Profilaktyka zespół czynników zmierzających do: poprawy warunków środowiskowych; poprawy stanu zdrowia ptaków; zwiększenia wydajności ptaków

Zabiegi pielęgnacyjne na fermach drobiarskich dotyczą:

• odpowiedniego przygotowania pomieszczeń na przyjęcie ptaków;

• odpowiedniego odkażania drobiu, jaj;

• brakowanie drobiu;

• odpowiednia higiena ściółki;

• odpowiedni program szczepień stada

Przygotowanie pomieszczeń (kolejność czynności):

1. spryskiwanie części produkcyjnej i sprzętu środkiem owadobójczym (Solfac WP10, Baycidal WP25)

2. zdemontowanie sprzętu do mycia lub podwieszanie do góry

3. omiatanie ścian, sufitu, otworów wentylacyjnych

4. usunięcie obornika

5. czyszczenie posadzki z zanieczyszczeń

6. spryskiwanie pomieszczeń wodą ze środkiem myjącym

7. mycie gorącą wodą pod ciśnieniem

8. odkażanie (część produkcyjna, magazynowa, socjalna, silosy, ciągi komunikacyjne) M

9. Mycie i dezynfekcja sprzętu

10. bielenie ścian (świeże mleko wapienne)

11. Ponowna dezynfekcja po 10 dniach od pierwszego

12. odkażanie parami formaldehydu po zaścieleniu i rozstawieniu sprzętu 48h przed wprowadzeniem drobiu (trwa 24h, temp ok. 25°C, wilgotność 60-75%, 1054cm³ technicznej formaliny, 525ml wody i 750g KMnO₄ na 30m³ budynku.)

Przygotowanie wybiegów:

• usunięcie obornika lub pomiotu

• odkażanie

• pozostawienie na 7-14 dni na działanie promieni słonecznych

• płytka orka (12cm), bronowanie

• pokrycie wybiegu 5- warstwą żwiru lub ściółki

Preparaty do dezynfekcji:

• Odkażanie pomieszczeń

  1. ściany murowane i drewniane: (1l/1m² pow)

     • 2% roztwór sody kaustycznej

     • 5% roztwór kwasu karbolowego

     • 20% roztwór mleka wapiennego

     • 20% roztwór wapna chlorowanego

  2. ściany murowane, drewniane, metalowe:

     • 1-2% roztwór Virkonu (po 30min zmyć z części metalowych)

     • 5-10% roztwór technicznej formaliny (26°C, 80% wilgotności)

     • 2-4% roztwór sterinolu

     • 0,25% roztwór Rapidu

     • 0,2% DSC1000

     • 0,5-1% DM CID z chlorem; DM CLEAN bez chloru;

     • Halamid, Medisan 2000, Clinafarm spray (grzyby)

• Zwalczanie kokcydii

  • gorący 8% roztwór amoniaku

  • OO-CIDE (OOCIDE1 spryskać posadzkę i ściany do wysokości 1m w ilości 300ml/m³, wilgotny preparat spryskać OOCIDE2, powstaje amoniak, który niszczy oocyty z kokcydii)

  • „próba amonowa” – 100m² powierzchni posadzki posypuje się 10kg wapna palonego lub gaszonego i 20kg siarczanu amonu i polewa 100l wody

• odkażanie wyposażenia i sprzętu

  • środki takie jak do odkażania pomieszczeń bez wapna i sody żrącej które niszczą przedmioty metalowe. W przypadku stosowania Virconu po 30 min zmyć z metalowych elementów

• odkażanie wybiegów

  • 3% roztwór siarczanu miedzi (60kg+2000l wody /1ha , na grzyby)

  • 3% roztwór siarczanu żelaza

  • 1-4kg/m² wapna chlorowanego

  • 0,5kg/m² wapna palonego

  • 10-20% roztwór mleka wapiennego

  • 5% roztwór kwasu karbolowego

  • 4% roztwór formaliny

  • 1-2% roztwór Virconu

• odkażenie otoczenia fermy

  • wylewka betonowa - 2% roztwór sody żrącej a gdy jej brak to obszar przylegający do budynku musi być wolny od roślinności sprzętu i maszyn, stojącej wody, prawidłowo drenowany, powierzchnia równa i pozioma – odkażamy tak jak wybiegi

• odkażenie ptaków

1. pisklęta

Gdy 60-70% piskląt jest wytężonych wprowadza się roztwór technicznej formaliny w ilości 16 ml na m³ komory klujnikowej, w której jest ok. 37°C, formalina paruje, a następnie po ich przewiezieniu do wychowalni 2% roztwór wodny technicznej formaliny

1. ptaki dorosłe raz w tygodniu

• 2-4% roztwór technicznej formaliny

• Zamgławianie 100 ml VIROC 10 + 400ml wody na 100m³ budynku

• Zamgławianie 200ml CID 20+ 600ml wody na 100m³ budynku

• odkażanie jaj wylęgowych

  1. Na fermie po zbiorze max 4h po zniesieniu

1. Drób grzebiący

• 0,1% roztwór VIROCID

• 0,25% roztwór CID 20

• 0,5% roztwór CID 2000 – jaja spryskać

• 0,05% - 0,06% Bromosept

• 0,16% Rapicid

1. Drób wodny

   • 0,2% Rapicid

   • 0,5 – 1% roztwór VIRKONU

Jaja zanurza się na kilka sekund lub spray

1. W wylęgarni

• Gazowanie parami formaldehydu ( na 1m³ komory: 21cm³ wody, 21cm³ technicznej formaliny, 17g nadmanganianu potasu. Czas działania 30minut, temp 22-26°C, wilg 70-75%

• Naświetlanie promieniami UV (30-50 W/min/m²)

• Roztwory preparatów dezynfekcyjnych takie jak na fermie

• Pojemniki na padlinę

  • 2% CHLORO FRESH

  • 1% CID20

  • 0,5% VIROCID

Cechy dobrego preparatu odkażającego:

• szerokie spektrum działania

• duża zdolność do penetracji

• aktywny w zetknięciu z brudem

• trwały i wydajny – trwały w roztworach, aktywny przez kilka dni)

• nietoksyczny dla zwierząt i dla ludzi

• ulegający biodegradacji w ponad 90%

• odporny na temperaturę (nie traci właściwości)

Choroby podlegające obowiązkowi zgłaszania tzw. choroby zwalczane z urzędu:

• Influenza drobiu /pomór/

• Rzekomy pomór drobiu /choroba Newcastle/

• Zakaźne zapalenie oskrzeli

• Zakaźne zapalenie torby Fabrycjusza /choroba Gumboro/

• Choroba Mareka

• Salmoneloza drobiu

• Chlamydioza ptaków

Szczepienia przeprowadza weterynarz, u ptaków zdrowych. Dzień przed, w trakcie i dzień po nie stosujemy środków leczniczych i dezynfekcyjnych. Podajemy ją w wodzie, którą ptaki wypijają w ciągu 2h.

Termin /dzień życia/	Rodzaj szczepienia	Sposób podawania
1	Rzekomy pomór drobiu, zakaźne zapalenie oskrzeli	Zraszanie Grubą kroplą
7-10	Choroba Gumboro	W wodzie do picia
18-21
28	rzekomy pomór drobiu

Ogólne zasady profilaktyki wychowu i chowu drobiu

• przestrzegać przestrzennej izolacji fermy

• przestrzegać zasady: wszystko pełne – wszystko puste

• urządzić punkt sanitarny lub śluzę sanitarną

• transporty piskląt powinny odbywać się odkażonym samochodem ze sprawną wentylacją

• pisklęta zdrowe zaszczepione i mają pochodzić po rodzicach o jednakowych programie profilaktycznym

• prowadzić bieżące brakowanie

Dodatki paszowe to substancje które nie są niezbędnymi składnikami mieszanek lub dawek pokarmowych, lecz dzięki którym można:

• zapobiec niektórym chorobom

• zwiększyć odporność ptaków

• częściowo bądź całkowicie wyeliminować działanie czynników antyżywnieniowych

• polepszyć wykorzystanie mieszanek

• polepszyć jakość finalnego produktu

• zmniejszyć zanieczyszczenia środowiska np. niewykorzystanymi przez ptaki składnikami paszy.

Przemysł paszowy, zgodnie z normami, stosuje tylko kokcydiostatyki i przeciwutleniacze.

Potrzebę stosowania pozostałych tj.: enzymów paszowych, probiotyków, konserwantów, detoksy kantów, ziół, barwników paszowych uzależnia sięod „potrzeby chwili i woli producenta”

Kokcydiostatyki związki zapobiegające kokcydiozie (pierwotniaki z rodzaju Eimeria). Aby uniknąć uodpornienia się pierwotniaków należy te kokcydiostatyki stosować przemiennie co 3, 6, 12 miesięcy.

Są stosowane w mieszankach dla:

a)kurcząt rzeźnych (w mieszankach typu starter stosuje się kokcydiostatyki chemiczne; w mieszankach grower stosuje się kokcydiostatyki jonoforowe które nie przekraczają bariery jelitowej i działające na wczesne stadia rozwojowe Eimeria.

b)w mieszankach dla kurcząt przeznaczonych do reprodukcji i do użytkowania towarowego do 8-16 tygodnia życia

c)w mieszankach dla indyków do 8-12 tygodnia życia

d) w mieszankach dla bażantów w chowie woljerowym do 7-8 tygodnia życia

e)dla kaczek i gęsi nie została jeszcze opracowana chemioprofilaktyka kokcydiozy.

Nie wolno stosować kokcydiostatyków dla kur niosek /spadek nieśności/. U niosek powinna już być wykształcona odporność na kokcydiozę.

Antybiotyki – symulatory wzrostu od 2006r zakaz stosowania w UE. Początkowo 20, potem 5, następnie 2 antybiotyki – Flavomycyna i Avilamycyna były stosowane.

Przeciwutleniacze – stosuje się w celu zmniejszenia jełczenia tłuszczy i utraty witamin. Tłuszcz utlenia się do nadtlenków, w końcowym etapie do aldehydów i ketonów szkodliwych dla zdrowia. Do najpopularniejszych należą tokoferole (np. Wit E), lecytyna, kwas askorbinowy, np. glossypol ze śruty bawełnianej i cała gama syntetycznych np. BHA. Pasza podawane brojlerom z dodatkiem przeciwutleniaczy zaraz po przygotowaniu nie wpływa na wzrost.

Enzymy paszowe – wycofane z żywienia mączek pochodzenia zwierzęcego do XI 2003r niesie za sobą poważne zmiany w dobieraniu innych komponentów paszowych. Wprowadzenie białka roślinnego w formie np. poekstrakcyjnej śruty sojowej lub rzepakowej może spowodować zwiększenie koncentracji licznej grupy czynników antyżywieniowych jak: polisacharydy nieskrobiowe, inhibitory proteaz, taniny, mykotoksyny czy fityniany.

W praktycznym żywieniu drobiu stosuje się nazwy odpowiadające konkretnemu działaniu danego enzymu:

1. Karboksylazy (ksylanaza, celulaza, beta glukanaza, pektynaza) rozkładają wiele frakcji węglowodanów, które nie ulegają degradacji pod wpływem endogennych enzymów trawiennych ptaków a dodatkowo poprzez różne właściwości fizyko-chemiczne pogarszają przyswajalność innych składników pokarmowych

2. Proteazy –hydrolizujące pozostałości inhibitorów proteaz np. poekstrakcyjnej śrucie rzepakowej

3. Amylazy –ich działanie ogranicza się do rozkładu cząsteczek skrobi

4. Fitazy – zwiększają pule dostępnego fosforu i uwalniają inozytol

Fitazy – wycofanie białka pochodzenia zwierzęcego z pasz dla kurcząt rzeźnych zdecydowanie wpłynęło na podwyższenie zawartości poziomu fosforu fitynowego gdyż jego większość /70%/ obecna w komponentach pochodzenia roślinnego jest nieprzyswajalna przez drób, ponieważ występuje w postaci kwasu fitynowego i jego soli fitynianów. Ochrona środowiska naturalnego jest coraz częściej poruszanym elementem produkcji drobiarskiej. Natomiast P i N to pierwiastki odgrywające kluczowe znaczenie w skażeniu biosfery.

Probiotyki – kultury żywych lub/i martwych bakterii, które w przewodzie pokarmowym przywracają równowagę w populacji flory bakteryjnej. Antybiotyki od probiotyków różnią się czasem oddziaływania. Hamują wzrost szkodliwych bakterii G- przez obniżanie pH dzięki produkcji takich kwasów jak mlekowy, octowy czy propionowy, wytwarzają bakteriostatyczne substancje, wspomagają funkcję immunologiczną organizmu. Działanie antybakteryjne: uczuleniowe, nowotworowe i mutogenne. Dodatek do diety wpływa też korzystnie na strawość pasz, przez zwiększoną produkcję enzymów bakteryjnych /laktazy/, syntezę niektórych witamin (z grupy B), wzrost aktywności enzymów jelitowych /sacharozy czy maltazy/

Prebiotyki – krótkołańcuchowe węglowodany, nie ulegające hydrolazie pod wpływem endogennych enzymów ptaków /nie zawierają mikroorganizmów/ . W formie naturalnej znajdują się w roślinach strączkowych i zbożach. Metodami biotechnologicznymi otrzymuje się je, ze ścian komórkowych drożdży. U drobiu wykazują swój wpływ w całym przewodzie pokarmowym ale najskuteczniejsze są w jelitach ślepych. Selektywnie stymulują wzrost i aktywność pożytecznych szczepów bakterii, poprawiają żywotność zwierząt.

Synbiotyki – mieszanina probiotyków i prebiotyków polepszająca przeżywalność zasiedlonej mikroflory przez stymulacją wzrostu pożytecznych drobnoustrojów.

Detokstykanty i konserwanty – zawierają glinokrzemiany. Wiążą mykotoksyny, które związane z sorbentem przechodzą przez przewód pokarmowy ptaka nie wchłaniane ale wydalane z kałem bez szkody dla organizmu ptaka. Zadaniem konserwantów jest zapobieganie lub ograniczanie rozwoju niepożądanej flory bakteryjnej lub grzybiczej w paszy. W skład wchodzą kwas mrówkowy, propionowy, sorbowy, cytrynowy, fumarowy oraz nośnik – krzemionka

Preparaty poprawiające warunki środowiska – np. wyciąg z soku YUCCA SHIDIGERA. Regulują poziom NH₃, H₂S i innych szkodliwych gazów w zamkniętych pomieszczeniach. Ograniczają procesy gnilne. Podawane w paszy sypkiej i granulowanej, w postaci płynnej i jako opryski

Węgiel brunatny- /detoksy kant/ - wodno- i gazochłonne właściwości, obniża zawartość wody w ściółce. 2x zmniejsza się zawartość amoniaku w powietrzu.

Węgiel drzewny - /detoksy kant/ - właściwości absorpcyjne

Czosnek – zawiera allicynę – niszczy chorobotwórcze organizmy

Zioła – przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, antyutleniające.

Barwniki – przeważa popyt na ciemne żółtko i żółtą tuszę. Pasze bogate w barwniki to kukurydza, susze z zielonek i ziół.

Organizacja fermy *przy wjeździe na fermę oraz we wszystkich przejściach powinny znajdować się specjalne baseny lub maty dezynfekcyjne *wszystkie drogi wewnętrzne należy utwardzić w celu ułatwienia czystości * w każdym kurniku należy wydzielić część przedsionka na urządzenie śluzy dezynfekcyjnej *buty przy wchodzeniu do pomieszczeń produkcyjnych należy odkażać na macie dezynfekcyjnej a ręce umyć i spłukać środkiem odkażającym *liczba osób upoważnionych do wstępu do pomieszczeń drobiarskich powinna być ograniczona do minimum *osoby zatrudnione na fermie muszą unikać kontaktów z drobiem poza miejscem pracy *drzwi, okna, otwory wentylacyjne w kurniku i magazynie pasz powinny być zabezpieczone siatką przed ptakami i gryzoniami *każde pomieszczenie produkcyjne musi mieć własny sprzęt *pisklęta w przechowalni powinna obsługiwać zawsze ta sama osoba * ptaki martwe należy zbierać do specjalnych szczelnie zamykanych pojemników