Zagadnienia z przedmiotów podstawowych

 

1. Koncepcja rozwoju zrównoważonego

Idea zrównoważonego rozwoju uwzględnia w swojej konstrukcji:

- potrzebę trwałego rozwoju,

- potrzebę rozwiązywania problemów bieżących,

-uwzględnienie potrzeb przyszłościowych,

- kojarzenie potrzeb bieżących z przyszłościowymi,

- wzajemne uwarunkowania problemów ochrony środowiska, wzrostu ekonomicznego i rozwoju społecznego

Rozwój zrównoważony to rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewnia zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez naruszania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich potrzeb.

Cele gospodarki zrównoważonego rozwoju:

Ekonomiczne:

- stabilność gospodarki narodowej,

- zaspokojenie podstawowych potrzeb przez zrównoważone produkty i stosowne ceny,

- stabilność cen oraz przeciwdziałanie koncentracji siły ekonomicznej,

- pozagospodarcza równowaga i współpraca na rzecz rozwoju przy jak najmniejszym imporcie surowców,

- ukształtowany budżet państwowy przy wystarczających standardach zaopatrzenia społeczeństwa w dobra oraz właściwy podział dochodów.

Społeczno-kulturowe:

- demokracja uczestnicząca i praworządność we wszystkich dziedzinach życia,

- wyeliminowanie ubóstwa, bezpieczeństwo społeczne, opanowanie problemów demograficznych,

- równość szans i integracja,

- bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne,

- rozwiązywanie problemów bez przemocy,

- ochrona zdrowia i jakości życia człowieka.

Ekologiczne:

- ochrona atmosfery ziemskiej,

- nie szkodzenie przyrodzie,

- zrównoważone zachowanie różnorodności gatunkowej, wykorzystywanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych,

- zdrowe warunki życia (eliminowanie szkodliwych substancji, promieniowania i hałasu)

2. Pojęcie i cechy kapitału intelektualnego oraz wymień jego cechy

Kapitał intelektualny utożsamiany jest z zasobami materialnymi organizacji i definiowany jako kombinacja aktywów niematerialnych, które umożliwiają organizacji funkcjonowanie. Obejmuje on zasoby i przepływy wiedzy dostępnej dla organizacji.

Koncepcja tego kapitału wskazuje, że podczas gdy poszczególne osoby (kapitał ludzki) tworzą, zachowują i wykorzystują wiedzę, wiedza ta jest pomnażana poprze interakcje między nimi (kapitał społeczny), by w rezultacie generować zinstytucjonalizowaną wiedzę, która jest własnością organizacji (kapitał organizacyjny).

Cechy kapitału intelektualnego:

- jest sumą zasobów ukrytych, które są trudne do uchwycenia,

- wraz z kapitałem finansowym tworzy kapitał przedsiębiorstwa,

- rozwija się i zmienia z upływem czasu,

- w proces rozwoju kapitału są zaangażowani wspólnie działający ludzie,

- występuje w postaci niematerialnej, niemierzalnej, niepoliczalnej, nie poddającej się klasycznej ewidencji księgowej ani jednoznacznej wycenie,

- nie ulega też zużyciu w trakcie wykorzystywania, a wręcz przeciwnie, ma zdolność do samoistnego zwiększania swojej wartości,

- może być używany równocześnie w różnych miejscach i do różnych celów.

3. Koncepcja organizacji tradycyjnej, a koncepcja organizacji uczącej się

Organizacja tradycyjna	Organizacja ucząca się
Karanie za popełnione błędy	Uczenie się na błędach
Wysyłanie pracowników na kursy szkoleniowe	Ciągły trening personelu oraz planowe szkolenia
Działanie na podstawie stałych procedur pracy	Dostosowanie procedur pracy do sytuacji
Kierownik rozdziela zadania, monitoruje i kontroluje personel	Kierownictwo prowadzi trening i rozwój personelu, tworzy warunki pełnego wykorzystania kompetencji pracowników
Wydawanie poleceń i kontrola ich wykonania	Delegowanie uprawnień, pełna decentralizacja zarządzania
Nie podejmowanie ryzyka, postępowanie ostrożne na podstawie formalnych instrukcji	Podejmowanie ryzyka
Odradzanie eksperymentowania	Zachęcanie do eksperymentowania
Prowadzenie rewizji struktur i procesów dopiero po wystąpieniu „katastrofy” lub radykalnych zmian w otoczeniu	Rutynowe rewizje procedur działania
Zniechęcenie do kwestionowania skuteczności pracy	Zachęcanie do kwestionowania skuteczności pracy
Zniechęcenie personelu do sugerowania rozwiązań	Zachęcanie personelu do sugerowania rozwiązań
Podejmowanie decyzji w oparciu o intuicję i/lub ustalone procedury	Podejmowanie decyzji w oparciu o dane empiryczne
Utrudnienia w prowadzeniu ścisłej współpracy i realizacja zadań rozłącznie od innych wydziałów	Ścisła współpraca, realizacja zadań łącznie z innymi wydziałami

4.      Ewolucja poglądów dotyczących wpływu pieniądza na sferę realną

Współcześnie powszechnie uznawana jest hipoteza braku neutralności pieniądza (czyli pieniądz wpływa na sferę realną) i polityki pieniężnej w krótkim okresie, gdyż wzrost podaży pieniądza powoduje spadek jego ceny – stopy procentowej, co przekłada się na wzrost możliwości produkcyjnych gospodarki i konsumpcyjnych społeczeństwa. Neutralność pieniądza oznacza, że polityka monetarna może być wykorzystywana do stabilizacji wahań makroekonomicznych.

Zagadnienie neutralności pieniądza ma ważne miejsce zarówno w teorii ekonomii jak i polityce, ponieważ z jednej strony stanowi zasadniczy przedmiot podstawowego sporu, jaki toczy się we współczesnej ekonomii między teorią inspirowaną nauką Keynesa i koncepcjami wyrastającymi z ekonomii neoklasycznej, a z drugiej strony ma bezpośrednie przełożenie na płaszczyźnie polityki gospodarczej, gdyż neutralność pieniądza  oznacza, że stymulowanie koniunktury gospodarczej za pomocą powiększania ilości pieniądza w obiegu jest całkowicie nieskuteczne i prowadzi wyłącznie do wzrostu tempa inflacji, nie zaś do zwiększenia produkcji.

Ekonomia neoklasyczna – w swoim głównym nurcie oparta była na założeniach neutralności pieniądza (czyli uważano że pieniądz nie ma wpływu na sferę realną). Kanon wiedzy ekonomicznej tamtych czasów stanowiła tzw. dychotomia sfery realnej i pieniężnej, czyli niezależność kształtowania się wielkości realnych w gospodarce od zmian w obiegu pieniądza. Zdaniem neoklasyków krzywa podaży globalnej przyjmowała kształt linii pionowej. Zaznaczyć należy, że neoklasycy (J. Fisher, A.C. Pigou spośród najwybitniejszych) zakładali jedynie długookresową neutralność pieniądza, co oznaczało, ze impulsy monetarne mogły wytrącać gospodarkę z równowagi w krótkim okresie, ale na dłuższą metę nie miały trwalszego wpływu na wielkość produkcji i zatrudnienia. Wysoce sprawne działanie mechanizmu rynkowego, a konkretnie elastyczność cen, zapewniały sprowadzenie gospodarki do stanu równowagi przy pełnym zatrudnieniu.

Wielka depresja z lat trzydziestych przyczyniła się do spopularyzowania ekonomii keynesowskiej. Postulowanie aktywnej polityki gospodarczej (polityki stymulowanej przez państwo popytu globalnego w okresie kryzysu gospodarczego) wiąże się  z odrzuceniem założenia o neutralności pieniądza, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Sformułowana w końcu lat pięćdziesiątych koncepcja krzywej Philipsa, według której możliwy jest optymalny wybór kombinacji stopy inflacji i bezrobocia była ukoronowaniem procesu budowania teoretycznych podstaw aktywnej polityki ekonomicznej. Neutralność pieniądza wrzucono do lamusa historii myśli ekonomicznej. Były to lata ’60, okres prosperity większości krajów wysoko rozwiniętych, okres największego tryumfu inspirowanej keynesizmem polityki sterowania popytem globalnym. W latach ’70 okazało się, ze substytucyjność między inflacją i bezrobociem nie ma charakteru trwałego. Próby ograniczania bezrobocia za pomocą ekspansywnej polityki pieniężnej prowadziły przede wszystkim do nasilenia tendencji inflacyjnych, zaś zmiana orientacji polityki w kierunku stabilizacji poziomu cen owocowała przyspieszonym wzrostem bezrobocia.  Znów pierwsze miejsce zajęła ekonomia neoklasyczna w swej nowej monetarystycznej wersji.

W koncepcji Fridmana zamiast jednej krzywej, mamy wiele krótkookresowych krzywych Philipsa, z których każda odpowiada innej oczekiwanej stopie inflacji oraz jedną długookresową przecinającą oś odciętych w punkcie oznaczającym neutralną stopę bezrobocia. Innymi słowy wg monetarystów próby stymulowania zatrudnienia i produkcji poprzez ekspansywną politykę makroekonomiczną są w dłuższym okresie skazane na niepowodzenie.

Inne podejście przedstawił Robert Lucas w 1972 roku z pozycji teorii racjonalnych oczekiwań. W modelu racjonalnych oczekiwań zakłada się, ze ludzie wykorzystują wszelkie dostępne informacje w celu oceny prowadzonej przez rząd polityki ekonomicznej oraz „ sa w stanie dokonać wyboru modelu teoretycznego najlepiej tłumaczącego dane zjawisko, np. inflacje”. Jeśli więc zmiany tempa wzrostu cen zależą, jak twierdzą monetaryści, od wcześniejszych zmian tempa wzrostu podaży pieniądza, to ludzie szybko i precyzyjnie nauczą się przewidywać stopę inflacji na podstawie kształtowania są odpowiednich agregatów pieniężnych. Nie popełniają wiec systematycznych błędów.(systematyczne błędy -> brak iluzji pieniądza-> pieniądz neutralny). Z rozważań Lucasa o neutralności pieniądza wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, racjonalność podmiotów gospodarczych wyklucza w zasadzie możliwość wpływania na poziom produkcji i zatrudnienia w gospodarce za pomocą ekspansywnej polityki pieniężnej nawet w krótkim okresie. Po drugie ewentualna zdolność władz gospodarczych do jakiegokolwiek przejściowego wpływania na wielkości realne jest tym mniejsza im bardziej niestabilna była sytuacja ekonomiczna w przeszłości.

5. Bezrobocie w ujęciu keynesistów i monetarystów

Keynesiści

Keynesizm zakłada, że gospodarka ze swej natury ma charakter niestabilny i wymaga stosowania aktywnych, doraźnych posunięć polityki gospodarczej rządu w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. Główną przyczyną niskiego poziomu produkcji i bezrobocia jest niedostateczna wielkość ogólnych wydatków. Podmioty gospodarujące tzn. konsumenci, przedsiębiorstwa i instytucje rządowe razem wzięte nie zgłaszają wystarczająco dużego popytu na dobra i usługi, by zapewnić pełne zatrudnienie siły roboczej, dlatego bezrobocie przymusowe jest zjawiskiem normalnym. Popierają oni więc zasiłki dla bezrobotnych.

Rozwiązanie bezrobocia przez podniesienie ogólnego poziomu wydatków: bezrobocie => obniżenie podatków (co powoduje wzrost siły nabywczej ludności), => wzrost wydatków rządowych (zwiększają popyt globalny w gospodarce), => obniżenie stóp procentowych (potanienie kredytów).

Monetaryści

Monetaryści znani są z ilościowej teorii pieniądza, która wartość pieniądza i ogólny poziom cen uzależnia od ilości pieniądza w obiegu. Zakładają, że ceny zmieniają się wprost proporcjonalnie do zmian ilości cyrkulującego pieniądza. Gospodarka ma z natury charakter stabilny i zwykle powraca do swego naturalnego stanu po każdym okresie przejściowej nierównowagi, więc państwo nie powinno interweniować, a jeśli już – to ze strony podaży.

Uważają, że w długim okresie czasu (ceteris paribus = przy innych warunkach nie zmienianych) zmiana ilości pieniądza w gospodarce prowadzi wyłącznie do zmiany cen – bo pieniądz ma w gospodarce znaczenie wyłącznie neutralne – czyli zmiana ilości pieniądza wywołuje tylko zmiany nominalne.

Rozwiązanie monetarystów polega na zredukowaniu wzrostu ilości pieniądza w gospodarce. Zalecają oni „automatyczną” zasadę wzrostu wielkości zasobów pieniądza lub przynajmniej wolniejsze tempo wzrostu zasobów pieniądza. Monetaryści podkreślają znaczne wahania tempa wzrostu zasobów pieniądza, ale  podzielają też wiele poglądów szkoły klasycznej. Również uważają, że część bezrobocia jest wynikiem prawnych ograniczeń takich jak stawki płac minimalnych, które uniemożliwiają spadek płac i uniemożliwiają powstanie równowagi na rynku siły roboczej. Twierdzą jednak, że rynek pracy będzie w równowadze nawet, jeśli istnieją jednostki nie chcące pracować. Monetaryści bardziej dążą do redukcji inflacji niż do zmniejszenia bezrobocia. Formułują wiele wypowiedzi na temat inflacji.

Dziś szkoły ekonomiczne zgodne są w dwóch stwierdzeniach: Obniżenie podatków pobudza inflację. Ograniczanie cen i płac źle wpływa przy walce z inflacją. Kwestia bezrobocia pozostaje dyskusyjna.

6.      Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu za zobowiązania spółki

§  przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej

Zgodnie z kodeksem cywilnym za zobowiązania tego typu przedsiębiorstw właściciel odpowiada całym swoim majątkiem. Wierzyciele mogą żądać egzekucji zarówno z przedmiotów, które nabył w ramach prowadzonej działalności, jak i ze składników prywatnego majątku tego przedsiębiorcy, których nabycie nie pozostaje w związku z prowadzoną działalnością. Nie ma znaczenia, czy przedmioty te zostały nabyte przed, w trakcie czy po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Z całego majątku przedsiębiorcy (firmowego oraz prywatnego) mogą egzekwować swe należności zarówno wierzyciele firmy, jak i wierzyciele osobiści (np. bank w związku z kredytem na zakup mieszkania). Wierzyciel nie musi podejmować żadnych dodatkowych czynności prawnych, aby prowadzić egzekucję z całego majątku indywidualnego przedsiębiorcy.

§  spółka cywilna

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym, solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Wierzyciel może żądać zaspokojenia swojej wierzytelności zarówno od wszystkich wspólników łącznie, jak i od kilku z nich, czy też od każdego z osobna. Zaspokojenie wierzytelności przez jednego ze wspólników zwalnia z odpowiedzialności pozostałych. Wysokość żądania zwrotu zapłaconej kwoty w przypadku odpowiedzialności solidarnej jest uzależniona od treści stosunku prawnego łączącego wspólników. Z reguły będzie odpowiadała wielkościom udziałów poszczególnych wspólników, jednakże może być uzgodniona inaczej (swobodnie). W przypadku braku stosownych zapisów w umowie spółki, żądanie zwrotu spełnionego świadczenia będzie przysługiwało w części równej od każdego ze wspólników.

§  spółka partnerska

Wszyscy partnerzy solidarnie odpowiadają za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania, które wiążą się z jej zwykłym funkcjonowaniem (np. spłata kredytów, zobowiązania podatkowe). Partnerzy w spółce partnerskiej nie ponoszą odpowiedzialności za szkody, które są spowodowane działaniem innych wspólników, także w wyniku „błędu w sztuce”. W spółce partnerskiej może się pojawić zarząd KSH przewiduje odpowiedzialność członków zarządu za działanie na szkodę spółki.  Wierzyciele mają możliwość domagania się od członków zarządu spółki partnerskiej zaspokojenia roszczeń, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, a zatem członkowie zarządu będą również ponosili zobowiązania, za zobowiązania spółki partnerskiej w przypadku jej niewypłacalności, chyba że członkowie zarządu wykażą, że złożyli we właściwym terminie wniosek o ogłoszenie upadłości, albo, że niezgłoszenie tego wniosku spowodowało szkody dla wierzycieli. W tej sytuacji, kiedy partner jest jednocześnie członkiem zarządu – jako członek zarządu może również korzystać z tych przesłanek, natomiast nie zwalnia go to z odpowiedzialności za zobowiązania jako partnera.

§  spółka jawna

Każdy ze wspólników spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania subsydiarnie całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Każdy wspólnik natomiast odpowiada za powstałe zobowiązania zanim przystąpi do spółki. Odpowiedzialność subsydiarna powstaje w momencie, gdy majątek spółki, z którego prowadzona jest egzekucja, nie wystarcza na zaspokojenie wierzycieli. Wierzyciel spółki uprawniony jest do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

§  spółka komandytowa

W spółce komandytowej odpowiedzialność finansową za zobowiązania spółki ponosi minimum 1 wspólnik bez ograniczeń (komplementariusz), a minimum jeden ma ograniczoną odpowiedzialność wobec wierzycieli (komandytariuszem). Niezależnie od wysokości zobowiązań spółki suma, która określa wielkość odpowiedzialności finansowej komandytariusza to suma komandytowa. Nie jest tożsama z wkładem wniesionym do spółki przez komandytariusza, jest ona określona w dowolnej wysokości w umowie spółki. Nawet jeśli zobowiązania powstały przed tym, kiedy komandytariusz wstąpił do spółki także za nie odpowiada. Komandytariusz ponosi jednak pełną odpowiedzialność (jak komplementariusz) w trzech przypadkach: gdy jego nazwisko (firma) znajdzie się w firmie spółki komandytowej, gdy uzyska status komplementariusza, gdy działając w imieniu spółki przekroczył pełnomocnictwo lub działał bez niego.

§  spółka komandytowo-akcyjna

Spółka komandytowo – akcyjna to taka, w której co najmniej 1 wspólnik spółki całym swoim majątkiem ponosi odpowiedzialność za jej zobowiązania, a minimum jeden ze wspólników to akcjonariusz. Komplementariusz odpowiada osobiście całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i spółką. Akcjonariusze, co do zasady, w przeciwieństwie do komplementariuszy,  w ogóle nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Wyjątki dotyczą jedynie następujących sytuacji:

- gdy akcjonariusze działali w imieniu spółki po jej zawiązaniu (a więc po podpisaniu statutu), a przed jej wpisem do KRS. W takiej sytuacji odpowiadają za zaciągnięte zobowiązania osobiście, w sposób nieograniczony oraz solidarnie z innymi działającymi,

- gdy nazwisko albo nazwa akcjonariusza została umieszczona w firmie podmiotu,

- gdy akcjonariusz dokonuje czynności prawnych jako pełnomocnik (prokurent), nie ujawniając swojego pełnomocnictwa albo działając bez umocowania bądź z przekroczeniem jego zakresu.

§  spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z o.o. odpowiada za długi całym swoim majątkiem, którego jako osoba prawna jest jedynym właścicielem i dysponentem. Wspólnicy zaś odpowiadają do wysokości swoich wkładów. W niektórych sytuacjach obowiązujące przepisy stanowią, że osoby pełniące funkcje w zarządzie odpowiadają za długi spółki. Powstanie takiej odpowiedzialności wiąże się z reguły z niedopełnieniem przez członków zarządu sp. z o.o. pewnych aktów staranności, do których jako osoby profesjonalnie sprawujące swój mandat są zobowiązani. Jest to podanie nieprawdziwych danych w oświadczeniach o pokryciu kapitału zakładowego przy zakładaniu spółki, względnie podwyższeniu jej kapitału zakładowego lub podpisanie takiego oświadczenia przez członków zarządu bezpośrednio niezaangażowanych w proces tworzenia spółki w przeświadczeniu, że osoba z ich grona, nadzorująca ten proces, wszystkiego dopilnowała. Wówczas członkowie zarządu podlegają wspólnej ze spółką odpowiedzialności solidarnej wobec jej wierzycieli, trwającej przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału. Niezgłoszenie upadłości spółki w przepisanym przez prawo terminie powoduje, że członkowie jej zarządu odpowiadają za zobowiązania tej spółki całym swoim majątkiem, jeżeli wierzycielom nie uda się zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki.

§  spółka akcyjna

Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, mogą jedynie stracić wniesioną przez siebie część kapitału. Członek zarządu natomiast odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną zawinionym działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki na zasadach analogicznych do zarządu spółki z o.o.

7.      Zawieranie umów gospodarczych

1) Oferta

Oferta jest to oświadczenie woli jednej strony, kierowane do strony drugiej, które zwiera propozycję zawarcia umowy i określa istotne jej postanowienia. Ofertą jest wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży, na widok publiczny z oznaczeniem ceny. Jest ona propozycją stanowczą. Umowa jest zawierana w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Oferent jest ofertą związany.

2) Negocjacje

Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta gdy strony dojdą do porozumienia co do jej wszystkich postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

3) Aukcja – czyli dawniej przetarg ustny polega na tym, że licytanci obecni w miejscu aukcji lub komunikując się za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość składają oferty słowne lub równorzędnymi znakami. Organizator musi zrobić ogłoszenie aukcji, w którym określi czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji. Do zawarcia umowy dochodzi z chwilą udzielenia przybicia, to znaczy z chwilą zamknięcia aukcji, po sprawdzeniu że dany licytant zaoferował najlepsze warunki umowy.

4) Przetarg

Istotą przetargu jest specjalna procedura poszukiwania najkorzystniejszej z punktu widzenia strony pragnącej zawarcia umowy oferty i jej wyboru. Różni się od aukcji tym, że oferty uczestników nie są składane w toku równoczesnego i bezpośredniego komunikowania się. Złożenie oferty przez oferenta powoduje związanie go tą ofertą. Organizator może nie wybierać żadnej oferty, wtedy przetarg zostaje zamknięty. Przetarg inaczej aukcja nie kończy się w obecności uczestników, dlatego organizator musi na piśmie powiadomić uczestników o wynikach przetargu. Umowa zostaje zawarta w momencie otrzymania przez oferenta oświadczenia o przyjęciu jego oferty.

5) Umowa przedwstępna

Jej treścią jest zobowiązanie się do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej. Umowa przedwstępna musi określać istotne elementy umowy przyrzeczonej. Gdy umowa przyrzeczona zostaje zawarta to umowa przedwstępna wygasa. Gdy strona nie chce zawrzeć umowy przyrzeczonej druga strona może żądać naprawienie szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

8.      Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Kodeks cywilny reguluje działalność następujących form prowadzenia działalności gospodarczej:

§  spółka cywilna – nie posiada osobowości prawnej, jest regulowana przez Kodeks cywilny. Nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, szczególnie przez wniesienie wkładów. Umowa spółki nie wymaga formy pisemnej. Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją. Każdy ma równy udział w zysku, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej.

§  przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej – najprostsza organizacyjnie forma prowadzenia przez osoby fizyczne działalności gospodarczej w Polsce. Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest prowadzone i reprezentowane przez właściciela, tj. przedsiębiorcę, odpowiadającego w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak majątkiem osobistym. Przedsiębiorca ma kompetencje decyzyjne, które mogą być delegowane (np. w formie pełnomocnictwa). Podstawę prawną tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstw jednoosobowych w Polsce stanowi Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy Kodeksu cywilnego

Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

spółki osobowe – cechy: brak osobowości prawnej, wspólnicy reprezentują spółkę i wnoszą wkłady, nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym majątkiem wspólników za zobowiązania spółki, wspólnicy pracują na rzecz spółki, uproszczona księgowość.

§  spółka jawna – osobowa spółka prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą i niebędąca inną spółką handlową. Podstawą istnienia jest umowa pisemna pod rygorem nieważności. Spółka posiada swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

§  spółka partnerska – tworzą ją wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Umowa pisemna pod rygorem nieważności. Wspólnikami w spółce partnerskiej – zwanymi partnerami – mogą być tylko osoby fizyczne. Za zobowiązania, wynikające z wykonywania wolnych zawodów odpowiadają tylko ci partnerzy, którzy konkretne czynności w ramach wolnego zawodu wykonywali.

§  spółka komandytowa – spółka osobowa, ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona do wysokości z góry określonej w umowie tzw. sumy komandytowej (komandytariusz). Umowa tej spółki (i kolejnych) wymaga formy aktu notarialnego. Komplementariusz jest wspólnikiem aktywnym, który co do zasady prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz.

§  spółka komandytowo-akcyjna – spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Komplementariuszem może być osoba fizyczna lub prawna. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 50 000 zł.

spółki kapitałowe – mają osobowość prawną, wspólnicy nie odpowiadają za długi spółki

§  spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Odpowiada spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników. Wymagany kapitał zakładowy to minimum 5000 zł. Organy: zgromadzenie wspólników, zarząd, nieobowiązkowo rada nadzorcza lub komisja rewizyjna

§  spółka akcyjna – kapitał zakładowy spółki akcyjnej podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane na giełdzie. Władze: zarząd, rada nadzorcza, WZA. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski. Minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł, a minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz. Zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.

9.  Ewolucja podejścia do definiowania systemu celów przedsiębiorstwa

Podejście marginalistyczne jest zgodne z założeniami ekonomii klasycznej i neoklasycznej. W tym ujęciu przedsiębiorstwo transformuje czynniki produkcji oraz ceny w dobra lub usługi i ceny wykorzystując funkcję produkcji. Jedno z założeń tego modelu mówi, iż przedsiębiorstwo dąży do maksymalizacji zysku. To założenie jest krytykowane jako mało realne. Współcześnie wskazuje się ,że zysk nie jest jedynym celem działalności. W rzeczywistości bardzo często przedsiębiorstwo kieruje się również innymi kryteriami, np. władzą, prestiżem, niezależnością.

W podejściu menedżerskim można założyć, że rezultaty działalności przedstawia się w postaci bilansu i rachunku wyników, które są kształtowane przez zewnętrzne uwarunkowania działalności i decyzje kierownictwa. Podjęcie racjonalnych decyzji wymaga odpowiedzi na kilka pytań, z których najważniejsze to jakie są cele decydenta. To menedżerowie reprezentują kompleksowe postawy z punktu widzenia przedsiębiorstwa i formułują realne jego cele. Teorie menedżerskie odrzucają założenie o istnieniu wyłącznie jednego celu działalności przedsiębiorstwa. Nie do utrzymania jest zwłaszcza twierdzenie o maksymalizowaniu zysku jako jedynym, podstawowym celu przedsiębiorstwa. Dodając do tego wielość rynków i bogactwo oferty produktowej dużych przedsiębiorstw działających w dynamicznym otoczeniu, to oczywiste staje się, że działalność przedsiębiorstwa jest sterowana przez wiązki celów, wśród których można co najwyżej jeden wyróżniać jako szczególnie preferowany, a inne traktować jako swoiste warunki brzegowe jego realizacji. Na pierwszy plan wysuwa się dążenie do rozwoju.

Podejście behawioralne akcentuje założenie, że każde przedsiębiorstwo powinno być poznawane i analizowane jako zorganizowany zespół ludzki. Organizacja jest kolektywnym zbiorem jej uczestników – różnych grup pracowników i różnych kategorii osób zewnętrznych – pozostających we wzajemnych interakcjach i staje się instrumentem realizacji ich interesów. W związku z tym twierdzenie, że każda organizacja dąży do więcej niż jednego celu staje się w pełni zrozumiałe. Wielość celów nie oznacza jednak równorzędności celów, a ich kompleks niekoniecznie musi być doskonale spójny. Podejście behawioralne zwraca również uwagę na dynamiczny aspekt systemu celów przedsiębiorstwa. Są one bowiem formułowane przez różne kategorie uczestników organizacji. Proces ten cechuje niepewność i konfliktowość.

10.  Etapy procesu podejmowania decyzji menedżerskich

Sześć etapów podejmowania decyzji

1) Zdefiniowanie problemu

- na czym polega problem stojący przed menedżerem?

- kto powinien ją podjąć?

- co powoduje konieczność jej podjęcia?

2) Określenie celu

- właściwe określenie celu umożliwia weryfikację słuszności podjętej decyzji

- cel powinien być kwantyfikowalny, ambitny ale i osiągalny

3) Zbadanie wariantów wyboru

- jakie są alternatywne kierunki działania?

- wybierając liczbę wariantów należy kierować się porównaniem korzyści i kosztów

4) Przewidzenie konsekwencji

- jakie są konsekwencje realizacji każdego z wariantów?

- które z wyników nie są pewne i jakie są prawdopodobieństwa ich wystąpienia?

5) Wybór preferowanego wariantu

- który z wariantów w największym stopniu zapewnia realizację celu?

- spośród wszystkich wariantów wybieramy ten, który przynosi najkorzystniejszy rezultat

6) Analiza wrażliwości

- jak zmieniłaby się optymalna decyzja, gdyby uległy zmianie istotne czynniki wyboru?

- jakie cechy sytuacji decyzyjnej mają największy wpływ na osiągnięcie celu?

11.  Rola i znaczenie miasta w rozwoju ekonomicznym regionu i kraju

- Miasta mają ogromne znaczenie w rozwoju zarówno regionu jak i kraju. Na ich terenie znajduje się bowiem większość miejsc pracy, a także przedsiębiorstw i placówek szkolnictwa wyższego, a ich działanie jest decydujące dla osiągnięcia spójności społecznej.

- Są ośrodkami zmiany, opartej na innowacjach, duchu przedsiębiorczości i wzroście gospodarczym. Wzrost gospodarczy jest zrównoważony, kiedy towarzyszą mu środki przeznaczone do ograniczenia ubóstwa, wykluczenia społecznego i problemów z zakresu ochrony środowiska.

- Są miejscem największej koncentracji zasobów gospodarczych ludności, gdyż (oprócz funkcji rolniczych) gromadzą na swoim terenie potencjały umożliwiające podejmowanie większości znanych rodzajów działalności. Siła miast wynika przede wszystkim z faktu, iż są skupiskami życia ludzi.

- Nowości techniczne i wynalazki powstają w wielu dziedzinach specjalnie na potrzeby miast i ich mieszkańców. Postęp jest w poważnym stopniu konsekwencją istnienia złożonych i skomplikowanych struktur miejskich.

- Miasta są miejscami wymiany, dokonywanej przede wszystkim pomiędzy ich mieszkańcami oraz ludnością terenów wiejskich. Stanowią rynek dla dóbr i usług produkowanych na ich obszarze oraz dostarczanych tam w poszukiwaniu klientów. Istnienie miejsca koncentracji ludzi i zasobów gospodarczych stanowiło przez wieki biegun przyciągający i orientujący działalność na otaczających go terenach.

- Specyficznie ujętym celem istnienia miast jest tworzenie dobrych warunków życia ich mieszkańców oraz prowadzenie działalności gospodarczej. Odbywa się to poprzez realizację różnego rodzaju funkcji. Do funkcji miejskich należą działalności: handlowe, przemysłowe, budowlane, transportowe, finansowe, kulturalne, administracyjne.

- W mieście mamy do czynienia także z większym rozwojem kulturalnym. Oferta kulturalna jest tutaj znacznie bardziej różnorodna, bardziej dostępna, lepsza jest promocja atrakcji, szybsze tempo zmian itp.

- Region nie rozwija się równomiernie, ale w kilku punktach (miastach), zwanych biegunami wzrostu, z których rozprzestrzenia się na pozostałe terytorium. Rozwój regionalny zależy od dostępności czynników produkcji oraz poziomu rozwoju technologicznego (Solow).

- Współcześnie przekształcenia systemów miejskich dokonują się w warunkach rosnącej wymiany międzynarodowej, która przyspiesza przepływy dóbr, informacji, kapitału i ludzi.

- Zwiększa się przez to stopień otwarcia regionalnych i krajowych systemów miast, a wraz z tym ich wrażliwość na zewnętrzne wpływy gospodarcze i polityczne. Ośrodki miejskie mają zróżnicowaną gospodarkę z przodującymi przemysłami i usługami, są ośrodkami funkcji politycznych i administracyjnych (zwłaszcza stolice krajów i regionów), specjalizują się w dziedzinach życia społeczno-gospodarczego opartych na wiedzy (np. edukacja), które przynoszą wysokie efekty mnożnikowe, mają przyjemne środowisko sprzyjające wypoczynkowi i rekreacji. Ponadto niektóre ośrodki, zazwyczaj małe, dysponujące poszukiwanymi surowcami, przynoszą wysoką rentę surowcową i są podstawą wielkich projektów inwestycyjnych.

- Charakterystyczną cechą współczesnego etapu rozwoju miast jest wzrastająca rola komunikacji i informacji. W mieście komunikowanie się i przepływ informacji rozrasta się do złożonych sieci. Obszary miejskie stwarzają warunki do gromadzenia informacji, ich przetwarzania, przesyłania i wykorzystywania.

12.  Klastry i ich wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw

Klastry - geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale także współpracujących [wg Portera].

Funkcjonowanie w ramach klastra jest połączeniem współpracy i rywalizacji, co wpływa pozytywnie na konkurencyjność przedsiębiorstwa. Wśród argumentów przemawiających za tym, że klastry pełnia role stymulatora konkurencyjności wymienia się:

- obecność licznych rywali, która zmusza firmy do wyróżniania się w sposób twórczy, co z kolei podtrzymuje nieustanne procesy innowacyjne,

- bliskie relacje, sprzyjające utrzymaniu w środowisku specyficznej, proinnowacyjnej „atmosfery przemysłowej”, wytwarza się ona na skutek akumulacji umiejętności, nowych pomysłów i wiedzy wynikającej z doświadczenia;

- bliskość partnerów rynkowych, która sprzyja wzajemnemu uzupełnianiu się przy wprowadzaniu wszelkich innowacji wewnątrz klastra, a także przy lansowaniu innowacji rynkowych,

- firmy w klastrze funkcjonują blisko innych uczestników rynku, dzięki czemu maja możliwość ciągłego i bezpośredniego obserwowania sytuacji rynkowej i pojawiających się potrzeb nabywców,

- obecność na miejscu wyspecjalizowanych, doświadczonych pracowników oraz możliwość wpływania lokalnych firm na programy nauczania w wyższych uczelniach, szkołach zawodowych, kursach specjalistycznych, które pozwalają na wypełnienie luk kadrowych, pojawiających się przy wdrażaniu innowacji technologicznych.

13.  Metody oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych

- metody proste

- metody dyskontowe

Metody proste	Metody dyskontowe
Cechy: ¨      oparte na analizie jednego roku lub kilku lat (do trzech lat) ¨      nie uwzględniają zmienności efektów i nakładów ¨      nie uwzględniają wartości rezydualnej (wartości pozostałej) ¨      nie uwzględniają zmiany wartości pieniądza w czasie ¨      nie są skomplikowane i nie są kosztowne	Cechy: ¨        oparte są na analizie całego okresu realizacji i eksploatacji inwestycji (długi okres) ¨        uwzględniają zmienność osiągniętych efektów i poniesionych nakładów ¨        uwzględniają wartość rezydualną (wartość pozostałą) ¨        uwzględniają zmianę wartości pieniądza w czasie ¨        wymagają bardziej złożonych obliczeń
Rodzaje metod prostych: ¨      prosty okres zwrotu nakładów ¨      prosta stopa zwrotu ¨      analiza porównawcza zysków ¨      analiza progu rentowności	Rodzaje metod dyskontowych ¨      wartość zaktualizowana netto (NPV) ¨      wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) ¨      zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

Metody proste

1) Okres zwrotu nakładów – ile lat będziemy eksploatować inwestycje, aby odzyskać poniesione nakłady inwestycyjne. Metoda ta w rzeczywistości nie odpowiada jednak w pełni na to pytanie, ponieważ inwestycje są wieloletnie. Przy analizie okresu zwrotu nakładów wybieramy ten wariant inwestycji, który charakteryzuje się krótszym okresem zwrotu poniesionych nakładów.

2) Proste stopy zwrotu – są relatywną miarą bezwzględnej opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych i wyrażają relację korzyści netto z danego przedsięwzięcia inwestycyjnego do wielkości zaangażowanego w nie kapitału. Prosta stopa zwrotu jest stosunkiem zysku netto (Z_N) do całkowitych początkowych nakładów inwestycyjnych (I) lub też jako stosunek zysku netto do kapitału zakładowego lub akcyjnego (K_A).

Okres zwrotu nakładów i prosta stopa zwrotu to metody, które pozwalają w większym stopniu na porównanie efektywności co najmniej dwóch projektów inwestycyjnych. Jeśli mamy tylko jedną inwestycję, metody te zawodzą.

3) Analiza porównawcza zysków – ma zastosowanie dla wyborów alternatywnych warunków inwestycji, w efekcie których powstanie możliwość produkcji i sprzedaży produktów o podobnych warunkach użytkowych i rynkowych zapewniających możliwość zastosowania różnych cen sprzedaży. Jako bardziej efektywny wariant wybiera się ten, który zapewni wyższe zyski, przy założeniu, że próg rentowności i sprzedaży w danym wariancie leży poniżej przewidywanego zapotrzebowania rynku.

4) Analiza progu rentowności – pozwala na określenie tzw. punktu wyrównania, odpowiadającego takiej wielkości produkcji (sprzedaży), przy której przychody ze sprzedaży zrównoważą koszty produkcji. Jest to punkt graniczny, powyżej którego badane przedsięwzięcie zaczyna przynosić zyski.

Metody dyskontowe

1) Wartość zaktualizowana netto (NPV) – zaktualizowana wartość przedsięwzięcia to suma zaktualizowanych na dany moment, oddzielnie dla każdego roku eksploatacji lub likwidacji inwestycji, strumienia nadwyżek lub wydatków nad wpływami, gdy:

NPV > 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest opłacalne (można zaakceptować)

NPV = 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest neutralne (można zaakceptować)

NPV < 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest nieopłacalne (należy odrzucić)

W przypadku dwóch alternatywnych projektów o dodatnich wartościach NPV należy wybrać ten, którego wartość NPV jest wyższa (najwyższa).

2) Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Odpowiada na pytania:

- czy rozpatrywany wariant inwestycji jest opłacalny

- który z wariantów ma najwyższą opłacalność

- jak wrażliwe jest przedsięwzięcie inwestycyjne na zmiany stóp procentowych

IRR – to taka stopa dyskontowa, przy której NPV przedsięwzięcia jest równa zero, czyli wartość zaktualizowana wpływów z przedsięwzięcia jest równa wartości zaktualizowanych wydatków.

3) Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

Jest to jedna z dynamicznych metod rachunku inwestycji, polega ona na znalezieniu takiego poziomu stopy dyskontowej, przy której zaktualizowana wartość netto (NPV) jest równa zero biorąc pod uwagę jednocześnie koszty inwestycji oraz procent uzyskany z ponownego zainwestowania środków pieniężnych (r).

14. Metody oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa

1) Analiza wskaźnikowa

Interpretowanie wskaźników, zmian ich wielkości i wzajemnych relacji, informują o kondycji przedsiębiorstwa, jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych i najszybszych w ocenie funkcjonowania przedsiębiorstwa

Wskaźniki:

a) Wskaźniki nakładów

Informują o wielkości, strukturze, jakości oraz zużyciu zasobów osobowych (pracy żywej) i zasobów rzeczowych (uprzedmiotowionej), np. wielkość i struktura majątku trwałego, liczebność, kwalifikacje i struktura załogi, wielkość i struktura kosztów własnych.

b) Wskaźniki efektów

Zwane również wskaźnikami wyników, informują o rozmiarach, strukturze i jakości działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, np. wielkość, jakość i nowoczesność produkcji, wartość i struktura przychodów ze sprzedaży, poziom zysku.

c) Wskaźniki efektywności

Łączą w sobie informacje o nakładach i efektach, są zbudowane na zasadzie relacji nakładów do efektów bądź efektów do nakładów, np. wskaźniki rentowności, wydajności pracy, płynności finansowej.

2) Analiza kosztów

Określa wielkość kosztów, ale nie sposób ich kształtowania np. koszt kredytu, średnioważony koszt kapitału.

3) Próg rentowności

Wielkość produkcji i sprzedaży, przy której realizowane przychody pokrywają się z kosztami.

4) Dźwignia finansowa

Generowanie dużych zysków przy relatywnie małej zainwestowanej kwocie. Im większa dźwignia, tym bardziej efektywnie wykorzystany kapitał własny, tym większe możliwe zyski (ale też większe ryzyko, zyski mogą zamienić się w straty).

5) Metody dynamiczne oceny inwestycji

NPV, IRR, MIRR etc.

15.  Metody zarządzania zasobami w przedsiębiorstwie

16.  Podejścia do zarządzania strategicznego

Szkoła	Opis
Koncepcja planistyczna	Oparta na paradygmacie racjonalności strategicznej Podejście normatywne – racjonalne wzorce postępowania W formułowaniu strategii największe znaczenie ma naczelne kierownictwo Formułowanie strategii jest racjonalnym i sformalizowanym procesem decyzyjnym (analiza sytuacyjna i budowa planów strategicznych) Strategia o wysokim stopniu operacjonalizacji Strategia to dokument (plan) powstający w rezultacie procesu planowania, wyrażający kto, co i jak ma wykonywać Podstawową metodą SWOT
Koncepcja ewolucyjna	Oparta na paradygmacie zachowań strategicznych, bardziej behawioralna i socjopolityczna Formułowanie strategii jest rezultatem procesu uczenia się przedsiębiorstwa na podstawie obserwacji otoczenia – metoda przypadków Strategia to ewolucyjne poszukiwanie spójnego wzorca działania na styku przypadku i wielu procesów organizacyjnych; skuteczne strategie powstają ewolucyjnie z całej „masy” decyzji operacyjnych, stopniowo (inkrementalnie), ale jednak w logiczny a nie przypadkowy sposób Budowa strategii to proces niesformalizowany i niedający się zaplanować
Koncepcja pozycyjna	Sformalizowany charakter procesu budowy strategii Nacisk na analizę otoczenia (jest to punkt wyjścia w określaniu strategii) – model Portera, efekt krzywej doświadczenia, efekt skali działania Ograniczony stopień swobody decyzyjnej menedżerów Istota działań: budowa trwałej przewagi konkurencyjnej Strategia to rezultat pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku
Koncepcja zasobowa (kompetencyjna)	Punkt ciężkości strategii opiera się na budowie konfiguracji kluczowych zasobów i umiejętności Sukces przedsiębiorstwa jest rezultatem konfiguracji jego unikatowych zasobów i umiejętności Kompetencje są ważniejszą podstawą decyzji niż sytuacja w otoczeniu; kluczowe kompetencje to te, które pozwalają wykorzystać pojawiające się okazje Zasoby i umiejętności są szczególnie cenne, jeśli są rzadkie, trudne do imitacji, efektywnie zorganizowane Formułowanie strategii jest procesem o znacznym stopniu sformalizowania z dużym udziałem kreatywności i wizjonerstwa Między zasobami a zamierzeniami przedsiębiorstwa musi istnieć dynamiczne napięcie Przewagę konkurencyjną należy tworzyć na poziomie przedsiębiorstwa a nie jego SJG

17.  Współczesne rodzaje strategii rozwoju i konkurowania

Pojęcie strategii rozwoju – strategia rozwoju przedsiębiorstwa to sposób, w jaki zamierza ono realizować misję i cele strategiczne. Odzwierciedla kierunki i zakres rozwoju przedsiębiorstwa. Zostaje wybrana spośród opcji strategicznych i przedstawia wybór strategiczny na poziomie przedsiębiorstwa. Wtórne w stosunku do strategii rozwoju przedsiębiorstwa, zwanej często ogólną, są strategie strategicznych jednostek gospodarczych, strategie funkcjonale i strategie instrumentalne.

Typy strategii przedsiębiorstwa strategie wyróżnione ze względu na komponenty strategii rozwoju, czyli:

● METODĘ ROZWOJU

○ rozwój wewnętrzny (organiczny) – konsekwencje: samodzielność, konieczność uczenia się,

czasochłonność lub zewnętrzny

○ rozwój kooperacyjny (umowny) – wymiana informacji, poddostawcy, koprodukcja, alians strategiczny, franchising, konsorcjum, joint venture

○ kapitałowy – nabycie całego przedsiębiorstwa lub jego części, łączenie się (fuzje)

● ŹRÓDŁA PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

○ dyferencjacji (unikatowość, zróżnicowanie produktów) – polega na stworzeniu oferty o unikatowej dla nabywcy wartości użytkowej. Cechy różnicowania: wzór, marka, technologia, system obsługi, jakość, wartość użytkowa, zdolność produktu do zaspokojenia określonych potrzeb

○ przywództwo kosztowe – wiodąca pozycja pod względem kosztów całkowitych, przedsiębiorstwo dyskontuje rezultaty wcześniejszych inwestycji, korzysta z efektów skali działania, pozycji na rynku, posiadanego wizerunku wśród klientów

○ koncentracja – skupianie działalności przedsiębiorstwa na obsłudze określonych segmentów

(strategia niszy) (koncentracja na określonej grupie nabywców, na określonym produkcie oraz

rynku geograficznym– koncentracja umożliwia uzyskanie efektu unikatowości, obniżenie kosztów całkowitych, różnicowanie produktów

● STRATEGIE ZE WZGLĘDU NA KIERUNEK ROZWOJU:

○ penetracja rynku – zwiększenie udziału w danym rynku

○ rozwój produktu – zwiększanie skali działania poprzez rozwijanie oferty

○ rozwój rynku – zwiększanie skali działania poprzez wzrost (geograficznego lub segmentowego) zasięgu działania

○ dywersyfikacja

18.  Główne problemy implementacji strategii

Implementacja strategii jest poszukiwaniem zasobów, których właściwe zastosowanie prowadzi do osiągnięcia strategicznych celów organizacji.

Problem implementacji strategii to trudność odpowiedzi na pytanie, jak przekształcić strategiczny plan w działanie, a następnie w oczekiwane osiągnięcia.

Poniżej zestawiono bariery utrudniające skuteczną implementację strategii i przełożenie jej na biznesową codzienność:

a) bariera komunikacji- Badania wykazują, że większość pracowników nie rozumie strategii. Przyczyną takiego stanu rzeczy w głównej mierze jest ogólne formułowanie zamierzeń dotyczących przyszłości firmy. Najczęściej cele strategiczne brzmią jak hasła przewodnie, zarysowujące ogólnie kierunki rozwoju firmy, a możliwości ich interpretacji jest, co najmniej kilka.

b) bariera kulturowa - w przedsiębiorstwie może występować niejednolita kultura organizacyjna, prowadząca do tego, że pracownicy wyznają inne wartości, posiadają inne systemy odniesienia, a nawet inny zasób słownictwa.

c) bariera zasobów – bardzo częstym zjawiskiem występującym w organizacjach, nawet tych sprawnie zarządzanych jest alokacja zasobów w działania operacyjne, a nie w programy strategiczne. Zasoby takie jak: personel, wiedza, bardzo często rozmieszczane są krótkoterminowo, na działania bieżące, operacyjne. Długoterminowe potrzeby są wielokrotnie rozpatrywane w kategorii odległej przyszłości, o którą będzie trzeba zadbać w drugiej kolejności. A właśnie te długoterminowe potrzeby są krytycznymi czynnikami powodzenia. Brak zasobów na ich realizowanie powoduje u pracowników frustrację a w konsekwencji rezygnację.

d) bariera czasu

e) bariera nagradzania - znakomita większość firm swój system motywacyjny opiera na wykonywaniu przez pracowników zadań krótkookresowych. Łatwo jest je przeanalizować, ocenić i odzwierciedlić w premii. Niewielu jest managerów ustawiających systemy motywacyjne w ścisłej korelacji zarówno z zadaniami operacyjnymi jak i celami strategicznymi pracowników.

f) bariera powiązań kompetencji pracowników ze strategią jest kolejnym powodem, który ogranicza w sposób znaczący odsetek firm skutecznie wdrażających strategie. Rzadko zdarza się bowiem, by podczas formułowania taktycznych posunięć zmierzających do osiągnięcia zaplanowanej pozycji rynkowej, uwzględniano profil kompetencyjny kluczowych pracowników firmy;

g) bariera systemowa - systemy zarządzania najczęściej budowane są w celu kontroli, a nie formułowania i wdrażania strategii. Jest to kolejny powód, który  jednoznacznie sugeruje, iż w zasadzie menedżerowie nie odczuwają konieczności posiadania systemów dostarczających im informacje odnośnie efektywności procesu wdrażania strategii;

h) bariera korelacji budżetu i planowania strategicznego - mimo, iż wiele firm wykorzystuje budżet jako podstawowy system zarządzania przy ustalaniu celów, alokacji środków i ocenie wyników, połowa z nich podaje, że nie ma wyraźnego związku pomiędzy planowaniem strategicznym, a budżetem. Konsekwencją takiego podejścia jest nieprawidłowa alokacja zasobów i dezorientacja pracowników

i) bariera konsekwencji - często nie tylko pracowników operacyjnych, zaangażowanych bezpośrednio w realizację strategicznych ustaleń lecz także najwyższego zarządu, który zniechęcony brakiem natychmiastowych rezultatów, stawia inne, czasem nawet konkurencyjne cele, poprawiające w ujęciu krótkookresowym wymiarze wyniki lecz niesprzyjające realizacji długoterminowych założeń;

j) bariera uznania strategii jako procesu ciągłego - dla wielu przedsiębiorców strategia sama w sobie jest celem. Prowadzone analizy, badania, symulacje, scenariusze zakończone opracowaną, sformułowaną i zapisaną w broszurach firmy strategią, to dla wielu managerów ostateczny wynik prac nad przyszłością firmy;

k) bariera formalizacji - w przedsiębiorstwach o kulturze organizacyjnej preferującej elastyczne rozwiązania oraz brak sztywnych norm, trudno jest wprowadzić niezbędne narzędzia i zachęcić pracowników do aktywnego korzystania z nich.

19.  Mechanistyczna i organiczna koncepcja zarządzania

Organizacja mechanistyczna:

Najpopularniejszy rodzaj podejścia organizacyjnego dla przedsiębiorstw produkcyjnych, wytwarzających towary na masową skalę. Organizacja skupiona jest na minimalizowaniu kosztów poprzez efekt skali.

Występuje w stabilnym środowisku przejawiającym się przykładowo centralnym ośrodkiem decyzyjnym oraz jak najefektywniejszym wykonywaniu wcześniej obranych procesów, które podlegają w bardzo małym stopniu zmienności.

Proces realizacji zadania przebiega zgodnie z wcześniej obranym schematem i regułami zaś jakakolwiek kreatywność w trakcie wykonywania pracy jest ograniczona do minimum.

Bardzo duży nacisk kładziony jest na jednoznaczne stosunki pracownicze (kierownik – podwładny, komunikacja pionowa) oraz wysoką specjalizację poszczególnych osób wobec wykonywanych przez siebie zadań.

Organizacja organiczna:

Typowa dla małych i nowych przedsiębiorstw (start-up) starających się zaistnieć w niszy rynkowej.

Organizacja funkcjonuje w dynamicznym otoczeniu, które silnie wpływa na firmę. Jednostka musi być elastyczna i na bieżąco dostosowywać się do oczekiwań rynku.

W działalności przedsiębiorstwa nie istnieją idealne reguły, lecz ograniczenia, do których musi się jak najlepiej dostosować.

Wykorzystuje do tego zdywersyfikowane komórki decyzyjne i kreatywność każdego pracownika.

Każde zadanie wykonywane przez organizację jest wyjątkowe i podlega odrębnemu procesowi realizacji. Nacisk stawiany jest na osiąganie celów, a nie zgodność z wytycznymi dotyczącymi pracy.

Innowacyjność ma uprzywilejowaną pozycję względem nakładów.

Pracownicy mogą przyjmować wiele ról (wykonawcza i kierownicza) jednocześnie w bardzo skomplikowanych układach hierarchicznych z przewagą komunikacji poziomej i egalitarnymi relacjami społecznymi.

20.  Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu

PODEJŚCIE SYSTEMOWE

Podstawą rozwoju podejścia systemowego stało się dążenie do znalezienia „wspólnego mianownika” dla różnych dziedzin nauki, które z różnych punków widzenia, często odmiennymi metodami i przy użyciu odmiennej terminologii analizują różne aspekty tych samych zjawisk, procesów czy obiektów.

Organizacja jako organizm – podobnie jak organizmy, są otwarte na otoczenie, dostosowuje się do warunków panujących w otoczeniu aby przeżyć.

Procesy zachodzące między ludźmi, grupami, organizacjami i populacjami są porównywane do procesów, które zachodzą między komórkami, cząsteczkami i gatunkami.

Granice systemu – oddzielają system od otoczenia i innych organizacji.

Teoria organizacji jako systemu otwartego jest odpowiedzią na ograniczenia podejścia mechanistycznego – skupiającego się na procesach wewnętrznych w organizacji.

Współczesne organizacje działają w zmiennym otoczeniu  - muszą ciągle dostosowywać się do nowych czynników i uwarunkowań.

Założenia myślenia systemowego:

1)  Synergia – współdziałanie,

2) Niezawodność – z zawodnych elementów można stworzyć wysoce niezawodną całość, ale jeśli te elementy są ze sobą odpowiednio połączone,

3) Powiązania szeregowe i równoległe -  oddziaływanie na określony podsystem, może wpłynąć na inny podsystem,

4) Suboptymalizacja nie jest Optymalizacją – usprawnienie funkcjonowania poszczególnych systemów, nie daje wzrostu sprawności funkcjonowania całości. Podsystem kluczowy:

 - wąskie gardła – elementy, które utrudniają działanie systemu

 - lokomotywy – elementy, które usprawniają działanie systemu

5) Prymat całości – system jako całość wpływa silniej na swoje podsystemy.

Relacje między elementami w systemie:

• Stosunki – istnienie stosunków między elementami jest niemierzalne, np. relacja przełożony – podwładny, pracownik A – pracownik B,

• Sprzężenia – relacje mierzalne, związane z przepływem informacji, materii, wyraża się w jednostkach miary, np. pracownik udziela informacji przełożonemu o stanie konkretnego wydziału.

„Organizacja jest to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa zachowujące się rozmyślnie składniki, mające wspólne zamierzenie, ze względu na które zachodzi w systemie funkcjonalny podział pracy; jego funkcjonalnie oddzielne składniki mogą na wzajemne zachowanie się odpowiadać w formie obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden podzestaw pełni funkcję kontrolno-kierowniczą”

PODEJŚCIE SYTUACYJNE

Początki – lata siedemdziesiąte XX wieku

Geneza – teza, że nie da się zbudować jednej teorii zarządzania

Pojawienie się podejścia sytuacyjnego było odpowiedzią na zapotrzebowanie ze strony praktyki.

Podejście sytuacyjne jest wynikiem prac kierowników, doradców i badaczy, klasyczne, behawiorystyczne i ilościowe można nazwać podejściami uniwersalnymi, ponieważ próbowały określić najlepszą metodę zarządzania organizacjami.

Podejście sytuacyjne rozwinęło się na tle twierdzenia, że uniwersalne dyrektywy praktycznie nie zawsze są trafne. W wielu sytuacjach zastosowanie ogólnych praw działania nie dawało rezultatów pozytywnych, próbowali zastosować koncepcje głównych szkół do sytuacji występującej w rzeczywistości. Często stwierdzali, że metody bardzo skuteczne w określonej sytuacji były bezużyteczne w innej.

Cechy podejścia sytuacyjnego:

- relatywizm w formułowaniu twierdzeń,

- metoda badawcza: case study (obserwowanie i analiza przypadków, które  sprawdziły się w praktyce jako skuteczne),

- postulat budowy wielu teorii zarządzania,

- pragmatyczny charakter, czyli nastawienie na rozwiązywanie praktycznych bieżących problemów,

- interdyscyplinarność, tzn. uwzględnianie różnych złożonych problemów (np. ekonomicznych, społecznych, ekologicznych itp.),

- heurystyczne poszukiwanie najlepszych metod łączenia działania organizacji z sytuacją, w jakiej się ona znalazła.

Podejście sytuacyjne rozwinęło się na skutek braku zaufania do tworzenia uniwersalnych zasad i procedur, których nikt nie rozumiał poza ich twórcami. Główna teza zwolenników tego podejścia głosiła, że nie ma metody działania uniwersalnej i optymalnej, lecz istnieje wiele rozwiązań alternatywnych, których jedno może się okazać odpowiednie w danej konkretnej sytuacji i warunkach.