.Kiedy powstała socjologia i kogo uważa się za twórcę.
Za twórcę socjologii uważa się francuskiego myśliciela Augusta Comte’a (1798-1857). Terminu socjologia Comte użył pierwszy raz w 1837 roku w swoim dziele pt. „Kurs filozofii pozytywnej”. Za przedmiot badań socjologii uznał on społeczeństwo stanowiące zharmonizowaną całość, składające się z elementarnych cząstek, zwanych rodzinami.

1 co to są czynności pozalogiczne Pareto

Działanie pozalogiczne nie musi być nielogiczne (nieracjonalne).”człowiek ma wyraźna tendencję do traktowania jako logicznych działań pozalogicznych. Ta sama tendencja sprawia to ze człowiek ożywia, personifikuje przedmioty i zjawiska materialne”. w teorii czynności pozalogicznych, sformułowanej przez V. Pareta, najbardziej zmienny, pozalogiczny element ludzkich zachowań i zjawisk społecznych, na które składają się wszelkie uzasadnienia tego, co ludzie czynią. Pareto wyróżnił cztery klasy derywacji, zależnie od tego, na jakiej pozalogicznej podstawie są akceptowane: a) d. typu "tak trzeba", "tak nalezy robić"; b) d. odwołujące się do autorytetów; c) d. odwołujące się do woli istot nadprzyrodzonych i do zjawisk abstrakcyjnych; d) d. wykorzystujące wieloznaczność i niejasność niektórych kategorii językowych

3 pojecie klasy (warswy) spolecznej w ujeciu perspektywy funkcjonalnej
-ujęcie funkcjonalne cechą charakt jest wskazywanie funkcji jakie rózne elem struktury społ pełnią na rzecz innych części społeczeństwa. W przypadku ujęć funkcjonalnych nie jest już istotna liczba wyodrębnionych el struktury społ, ale gł ich wzajemna komplementarność.
-ujęcie dychotomiczne ujmowane jest jako całość złożona z 2ch elementów najcz przeciwstawnych,wyróżnianych na zasadzie opozycji.np podział na rzadzących i rządzonych, biednych bogatych.Ujęcia dychot najcz upraszczają obraz struktury społ- pełnji to zazw funkcję propagandowe.
- schemat gradacji .wyodrębnia 3 elemen strukt społ.Ossowski wyróżnia schemat gradacji prostej i syntetycznej.W sch gradacji prostej wyodrebjia co najmn 3 el struktury na podstawie 1dnego kryterium najcz ekonomicznego( stopień zamożności). W grad syntetycznej bierze się kilka El jednocześnie i dokonuje ich syntezy.( poziom wykształc, pochodzenia społ, pozycje społ, zawód, poch etniczne)
4 omow zwiazki woluntarystyczne teorii dzialania Parsonsa

Wskazuje się 4 podstwowe El działań. Wyróżnia się tu elementy które czł jest wstanie kontrolować i na które ma wpływ, oraz te El.których nie jest w stanie kontrolować.Rózne sposoby powiązania celów i sytuacji przez czł można ujmować w kateg wyboru alternatywnych sposobów dział. W każde dział wiąże się z koniecznościa dokonywania wyboru.
Orientacja normatywna działania oznacza możliwość oceniania podejmowan wyborów właściwe i błedne.
a.afektywne działanie –af neutralnośc, możemy się angażować w działanie emocjonalnie lub podchodzić z dystansem. B całościowość aspektowość , możemy koncentrować uwagę na całej syt lub brać pod uwagę aspekt. C uniwersalizm partykularyzm może orientować dział wg uniwersalnych zasad lub brac pod uwagę aspekty specyficzne, charakt dla danej syt. D osiąganie- przypisanie oceniając siebie i innych uwzględniamy w jakim stopniu status wynika z odziedziczonych pozycji, a w jakim z własnych osiągnięć E orientacja indywidualistyczna- kolektywistyczna, w każdym działaniu jednostka może się koncentrować na realizacji własnych interesów lub int zbiorowości do których należy

5 czy czlowiek jest istota spoleczna? podaj konkretne przykłady +not
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. ) Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.
6. zachowania tradycjonalne a zasadniczoracjonalne
wyróżnił tradycjonalne czynności (są wykonywane zgodnie z utrwalonymi nawykami, ale przynajmniej z minimalną świadomością, że zgodność ta jest zamierzona i pożądana, np. odruchowe zamknięcie drzwi) zasadniczo-racjonalne(charakteryzują się świadomym doborem najskuteczniejszych środków, bez uświadamiania sobie samego celu) i celowo-racjonalne(maksymalna świadomość zarówno celów, jak i środków do tego celu prowadzących). 
Imperatywy systemu społecznego i podsystemy

Adaptacja- zapewnienie środków egzystencjonalnych, osiągnięcie celów- priorytety i ich realizacja, Integracja- koordynacja części i utrzymywanie właściwych wew, realizacji.Kultywowanie wzorów- utrzymywanie wzrorów i kontrol napięć. Organizm- podsystem odpowiedzialny za problemy adaptacyjne.Osobowośc-odp za osiąganie celów

System społ-odp za integracje wew. Syst kulturowy- odp za redukcję napięc.

Zbiorowości incydentalne-zbiór osób bez ściślejszych powiązań wzajemnych, wykazujący podobieństwo zachowań typy zbiorowości publiczność, zbiegowisko, tłum.
7. pochodne a integratywne potrzeby wg. Malinowskiego
metabolizm, reprodukcja odpowiednie warunki fizyczne, bezpieczeństwo, ruchliwość, rozwój zdrowie. Miało im odpowiadać 7 podstawowych imperatywów kulturowych: zaopatrzenie, małżeństwo i rodzina (system pokrewieństwa),mieszkanie i ubranie, ochrona i obrona, aktywność i komunikacja, przyuczanie i szkolenie, higiena
8 drugi poziom spojnosci grupy
W grupie spójnej między jej członkami występują silne więzi społeczne, członkowie są też konformistycznie nastawieni wobec istniejących w grupie norm i wartości, co oznacza, że realizują cele grupy względem akceptowanych w grupie wzorów.
Według Roberta Mertona spójność grupy może być wzmacniana lub kreowana na trzy różne sposoby:Kreowanie kulturowe spójności grupy następuje dzięki internalizacji przez członków grupy tych samych norm i wartości; Kreowanie organizacyjne spójnosci grupy następuje dzięki realizacji celów przez członków grupy w oparciu o współdziałanie poszczególnych jednostek; między współdziałającymi jednostkami zachodzą wówczas częstszee interakcje, co jest przyczyną kształtowania się więzi społecznej między nimi.Kreowanie strukturalne spójności grupy następuje dzięki wyobrażeniom zewnętrznego zagrożenia, które może być racjonalne lub irracjonalne, przede wszystkim dzięki istnieniu negatywnej grupy odniesienia i konfliktów międzygrupowych (prawo Simmla-Cosera)
9. co to jest elita? wymien kryteria przynaleznosci do niej wg. Pareto
każde społ jest z natury heterogeniczne, Paret dokonał podziału na warstwę wyższa elitę i niższą nieelitę. Elita to klasa ludzi o najwyższym wskaźniku osiągnięć, czyli najskuteczniejszych w określonych działaniach. Elitę dzielimy na rzadzącą i rządzoną, miedzy tymi elitami pojawia się rywali o władzę w trakcie której warstwa niższa jest traktowana jako marzedzie pozwalające osiągnąC oczekiwany cel. Można zauważyc 2 strategie Lisa( przebiegłość) i Lwa( rozwaga, ostrożność, bezpieczeństwo).Elity nie są trwałe.Wyłaniają się nowe elity z niższych warstw społ, wznosza się do warstw najwyższych, rozwijają się , umacniaja i giną.
12. jak dochodzi do wybuchu konfliktu wg Dahrendorfa
Prawidłowości przebiegu konfliktu wg. R. Dahrendorfa
1. W im większym stopniu zrealizowane są techniczne, polityczne i społeczne warunki organizacji, ttym bardziej intensywny jest konflikt – w przeciwnym razie jest bardziej gwałtowny.
2. W im większym stopniu dystrybucja władzy i innych nagród nakłada się na siebie, tym bardziej intensywny jest konflikt.
3. Im mniejsza jest mobilność pomiędzy grupami nadrzędnymi i podporządkowanymi, tym bardziej intensywny jest konflikt.
4. W im większym stopniu deprywacja podporządkowanych w rozdziale nagród ulega przemieszczeniu z deprywacji absolutnej w kierunku deprywacji względnej, tym gwałtowniejszy jest konflikt.
5. Im mniejsza jest zdolność grup konfliktowych do wprowadzania regulujących porozumień tym gwałtowniejszy jest konflikt.
6. Im bardziej intensywny jest konflikt w tym większym stopniu będzie generował zmianę strukturalną i reorganizacji.
7. Im bardziej gwałtowny jest konflikt tym większy jest stopień zmiany strukturalnej i reorganizacji.
konsekwemcje wybuchu konfliktu wg Dahendorfa
Źródła napięć, które doprowadzają do wybuchu różnorodnych konfliktów- zbrodni, zamieszek, protestów , demonstracji, strajków ? tkwią w nierównym rozdziale wartościowych dóbr , takich jak pieniądze , władza itp. Konflikt jest zatem podstawową cechą życia społecznego; jego potencjalne istnienie odczuwamy wszędzie w interpersonalnych relacjach pomiędzy kobietami a mężczyznami, w często nacechowanych napięć interakcyjnych z innymi grupami etnicznymi , a także w niechęci wobec władzy, rodziców, nauczycieli i pracodawców. Wyrazem konfliktów mogą stać się: zamieszki, strajki czy wojny. Następstwem konfliktu jest współzawodnictwo i walka lub rozwiązanie kompromisowe
13. wymien znane ci wiezi spoleczne i scharakteryzuj je
W społeczeństwie istnieją różne rodzaje grup społecznych. Jednym z podstawowych kryteriów klasyfikacji grup jest podział dychotomiczny, dwudzielny, w wyniku którego można wyróżnić grupy małe i duże, pierwotne i wtórne, formalne i nieformalne.
Grupy pierwotne - to przede wszystkim małe zbiorowości, których łączy więź społeczno-psychiczna, emocjonalna, oparta na stycznościach bezpośrednich, zwanych „twarzą w twarz”. W grupach tych występuje silne zaangażowanie emocjonalne członków w sprawy grupy, ścisłe współdziałanie między członkami, prowadzące do integracji ich osobowości z całą grupą. Członek grupy pierwotnej ma silne poczucie jedności i wspólnoty. Grupą pierwotną jest rodzina, zabawowa grupa rówieśnicza, grupa sąsiedzka.
Grupy wtórne – są to zbiorowości osób zaangażowane do urzeczywistnienia określonych celów poprzez pośrednie styczności rzeczowe. Z reguły są to grupy duże, oparte na zinstytucjonalizowanych i uschematyzowanych systemach stosunków sankcjonowanych. Grupami takimi są np. organizacje zawodowe, związkowe, polityczne.
Grupa formalna – inaczej celowe, zamierzone, zorganizowane są w sposób administracyjny na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, schematów organizacyjnych, tworzone w celu realizacji różnych potrzeb swoich członków. Są to np. zespoły pracownicze, organizacje związkowe, społeczne.
Grupy nieformalne – spontaniczne, powstają obok obowiązujących norm prawnych. Tworzą je ludzie pod wpływem działania motywów, w celu zaspokojenia rozmaitych potrzeb społecznych i osobistych. Są to np. grupy koleżeńskie, hobbystyczne, gangi przestępcze, kliki pracownicze.
*grupa koleżeńska – grupa ta jest równocześnie grupą pierwotną i nieformalną, ma ważne znaczenie w procesie socjalizacji jednostki. Wpływa na kształtowanie postaw i opinii swoich członków, ukierunkowuje proces podejmowania przez nich decyzji.
Mała grupa społeczna – jest to zbiorowość od kilku do kilkudziesięciu osób złączonych względnie trwałą więzią na tle określonych wspólnych im wartości, zadań, przyjaźni, pomocy, stykających się ze sobą i oddziałujących mniej lub bardziej bezpośrednio wzajemnie na siebie, a przy tym świadomie wyodrębniających się z otoczenia.
Duże grupy społeczne – obrazujące makrostrukturę społeczeństwa, stanowią złożone i skomplikowane układy grup małych i pośrednich. Stąd ich analiza jest bardzo trudna. W grupach tych ważną rolę odgrywają elementy materialne, ich majątek (terytorium, budynki), wyznawane symbole i wartości oraz zinstytucjonalizowanie formy działalności, które razem ułożone tworzą funkcjonującą i zmieniającą się zintegrowaną całość.
Grupa społeczna –zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.
2)ze względu na typy więzi
- grupy wtórne- oparte na więziach formalnych, rzeczowych. Komunikacja pomiędzy członkami odbywa się przez pośredników lub grupę pośredniczącą.
- grupy pierwotne- w których istnieje więź oparta na osobistych kontaktach i postawach emocjonalnych 3)ze względu na zasadę funkcjonowania
- grupy formalne- - mają wewnętrzny regulamin, są legalne ( nie łamią prawa), czasami staja się instytucjami Np. harcerstwo, fundacja, klub sportowy.
- grupy nieformalne- -nie mają wewnętrznego regulaminu (przeważnie) Np. mafia, terroryści, są nie legalne, ale nie wszystkie, raczej nie, są instytucjami, grupa koleżeńska jest legalna, ale nie formalna4)grupy odniesienia (związanie emocjonalne):
- porównawcze- stanowi dla jednostki tło porównawcze przy niej normami i wartościami własnych i innych ludzi. Oddziałuje przez poczucie upośledzenia lub wyższości, które jest rezultatem porównania.
- normatywne- do której jednostka należy lub do której członkostwa aspiruje. Jednostka identyfikuje się z nią z obawy przed wykluczeniem albo nie przyjęciem do niej, postępuje zgodnie z uznawanymi w
niej normami i wartościami.
14. proces powstawania struktury socjometrycznej + zeszyt
jest to rozkład sympatii, spontaniczność jednostek jest katalizatorem struktury socjometrycznej. jest jedną z najwcześniej powstających struktur grupowych i obrazuje rozkład a trakcyjności interpersonalnej, przyciągania lub odpychania w grupie.Atrakcyjjność interpersonalna wypływa z indywidualnych potrzeb emocjonalno afiliacyjnych jednostek, podobieństwo postaw, dystansów międzyludzkich. badania najcz przeprow na podstawie socjogramu gwiazda , sieć , samotna wyspa
geneza struktury potrzeba emocjonalno-afiliacyjna,dystans interpersonalny fiz i psych, wzorzec atrakcyjności interpersonalnej,struktura socjometryczna.
teoria interesu własnej jednostki Homan twierdzenie o racjonalności, wybierając pomiedzy alternatywnymi działaniami, jednostka wybierze takie dla którego jak wynika z jej obserw wartość rezultatu pomnozona przez prawdopod. Otrzymania go jest większe
efekt socjodynamiczny
polega na tym, że rozkład wyborów interpersonalnych dokonywanych w grupie charakteryzuje się tendencją do wybierania najczęściej osób i tak już popularnych, natomiast jednostki mało znane są jeszcze silniej odrzucane, osoby preferowane uzyskują bowiem rangę symbolu i kolejne głosy zdobywają już nie jako X czy Y, lecz jako emblemat powodzenia. Pojęcie związane z socjometrią J. Morena.
11 wymien figury socjometryczne
okrąg, para,trójkąt, łańcuch, klika podgrupa o większym natężeniu pozytywnych wyborów pomiedzy jej członkami niż pomiędzy outsiderami, gwiazda osoba która uzyskała najwiekszą liczbę wyborów pozytywnych, idol uczuć, rzeczoznawca, informacyjny, szara eminencja, samotnik, zapoznany odrzucony, izolowana wyspa- uzyskujaca znacząco mniej lub nie uzysk wcale wyborów pozytywnych.
15. wymien znane ci teorie stratyfikacji ( Davis i Moore)
wg teorii nierówności społ, zwłaszcza sotyczące poziomu uzyskiwanych przychodów oraz prestiżu, pełnią w społ pozytywne funkcje, motywując jednostki do podwyższa nia kwalifikacji, wzbogacania umiejętności i rozwijania posiadanych talentów.Dzięi temu zapewniona jest właściwa obsada stanowisk wymagających wysokich kwalifikacji i opow. zdolności. Osoby te muszą być za swój trud wynagradzane co się wiąze z nierównościami społ, czyli podzialu społeczeństwa na warstwy. Rychliński warstwa społ to zbiór jednostek o podobnej zazwyczaj sytuacji gospod i zbliżonym poziomie kultury, którym obyczaj, tradycja i obowiązujące zasady wyznaczają stanowisko w stos z przedstawicielami innych warstw. Warner i Lunt wyróżnili 3 zsadnice warstwy, wyższą, śr i niższą, w każdej wyodrębnili dodatkowo warst niższa i srednią, w ten sposób schemat składa się z 6 warstw.można go zastos do charakterystyki zróżnicowania społ w kzdym społ.
17 wyznaczniki roli
rolę społ ujmuje się na 2 sposoby: strukturalno funkcjonalny oraz interakcyjny. W sf role społ traktuje się jako z góry narzucone- ycie przebiega w sposób uporządkowany i przewidywalny, społeczeństwo jest postrzegane jako układ wzajenie ze soba pwiązanych i komplementarnych ról społ wynikających z układu pozycji społ. Ujęcie interakcyjne nacisk pada na przebieg interakcji w trakcie której ludzie odgrywaja role .Linton rola społ to dynamiczny aspekt pozycji, obejmuje nie tyle same czynności co wyobrażenia, oceny,wzory zachowań, które są do danych pozycji przypisane. Szczepański względnie stały i wew spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowanie innych osób, przebiegających wg mniej lub więcej ustalonego wzoru.
21 trzecia faza spojnosci grupy
Uczestnicy mają wrażenie, że ich grupa jest świetna, najlepsza, zmniejsza się krytycyzm. Faza ta nie jest momentem na poważne zadania wzrasta jednak współpraca, pojawiają się autentyczne normy, więcej kompromisu, przejaskrawienie miłych uczuć.1.Faza orientacji i zależności Dobieranie się, szukanie kogoś, kto jest do nas podobny, kto jest dla nas atrakcyjny, ma dobrą pozycję; chcemy się też dowiedzieć jaki jest cel zajęć, jakie zasady panują na zajęciach; W tej fazie grupa wykazuje zależność od prowadzącego, który jest tu bardzo ważną osobą. .
2 Faza konfliktu i buntu W tej fazie członkowie grupy zaczynają się zastanawiać, czy wszystko to, czego oczekiwali jest spełnione na zajęciach; nawet jeśli jest, to jednak członkowie czują niedosyt, zaczynają się buntować. Jest to moment, kiedy grupie przestaje się podobać, jest to faza konfliktu i buntu grupy przeciwko prowadzącemu. 4. Faza celowej i świadomej aktywności grupy [Jest to faza realna. Współpraca i wsparcie w grupie oparte są na realnych, rzeczywistych rolach i pozycjach w grupie. Jest to moment, gdy grupa wykonuje najciekawsze ćwiczenia.5. Faza końcowa Następuje bez względu na to jak pracuje dana grupa. Ma dwa oblicza:pokazanie ludziom jak zdobyte umiejętności, sprawności mogą przydać się w życiu, sprawdzenie z czym ludzie wychodzą z warsztatu, treningu, konfrontacja z oczekiwaniami i celami.

22. cechy grup celowych
6)grupy celowe- (sportowe, partie polityczne, tzw. akcyjne) zostały zorganizowane planowo dla realizacji pewnego celu lub grupy celów, i w których istnieje tylko więź sformalizowana. W grupach celowych dominuje więź rzeczowa i stosunki oparte na stycznościach rzeczowych.
16. cechy konstytuujace grupe
-Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej
-Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.-
-Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.
-Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.
-Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m.in. przez Floriana Znanieckiego.
23. zachowania wg Webera Szacka: Działaniem społecznym nazywamy zachowanie jednostek, uwzględniające reakcje innych i zorientowane na inne jednostki. Weber podzielił działania ludzkie na cztery rodzaje:a działania racjonalne ze względu na cel - jednostka działa tutaj instrumentalnie, kalkuluje następstwa działania i wybiera te cele, które można osiągnąć akceptowanymi przez jednostkę wartościami b działania racjonalne ze względu na wartości - dla jednostki najważniejszy jest cel, działa w myśl prawidła "cel uświęca środki"c działania afektywne - działania pod wpływem emocji d działania tradycjonalne - postępowanie zgodne z utartym sposobem myślenia
Zachowania społeczne według Mertona dzielą się następująco: konformistyczne - akceptacja celów i środków służących do ich realizacji.rytualistyczne - akceptacja środków, ale niezgoda na cele.innowacyjne - proponowanie nowych środków do realizacji określonego celu.buntownicze - rezygnacja zarówno ze starych celów jak i środków i zastąpienie ich nowymi
24. Kultura jako atrybut człowieka Kulturą nazywamy całość tworów ludzkich, którym przypisano formę umożliwiającą dopasowanie się jednostki do społeczeństwa. Kultura jest zawsze ściśle zespolona z narodem i poprzez odniesienie do niego można ją zrozumieć i objaśnić. Kulturę można zarówno przekształcać jak i przekazywać. Kultura jest immanentną właściwością grupy społecznej.Podstawą każdej kultury jest: język - system słowny służący do przekazywania wiadomości wewnątrz grupy.technologia - sposoby produkcji towarów.wartości - części kultury nadające jej kolorytu.przekonania - poprzez wyrażanie takich samych poglądów jednostka może przystosować się w środowisku społecznym.normy - przekształcanie wartości na określone reguły zachowania. informacje - odpowiedni zasób wiedzy pozwala jednostce znaleźć się w każdej sytuacji. NIE możliwe jest istnienie społ bez kultury.Kultura ma znaczenie w każdym momencie życia czł. dzięki niej wiemy jak powinniśmy się zachować. Jest dorobkiem nas wszystkich, podmiotem kultury jest zawsze społ, nikt nie może sam stworzyć sobie kultury, zawsze wyrasta z przeszłości. Szacka tworzenie kultury jest procesem w którym istniejące El.składowe przejmowane od innych mogą być kultywowane, modyfikowane, negowane, a nawet uzupełniane o składniki zupełnie nowe. Kultura jest w ciągłym ruchu, dynamiczna i zmienna w czasie. Ossowski dziedzictwo kulturowe to wzory reakcji mięśniowych, uczuciowych i umysłowych.Kultura dostarcza nam wzorów myślenia i działania .Kłoskowska 3 zasadnicze kategorie kultury a bytu- obejm konkretne przedmioty swiata pozaludzkiego stworzone przez ludzi, pełniace instrumentalna rolę wobec podstawowych potrzeb bytowych czł,b społeczną obejm całą sfere działań i relacji z innymi osobami znajduj się w naszym otoczeniu- reguluje stosunki i układy społ. C symboliczną która obejm wart symboliczne powst w świadomości ludzi, ale mające zew wyraz w postaci zjawisk i przedmiotów.k. instrumentalna skł się na nią wszystkie te El dorobku społ których wartość opiera się na kryteriach utylitarnych, k.realizacyjna tworza ją przedmioty traktowane jako cele czyi te które maja wartość autolityczna- taka która ma wartość sama w sobie, k popularna- masowa)i elitarna-wysoka.
hipertrofia semiozy- obszar kultury gdzie wyst przerost znaczeń nad potrzebami praktycznego życia.
26 DewiacjeZachowaniem dewiacyjnym nazywamy takie zachowanie, które odbiega od powszechnie akceptowanych norm społecznych. Jej występowanie jest wynikiem nieskuteczności kontroli społecznej, stanowi zakłócenie równowagi.Za pomoca niedozwolonych środków i sposobów
27 Dwie drogi kształtowania się narodów w Europie:
Od narodu do państwa – wspólnota kulturowa mająca poczucie własnej odrębności przekształca się w organizm polityczny (narody terytorialno-obywatelskie lub polityczne);· Od państwa do narodu – organizm polityczny nabiera cech wspólnoty kulturowej(narody etniczno-genealogiczne lub etniczno-kulturowe).Współczesne teorie narodu mówią, że narody i ideologie narodowe są zjawiskiemstosunkowo młodym. Rozwinęły się w Europie Zachodniej, w epoce zwanej nowoczesnością (osiemnastowieczna rewolucja francuska i dziewiętnastowieczna rewolucja przemysłowa
Herber Spencer - porównał społeczeństwo do organizmu żywego, a procesy zachodzące w zbiorowościach ludzkich do analogicznych zachodzących w żywych istotach. Społeczeństwo, aby istnieć, musi konsumować pewne dobra, a od perfekcyjnego funkcjonowania jednej części zależy bezbłędne działanie całości. Zaproponowała funkcjonalistyczne podejście do spraw społecznych. Poszczególne części społeczeństwa zależą od siebie i służą sobie nawzajem. Każda z nich jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całości.
E. Durkheim - socjologia winna stać się nauką praktyczną odsłaniającą reguły życia społecznego. Durkheima interesowało, jakie siły spajają społeczeństwo w jeden organizm, co przesądza o trwałości więzi społecznych. Jego zdaniem tym spoiwem są wartości, w które wierzą członkowie społeczeństwa oraz przekonania, które podzielają.
Karol Marks - koncentrował się na wymiarze ekonomicznym funkcjonowania społeczeństwa. Takie podejście również jest konieczne, choć Marks je zbyt uwypuklił
Max Weber - prowadził spór ideologiczny z Marksem, wskazywał na inne ważne elementy życia społecznego. Świadomość, jego zdaniem, może mieć na niego zasadniczy wpływ.
amerykańska socjologia - komunikacja międzyludzka jest podstawą istnienia społeczeństwa. Społeczeństwo opiera się na relacjach międzyludzkich i dzięki nim trwa
6 Co to jest alternacja
to proces, w którym jednostka społeczna do swojego systemu wartości przyłącza idee i wartości niejednokrotnie z nim sprzeczne, wobec czego potrzebuje ona dokonać uprawomocnienia przyjmowanych wartości. Przyjmowanie alternatywnych wartości umożliwia jednostce operowanie zamiennymi definicjami sytuacji.

7. Co oznacza perspektywa socjologiczna wg. Bergera?\\

Berger określał socjologie jako szczególny typ świadomości pozwalający nam przeanalizować na nowo pewne stwierdzenia nające często status oczywistych.”niezwykłość socjologii polega na tym że jej perspektywa ukazuje nam w nowym świetle ten sam świat w któryjm spędzamy całe życie.

8 wyobraźnia socjologiczna taki sposób patrzenia na świat który bierze osobiste doświadczenia jednostki i pozwala je umieścić w szerszym kontekście histor i struktur.
9 teoria jest formą ( Turner) przedstawienia świata wykraczającą poza to co można zobaczyć i zmierzyć.
10. Co odróżnia socjologię od innych nauk społ? ( Szczepański) charakt dla socjol jest poszukiwanie praw zjawisk zachodzących miedzy ludźmi, badanie struktur, poszukiwanie sił społ przejawiaj się we wszystkich dziedzinach życia zbiorowego, sił obiektywnych dział w małych i wielkich zbiorowościach.
12. Co to jest indeks.
Indeks – zmienna jednowymiarowa mogąca przybierać wartości odpowiadające wyższym klasą możliwej kombinacji artykułów wielowymiarowych przestrzeni własności.
34. Co to jest interakcja społeczna.
Interakcja społeczna – jest to wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie.
model ewolucyjny- społeczeństwa przechodząc przez poszczególne etapy rozwoju społ, przejawiały tendencje do wzrostu liczebności złożoności struktury społ.Wg Spencera wyróznia 3 fazy ewolucji: nieograniczoną, ograniczoną i ponadograniczoną.W procesie ewol społ kluczowa role odgrywał rozwój instytucji rozumianych jako El przystosowania czł do życia społ, współistnienia i współdziałania z innymi..Cały proces ewolucji wg Parsonsa polega na przejściu 4 fazy: wew zróżnicowanie życia społ, dominująca rolę gospodarki, rozwojem syst prawnego, stratyfikacją oparta na kryterium osiągniec oraz rozwoju bezosobowych, pośrednich sieci relacji społ.
36 Kultura a gospodarka zależność miedzy kult a gospodarka wg Simmela ma charakt obopólnego oddziaływania. Gospodarka rzutuje na kulture, kultura wywiera wpływ na sfere ekonom.: wpływ konstytutywny i wpływ regulacyjny- kultura nakłada pewne ograniczenia na ludzkie zachowania, narzuca zasady i normy postepowania, wpływa na kształtow się preferencji jednostek i na podejmowanie przez nich decyzji.
37 struktura przywódcza Ossowski „możność podejmowania i realizowania decyzji niezależnie od woli ludzi, których decyzja w taki czy inny sposób dotyczy”Weber „szansa przeprowadzenia swej woli wbrew oporowi, w ramach pewnego stosunku społ bez wzgl na to na czym ta szansa polega”
38 mała grupa Cooley przykładem takich zbiorowości jest rodzina, grupa sąsiedzka, grupa zabawowa. Ich pierwotność polega na tym że są uniwersalne, występują we wszystkich znanych społecznościach, są najwcześn typem zbiorowości z jaka styka się jedn., wyposażają jedn w podstawowe umiejętności społ, dzięki czemu jedn jest zdolna do uczestniczenia w zyciu społ. Cech niewielka liczebnie, względnie trwała, dominuja w niej związki osobiste, związki bezpośrednie. Moga one być zarówno formalne jak i nieform, mogą być ekskluzywne i inkluzyjne.
35 Dawne i współczesne społ lokalne
społ lokalne to całości społ zespolone wspólnotą terytorium, tworzące całości kulturowe.mają cechy charakt, dominujący tyo gospo, wzory konsumpcji, style zycia, typ ładu społ. Cechuja się znaczna trwaoscia, nawet podczas nasilenia ruchliwości społ.Współczesnie zmiany jakie zachodza w tych społ polegają na zyskiwaniu przez nie cech zrzeszenia, wiąze się to ze zwiekszeniem się tych społ, rozszerzeniem sfery kontaktów, pełnieniem innych ról przez społ w innych zbiorowościach.
11. Wymień etapy procesu badawczego:
- przygotowanie teoretyczne,
- plan badań i wybór narzędzi (obserwacja),
- realizacja badań (zbieranie materiałów(wywiad, ankieta)),
- opracowanie materiałów (testy i skale, analiza dokumentów),
- wnioski teoretyczne.
36 Metody badań socjologicznych metody ilościowe( możemy ujmować w formie danych liczbowych) i jakościowe danie nieliczbowe. Badania ilościowe( badania przekrojowe- charakterystyka wybranych zmiennych, porównawcze- dokonywanie porównan rozkładu zmiennych w zbiorowościach, strukturalne- wzgl. Się własności relacjonalne, dynamiczne- przestrzega się wybranych zmiennych w kontekście przekroju czasowego, eksperymentalne- możliwość świadomego oddziaływania badacza na badaną zbiorowośc)jakościowe analiza konwersacyjna( wnikliwe przeprowadz rozmowy, teoria ugruntowana podaje się analizie wzorce, tematy i kategorie funkcjonującej w badanej zbiorowości, studium przypadku- badacz skupia się na konkretnym zdarzeniu, etnografię analizowanie zwyczajów, metoda biograficzna poddaje się analizie dokumenty osobiste.
37 zasada solidarności wymaga aby wszyscy którzy nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie war godziwej egzystencji nie byli pozostawiani przez wspólnotę samym sobie.Solidarność oznacza troskę o ludzi najsłabszych zarówno w znaceniu materialnym jak i społ- pozbawionych prawa głosu, możności upominania się o własne prawa, zniewalanych.
Indywidualizm metodologiczny polega na tym że przyczyn zaistnienia określonych zdarzeń upatruje się w indywidualnych działaniach różnych jednostek
Sukces Homas jeśli jakieś zachowanie zakończy się uzyskaniem nagrody to wzrasta prawdopodobieństwo jego powtórzenia
interakcja zogniskowana wyst wtedy kiedy jednostki bezpośrednio ze sobą komunikują się i podejmują jakieś współdziałanie, można wyróżnić styczności społ, kontakty i stos społ
definicja sytuacji Thomas jeśli ludzie def jakąś syt jako rzeczywistą to staje się ona poprzez swoje konsekweenjce syt rzeczywistą.jeśli ludzie uznaja coś za istniejące realnie to nawet jeśli są w błędzie staje się to rzeczywistością
Potrzeby Thomasa W. I. Thomas ograniczył potrzeby do czterech „pragnień”:
Bezpieczeństwa,Uznania,Przyjaźni ,iNowych doświadczeń.
Potrzeby Florian Znaniecki wyróżnił 4 kategorie potrzeb: bezpieczeństwa (stabilizacji), uznania (satysfakcji społecznej), syntonii (oddźwięk emocjonalny), potrzeba nowych doświadczeń.
posybilizm wg którego środowisko stwarza pewne możliwości wyboru można określic jako społ kult, lub probabilizm który uzupełnia poprzednie stanowisko przez dodanie założenia że pewne tyoy zachowań i działań są w danym typie organizacji przestrzennej bardziej prawdopodobne
rozumienie indukcyjne łączenie ze sobą konkretnych faktów i formułowanie na ich podstawie ogólniejszych prawidłowości.
MAX Weber Rozumienie polega na takim sposobie wyjaśniania który uwzglednia cele, motywy ,dażenia, jakie przyjmują jedn lub grypy społ w swoich działaniach.Biurokracja typ racjonalnego działania. To działalność administracyjna, nie mająca nic wspólnego ze zjawisk patologicznymi określ potocznie tym terminem.Wyróznił 3 podstwowe typy władzy : legalną, tradycjonalną, charyzmatyczną. Biurokracja to typ władzy legalnej w której sposób decyzji regul przepsy prawne.KonfliktZbiorowości zdominowane prędzej będą wchodzićw konflikt ze zbiorowościami dominującymi, jeśli odmówią im legitymizacji władzy. Prawdopodobieństwo konfliktu

między zbiorowościami dominującymi i zdominowanymi jest większe wówczas, gdy na czele zbiorowości podporządkowanych staną przywódcy charyzmatyczni
G. H. Mead Społeczny interakcjonizm
- koncepcja humanistyczna – żadna rzeczywistość społeczna nie istnieje bez świadomej działalności człowieka, koncepcja interakcjonistyczna – jednostka i społeczeństwo nie istnieją poza procesem wzajemnej interakcji, koncepcja indeterministyczna – działania świadome, intencjonalne (ukierunkowane na cel) i kierowane wolną wolą.
Alienacja (w kapitalizmie)Praca jest najważniejszą działalnością człowieka, kształtuje osobowość. Ponieważ ludzką egzystencję kształtują czynniki od ludzi niezależne, występuje alienacja pracy.Alienacja – wyobcowanie.
Zasady funkcjonowania grupy wg Homansa Jego zdaniem najmniejsze elementy, na które można rozłożyć życie społeczne to interakcje, polegające na wzajemnej wymianie nagród i kar pomiędzy uczestniczącymi jednostkami. Badania swoje umiejscowił w obszarach małych grup społecznych, stworzył obszerną teorię dotyczącą procesów powstawania i funkcjonowania małych grup która obejmuje ponad trzydzieści założeń. Twierdził że rozwój cywilizacji zawdzięczamy małym grupom, które posiadają wewnętrzny i zewnętrzny system reakcji.
2. Perspektywa socjologiczna

Rzeczy nie mają się takimi jakimi się wydają Rzeczywistośc ma wiele warstw znaczeniowych

Konieczność spoglądania wskroś fasad zachowan i odkrywanie tego, co zabyte .nikt nie jest samotną wyspą - jednostka w sieci relacji interpersonalnych.

4. Różnorodność życia społecznego Rózne przedmioty życia społecznego

Jednostka-każdy z nas jest innny Działania społeczne i ich sens społeczny

. Grupy społeczne- róznorodność struktur władzy i komunikacji oraz form uczęstnictwa

. Systemy społeczne wokół nas- różnorodne całości trwały układ elementów

konteksty społeczne

Wielość i różnorodność kontekstów (rodzinny, edukacyjny, zawodowy)Konteksty a role społeczne Metakonteksty aksjologiczne (religia, kultura)Konfiguracje kontekstów społecznych

6. Poziomy organizacji spolecznej

MIKOSTRUKTURY (jednostki i małe grupy)

MEZOSTRUKTURY (społeczności lokalne)

.MAKROSTRUKTURY społeczeństwo , system ,proces

Różnorodnośc świata społ

3 wymiary:Aspekty życia społ Konteksty społ Poziomy organizacji społ

Więź wzbudzona kulturowa( wspólnota wartości) tworzy się powoli i zanika powoli Organizacyjna powstaje i zanika szybko W wzbudzona strukturalnie

Eksperyment Ascha dowodzi konformizmowi ( poszczególne jednostki kształtują nasze zachowanie)

Zbiorowości incydentalne:zbiór osób bez ściślejszych powiązan, wykazujacy jednak podobieństwo zachowan

Aktywność zbiorowa kiedy wiele ludzi zostaje uwikłanych w cykl zdarzen nieoczekiwanych, których przebieg wkracza poza dotychczasowe doświadczenia uczestników.
Praca- to zespół roznego typu czynności mających na celu wytworzenie jakichś dóbr lub świadczenie usług.wiąze się z uzyskiwaniem wynagrodzenia, nie zawsze musi być wynagradzana-wolontariat motywy skłaniające wg Ossowskiego to czynności autolityczne- samo wykonywanie to źródło przyjemności, ktos to lubi. Z motywów społecznych rezultat presji otoczenia społ, nakłaniające do podjęcia działan. Praca pod przymusem fiz lub ekonomicznym.

Ruchy społ powstają, rozwij się i przechodza przez fazy i rozpadają się kolejno: 1 niezadowol i niepokój w społ 2 konkretyzowanie żadań i ustanow sieci inform 3 rozwój formalnej organizacji 4 osiągniecie celów ruchu albo stopniowy upadek związ z utratą uczestników
organizacja zawsze powstaje po to aby osiągnąć określone cele, które SA ważne dla uczestników.
toteizm- system społ relig oparty na istnieniu rodu totemicznego, wywodzące się od wspólnego przodka
zróżnicowanie społ ze wzgl na PŁEC- kobiety SA bardziej podatne na wpływy i skłonne do przejawiania zachowań konformistycznych. Tradycyjny podział ról pokazuje że występuje niezależność i aktywnośc u chłopców a posłuszeństwo i uległosc u dziewczat. Kobiety tradycyjnie zajmują w hierarchi społ pozycje niższe na których częściej pojawiaja się zachowania konf.
behawioryzm-polega na szukaniu związków miedzy bodźcami a reakcjami- ustalaniu jakie rodzaje bodźców wywołują określ zachowania, aby wywołac określone zachowanie trzeba dobrać odpowiednie bodźce