ANALIZA STRUKTURY KAPITAŁU
Analizę struktury kapitału przeprowadza się z uwzględnieniem oceny :
zmian w udziale właścicieli i wierzycieli w finansowaniu Kapitał własny/Pasywa lub Zobowiązania i rezerwy/Pasywa,
udziału kapitału własnego w strukturze kapitału, jako miary wiarygodności kredytowej
wskaźnik bezpieczeństwa finansowego = Kapitał własny/Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania,
poziomu zadłużenia, stopnia zachowania optymalnego poziomu zadłużenia, głównych miar w tym zakresie oraz rezerw zadłużenia w stosunku do progu rentowności kapitału pożyczkowego.
Podstawowe wskaźniki :
wskaźnik ogólnego zadłużenia =
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego =
wskaźnik ryzyka długoterminowego (ogólny wskaźnik ryzyka) =
wskaźnik pokrycia długoterminowych zobowiązań, rzeczowymi skł aktywów =
czy i w jakim stopniu zachowano podstawowe warunku osiągnięcia dodatniego efektu dźwigni finansowej (porównanie stopy zwrotu z aktywów z kosztem kapitału pożyczkowego).
Przedsiębiorstwo może zwiększać zadłużenie (poziom dźwigni) do wielkości pozwalającej zachować optymalna strukturę kapitału. Optymalna struktura kapitału wyznacza taki poziom zadłużenia, który nie narusza interesów właścicieli i pozwala zachować dodatni efekt dźwigni finansowej.
EFEKT DŹWIGNI FINANSOWEJ – polega na wykorzystaniu długu jako czynnika zwiększającego rentowność kapitału własnego, a tym samym korzyści dla właścicieli. Wynika to z wykorzystania różnicy między wysokością zwrotu dochodu pożyczkodawcy (skorygowanej tarczy podatkowej), a stopą zwrotu całego zaangażowanego kapitału (ROI) mierzonego zyskiem operacyjnym.
W przedsiębiorstwie wyróżnia się 3 sytuacje efektu dźwigni finansowej :
dodatni efekt (pozytywny) – gdy wzrost udziału kapitału pożyczkowego wpływa na poprawę rentowności kapitału własnego.
efekt tarczy podatkowej – wynika z faktu zaliczenia odsetek do kosztów uzyskania przychodów w formule podatku dochodowego,
rentowność kapitału własnego = zysk netto/kapitał własny
WARUNEK (ZO/A) ROI > koszt kapitału obcego
ujemny efekt (negatywny) – powodujący spadek rentowności kapitału własnego. Sytuacja ta wskazuje równocześnie, że w przedsiębiorstwie struktura kapitału jest nieoptymalna, przekroczono dopuszczalny poziom zadłużenia, z ryzykiem niezachowania równowagi finansowej i utraty płynności.
WARUNEK ROI < koszt kapitału obcego
zerowy efekt (neutralny) – sytuacja ta wyznacza w przedsiębiorstwie tzw. próg rentowności kapitału obcego, stanowiący równocześnie graniczny próg zadłużenia w przedsiębiorstwie.
WARUNEK ROI = koszt kapitału obcego
zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu z wykorzystaniem podstawowych miar w tym zakresie :
zdolność do obsługi długu z nadwyżki finansowej (wskaźnik potencjalnej zdolności do obsługi długu)
zdolność potencjalna =
zdolność do obsługi z nadwyżki operacyjnej (saldo przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej) – to realna zdolność do obsługi długu, wystarczalność gotówkowa co do obsługi długu,
zdolność gotówkowa =
Podstawą oceny sytuacji majątkowo-kapitałowej jest złota zasada bilansowa (finansowa) stanowiąca warunek zachowania równowagi finansowej.
Uwzględnia ona następujące elementy :
- okres wykorzystania kapitału powinien odpowiadać okresowi jego zaangażowania w finansowanie składników majątkowych,
- kapitał nie powinien być dłużej czasowo związany ze składnikami majątkowymi niż wynosi okres jego pozostawienia do dyspozycji przedsiębiorstwa,
- aktywa najmniej płynne, obciążone najwyższym ryzykiem, powinny być pokryte kapitałem o najdłuższym zaangażowaniu w finansowanie przedsiębiorstwa,
- aktywa trwałe powinny być pokryte stabilnymi źródłami finansowania.
STOPNIE FINANSOWANIA AKTYWÓW :
stopień = Kapitał własny / aktywa trwałe
> 1 oznacza, że kapitał własny występuje w obrocie i finansuje aktywa trwałe i obrotowe,
= 1 oznacza, że kapitał własny w pełni finansuje aktywa trwałe przedsiębiorstwa,
< 1 oznacza, że kapitał własny częściowo finansuje aktywa trwałe, częściowo finansowany jest kapitałem obcym,
stopień = Kapitał stały (tj. kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) / aktywa trwałe,
> 1 oznacza, że kapitał w całości finansuje aktyw trwałe, a w części aktywa obrotowe,
= 1 oznacza, że aktywa obrotowe są wyłącznie finansowane zobowiązaniami krótkoterminowymi,
< 1 oznacza, że kapitał stały jest niewystarczający na finansowanie aktywów trwałych, część finansowana jest zobowiązaniami krótkoterminowymi, zachwiana równowaga i płynność oraz ujemny kapitał obrotowy,
stopień = Kapitał stały / Aktywa trwałe+ stałe aktywa obrotowe (tj. min. poziom aktywów obrotowych występujących w przedsiębiorstwie)
> 1 oznacza, że kapitał obrotowy pokrywa w pełni stałe aktywa obrotowe oraz częściowo zmienne aktywa obrotowe, wynikające z rozliczeń finansowych,
= 1 oznacza, że kapitał obrotowy finansuje tylko stałe aktywa obrotowe,
< 1 oznacza, że kapitał obrotowy finansuje częściowo stałe aktywa obrotowe, a pozostała część finansowana jest zobowiązaniami krótkoterminowymi.
Ten stopień wskazuje na stosowaną strategie finansową aktywów obrotowych decydującą o utrzymaniu płynności finansowej.
KAPITAŁ OBROTOWY – oznacza część kapitału stałego, która finansuje aktywa obrotowe w przedsiębiorstwie.
Wysokość kapitału obrotowego można wyznaczyć 2 metodami :
metoda kapitałowa Kapitał obrotowy = KS – AT,
metoda majątkowa Kapitał obrotowy = AO – ZK.
WAŻNE : jeżeli kapitał obrotowy < 1 oznacza to, że realizacja wszelkich zobowiązań w przedsiębiorstwie wymagałaby naruszenia struktury aktywów trwałych !
ANALIZA KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO
ocena poziomu kapitału obrotowego w powiązaniu ze strategią finansowania aktywów obrotowych,
ocena źródeł finansowania kapitału obrotowego i kosztu kapitału,
ocena wskaźnikowa kapitału obrotowego.
Przedsiębiorstwo powinno dokonywać wyboru pomiędzy zaangażowaniem kapitału obrotowego (netto) lub np. kredytu obrotowego (albo innego źródła krótkoterminowego finansowania) uwzględniając :
różnice w oprocentowaniu obcego kapitału długo i krótkoterminowego,
koszty utraconych korzyści z tytułu zaangażowania kapitału własnego w finansowanie majątku obrotowego,
terminy spłat długoterminowego kapitału obcego i związane z tym ryzyko utraty długoterminowej płynności finansowej,
bezpieczeństwo finansowe i szanse zachowania płynności finansowej w krótkich okresach,
przewidywane zmiany w aktywności gospodarczej przedsiębiorstwa (wzrost produkcji i jej zmiany strukturalne, pozyskiwanie nowych rynków zbytu),
strukturę aktywów obrotowych z uwzględnieniem elementów względnie stałych (minimalny stan zapasów, minimalny stan poziom należności) i zmiennych.
| KRÓTKOTERMINOWA | DŁUGOTERMINOWA |
|---|---|
| ujęcie statyczne | ujęcie dynamiczne |
Bilans. Statyczne miary płynności finansowej. |
Rachunek przepływów pieniężnych. Struktura i wskaźniki przepływów pieniężnych. |
OCENA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ
Ocena krótkoterminowa płynności finansowej
ujęcie statyczne wynika z pojęcia płynności finansowej (zdolności przedsiębiorstwa do realizacji zobowiązań). Podstawą oceny statycznej płynności stanowią następujące miary (wskaźniki) oceny :
wskaźnik bieżącej płynności finansowej (WAŻNE) = Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe,
wartość > 1 lub < 1.5 , 1.8 > im więcej kapitału obrotowego tym większa płynność,
wartość < 1 ujemny kapitał obrotowy i brak płynności finansowej, brak zasady równowagi fin. ,
wskaźnik podwyższonej płynności finansowej = Aktywa obrotowe–zapasy / Zobowiązania krótkoterm.
wskaźnik środków pieniężnych = Krótkoterminowe aktywa finansowe / Zobowiązania bieżące,
wskaźnik płynności gotówkowej = Środki pieniężne / Zobowiązania natychmiast wymagalne.
Ocena długoterminowa płynności finansowej
dotyczy oceny zachowania zdolności płatniczej przedsiębiorstwa w okresach dłuższych niż 1 rok. Ocena ta dotyczy więc oceny ryzyka utraty płynności finansowej w przyszłości. Strukturalne warunki utraty płynności finansowej wiążą decyzje przedsiębiorstwa w rożnych obszarach działalności z ryzykiem utraty płynności finansowej.
OCENA ZAGROŻENIA PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁOŚCIĄ – model Altmana
przedstawia funkcyjną zależność między indeksem ryzyka utraty płynności finansowej (Z), a 5 zmiennymi niezależnymi decydującymi o utracie płynności. Każdej z tych zmiennych przypisano odpowiednie współczynniki.
Z = 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 1,02X5
X1 – kapitał obrotowy / aktywa,
X2 – zysk zatrzymany / aktywa,
X3 – zysk operacyjny / aktywa,
X4 – wartość rynkowa przedsiębiorstwa / wartość kapitału obcego,
X5 – sprzedaż / aktywa
Im wyższa wartość indeksu Z, tym mniejsze zagrożenie upadłości.
Przyjmuje się, że relacja ta powinna wynosić 3. Jeżeli wskaźnik Z będzie niższy od 1,86 to oznacza to bardzo duże ryzyko upadłości przedsiębiorstwa. Pogorszenie indeksu Z oznacza zwiększenie ryzyka upadłości, zmniejszenie kapitału obrotowego, niekorzystna sytuacja kapitału pożyczkowego.