1. Ruch cytoplazmy, opisać rodzaje:

Ruchy cytoplazmy spowodowane są skurczami włókienek kurczliwych.

• rotacyjny - odbywający się wokół jednaj, dużej i centralnie ułożonej wodniczki.
• cyrkulacyjny - wokół kilku mniejszych wodniczek.
• pulsacyjny - zachodzi wokół kilku drobnych wodniczek i charakteryzuje się zmiennym kierunkiem sprawiającym wrażenie pulsacji.

2. Co to jest: świeża i sucha masa

a) Świeża masa jest to masa rośliny w stanie naturalnym;

b) Sucha masa jest to masa rośliny po wysuszeniu w temperaturze 105st C

3. Transpiracja kutykularna, wyjaśnić mechanizm i jaki ma udział w ogólnej transpiracji:

Transpiracja kutykularna jest to parowanie wprost z zewnętrznej powierzchni liścia, czyli ze skórki pokrytej kutykulą, która powleka liść. UDZIAŁ W TRANS. OGÓLNEJ: Transpiracja kutykularna nie przekracza kilku procent

4. Liść jako organ transpiracji:

Głównym organem transpiracji są liście, z których para wodna uchodzi przez szparki (szparkowy aparat) - transpiracja szparkowa lub przez skórkę i kutikulę —transpiracja kutikularna, o wiele mniej intensywna niż szparkowa; transpiracja umożliwia przepływ wody i soli mineralnych z korzeni do liści przez naczynia przewodzące; obniżając temperaturę organów chroni je przed przegrzaniem; intensywność transpiracji zależy od stopnia rozwarcia i liczby aparatów szparkowych zlokalizowanych w skórce; u roślin narażonych na suszę transpiracja jest ograniczona przez redukcję powierzchni (liście iglaste lub zanik liści u kaktusowatych), pokrycie skórki włoskami lub woskiem.

[przeważa parowanie z liści, bo ich powierzchnia jest większa od pozostałych części rośliny].

5. Prawa osmozy:

1. Ciśnienie osmotyczne jest wprost proporcjonalne do stężenia roztworu;

2. Ciśnienie osmotyczne jest wprost proporcjonalne do temperatury; wzrasta w raz z temperaturą I z liczbą rozpuszczonych w wodzie cząsteczek, które dalej nie dyscocjują.

3. W temperaturze 0°C jednomolarny roztwór dowolnej substancji ma ciśnienie 22,4 atm.

6. Co to jest turgor? Definicja

Turgor - stan jędrności żywej komórki lub tkanki spowodowany wysyceniem wodą, umożliwiający utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez roślinę lub narząd, nie posiadający dobrze wykształconej podtrzymującej tkanki mechanicznej. Turgor zależy od ciśnienia turgorowego– ciśnienia wywieranego przez protoplast na ścianę komórkową.

7. Wymień typy ekologiczne roślin:

1. kserofity- rośliny zdolne do znoszenia okresów suszy

2. higrofity- rośliny wrażliwe na odwodnienie, które mogą żyć jedynie w środowiskach wilgotnych

3. mezofity- rośliny środowisk umiarkowanie wilgotnych.

8. Aparat szparkowy typu "Amaryllis", opisać i rysunek

Występuje u dwuliściennych. Komórki szparkowe mają kształt nerkowaty, ich ściany graniczące ze szparką są grubsze, ściany zaś znajdujące się po przeciwnej stronie – cieńsze. Przy wzroście turgoru ściany cienkie rozdymają się, wskutek czego kształt komórek staje się bardziej wygięty i szparka powiększa się. W razie zmniejszenia turgoru – przeciwnie.

9. Co to jest gutacja: definicja i mechanizm

Gutacja jest to wydzielania przez liście wody w stanie ciekłym. Proces ten zachodzi najczęściej przez szparki, wypotniki (hydatody). Ciecz, która wydziela się w procesie gutacji, nie jest czystą wodą, zawiera ślady cukrów, soli minerlanych, aminokwasów I innych związków. Gutacja występuje wtedy, kiedy istnieją warunki korzystne dla pobierania wody przez korzenie, a niekorzystne dla transpiracji. Przyczyną gutacji jest dodatnie ciśnienie panujące w naczyniach, czyli ciśnienie korzeniowe. MECHANIZM: pomiaru ciśnienia korzeniowego można dokonać przy pomocy manometru rtęciowego osadzonego na przekroju łodygi. Wyciskany przez korzenie płyn powoduje opadanie poziomu rtęci w ramieniu połączonym z rośliną. Miarą ciśnienia będzie różnica poziomów rtęci w obu ramionch manometru po ustaleniu się równowagi.

10. Opisz transport krótkodystansowy:

Transport krótkodystansowy – ruch substancji między sąsiadującymi z sobą komórkami, tkankami, a także przedziałami wewnątrzkomórkowymi. Woda i sole mineralne są transportowane cewkami i naczyniami w kierunku od korzenia do wierzchołka rośliny; jest to prąd wstępujący. Prąd ten jest uwarunkowany parciem korzeniowym, a przede wszystkim siłą ssącą liści, dzięki której tworzy się prąd transpiracyjny umożliwiający rozprowadzenie wody wraz z rozpuszczonymi w niej solami do wszystkich części roślin.
Transport krótkodystansowy odbywa się poprzez:
- przedostanie się przez plazmodesmy (wypustki komórkowe);
- poprzez dyfuzję - bezpośrednio przez samą błonę;
- poprzez specjalne pory – akwaporyn, które występują w błonach i są zbudowane ze specjalnych białek;

Drogi migracji wody w korzeniu są przykładami transportu krótkodystansowego.

a) Szlak symplastyczny: przez cytoplazmę poszczególnych komórek połączonych plazmodesmami, czyli cienkimi cytoplazmatycznymi niciami łączącymi protoplasty komórek.

b) Szlak apoplastyczny: apoplast jest utworzony przez system połączonych ścian komórkowych, a także przestworów międzykomórkowych. c)Droga osmotyczna: obejmuje przenikanie wody przez plazmolemę i rozbudowany system błon wewnętrznych. Taki transport może zachodzić, ponieważ potencjał wody komórek spada w miarę przesuwania się w głąb korzenia.

*Warto też zaznaczyć że transport szlakiem apoplastycznym jest znacznie szybszy od transportu przebiegającego szlakiem symplastycznym, ponieważ nie napotyka bariery w postaci błon.

ZESTAW 2

1. zależności matematyczne pomiędzy potencjałem osmotycznym, siłą ssącą i turgorem napisać i graficznie przedstawić: str 199 Kopcewicz?

2. Wymienić rodzaje transpiracji:

a) transpiracja kutykularna- parowanie wprost z zewnętrznej powierzchni liścia;

b) transpiracja szparkowa – parowanie z wewnętrznej powierzchni liścia.

c) transpiracja przetchlinkowa- u roślin drzewiastych.

3. Płacz roślin- co to jest i kiedy powstaje:

Płaczem roślin nazywamy wyciekanie wodnistego soku z uszkodzonej np. przeciętej tkanki naczyniowej. Można to zjawisko zaobserwować na wiosnę, gdy np. z otworu wywierconego z pniu brzozy wyciekają znaczne ilości soku – woda brzozowa. Po rozwinięciu się liści płacz roślin ustaje.

4. Rodzaje wody glebowej i jej dostępność dla roślin:

1) higroskopijna – niedostępna dla roślin

2) błonkowata – niedostępna dla roślin

3) kapilarna – dostępna

4) grawitacyjna - dostępna

5. Co to jest apoplast:

Apoplast - system martwych elementów rośliny służący do transportu wody. Składa się z martwych komórek, naczyń, przestrzeni międzykomórkowych, którymi może przepływać woda wskutek zjawiska włosowatości.

6. Procentowa zawartość wody w poszczególnych organach roślin:

a) zawartość wody w tkankach aktywnych metabolicznie może wynosić 70-95% ich masy

b) protoplazma zawiera 95-90% wody;

c) chloroplasty i mitochondria 50%

d) soczyste owoce 85-95%

e) miękkie liście 80-90%

f) korzenie 70-90%

g) dojrzałe nasiona 10-15% i niektóre nasiona bogate w tłuszcze (jako materiał zapasowy) 5-7%

7. Przystosowania kserofitów:

Kserofity czyli rośliny zdolne do znoszenia okresów suszy. Nie mogą obywać się bez wody. Są przystosowane do takich warunków klimatycznych gdzie opady występują rzadko (np jedna pora deszczowa). W toku ewolucji wykształciły bardzo różnorodne mechanizmy przystosowawcze, umożliwiające bytowanie w takich warunkach.

Cechą charakterystyczną kserofitów jest wysoka odporność na suszę pozwalająca im rosnąć w takich środowiskach jak pustynie, stepy, suche skały. Odporność ta wynika w dużej mierze z cechy budowy, które nazywamy kseromorficznymi.

8. Wymienić strefy korzenia od wierzchołka i ich znaczenie w pobieraniu wody:

1. Czapeczka – nie bierze udziału w procesie pobierania wody

2. Strefa merystematyczna – ta strefa nie absorbuje wody

3. Strefa wzrostu - - pobieranie wody w tej strefie zależy od wykształcenia naczyń. W górnej części strefy- gdzie naczynia są lepiej wykształcone- pobieranie wody jest większe niż w dolnej części, gdzie proces różnicowania się dopiero zaczyna.

4. Strefa włośnikowa – maksymalna absorpcja wody

5. Strefa wyrośnięcia – obecne w niej drobne szczeliny pozwalają na ograniczone pobieranie wody. Miejsce przepuszczalnej dla wody skórki zajmuje skorowaciała, nieprzepuszczalna egzoderma.

9. Prawo Stefana:

Prawo Stephana mówi, że parowanie przez małe otwory nie jest proporcjonalne do ich powierzchni, lecz średnicy (dyfuzja jest większa przy brzegach otworu niż w jego środku). Dlatego dyfuzja przez dwa otwory mniejsze jest taka sama jak przez otwór większy, którego średnica jest sumą średnic otworów mniejszych, lecz powierzchnia znacznie większa.

10. Dyfuzja - co to jest i znaczenie dla roślin:

Dyfuzja – jest to proces mieszania się ze sobą cząsteczek, spowodowany ich przypadkowymi ruchami, wzbudzonymi termicznie. W wyniku tych ruchów dochodzi do przemieszczania się substancji ze środowiska, w którym stężenie jest mniejsze (zgodnie z ujemnym gradientem stężenia substancji). Zapewnia sprawne przemieszczanie się substancji na krótkie odległości, natomiast zachodzi zbyt wolno na duże odległości. Ma ogromne znaczenie w przypadku strat pary wodnej z liści.

Zestaw:

1. Co to jest plazmoliza? Opisz i narysuj typy plazmolizy.

Plazmoliza- zjawisko odstawania protoplastu od ściany komórkowej. Plazmolizę można zaobserwować w komórkach roślinnych po umieszczeniu ich w roztworze hipertonicznym (tracenie wody przez umieszczenie w roztworze hipertonicznym. Dotyczy ona wyłącznie komórek roślinnych. TYPY: 1) Plazmoliza graniczna – początkowe stadium plazmolizy; protoplast odstaje od ściany komórkowej jedynie w narożach komórki. 2) Plazmoliza wklęsła – skurczony protoplast ma wyraźne wklęśnięcia. 3) Plazmoliza wypukła – skurczony protoplast odstaje od ściany komórkowej w postaci uwypuklonej.

2. Drogi transportu krótkodystansowego wody w korzeniu:

a) Szlak symplastyczny: przez cytoplazmę poszczególnych komórek połączonych plazmodesmami, czyli cienkimi cytoplazmatycznyminiciami łączącymi protoplasty komórek.

b) Szlak apoplastyczny: apoplast jest utworzony przez system połączonych ścian komórkowych, a także przestworów międzykomórkowych.

c)Droga osmotyczna: obejmuje przenikanie wody przez plazmolemę i rozbudowany system błon wewnętrznych. Taki transport może zachodzid, ponieważ potencjał wody komórek spada w miarę przesuwania się w głąb korzenia.

3. Opisz budowę i typy aparatów szparkowych:

Aparaty szparkowe składają się z dwóch komórek szparkowych(zamykających), które zawierają chloroplasty i różnią się znacznie od pozostałych komórek skórki. Pomiędzy komórkami szparkowymi istnieje przestwór między komórkowy- por szparki- łączący system wentylacyjny liścia z atmosferą.

Typy aparatów szparkowych:

a) typ ,,Amarylis”- charakterystyczny dla roślin dwuliściennychi niektórych jednoliściennych. Komórki przyszparkowe mają fasolkowaty kształt ze zgrubiiałymi ścianami komórkowymi od strony szparki i cienkościennymi ścianami zewnętrznymi.

b) typ „Gramineae” tego typu aparaty mają trawy i większość jednoliściennych. Mają wydłużone komórki przyszparkowe, przy czym partie środkowe tych komórek są wąskie i silnie zdrewniałe, a ich końce pęcherzykowato rozszerzone o cienkościenne.

4. Co to są hydatody:

Są to wyspecjalizowane komórki, przepuszczalne dla wody miejsca w epidermie, za pomocą których zachodzi również wydalanie wody z tkanki. / Specjalne struktury przystosowane do wydzielania wody – krople powstałe podczas gutacji wydostają się z liści przez te struktury.

5.Czynniki wpływające na intensywność transpiracji:

1. Światło – powoduje otwarcie szparek i podnosi temperaturę liścia.

2. Temperatura – wzrost temperatury w granicach fizjologicznych zwiększa transpirację.

3. Niedosyt wilgotnego powietrza – przy dużym niedosycie transpiracja jest duża, a gdy niedosyt się zmniejsza, transpiracja maleje.

4. Wiatr – gdy powietrze staje się nasycone coraz bardziej parą wodną – transpiracja maleje.

5. Dostępność wody glebowej – zamykanie szparek i zmniejszanie transpiracji.

6. Środki antytranspiracyjne

7. Czynniki wewnętrzne – budowa rośliny i wiek

6. Wymień rodzaje wód glebowych dostępnych dla roślin- JEST!

7. Przekrój korzenia chyba poprzeczny wymienić tkanki od zewnątrz:

- włośnik

- skórka

-

-

8. Skład soku floemu:

- cukry

- aminokwasy

- kwasy organiczne

- białka

- potas

- chlorki

- fosforany

- magnez
9. mechanizm transportu wody bez nakładu energii

10. susza fizjologiczna co to jest i przyczyny:

Susza fizjologiczna- jest to susza wywołania nie brakiem wody, ale czynnikami utrudniającymi jej pobieranie. Przyczyny: niska temperatura gleby, słabe jej natlenienie, wysokie stężenie roztworu glebowego, a takaże niektóre inne czynniki, utrudniają pobieranie wody przez korzenie.

ZESTAW 4 → wójcikowa?
1. wyjaśnij pojęcia: turgor, siła ssąca komórki, potencjał osmotyczny komórki i matematyczna zależność pomiędzy nimi:

Siła ssąca – (S) siła odpowiedzialna za przepływ wody przez błonę półprzepuszczalną z roztworu hipotonicznego do hipertonicznego. Siła z jaką woda wnika do komórki.

Turgor – stan usztywnienia tkanek w wyniku procesów osmotycznych.

Potencjał osmotyczny- Potencjał osmotyczny jest miarą siły z jaką roztwór ssie wodę.

S= Po - Ct

2. plazmoliza i narysować jej typy – jest!

3. Intensywność transpiracji i współczynnik transpiracji:

Intensywność transpiracji – wyrażamy w gramach wyparowanej wody na jednostkę powierzchni liścia (1dm2) i na jednostę czasu (1h). Intensywność transpiracji zależy od gatunku rośliny od gatunku rośliny i jej wielku oraz od warunków zewnętrznych (światła, temperatury, wilgotności itd.)

Współczynnik transpiracji- to ilość wyparowanej wody (wyrażona w gramach) na 1 gram przyrostu suchej masy roślin w okresie wegetacji.

4. Skład kutykuli i która substancja ma największe znaczenie w transpiracji kutykularnej:

- celuloza oraz wosk i kutyna, wykształcone w postaci płytek leżących obok siebie lub nad sobą.

Największe znaczenie ma celuloza, bo ze względu na hydrofilowe właściwości celulozy kutykula ma zdolność pęcznienia. Napęczniała kutykula oddaje część wody do atmosfery w postaci pary i wysysa jednocześnie nowe ilości wody z komórek skórki.

5. Mechanizm transpiracji

6.Prawo Stefana – jest!

7. Na co wpływa parcie korzeniowe:

- na gutację i płacz roślin.
8. Apoplast, symplast
9. Wymienic wodę dostępną dla roslin:

- woda grawitacyjna i woda kapilarna

10. Endocytoza:

Endocytoza polega na transporcie cząstek do wnętrzna komórki. Cząsteczka pobierana przez komórkę, po wcześniejszym rozpoznaniu, dzięki specjalnym białkom, przedostaje się do środka komórki przez błonę komórkową. Następnie formowany jest pęcherzyk, w którym zamykana jest dana cząstka i w ten sposób transportowana w komórce. Na drodze endocytozy wraz z udziałem specyficznych receptorów wprowadzane są do wnętrza cząsteczki cholesterolu, witaminy B12 czy żelazo. Wyróżnia się dwie odmiany endocytozy: fagocytoza i pinocytoza.

ZESTAW 5
1.aparat szparkowy typu graminae- opis, rys. - jest!
2.susza fizjologiczna, co to i dlaczego – jest!

3. załadunek floemu- miejsce, na czym polega:

Załadunek floemu – eksport asymilatów z chloroplastów do cytozolu, następnie z komórek miękiszowych liści do tkanek przewodzących

4.osmoza- co to, zastosowanie w roślinie – jest!
5. równanie matematyczne do napisania S= Po - Ct (siła ssąca, potencjał osmotyczny, ciśnienie turgorowe

6. Parcie korzeniowe, co to i zastosowanie:

Parcie korzeniowe- ciśnienie płynu powstające w tkankach korzeniowych, odpowiedzialne za „tłoczenie” wody i rozpuszczonych w niej substancji w ciągach naczyń. Jest związane z intensywnym pobieraniem wody przez korzeń; współdziała z transpiracją w przewodzeniu wody w roślinie; powoduje zjawiska: eksudacji i gutacji.

7. typy transpiracji – jest!
8.typy ekologiczne roslin- jest!

9.przekrój poprzeczny liścia -rys, budowa anatomiczna liścia

10. Czynniki wpływające na otwieranie sie aparatów szparkowych:

- światło i CO2 – pod wpływem światła CO2 zostaje zużyty w procesie fotosyntezy. [małe stężenie CO2!)

- temperatura – wzrost temperatury przy niezmieniających się pozostałych czynnikach powoduje otwieranie szparek.

- duża ilość wody

ZESTAW:

1. Transport długodystansowy wody:

Transport za pośrednictwem systemu przewodzącego. Odbywa się przez wyspecjalizowane tkanki – naczynia lub cewki.

Woda pobierana z gleby, wraz z rozpuszczonymi w niej solami mineralnymi, jest doprowadzana do każdego organu rośliny dzięki tkance przewodzącej, zwanej drewnem

Substancje pokarmowe, transportowane przede wszystkim w formie drobnocząsteczkowych cukrów, dostarczane są do wszystkich organów rośliny dzięki tkance przewodzącej, zwanej floemem.

2. Strefy korzenia na przekroju podłużnym i zanczenie w pobieraniu wody.

3. Co to symplast?

Zespół wszystkich protoplastów rośliny połączonych plazmodesmami. Tworzy kanały transportowe w obrębie całego organizmu, umożliwiając przemieszczanie się zarówno substancji organicznych, jak i nieorganicznych (transport symplastyczny).

4. Wpływ czynników na intensywność transpiracji.
5. Wymień typy transpiracji. - jest!
6. Wymień i opisz rodzaje wody glebowej.
7. Matematyczna zależność pomiedzy potencjałem wody, stężeniem soku komórowego i potencjałem ciśnien.
8. Jaka tkanka utrudnia przepływ wody w apoplaście.

9. Opisz akceptory i donory:

Donory substancji pokarmowych – organy produkujące i eksportujące asymilaty.

Akceptory związków organicznych – organy, do których importowane są przez całą dobę substancje pokarmowe.

10. Mechanizm otwierania i zamykania aparatów szparkowych:

1) mechanizm otwierania:

* jony potasowe przedostają się do komórek szparkowych

* jony K+ oraz jony jabłczanowe obniżają potencjał wody w komórkach szparkowych, woda wnika do komórek, zwiększając ich turgor- szparki się otwierają

2) mechanizm zamykania:

* jony potasowe opuszczają komórki szparkowe

* zmnieszenie się stężenia jonów K+ I jonów jabłczanowych zwiększa potencjał wody w komórkach szparkowych; woda wycieka z komórek i maleje ich turgor- szparki się zamykają.