.niezale.nie od drogi podania co 6 h;

• .linkomycyna.p.o. co 6-8 h, pozajelitowo co 12 h.

Tetracykliny

•antybiotyki o szerokim spektrum;

•antybiotyki bakteriostatyczne;

•zmniejszenie wchłaniania:

• obecność pokarmu,

• jony Ca2+, Mg2+, Fe2+,3+, Al3+,

• leki alkalizujące, mleko.

Mechanizm działania: hamowanie biosyntezy białka i procesów fosforylacji w komórkach bakteryjnych

Spektrum: bardzo szerokie

•Gram (+)

•Gram (-)

•riketsje

•Mycoplasma

•Spirochetae

•E. histolityca

•Actinomycetae

•Chlamydia

Tetracykliny .podział 1

.Podział. tetracyklin ze względu na pochodzenie:

• .tetracykliny naturalne (chlorotetracyklina, oksytetracyklina, tetracyklina)

.otrzymywane z ple.ni Streptomyces,

.wchłaniają. si. w 50% z przewodu pokarmowego,

.okres półtrwania ok. 8 h,

• .tetracykliny modyfikowane (doksycyklina, rolitetracyklina, minocyklina, metacyklina)

.eliminacja gr. hydroksylowych i wprowadzenie odpowiedniego rodnika,

.lepiej przenikaj. przez bariery biologiczne,

.mają mniejszą tendencję do tworzenia chelatów,

.pokarm (w tym mleko) nie wpływa na wchłanianie

Tetracykliny –podział 2

Podział tetracyklinze względu na czas działania:

•krótkodziałające(8-9,5 h): chlorotetracyklina, oksytetracyklina;

•średnio-długo działające (10-13 h): metacyklina

•długo działające (16-19 h): doksycyklina

Tetracykliny

Wskazania:

• leki pierwszego wyboru:

.zakażenia riketsjami (gorączka Gór Skalistych, gorączka Q, dury),

.zakażenia M. pneumonice,

.zakażenia Chlamydia

• leki alternatywne:

.zakażenia bakteriami Gram (-) i beztlenowcami,

.kiła i rzeżączka.

• trądzik

.wydzielane do łoju

.podawanie ogólne jest skuteczniejsze ni. miejscowe

• reumatoidalne zapalenie stawów (minocyklina)

.hamowanie kolagenozy w błonie maziowej

.działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

• tetracykliny nie powinny by. stosowane w zakażeniach bakteriami Gram (+)

Działanie niepożądane:

.objawy dyspeptyczne

.reakcje skórne .uczuleniowe oraz fotosensytyzacja(opalanie jest przeciwwskazane)

.hepatotoksyczność (pacjenci z niewydolnością nerek i kobiety w ciąży),

.nefrotoksyczność

.kości i zęby -zmiany koloru zębów (od drugiej połowy ciąży do 8 r.ż.), zwolnienie wzrostu kości

.zaburzenia słuchu

.nadkażenia

.zaburzenia krzepliwości krwi

Interakcje:

.antagonizm z: penicylinami i cefalosporynami.

Dawkowanie:

.ogolnie:

.tetracykliny naturalne .i.m. lub p.o. co 6h, i.v. co 12 h,

.tetracykliny modyfikowane .co 12-24 h.

.miejscowo .1% lub 3% maści (też w połączeniu ze sterydami).

Uwagi:

.przy podawaniu tetracyklin dłużej niż 7 dni należy podawać zespół witamin B i Lakcid.

Chloramfenikol

• antybiotyk naturalny; od 1950 otrzymywany wyłącznie syntetycznie;

• bakteriostatyczny, o szerokim spektrum;

• wiąże się z podjednostką 50s rybosomów,

• dobrze penetruje do OUN,

Mechanizm działania: hamowanie biosyntezy białka i lipidów.

Spektrum:

▫Gram (+), Gram(-) i beztlenowce,

▫Actinomyces,

▫riketsje,

▫Mycoplasma,

▫nie działa na: Pseudomonas, Serratiai Acinetobacter.

Wskazania: rzadkie –wyjątkowo toksyczny dla szpiku

▫dur brzuszny i paradury

▫zapalenie opon mózgowych -H. influenzae

▫zakażenia ukł. oddechowego -Klebsiellapneumoniae

▫choroby skóry –głównie miejscowo

▫zakażenia przedniego odcinka oka

Przeciwwskazania:

•choroby wątroby

•ciąża

•uszkodzenie układu krwiotwórczego

•noworodki

Działanie niepożądane:

•reakcje alergiczne,

•działanie na układ krwiotwórczy(niedokrwistości)

•zespół szarego dziecka

▫zaburzenia jelitowe, senność, niedociśnienie,

▫śmiertelność –40% noworodków, u których pojawiły się objawy.

•zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

Interakcje:

•antagonizm z penicylinami i cefalosporynamioraz z makrolidami,

•wywołuje reakcję disulfiramową.

Dawkowanie:

•doustnie co 6 h,

•i.m., i.v. co 6-12 h,

•zewnętrznie w kroplach (0,25-0,5%) i maściach 1-2%.

Uwagi:

•wskazania powinny być ściśle zdefiniowane,

•unikać powtórzeń,

•czas leczenia –jak najkrótszy,

•częste monitorowanie morfologii krwi

Aminoglikozydy

•antybiotyki bakteriobójcze;

•wiążą się nieodwracalnie z podjednostką 30s rybosomów bakterii;

•stosunkowo wąski zakres działania;

•źle wchłaniają się z przewodu pokarmowego;

•dobrze wchłaniają się po podaniu domięśniowym;

•słabo penetrują do OUN;

•podział:

.aminoglikozydy I generacji: streptomycyna, neomycyna, kanamycyna;

.aminoglikozydy II generacji: gentamycyna, tobramycyna, amikacyna, netilmycyna, sisomycyna.

•efekt poantybiotykowy–możliwość stosowania raz na dobę –ograniczanie występowania działań niepożądanych;

Mechanizm działania: hamowanie biosyntezy białka oraz uszkadzanie struktury błony cytoplazmatycznej

Wskazania:

.tylko w leczeniu poważnych zakaże., gdy nie ma leków alternatywnych;

.ostre zapalenie płuc (Klebsiella);

.zapalenie wsierdzia spowodowane bakteriami Gram (-);

.bakteriemia Gram (-);

.przed zabiegami chirurgicznymi na jelitach (neomycyna);

.gruźlica;

.śpiączka wątrobowa (neomycyna) .obniża poziom cholesterolu, zmniejsza ilość toksycznych produktów metabolizmu bakterii.

Działanie niepożądane:

.reakcje alergiczne;

.nefrotoksyczność -uszkodzenie nerek związane z dużą kumulacją leku;

.ototoksyczność (nawet do 25% pacjentów)

.objawy pojawiaj. si. po 2-3 tygodniach od rozpoczęcia terapii,

.związana z kumulacją leku w uchu wewnętrznym,

.bol głowy, zawroty głowy, niezborność,

.uszkodzenie narządu słuchu może być nieodwracalne- należy unika. częstego stosowania aminoglikozydów.

Dawkowanie:

.najlepiej raz na dobę;

.przede wszystkim podaje się domięśniowo;

.można podawać doustnie w wyjątkowych przypadkach (neomycyna);

.szerokie zastosowanie w leczeniu miejscowym

Uwagi:

.streptomycyna

.lek drugiego rzutu w gruźlicy; tylko w połączeniu z innymi lekami,

.gentamycyna

.synergizm z beta-laktamami

.główne wskazanie: ciężkie zakażenia bakteriami Gram (-),

.nie powinna by. stosowana w monoterapii - szybkie narastanie oporności,

.słabo przenika do tkanki płucnej,

.amikacyna

.duża oporność na enzymy rozkładające aminoglikozydy,

.stosowana w zakażeniach wewnątrz szpitalnych.

.tobramycyna

.działanie podobne do gentamycyny,

.kanamycynai neomycyna

.zastosowanie .zakażenia przewodu pokarmowego bakteriami Gram (-), przed zabiegami operacyjnymi w obrębie jamy brzusznej, w śpiączce wątrobowej,

.szerokie zastosowanie w leczeniu miejscowym.

.spektinomycyna

.zastosowanie .leczenie rzeżączki opornej na beta-laktamy

Antybiotyki glikopeptydowe

•wankomycyna, teikoplanina;

•antybiotyki bakteriobójcze –hamują syntezę ściany komórki bakteryjnej

•zakres działania: bakterie Gram (+): gronkowce, paciorkowce, enterokoki, C. difficile(leki z wyboru);

•stosowane pozajelitowo lub miejscowo (w jelitach) –źle wchłaniają się z przewodu pokarmowego; co 6-12 h;

•nie penetrują do OUN;

•działania niepożądane:

• nudności, wymioty,

• skórne odczyny alergiczne,

• zespół „czerwonego karku” –uwalnianie histaminy;

• ototoksyczność;

• nefrotoksyczność.

•zastosowanie: ciężkie zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe, rzekomobłoniastezapalenie jelit;

•• teikoplanina

• słabiej działa nefrotoksycznie,

• ma mniejsze działanie drażniące miejscowo –można podawać domięśniowo,

• silniej działa na C. difficile.

Inne antybiotyki

1. KWAS FUSYDOWY

•antybiotyk o budowie steroidowej;

•działa bakteriostatycznie na bakterie Gram (+) –szczególnie na gronkowce oporne na penicyliny;

•mechanizm działania –hamowanie biosyntezy białka;

•dobrze przenika do tkanek (w tym do kości), nie przenika do OUN;

•stosowany tylko w zakażeniach gronkowcowych opornych na penicyliny;

2. POLIMYKSYNY

•grupa antybiotyków polipeptydowych;

•działają bakteriobójczo –uszkadzają błonę cytoplazmatyczną bakterii

•bardzo toksyczne –bardzo rzadko stosowane;

•nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego; po podaniu doustnym działają miejscowo w jelitach

•zastosowanie: zakażenia przewodu pokarmowego oporne na inne antybiotyki; pozajelitowo w ciężkich zakażeniach układu moczowego (P. aeruginosa);

PolimyksynaB

•stosowana pozajelitowo.

PolimyksynaE (kolistyna)

•zakażenia przewodu pokarmowego bakteriami Gram (-) –p.o.;

•rzadko pozajelitowo

Bacytracyna

•bakteriobójczy polipeptyd, głównie w stosunku do bakterii Gram (+);

•stosowana głównie miejscowo na skórę i błony śluzowe (gronkowce, paciorkowce), rzadko w zapaleniach jelit (gronkowce, C. difficile)

3. MUPIROCYNA

•antybiotyk o działaniu miejscowym;

•hamuje syntezę białka w komórce bakteryjnej;

•działa na gronkowce, paciorkowce, niektóre beztlenowce i bakterie Gram (-); nie działa na P. aeruginosa

•nie działa na florę fizjologiczną skóry;

•zastosowanie: czyraki, zakażony wyprysk, liszajec, oparzenia;

•lek z wyboru w leczeniu nosicielstwa S. aureusu personelu medycznego;

•dobrze tolerowana (rzadko: ból, swędzenie, zaczerwienienie, suchość).

4. FUSAFUNGINA

•antybiotyk o działaniu miejscowym;

•zastosowanie: zakażenia bakteryjne i drożdżakowe górnych i dolnych dróg oddechowych;

•szeroki zakres działania: Gram (+), Gram(-), Candida albicans;

•dodatkowe działanie przeciwzapalne;

•dobrze tolerowana (rzadko odczyny alergiczne, podrażnienie śluzówki, nudności)