MÓZGOWIE
JAMA NOSOWA- cavum nasi
nozdrza przednie – nares
nozdrza tylne- choanae
Małżowina nosowa - - conche nasales / ossa turbinalia- są zazwyczaj dwie. W każdej z jam nosowych u większości gatunków ssaków znajdują się po dwie małżowiny nosowe. To są struktury, które ciagną się przez całą strukturę jamy nosowej; to blaszkowate struktury trochę pozwijane, rurkowato, ale nie domknięte, pokryte błoną śluzową. Małżowiny są to struktury, które przyczepiają się do zewnętrznych ścian jamy nosowej, wysterczają w kierunku dośrodkowym, nigdy nie wyrastają poza jamę nosa.
CONCHA NASALIS DORSALIS- wywodzi się z małżowiny sitowej, przymocowana do kości nosowej (crista conchalis dorsalis).
CONCHA NASALIS VENTRALIS- dolna – maxilloturbinale
Kość sitowa jest siedliskiem zmysłu węchu. Część węchowa jamy nosowej, wystająca część kości sitowej. Przegroda nosa ciągnie się między przedsionek, jamę nosową, przechodzi w blaszkę pionową kości sitowej, która odgradza mózgoczaszkę, aż się wpukla w jamę czaszki. Całkowicie dzieli jamę nosową na dwie symetryczne połowy. Wnętrze elementów kości sitowej wypełniają tzw. małżowiny sitowe – ethmoturbinalia /conchae ethmoidales. Ethmoturbinalia sterczą w stronę jamy nosowej na pewną jej wysokość. Są małżowiny wielkie – endoturbinalia, które sterczą w kierunku dośrodkowym, oraz małżowiny krótkie – ectoturbinalia. Zawsze między endoturbinalami występuje przerwa. Jedna z tych endoturbinali (pierwsza) wyrasta i zamienia się w małżowinę nosową górną.
W błonie śluzowej małżowiny sitowej są struktury wyspecjalizowane w rozróżnianiu zapachu. Im większa powierzchnia błony, tym więcej zapachu sie rozróżnia.
Błędnik sitowy to ogół małżowin kości sitowej.
U konia jedna i druga małżowina sitowa może wciskać się do jamy nosowej, tworząc małżowinę nosową środkową.
PRZEWODY- meatus nasi
- przewód nad małżowinami – przewód nosowy górny – meatus nasi dorsalis = przewód węchowy – meatus nasi olfactorius
- drugi między małżowiną górną a dolną – przewód nosowy środkowy – meatus nasi medius = przewód zatokowy – meatus nasi sinuus (uchodzą tu wszystkie zatoki u konia)
- trzeci między małżowiną nosową dolną a dnem jamy nosowej –.przewód nosowy dolny – meatus nasi ventralis = przewód oddechowy - meatus nasi respiratorius
Przewód nosowy wspólny – meatus nasi communis, małżowiny wysterczają dośrodkowo, nie dotykają przegrody.
Przedsionek. Część właściwa, część węchowa.
Dno stanowi sklepienie jamy ustnej – podniebienie twarde.
ZATOKI
Kość nosowa dzieli się na dwie blaszki – zewnętrzną i wewnętrzną. Między blaszkami mogą występować struktury kostne budową przypominające pumeks, śródkoście – diploe, w jego jamkach jest zlokalizowany szpik kostny czerwony, między blaszkami może nic nie występować, wtedy są to zatoki. Zatoka przynosowa - sinus paranasales.
Zatoka czołowa, klinowa, nosowa. Zatoki pneumatyzują kości czaszki. Nie ma zatoki, która nie miałaby połączenia z jamą nosową. Powietrze wdychane wchodzi nie tylko do płuc, ale i do zatok. Uchyłki jamy nosowej, które wciskają się między blaszkę zewnętrzną i wewnętrzną.
UNIKALNY SYSTEM ZATOK U KONIA:( tylna cz.sinus maxillaris- sinus Highmori- pies jedynie recessus maxillaris)
prawie wszystkie zatoki są podporządkowane zatoce szczękowej(uchodzą do zatoki szczękowej) i za jej pomocą uchodzą do przewodu nosowego środkowego. Powietrze z jamy nosowej najpierw do zatoki szczękowej, a później do innych zatok. U innych gatunków zatoki mają na ogół swoje własne ujście, zazwyczaj w okolicach błędnika sitowego.
Wyróżnia się zatokę czołową – sinus frontalis, podniebienna łączy się z zatoką klinową – sinus sphenoidalis, zatoka szczękowa – sinus maxillaris dzieli się na przednią i tylną. Część tylna jest nazywana zatoką Highmora – sinus Highmori. Prawie wszystkie te zatoki uchodzą najpierw do tylnej części zatoki szczękowej, a potem do przewodu nosowego środkowego.
Małżowiny nosowe, rurka w każdej przedniej części małżowiny się nie domyka, a w tylnej części małżowiny się domyka. W każdej z małżowin występuje przegroda, które rozdziela te rurki, otwarta i zamknięta. Za przegrodą występuje zatoka odpowiedniej małżowiny.
Jedyna która uchodzi do przedniej części zatoki szczękowej u konia to zatoka małżowinowa dolna - sinus conchae ventralis.
Zatoki są wysłane błoną śluzową (koń), błona śluzowa z nosa dochodzi do zatok. Jeśli jest stan zapalny jamy ustnej, to może się przenieść na zatoki.
UKŁAD NERWOWY
Podział układu nerwowego
Podział topograficzny
Ośrodkowy (centralny) układ nerwowy
- mózgowie (kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, rdzeń przedłużony)
- rdzeń kręgowy
Obwodowy układ nerwowy
- nerwy czaszkowe
- nerwy rdzeniowe
*Układ nerwowy czuciowy, dośrodkowy, afferentny.
Impuls biegnie dendrytem przez zwój czuciowy i później jest przekazywany do neuronów wyższych instancji - Tak samo jest ze wzrokiem, słuchem, zapachem. Z zewnątrz przez jakieś neurony do środka. Dendryt kończy się przy skórze na receptorze.
Jądro nerwowe – skupisko perikarionów (ciał komórek nerwowych ) na terenie centralnego układu nerwowego
Zwój nerwowy – skupisko perikarionów poza centralnym układem nerwowym
Nerw – pęczek wypustek komórek nerwowych (aksonów i/lub dendrytów)
Splot nerwowy – miejsce, w którym spotykają się nerwy i dochodzi do wymiany włókien nerwowych pomiędzy tymi nerwami.
Zwój, np. zwoje czuciowe – komórki pseudojednobiegunowe.
Splot nerwowy, 3 nerwy wchodzą do nerwu, a wychodzi 12. Tyle ile wchodzi, tyle musi wyjść, mogą być ułożone inaczej, ale musi być tyle samo. Do splotu wchodzi gałąź jakiegoś nerwu, a ze splotu wychodzą nerwy, które mają swoje nazwy - są cieńsze od każdej z tych gałęzi, a jednocześnie mogą zawierać włókna z różnych gałęzi wchodzących do splotu
Podział mózgowia (encephalon)
przodomózgowie (prosencephalon)
- kresomózgowie (telencephalon)
--półkule mózgu (hemispheria cerebri)
--kresomózgowie środkowe ( telencephalon medium)
- międzymózgowie (diencephalon)
--nadwzgórze (epithalamus)
--wzgórze (thalamus)
--niskowzgórze (subthalamus)
--zawzgórze (metathalamus)
--podwzórze (hypothalamus)
śródmózgowie (mesencephalon)
- pokrywa śródmózgowia (tectum mesencephali)
-konary mózgu (pedunculi cerebri) : odnogi (crura cerebri) + nakrywka (tegmentum)
tyłomózgowie (rhombencephalon)
- tyłomózgowie wtórne (metencephalon)
--móżdżek (cerebellum)
--most (pons)
-rdzeniomózgowie (myelencephalon)
--rdzeń przedłużony(medulla oblongata)
Podział mózgowia (uproszczony)
-mózg (cerebrum)
-móżdżek (cerebellum)
-pień mózgowia (truncus encephali)
- Rdzeń przedłużony (medulla oblongata)
- Most(pons)
- Śródmózgowie (mesencephalon)
(Myślą perikariony, a nie myślą aksony i dendryty. Ale jedne bez drugich nie mogą funkcjonować. Istota szara to perikariony.)
Jak wzgórze to mowa o międzymózgowiu. Podwzógrze to przysadka mózgowa. Zawzgórze ważna część dla bodźców wzrokowych i słuchowych.
MÓZG:Istota szara na zewnątrz, biała wewnątrz. I biała tworzy kształt drzewa życia w przekroju poprzecznym- arbor vitae
Rdzeniomózgowie (myelencephalon)
-jądra centrum oddechowego i krążenia zlokalizowane w pobliżu komory IV wewnątrz tworu siatkowatego (!) (formatio reticularis)
FORMATIO RETICULARIS– przemieszane ze sobą włókna i komórki nerwowe. Zajmuje także znaczne obszary mostu i nakrywki śródmózgowia oraz przechodzi do rdzenia kręgowego. Zawiera liczne ośrodki o różnorodnej czynności (m.in. połykania). Niektóre części TS należą do układu pobudzającego czynność kory mózgowej (układ pobudzający mózg). Jądra szwu (nuclei raphe) – przyśrodkowa część TS, wiele neuronów tych jąder produkuje serotoninę
Rdzeń przedłużony(medulla oblongata):
powierzchnia dobrzuszna:
-szczelina pośrodkowa (fissura mediana ventralis)
-piramidy (pyramis) – włókna mielinowe pochodzące z perikarionów położonych w korze mózgu, biegnące do rdzenia kręgowego
- skrzyżowanie piramid ( decussatio pyramidum) – w tylnej części piramid; krzyżują się nerwy, z lewej idą do prawej strony, a z prawej do lewej = na zewnątrz widziane jako szew (raphe)
- ciało czworoboczne (corpus trapezoideum) ontogenetycznie należy do mostu – droga słuchowa
- oliwka (oliva) – jądra oliwki (nucleus olivaris), kształt serpentynowaty, kontrola funkcji motorycznych ciała
powierzchnia dogrzbietowa:
- bruzda pośrodkowa dogrzbietowa (sulcus medianus dorsalis)
bocznie:
-pęczek smukły (fasciculus gracilis); jądro smukłe; guzek jądra smukłego (tuberculum nuclei gracilis); drogi rdzeniowo – opuszkowe, czucie proprioceptywne
- bruzda pośrednia dogrzbietowa (sulcus intermedius dorsalis)
-pęczek klinowaty(fasciculus cuneatus); jądro klinowate; guzek jądra klinowatego (tuberculum nuclei cuneati);drogi rdzeniowo-opuszkowe;czucie proprioceptywne
Kanadał ośrodkowy rdzenia otwiera się do komory IV.
Szew (raphe) – skrzyżowanie włókien łukowatych głębokich lewej i prawej strony (ich początek – jądro smukłe i klinowate).
-wstęga przyśrodkowa (lemniscus medialis) omija rdzeń przedłużony i dociera do móżdżku przez konary(WŁÓKNA WSTĘPUJĄCE)
Jądra czuciowe rozmieszczone są bocznie, jądra motoryczne – przyśrodkowo, a jądra przywspółczulne – pomiędzy nimi.
Jądra nerwowe:
- jądra nerwów czaszkowych od VII (j. przywspółczulne) do XII
jądra przywspółczulne
doogonowa część dużego jądra nerwu V.
Rdzeniomózgowie funkcje:
-koordynacja (wraz z ośrodkami korowymi) funkcji oddychania i krążenia
- jądra niektórych odruchów chroniących oko (odruch powiekowy, wydzielanie łez) i górne drogi oddechowe (kichanie i kaszel)
- włókna nerwowe pomiędzy poszczególnymi jądrami tworzą podstawę łuku odruchowego
- uszkodzenie rdzenia przedłużonego powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu wielu nerwów czaszkowych.
Włókna nerwowe stanowią poszczególne szlaki stanowiące połączenie nerwu rdzeniowego. Można zlokalizować wiele łuków odruchowych. Poważniejsze uszkodzenie rdzenia przedłużonego prowadzi do śmierci.
Tyłomózgowie:
W tyłomózgowiu mamy do czynienia praktycznie ze wszystkimi jądrami nerwów czaszkowych (oprócz I, II, III, IV). Jądra nerwów czaszkowch (nerw 7 posiada jądro ruchome i przywspóczulne).Często te jądra znajdują się tuż pod dnem komory 4 i powodują tam powstawanie wyniosłości.
Część czuciowa jądra nerwu 5. Ciągnie się przez całe śródmózgowie i tyłomózgowie a później przechodzi w istotę szarą.
Tyłomózgowie wtórne (metencephalon):
⦁ trójkąt nerwu podjęzykowego ( trigonum nervi hypoglossi; w części rdzeniowej)
W części rdzeniowej, bocznie od trójkąta n. XII i bruzdy granicznej :
⦁ trójkąt n. błędnego (trigonum nervi vagi; jądra n. IX)
Bardziej bocznie, na granicy mostu i rdzenia przedłużonego:
⦁ pole przedsionkowe (area vestibularis) – jądra części przedsionkowej n. VIII
Most (pons)
Część dobrzuszna (pars ventralis), bruzda podstawna (sulcus basalis), pęczki podłużne (fasciculi longitudinales, włókna korowo- rdzeniowe), włókna poprzeczne (fibrae transversae, z jąder mostu do przeciwległej półkuli móżdżku – droga mostowo-móżdżkowa), jądra mostu (nuclei pontis)
Część dogrzbietowa (pars dorsalis) – posiada nakrywkę mostu (tegmentum pontis), wstęga przyśrodkowa (lemniscus medialis), wstęga boczna (lemniscus lateralis, słuchowa – 2 neuron)
Jądro czuciowe i ruchowe n.V . oraz ruchowe n. VI i VII, twór siatkowaty stanowi na przekroju poprzecznym ponad połowe mostu, duża liczba dróg nerowych wstępujących i zstępujących, które podążają do móżdżku jako konary środkowe móżdżku
Móżdzek (cerebellum)
Kora móżdżku (cortex cerebelli) : szczeliny móżdżku (fissurae c.), zakręty móżdżku (folia c.)
Istota biała – ciało rdzenne (corpus medullare) – drzewo życia (arbor vitae)
Jądra nerwowe wewnątrz ciała rdzennego – końcowe jądra podstawne
część strzałkowa, środkowa – robak (vermis)
półkule móżdżku (hemispheria cerebelli) – drzewo życia (arbor vitae); koordynowanie ruchów dowolnych wykonywanych głównie przez kończyny
Płaty móżdżku (robaka)
- donosowy (lobus anterior; archicerebellum)
- doogonowy (lobus posterior, neocerebellum) te dwa koordynacja pierwotnych czynności ruchowych : utrzymanie prawidłowej postawy i równowagi ciała
- środkowy (lobus medius) – płat kłaczkowo – grudkowy (lobus flocculonodularis)
Połączenia móżdżku
Z pniem mózgu - 3 konary:
- konar donosowy móżdżku (pedunculus cerebellaris rostralis) – połączenie z zasłoną donosową rdzeniową (velum medullare rostrale), głównie drogi odprowadzające, biegnące w stronę jądra czewiennego śródmózgowia, tworu siatkowatego i wzgórza
- konar doogonowy móżdżku (pedunculus cerebellaris caudalis) – połączenie z zasłoną rdzeniową doogonową (velum medullare caudale) oraz rdzeniem przedłużonym, zawiera głównie włókna doprowadzające, rozpoczynające się w jądrach przedsionkowych, jądrze oliwki i tworze siatkowatym. Ma połączenie z rozpiętą między nim zasłoną, on łączy móżdżek z rdzeniem przedłużonym. W konarze tylnym są zlokalizowane ważne szlaki. Zasłona tworzy strop tylny komory 4. Pamiętać o zasłonach rdzeniowych.
- konar środkowy móżdżku ( pedunculus cerebellaris medius) – położony dobrzuszno – bocznie do mostu, głównie włókna doprowadzające, mające swój początek w jądrach mostu (nuclei pontis), to jest najpotężniejszy konar.
Jądra móżdżku
W każdej połowie móżdżku :1 jądro większe i 3 mniejsze
- jądro zębate (nucleus dentatus) – najbardziej bocznie, aksony tworzą konar doczaszkowy
- jądra :czopowate (n. emboliformis), kulkowate (n. globosus), wierzchu ( n.fastigii)
Móżdżek funkcje:
utrzymywanie równowagi oraz koordynacja pracy mięśni szkieletowych (prawidłowa postawa ciała i poruszanie się)
ośrodek równowagi znajduje się w płacie kłaczkowo - grudkowym robaka (zalać robaka!)
płat doogonowy odpowiada za funkcje motoryczne
płat donosowy otrzymuje informacje proprioceptywne ( z mięśni i ścięgien, informacje o tonusie mięśniowym i o położeniu części ciała bez ich obserwacji)
dysfukncje móżdżku – zaburzenia równowagi i koordynacji (ataksja – niezborność ruchów móżdżku)
Móżdżek jest przymocowany do mostu za pośrednictwem konarów
Zasłony rdzeniowe ( vela medullaris) i dół równoległoboczny ( fossa rhomboidea)
zasłony rdzeniowe- cienkie błony rozciągnięte jak namiot pomiędzy dołem równoległobocznym a móżdżkiem. Wraz z móżdżkiem tworzą pokrywkę (tegmen) komory IV.
dół równoległoboczny ( fossa rhomboidea) – tworzy dno komory IV
- część przednia – mostowa, część tylna – rdzeniowa
- bruzda pośrodkowa (sulcus medianus) oraz bruzda graniczna (sulcus limitans), między nimi wyniosłość przyśrodkowa (eminentia medialis) :
-- wzgórek nerwu twarzowego (colliculus facialis, części mostowej)
-- miejsce sinawe (locus coeruleus) – regulacja stopnia pobudzenia mózgu, fazy snu REM; produkcja NA; udział w wyzwalaniu reakcji stresowej
(Najwięcej płynu mózgowego produkuje się w komorach...., płyn produkowany w głębi mózgowia)
ŚRÓDMÓZGOWIE :
pokrywa śródmógowia ( tectum mesencephali) = blaszka pokrywy, czworacza (lamina tecti, lamina quadrigemina) :
- wzgórki przednie (colliculi rostrales) – ośrodek przekaźnikowy (do kory mózgu) dróg wzrokowych
- wzgórki tylne (colliculi caudales) – ośrodek przekaźnikowy dróg słuchowych
- wzgórki zawierają skupiska komórek, tam są jądra
nakrywka śródmózgowia (tegmentum mesencephali)
- jądra ruchowe i przywspólczulne n. III
- jądro n. IV
- jądro czerwienne (nucleus ruber) – układ pozapiramidowy, połączenia (aksony) z rdzeniem kręgowym i wzgórzem oraz z mostem (konar donosowy móżdżku)
odnogi mózgu (crura cerebri)
konary mózgu(pedunculi cerebri) = odnogi + nakrywka
- zawierają włókna zstępujące kresomózgowia
- otaczają dół międzykonarowy(fossa interpeduncularis)
- ku przodowi leży ciało suteczkowate (corpus mamillare)
- lejek (infundibulum) i przysadka mózgowa (hypophysis cerebri)
wodociągi śródmozgowia(mózgu)( aqueductus mesencephali, cerebri)
substancja nigra (substantia nigra) miejsce jest ciemne i nieco odizolowane od nakrywki i odnóg mózgu. Pogranicze odnóg i nakrywki – duże neurony zawierające ciemny barwnik – ważny ośrodek pozapiramidowy. Uszkodzenie powoduje ruchy mimowolne.
• pasmo śródmózgowiowe(czuciowe)nerwu V
Funkcje śródmózgowia:
• stanowi centrum zmysłu słuchu i wzroku
• ważna rola w koordynacji świadomych funkcji motorycznych
• jądro czerwienne odpowiada za napięcie mięśni, postawę ciała i poruszanie się
• istota czarna jest niezbędna przy inicjowaniu ruchów energicznych
Nakrywka mostu przechodzi jakby w nakrywkę przyśrodkową.
Wstęga boczna jest ważnym szlakiem jeśli chodzi o drugi słuchowe. 1 neuron odpowiada za widzenie. (elementy drogi słuchowej od receptora do kory)
Zagłębienie mostu – dno komory 4. – w grzbietowej części. Strop(zrąb? ) komory 4 tworzy móżdżek.
Charakterystyczne ułożenie jąder nerwu 6 i 7. Włókna nerwu 7 biegną w kierunku komory 4. (kolano wewntęrzne nerwu 7., a zewnętrzne już w piramidzie...) Następnie gwałtownie zakręcają na zewnątrz i wychodzą.
Kolano nerwu 7. wewnątrz okręca się wokół jądra nerwu 6.
Międzymózgowie:
Międzymózgowie (diencephalon):
Nadwzgórze (epithalamus)
- szyszynka (glandula pinealis)
- parzyste uzdeczki (habenulae) – zawierają jądra, które otrzymują włókna z kresomózgowia oraz wysyłają włókna do śródmózgowia, ważna część dróg węchowych; prawe i lewe uzdeczki łączy spoidło
Wzgórze (thalamus) – zawiera wiele jąder, do których docierają informacje z narządów smaku, wzroku, słuchu oraz z narządu przedsionkowego(oprócz powonienia), przenoszone drogami wstępującymi, co ma wpływ na ogólną aktywność kory
- zrost międzywzgórzowy (adhesio interthalamica) – otoczony pierścieniem komory III. (Komora 3. ma kształt opony samochodowej, tam gdzie powietrze tam jest płyn mózgowo - rdzeniowy.)
Niskowzgórze (subthalamus) – donosowe przedłużenie nakrywki śródmózgowia. Zawiera jądra, które stanowią stację przekaźnikową na drodze pozapiramidowych funkcji motorycznych
Zawzgórze (metathamalus) – podkorowe ośrodki wzroku i słuchu
- ciało kolankowate boczne (corpus geniculatum laterale; jądro c. k. b.) przekazywanie impulsów wzrokowych do kory mózgowej
- ciało kolankowate przyśrodkowe (corpus geniculatum mediale; jądro c. k. p.) przekazywanie impulsów słuchowych do kory mózgowej
Podwzgórze (hypothalamus) – dno oraz ściana komory III.
- skrzyżowanie wzrokowe (chiasma opticum) – dalej pasma wzrokowe (tractus optici)
-guz popielaty (tuber cinereum)
---- lejek (infundibulum)
---- przysadka mózgowa (hypophysis cerebri , największy gruczoł wydzielania wewnętrznego, glandula pituitaria) :
-- przysadka gruczołowa, część gruczołowa , (adenohypophysis)
-- przysadka nerwowa, część nerwowa (neurohypophysis)
-- część pośrednia (pars intermedia) – u konia, kota i psa otacza przysadkę nerwową
- ciało suteczkowate (corpus mamillare)
- jądra podzwógrza:
-- nadwzrokowe (n.supraopticus), przykomorowe (n. paraventricularis)
-jądra guza popielatego, m.in.:
-grzbietowo – przyśrodkowe ( n.dorsomedialis)
- brzuszno – przyśrodkowe (n.ventromedialis)
- jądro lejka (n.infundibuli)
- jądra ciała suteczkowatego(nn.corporis mamillaris) ściśle powiązane z korą hipokampa oraz jądrami przednimi wzgórza, a za ich pośrednictwem z korą zakrętu obręczy
Oś podwzgórzowo – przysadkowa - ścisły związek anatomiczny i zależność funkcjonalna podwzgórza oraz przysadki, hormony uwalniające i hamujące:
Przysadka gruczołowa:
Hormony : wzrost (GH), gonadotropowe (folikulotropowy i luteinizujący), hormon adrenokortykotropowy ( ACTH), tyreotropowy (TSH) i prolaktyna
Układ wrotny – transport hormonów (czynniki uwalniające i hamujące) z jąder podwzgórza od przysadki gruczołowej
Przodomózgowie
Przysadka nerwowa
-lejek
-płat nerwowy (lobus nervosus) magazynowanie i wydzielanie hormonów : oksytocyna, wazopresyna i antydiuretyny (ADH)
Produkcja hormonów – jądro nadwzrokowe (n. supraopticus) i przykomorowe (n. paraventricularis) – transport wzdłuż aksonów do kapilar przysadki nerwowej
Podwzgórze funkcje:
główny ośrodek podkorowy integrujący czynnność układu autonomicznego
ważna rola w behawiorze:spożywanie pokarmu, picie, regulacja ciepłoty ciała
kontrola funkcji przysadki, tym samym systemu endokrynnego
Uszkodzenia podwzgórza – zaburzenia:
-moczówka prosta
- patalogiczna otyłość
- brak łaknienia lub łaknienie nadmierne
- zaburzenia regulacji temperatury ciała
-zaburzenia snu
- zaburzenia płciowe
KRESOMÓZGOWIE:
Półkule mózgu (hemispheria cerebri)
Szczelina podłużna mózgu (fissura longitudinalis cerebri)
Szczelina poprzeczna (fissura transversa cerebri) oddziela półkule mózgu od móżdżku
Połączenia półkul:
Ciało modzelowate (corpus callosum) – największe spoidło mózgu; zawiera włókna nerwowe łączące obie półkule
Spoidło donosowe (commisura rostralis)
Dogrzbietowe i dobrzuszne spoidło hipokampa (commisura fornicis (hippocampi) dorsalis et ventralis)
Półkula mózgu:
Płaszcz mózgu (pallium) – istota szara (substantia grisea), tworzy korę mózgu (cortex cerebri) oraz istota biała (substantia alba)
Węchomózgowie (rhinencephalon)
Ciało prążkowane (corpus striatum)
- jądro ogoniaste (nucleus caudatus)
- jądro soczewakowate (n.lentiformis)
-gałka blada (globus pallidus)
-skorupa (putamen)
- jądro migdałowate
- przedmurze (claustrum, związek z układem limbicznym i narządem wzroku)
Ciało prążkowane odpowiada za właściwe ukierunkowanie i neotenie ruchów dzięki selektywnemu hamowaniu ośrodków implusów motorycznych.
Komora boczna (ventriculus lateralis)
Półkule mózgu:
kora mózgu (cortex cerebri), do 5 mm grubości
bruzdy mózgu (sulci cerebri)
zakręty mózgu (gyri cerebri)
płaty(lobi) – powierzchnia zewnętrzna:
- czołowy (l. frontalis, pola ruchowe, początek dróg piramidalnych)
- ciemieniowy (l.parietalis, pola czuciowe)
- skroniowy (l.temporalis, pola słuchowe)
- potyliczny (l.occipitalis, pola wzrokowe)
Półkule mózgu:
istota biała
głębiej położone skupiska istoty szarej – jądra podkorowe
ciało prążkowane (corpus striatum) naprzemienny układ jąder z włóknami doprowadzającymi, odprowadzającymi, asocjacyjnymi i spoidłowymi istoty białej
Zewnętrzna strona to płaszcz, a węchomózgowie po stronie brzusznej.
Pod kora są skupiska jąder, czyli ciało prążkowane. Te struktury tworzą jądra podkorowe.
Półkule mózgu:
Ciało prążkowane (corpus striatum)
Płaszcz mózgu:
płaszcz dawny (paleopallium) – dobrzuszna część każdej z półkul. Powiązany głównie ze zmysłem powonienia (opuszki węchowe) oraz komorami bocznymi (ependyma, sploty naczyniówkowe)
płaszcz stary (archipallim) przyśrodkowa część półkul, od szczeliny podłużnej w głąb półkul w postaci hipokampa; np. pamięci; emocje, np popędy, brak umiarkowania w czymś
płaszcz nowy (neopallium) istota szara płaszcza nowego to kora nowa (neokortex; do 95% powierzchni półkuli – wyższe czynności układu nerwowego), najmłodsza i dominująca część mózgu; np. myślenie abstrakcyjne
Istota biała:
Włókna asocjacyjne(kojarzeniowe) – łączą ośrodki korowe wewnątrz jednej półkuli
Włókna komisuralne(spoidłowe) łączą jednoimienne ośrodki korowe prawej i lewej półkuli (ciało modzelowate)(muszą przejść przez ciało modzelowate, które składa się głównie z tych włókien)
Włókna projekcyjne(rzutowe) – zdążają do niższych ośrodków lub w kierunku odwrotnym
Spoidło donosowe – łączy dwa płaty węchowe i ciało migdałowe
Spoidło sklepienia (hipokampa) leży dobrzusznie od sklepienia ciała modzelowatego
W istocie białej występują odpowiedniki nerwów, a są to szlaki nerwowe. Łączą one poszczególne części kory z częściami podkorowymi oraz z rdzeniem kręgowym (bezpośrednio przez całe mózgowie do rdzenia kręgowego).
Węchomózgowie
- opuszka węchowa (bulbus olfactorius)
- konary węchowe (pedunculi olfactorii)
- pasmo węchowe boczne i przyśrodkowe (tractus olfactorius lateralis et medialis) - pasmo węchowe przyśrodkowe przechodzi w trójkąt węchowy
- trójkąt węchowy (trigonum olfactorium) oraz donosowa część istoty porowatej (substantia perforata rostralis) – pole węchowe (położone doogonowo od trójkąta węchowego)
- płat gruszkowaty (lobus piriformis) – przyśrodkowo przechodzi w hipokampa. Nad płatem gruszkowatym znajduje się ciało migdałowe(corpus amygdaloideum; składa się z wielu jąder; jest przyczepione do hipokampa)
- hipokamp to emocje i pamięć od chwilowej do stałej; jest to wyniosłość w ścianie rogu dolnego komory bocznej wywołana przez wpuklenie się w nią zakrętu hipokampa:
-- stopą (pes) hipokampa-początkowy szeroki odcinek hipokampa
-- szpony (digitiones) to guzowatości na stopie hipokampa
-- koryto (alveus) - powierzchnia hipokampa zwrócona do komory bocznej jest pokryta blaszką istoty białej
-- strzępkiem(fimbria)hipokampa- włókna nerwowe wychodzące z koryta
-- sklepieniu(fornix) – strzępki są ich początkiem
(-obszar podziurkowany to tzw. istota dziurkowana/porowata)
Układ limbiczny(rąbkowy, brzeżny)
Odpowiedzialny za emocje, ściśle powiązany z ośrodkami podwzgórza, „rąbek” kory mózgu otaczający na kształt sierpa ciało modzelowate składa się z elementów korowych i podkorowych.
Część korowa – współdziałające struktury kresomózgowia – przyśrodkowej i podstawnej części półkul mózgu:
Węchomózgowie (w tym płat gruszkowaty)
Płat limbiczny :
- zakręt obręczy (gyrus cinguli)
- hipokamp (hippocampus)
-- stopą (pes) hipokampa - początkowy szeroki odcinek hipokampa
-- szpony (digitiones) to guzowatości na stopie hipokampa
-- koryto (alveus) - powierzchnia hipokampa zwrócona do komory bocznej jest pokryta blaszką istoty białej
-- strzępkiem(fimbria)hipokampa – włókna nerwowe wychodzące z koryta
-- sklepieniu(formix) – początkiem są strzępki
- zakręt przyhipokampowy (gyrus parahippokampalis)
- zakręt zębaty (gyrus dentatus)
ciało migdałowe (corpus amygdaloideum)
sklepienie (fornix) - jest przedłużeniem ciała migadłowatego
przegroda kresomózgowia (przezroczysta, spetum telencephali, septum pellucidum)- wychodzi od spoidła
Część podkorowa :
międzymózgowia (podwzógrze, wzgórze, uzdeczki)
śródmózgowia (jądra międzykonarowe i nakrywki)
ciało migdałowate.
Układ limbiczny otrzymuje sygnały od płata gruszkowatego(inicjacja instynktownych zachowań ruchowych oraz wywołuje reakcje emocjonalne (strach, agresja, radość)). Ma wpływ na pragnienie, uczucie głodu, zachowania seksualne. Posiada bliski związek z tworem siatkowatym.
Jak widzimy hipokampa, to leży jakby do góry nogami, jeśli rozpatrujemy go jako konika.
Główne drogi wstępujace somatyczne – przewodzą impusly nerwowe z różnego rodzaju receptorów w obrębie skóry i tkanek głębiej zlokalizowanych do mózgowia.
Drogi wstępujące sznura dogrzbietowego (funiculus dorsalis) rdzenia kręgowego (czucie głębokie oraz czucie dotyku i ucisku)
neurony I-szego stopnia – zwoje rdzeniowe i zwoje czuciowe nerwów czaszkowych
- splot lędzwiowo-krzyżowy – pęczek smukły (fasciculus gracilis)
- splot ramienny i doczaszkowa część ciała – pęczek klinowaty (fasciculus cuneatus)
-wstęga trójdzielna włókien czuciowych głowy
Układ wstęgowy:
Neuron II-go stopnia – jądra smukłe i klinowate -- wstęga przyśrodkowa (lemniscus medialis), skrzyżowanie wstęg ( deccusatio lemniscorum) -- neurony II-go stopnia – doogonowo-dobrzuszny kompleks jąder wzgórza --- promienistość czuciowa (radiatio sensoria)--- > synapsy w ośrodku somatycznym kory mózgu
Układ pozawstęgowy (czuciowe boli i temperatury oraz czucie dotyku i ucisku) – wolniejsza propagacja impulsów, mniej dokładna lokalizacja bodźca pierwotnego
Neurony I-go stopnia tworzą synapsy w jądrach dogrzbietowych rdzenia kręgowego
Synapsy z interneuronami (neurony II-go stopnia) istota biała rdzenia – sznur boczny i dobrzuszny neurony wzgórza (neurony II-go stopnia) - ośrodki korowe (donosowo od tych ze wstęgi przyśrodkowej)
Różnica między tymi układami : komórki pseudobiegunowe mają długie neurony i dendryty, bezpośrednio, błyskawiczne przekazywanie impulsów,
A w tym drugim, to od aksonu, do jakiegoś neurony i dopiero później do ośrodków. Dlatego przewodzenie jest wolniejsze.
Informacje z proprioreceptorów (ścięgna, mięśnie – neurony rogów dogrzbietowych rdzenia kręgowego ( neurony II-go stopnia) sznur boczny i dobrzuszny móżdżek
Jesteśmy informowani bezwiednie, co się dzieje z poszczególnymi częściami naszego ciała – neurony 2go stopnia (?)
Droga wzrokowa – w siatkówkach naszych oczu znajdują się rozproszone zwoje, w grę wchodzą 3 warstwy komórek (wszystkie inne są pochodnymi tych komórek), fotony, przechodzą przez komory, tęczówkę aż do siatkówki. Trafiając na czopki i pręciki, fotony muszą przejść przez wszystkie warstwy siatkówki oka; jak światło dotrze do specjalnych komórek wypełnionych substancją, to czopki i pręciki to wychwytują i wytwarzają impuls; przekazują impuls do głębszej (3ciej?) warstwy siatkówki, jest to pierwszy neuron, a stamtąd impuls idzie jeszcze głębiej. I ten impuls wraca do komórek warstwy środkowej, aksony warstwy zwojowej zbierają się w jednym miejscu, nerw wzrokowy zaczyna się przebijać w kierunku przeciwnym, z którego nadszedł impuls . Tak przechodzi. aż do skrzyżowania wzrokowego. Za skrzyżowaniem nie jest to juz nerw wzrokowy, a pasmo wzrokowe. Po drodze jeszcze są struktury, w których następuje przetworzenie impulsu (ciało kolankowe i wzgórki wzrokowe ) neurony, które docierają do wzgórków idą tam po to, aby była regulacja tego, co się dzieje w źrenicy
Droga słuchowa – struktury znajdują się w ślimaku ucha wewnętrznego, tam znajduje się błędnik i perylimfa, w której jest zawieszony błędnik błoniasty, a w nim jest śródchłonka (endolimfa). Jeden z elementów tego błędnika jest skręcony ślimakowato, i w tej wypustce jest narząd Cortiego, który zawiera komórki rzęsate, które się spiralnie kręcą, i w centrum skręceń jest grupa jąder nerwu 8. Najważniejsze przednie i tylne. Podstawne zakręty ślimaka, tam gdzie jest dół, z tamtych komórek do jądra ślimakowego przedniego docierają impulsy, a te neurony, które leżą wyżej docierają... ?? z tych jąder ślimakowych (drugi neuron) aksony docierają do tzw. jąder ciała czworobocznego (tam jest trzeci neuron). Impulsacja może iść po tej samej stronie, ale i mogą dotrzeć do ciała czworobocznego leżącego po drugiej stronie. Wstęga przyśrodkowa, to było to, co się krzyżowało – drogi czucia precyzyjnego. Tutaj mamy wstęge boczną, może przechodzić z lewej na prawą i z prawej na lewą. Dalej do ciała kolankowatego przyśrodkowego. Część aksonu z ciała czworobocznego może dotrzeć do wzgórków tylnych. A dalej te neurony z ciałka kolankowatego, to nic innego jak układ neuronów :D, docierają do płata skroniowego do ośrodków słuchowych.
4 neuron znajduje się w ciele kolankowatym przyśrodkowym.
Drogi zstępujące:
-układ piramidowy – najlepiej rozwinięty u naczelnych; ruchy wyspecjalizowane (celowe, zamierzone)
- włókna korowo – opuszkowe – kończą się w różnych przeciwległych jądrach nn. czaszkowych
- włókna korowo- mostowe – przechodzą do jąder mostu.
Kołowate struktury na przedłużeniu rdzenia . układ piramidowy chodzi o przewodzenie bodźców, które są odpowiedzialne za ruchy wyspecjalizowanych (j.w). mówi się o szlakach albo włóknach układu piramidowego. Korowo rdzeniowe w płacie czołowym. Korowo - opuszkowe między korą a ośrodkami rdzenia przedłużonego. Na górze są zapisane od najdłuższych do najkrótszych. [to jest ośrodkowy układ nerwowy]. Układ ruchowy to układ odśrodkowy. Jeśli bodźce zbierane z obwodu do centralnego układu nerwowego, to jest układ czuciowy. Włókna są wypustkami komórek piramidalnych Betza. Cechą charakterystyczną jest to, że są to komórki wielkie (do 100 mikrometrów), i mają długie aksony, mogą sięgać to ośrodków rdzeniowych lub do mostu..... Te aksony muszą przejść przez piramidy rdzenia przedłużonego. Część aksonów dociera do jąder nerwów czaszkowych i poprzez nerwy zaczynają stymulować określone mięśnie poprzecznie prążkowane (włókna korowo-rdzeniowe); część do jąder mostu i do ciała prążkowanego.
-układ pozapiramidowy – reguluje napięcie mięśni i kieruje ruchami zautomatyzowanymi; zawiera wielosynaptyczne włókna, które biorą początek z ciała prążkowanego, jąder podwzgórza, istoty czarnej, jądra czewiennego i tworu siatkowatego – z tymi jądrami łączą się ośrodki ruchowe – jądra wzgórza , przedsionkowe, móżdżek.
Móżdżek kontroluje zarówno układ piramidowy jak i pozapiramidowy.
Opony mózgowe.
Mózgowie i rdzeń kręgowy są oddzielone od czaszki przez opony mózgowe. Budowy opon mózgowia i rdzenia są bardzo podobne. Opony to meninge. Zapalenie opon to meningitis. Zawsze są trzy opony.
Opona twarda dura mater– najbardziej zewnętrznie i się komunikuje ze ścianą jamy czaszki i ze ścianą kanału kręgowego. Twór dwublaszkowy. Głębiej leży bardzo cieniutka pajęczynówka arachnoidea, na samej powierzchni leży opona miękka pia mater.
Pajęczynówka pełni zewnętrzną warstwę mózgowia. pajęczynówka i opona miękka są ze sobą morfologicznie powiązane zwane są leptomenings. Jeśli są stany zapalne opon to oddzielnie zapala się opona twarda i/lub dwie naraz opony środkowa i wewnętrzna.
Opona twarda jest tworem dwublaszkowym, jej warstwa zewnętrzna pełni rolę okostnej – blaszka okostnowa; właściwą warstwą jest blaszka wewnętrzna opony twardej, przyczynia się do powstawania pofałdowań, które wciskają się gdzieś w głębsze szczeliny mózgowia. Na terenie czaszki te obie czaszki są prawie na całej powierzchni zrośnięte ze sobą. Tam gdzie nie ma jakichś elementów, które się wciskają między te blaszki, to są zrośnięte. Zrośnięcie obowiązuje do otworu wielkiego, a dalej obie blaszki się rozdzielają i na terenie kanału kręgowego są rodzielone. Zewnętrzna blaszka nadal pełni funkcję okostnej, natomiast wewnętrzna jest oddzielona od kanału przestrzenią nadoponową/jamą nadoponową spatium/cavum epidurale. Jak znieczulamy nerwy to wstrzykujemy płyn do jamy nadoponowej i później on się rozchodzi po kanale. Na 95% powierzchni te blaszki są ze sobą zrośnięte, ale czasem blaszka wewnętrzna odrywa się i wciska się gdzieś w głębienie półkuli mózgu, te pofałdowania to są pochodne opony twardej, np. sierp mózgu falx cerebri; tak jakbyśmy wcisnęli kawałek blaszki do mózgowia. Sierp mózgu ciągnie przyczepia się na grzebieniu kogucim, który oddziela doły węchowe. Druga pochodna opony, to sierp móżdżku falxc cerebreli. Jest znacznie krótszą strukturą niż sierp mózgu, między dwie półkule móżdżku. A pomiędzy nimi jest kolejne sfałdowanie, tj. namiot błoniasty móżdżku tentorium cerebreli; poprzecznie sięga aż do pnia mózgu, całkowicie oddziela móżdżek od mózgu. Jest jeszcze ¼ pochodna przepony. (Przysadka jest w głębokim dole – fossa hypophyseosa). Blaszka właściwa opony nie wchodzi do dołu przesadki tylko nad nim przeskakuje. Przysadka leży między dwoma błonami opony twardej. Blaszka oponowa ma dziurkę dla przejścia lejka – przepona siodła diafragma sella – to jest 4ta pochodna opony twardej.
Tam znajdują się w dużej liczbie rozległe kanały żylne (nie żyły!) – zatoki żylne opony twardej sinus genosus dure matrix. Wszystkie naczynia są wysłane cienkim nabłonkiem jednowarstwowym płaskim – endoterium (śródbłonek). W zależności od grubości naczynia do tego nabłonka przylega błona środkowa i jeszcze na zewnątrz trzecia warstwa. – tak jest w przypadku naczyń, zawsze jest śródbłonek. Sam śródbłonek to są naczynia włosowate. Te zatoki żylne, to są w zasadzie jak naczynia włosowate, żadnych elementów włóknistych czy sprężystych, są to rozległe kanały wyścielone nabłonkiem. Ale nie są to naczynia włosowate, bo naczyń włosowatych nie widać, a te zatoki mają szerokie średnice. Krew w nich płynie w różnych kierunkach w jednym naczyniu.
Funkcje zatok:
Zbierają krew z 4 zasadniczych obszarów,:
- z mózgowia
- opony twardej
- oczodołu
- ucha wewnętrznego
Zatoki żylne
Grupa przednio – dolna:
-zatoka jamista (sinus cavernosus)
- zz. międzyjamiste (s. Intercavernosi)
-z. klinowo-ciemieniowa (s. Sphenoparietalis)
-z. skalista dolna (s. Petrosus inferior)
-z. skalista górna (s. Petrosus superior)
-splot podstawny (plexus basilaris)
.Zatoki zwiazane z podstawą czaszki., to są struktury parzyste, leżą na prawo i na lewo. Dwie zatoki jamiste połączone są przecznicami, które tworzą zatoki międzyjamiste – po pobrzusznej części czaszki. Splot podstawny leży na podstawie czaszki, gdzie znajduje się opona twarda i sięga gdzieś aż do basi occipitale. zatoka klinowo-ciemieniowa znajduje się między tylnymi skrzydłami kości klinowej a boczną krawędzią kości ciemieniowej. A skalista górna przyczepia się do namiotu kostnego, a dolna gdzieś w okolicy piramidy kości skroniowej. Międzyjamista, jamista, ..., otaczają podstawę czaszki i biorą udział w termoregulacji.
Grupa tylko-górna
-z . strzałkowa górna (s. Sagittalis superior)
-z .strzałkowa dolna(s.sagittalis inferior)
-z. prosta(s.rectus)
-z. poprzeczna(s..transversus)
-z. esowata(s.sigmoideus)
-z. potyliczna(s.occipitalis)
Spływ zatok (confluens sinuum)
Zatoka poprzeczna biegnie na boki od guzowatości potylicznej zewnętrznej (?). przechodzi w zatokę esowatą. A zatoka potyliczna znajduje się gdzieś z tyłu, jest to krótka zatoka i jest związana z sierpem mózgu, nieco przedłużeniem zatoki strzałkowej górnej. Wszystkie te zatoki uchodzą do spływu zatok. Ze spływu zatok krew spływa żyłami szyjnymi wewnętrznymi (?), które później się łączą w jedną żyłę szyjną.biegną w rynience szyjnej naczyniowej,a bardziej zewnętrznie jest żyła szyjna zewnętrzna.
Koń nie posiada żyły szyjnej wewnętrznej.
Zatoki żylne są wyposażone w bardzo liczne zastawki-W niektórych jest tylko jedna zastawka, a w niektórych są jakby dwie, dzięki którym krew może się przemieszczać w obu kierunkach. Na łusce kości potylicznej są wypustki żylne santoliniego(?)– liczne otwory. Krew z mózgowia może być odprowadzana do naczyń podskórnych głowy, w celu odprowadzenia jej nadmiaru ze struktur głowy.
Opona miękka = zewnętrzna warstwa mózgowia i rdzenia kręgowego. Wnika głęboko, we wszystkie szczeliny, tam gdzie należy. Nadaje kształt mózgowiu, jest we wszystkich zagłebieniach, wypukłościach.Tkanka naczyniówkowa jest utworzona w formie splotów naczyniówkowych. Tkanka naczyniówkowa trea horoidea.
Między dwoma oponami leży opona pajęcza, która zawiera nagromadzenia tkanki łącznej, które biegną w różnych kierunkach.
Pajęczynówkę od opony twardej oddziela pewna przestrzeń, to jest jama podtwardówkowa-tam nie ma nic, jest to jama sucha. Między pajęczynówką a oponie miękkiej znajduje się jama podpajęczynówkowa czyli cavum suparchnoideale, tam się dostaje płyn mózgowo-rdzeniowy i w niej krąży. Płyn mózgowo-rdzeniowy znajduje się jedynie w jamie podtwardówkowej, jak mamy jakieś przerwy w jamie podpajęczynókwowej, prawie zawsze są przerwy, np. jak się rąbniemy w głowę mocno. Płyn ten jest cieczą wodnistą z pewną domieszką białka i cukrów. Pajęczynówka ma grubość cieniutkiej foli i tak się zachowuje. Jeśli między dwie cienkie błony wpuścimy ciecz, to te błony będą się sklejać. ...Beleczki pajęczynówki trzymają na dystans obie błony. Beleczki pajęczynówki tabercule archenoidale.
Płyn mózgowo-rdzeniowy jest wytwarzany w komorach mózgowia, tworzy w systemie komorowym mózgowia i wypływa z komory 4. Specjalne rozszerzenie w pajęczynówce. Jama podpajęczynówka nie jest takiej samej szerokości na całej czaszce. Na dużym obszarze jamy czaszki pajęcza i miękka opony są utrzymywane w jednakowym dystansie, ale gdzie niegdzie tworzą się rozszrzenia jamy podpajęczynówkowej są to ZBIORNIKI PODPAJĘCZYNÓWKOWE.
Jama podpajęczynówkowa (cavum subarachnoideale)
- zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy (cisterna cerebello-medullaris)
-z. mostu (.c.pontis)
-z. międzykonarowy (c.interpeduncularis)
-z. skrzyżowania (c.chiasmatis)
-z. dołu bocznego mógu (c.fossae lateralis cerebri)
Na wysokości podwzgórza, gdzie jest skrzyżowanie nad tym przebiega pajęczynówka i tam się tworzy zbiornik skrzyżowania.
Jak pobierzemy płyn ze zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego to jest to najświeższy płyn.
SYSTEM KOMOROWY
-komory boczne- ventriculi laterales
-komora trzecia, czwarta- ventriculus tertius et quartus
.Komory boczne łączą się przez otwory międzykomorowe foramen intervenrticulare, łączą się z komorą trzecią, która znajduje się na wysokości międzymózgowia. Między blaszką czworaczą przebiega wodociąg mózgu acueductus cerebri, na wysokości tyłomózgowia,częściowo mostu częściowo rdzenia kręgowego biegnie komora czwarta. Sklepienie tej komory tworzy móżdżek. Komora ta przebiega w kanał centralny canalis centralis rdzenia kręgowego. W tylnej części komory czwartej znajdują się 3 otwory, za pośrednictwem których system komorowych kontatkuje sie ze zbiornikiem móżdżkowo-rdzeniowym, z jamą podpajęczynówkową apertura laterales, apertura mediana.
Komora trzecia ma kształt pierścieniowaty, też ma zachyłki- szyszynkowy, wzrkokowy, lejka . Płyn przechodzi wodociągiem do komory 4. Komora 4 posiada dwa zachyłki boczne- dalej do kanału centralnego rdzenia kręgowego.
W każdej z komór znajduje się splot naczyniówkowy, który produkuje płyn mózgowo-rdzeniowy. Największymi komorami są komory boczne, to tam powstaje najwięcej płynu – tam jest najwyższe jego ciśnienie, co wymusza jego kierunek przepływu. W ciągu doby 500-600 ml płynu jest produkowane. Płyn pełni funkcje: amortyzacja mózgowia od środka.
!płyn jest stale wytwarzany.
ODPŁYW PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO:
Stary płyn odpływa : przez wytwory pajęczynówki- ZIARNISTOŚCI PAJĘCZYNÓWKI-GRANULATIONES ARACHNOIDEALES- (mogą sie wpuklać do różnych zatok opon mózgowych, ale najczęściej do tej strzałkowej górnej i taki płyn jest zaciągany przez te ziarnistości i wydalany prosto do krwi.) Płyn może odpływać przez celowe nieszczelności opony, które powstają na skutek pociągnięcia przez nerw czaszkowy. Płyn może dzięki temu odpływać np. do mięśni, do jamy nosa.
PAJĘCZNÓWKA → JAMA PODTWARDÓWKOWA → BLASZKA WEW. OPONY TWARDEJ → WPUKLENIA DO ZATOKI STRZEŁKOWEJ GÓRNEJ (ZIARNISTOŚCI)
Opony zachowują się identycznie, jeśli chodzi o opony rdzenia kręgowego. . Zasadnicza różnica dotyczy opony twardej na wysokości otworu wielkiego- są od siebie oddzielone, między nimi znajduje się jama nadoponowa cavum epindurale jest wypełniona splotami naczyń czynnych i chłonnych. W kanale kręgowym żeby rdzeń nie opadał ku dołowi zwierząt, żeby był trzymany na równym dystansie między górą a dołem, to występuje pozioma płyta, która przytwierdza rdzeń, i to jest więzadło ząbkowane ligamentum denticularum. Blaszka wewnętrzna ma kształt rury, a kończy za kością krzyżową się stożkowatą strukturą – stożek opony twardej. Nerw kręgowy nie wypełnia całego kanału kręgowego, pozorne występowanie- cauda euqina.