Grupa społeczna – zbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz. Inaczej: zbiorowość ludzi, pomiędzy którymi występuje więź obiektywna, subiektywna i behawioralna.

Grupę charakteryzują

• interakcje – wzajemne oddziaływania , które m.in. pobudzają aktywność grupy pomagają w osiąganiu celu , wpływają na powstawanie na stan emocji i stosunków
• cel grupy – to , do czego zmierzają członkowie grupy
• struktura wewnętrzna – każdy zajmuje określoną pozycję (podział pozycji i ról społecznych)
• normy grupowe – zasady postępowania ( normy pochodzące z zewnątrz i tworzone w grupie)
• świadomość przynależności ( wspólnoty ) i poczucie odrębności

Obiektywne kryteria klasyfikacji ze względu na:

LICZEBNOŚĆ GRUPY – TRWAŁOŚĆ – SPOSÓB REKRUTACJI – INTENSYWNOŚĆ UCZESTNICTWA – KORZYŚĆ – STOPIEŃ ZORGANIZOWANIA

1. Ze względu na sposób zorganizowania:

Grupy formalne

Cechy grup formalnych:

• posiadają ściśle określona sformalizowane strukturę

• są powołane w wyniku aktu prawnego

• cele i zasady działania określają przepisy prawne

• możliwe jest stosowanie sankcji wobec członków

Przykłady grup formalnych:

• szkoła

• wojsko

• związek zawodowy

• partia polityczna

• stowarzyszenie

• administracja

Grupy nieformalne

Cechy grup nieformalnych:

• tworzą się spontanicznie, bez stosowania procedur i formalności

• nie mają sformalizowanej struktury

• nie posiadają wewnętrznych przepisów prawnych

• opierają się na wewnętrznych relacjach pomiędzy członkami

• tworzą się za względu na wspólne zainteresowania, sposób spędzania czasu lub poglądy

Przykłady grup nieformalnych:

• grupa koleżeńska

• kółka zainteresowań

• krąg znajomych

• gangi

• klany

2. Ze względu na charakter członków:

Grupy zamknięte (ekskluzywne)

Cechy grup zamkniętych:

• przynależności jednostki decyduje spełnienie przez nią określonych kryteriów np. majątek, wykształcenie lub poświęcenie i oddanie.

• do niektórych grup zamkniętych można należeć automatycznie np. przez urodzenie.

Przykłady grup zamkniętych:

• stowarzyszenie biznesowe.

Grupy otwarte (inkluzywne)

• przynależności decyduje wola jednostki lub polityka prowadzona przez ta grupę

3. Ze względu na wielkość grupy:

Grupy małe

Cechy grup małych:

• posiadają prosta strukturę wewnętrzną

• nie występuje podział na mniejsze podgrupy

• stosunki pomiędzy członkami są bardziej bezpośrednie i osobiste

Przykłady grup małych:

• szkolny zespół baletowy

• rodzina

• społeczność lokalna

• grupa rówieśnicza

Grupy duże

Cechy grup dużych:

• posiadają rozbudowaną strukturę wewnętrzną

• wewnątrz grupy istnieje wiele podgrup

• członkowie nie zawsze znają się osobiście

Przykłady dużych grup:

• plemienne

• narodowe

• religijne

• partie polityczne

4. Ze względu na rodzaj więzi:

 Grupy pierwotne (naturalne)

Cechy grup pierwotnych:

• członków łączy silna więź emocjonalna i kontakty osobista

• przynależność nie zawsze wynika z woli jednostki

• każdy członek wspólnoty nosi cechy wspólne z pozostałymi członkami np. rysy ciała, czy język

• istnieją określone tradycje, zwyczaje i normy

• udział w grupie wynika z norm i tradycji

Przykłady grup pierwotnych:

• rodzina

• grupa rówieśnicza

• krąg przyjaciół i najbliższych znajomych

• sąsiedzi mający ze sobą bliskie kontakty

Grupy wtórne (tworzone sztucznie)

Cechy grup wtórnych:

• członków łączy więź rzeczowa wynikająca ze wspólnych zainteresowań

• członkowie są na zasadzie dobrowolnego wyboru

• mają "sztuczną" genezę

• tworzone są w celu osiągnięcia określonego celu, wykonania zadania, lub zamierzonego interesu

Przykłady grup wtórnych:

• partia polityczna

• związek zawodowy

• organizacje kościelne

• stowarzyszenia

• zakłady pracy

• szkoły

GRUPA ZORGANIZOWANA

(organizacja społeczna)

występuje wtedy, gdy:

powtarzalne i regularne kontakty oraz interakcje między członkami grupy przeradzają się w regulowane normatywnie i między członkami grupy pojawiają się stosunki społeczne wskazujące na ich wzajemne powinności i uprawnienia, jak również zostają zdefiniowane pozycje społeczne członków grupy i przypisane im role.

Przykłady grup zorganizowanych: szpital, zakład pracy, korporacja przemysłowa, uniwersytet, sąd, orkiestra symfoniczna itp.

GRUPY JEDNOFUNKCYJNE – inaczej wyspecjalizowane, czyli takie, w których członkowie podejmują jeden tylko typ działalności

GRUPY WIELOFUNKCYJNE – takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności

GRUPY ŻARŁOCZNE – takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności

GRUPY TOTALITARNE – takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej

GRUPY ZADANIOWE – takie, które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego

ZADANIA ADDYTYWNE – takie, których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących osób

ZADANIA KOOPERACYJNE – takie, których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa

ZADANIA KONIUNKTYWNE – takie, w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy

Subiektywne kryteria klasyfikacji grup – bierze się pod uwagę psychologiczną relację jednostki do grupy:

GRUPY ODNIESIENIA – zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne ,,wirtualne’’ relacje, mimo że do nich nie należymy

GRUPY ODNIESIENIA NORMATYWNEGO – takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania

NEGATYWNE GRUPY ODNIESIENIA – takie, które budzą w nas repulsję i od których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania

POZYTYWNE GRUPY ODNIESIENIA – takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa

GRUPY ODNIESIENIA PORÓWNAWCZEGO – takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp.

PATOLOGIA WIĘZI MORALNEJ

ATROFIA WIĘZI MORALNEJ – zanik wiążących powinności wobec innych – skrajne zawężenie kategorii ,,my’’.

Trzy przejawy atrofii:

KULTURA CYNIZMU (antyteza zaufania) – rozpowszechniony syndrom nieufności i podejrzliwości, a także instrumentalne traktowanie innych jako obiektów manipulacji

KULTURA MANIPULACJI (antyteza lojalności) – spotykające się z przyzwoleniem społecznym wykorzystywanie zaufania innych, ich naiwności, posługiwanie się oszustwem i kłamstwem

KULTURA OBOJĘTNOŚCI (antyteza solidarności) – akceptowana społecznie skrajna interesowność, egoizm, indyferentyzm wobec szkód czy cierpień innych

KONFLIKT TOŻSAMOŚCI – rozdarcie osobowościowe wynikające z równoczesnej przynależności do grup, które mają odmienne, a nawet sprzeczne cele i interesy, a równocześnie wymagają jednoznacznej identyfikacji, lojalności i zaangażowania od swoich członków

KONFLIKT PARTYCYPACJI

Sytuacja, w której uczestnictwo w jednej z grup, do których jednostka należy, wymaga zaniedbywania innych, albo gdy interesy czy wymogi lojalności wynikające z członkostwa są wzajemnie niezgodne, a nawet sprzeczne.