Controlling jest to system wspierający kadrę kierowniczą w zarządzaniu. Narzędzia wypracowane przez controlling pozwalają na kompleksową ocenę funkcjonowanie banku. Controlling jest ukierunkowany na przyszłość, zapewnia długofalowy rozwój banku.

Controling bankowy – zbiór zasad przyjmujący za cel optymalizację zysku i zakładający wykorzystanie wszystkich środków działania dla realizacji tego celu.

Funkcje controllingu: zbieranie, porządkowanie oraz analiza zgromadzonych danych, analiza sytuacji finansowej banku, planowanie, zarządzanie ryzykiem bankowym, ocena efektywności banku (to co daje zysk), kontrola.

Produkty bankowe dzieli się na dwie grupy:

1) usługi związane z płaceniem odsetek np. kredyty, depozyty – sfera wartościowa

2) usługi nie związane z odsetkami np. polecenie przelewu, potwierdzenie czeku – sfera zakładowa

Do analizy standingu banku controlling wykorzystuje wskaźniki finansowe – mierniki sytuacji finansowej banku obliczone na podstawie sprawozdań finansowych.

Cztery płaszczyzny analizy wskaźników finansowych:

-wartości wskaźnika porównane z wartością graniczną

- trend wskaźnika (kształtowanie się w czasie)

- poziom wskaźnika porównany z wartością zaplanowaną na dany okres czasowy

-wartość wskaźnika w porównaniu z całym sektorem/profilu działalności

Zarządzanie ryzykiem pasywne – ustalenie zdolności banku do jego generowania i określenie dopuszczalnego poziomu

Zarządzanie ryzykiem aktywne – wykorzystanie przez bank faktu istnienia ryzyka i przeprowadzenia świadomych operacji generujących je w celu osiągnięcia dodatkowych zysków.

Planowanie finansowe - określenie celów i strategii, długofalowej polityki rozwoju

planowanie strategiczne – długookresowe; okres 2-5 lat; ramy określone przez kadrę wysokiego szczebla zwiększenie rentowności, określenie mocnych i słabych stron, ocena funkcjonowanie w przeszłości

planowanie operacyjne – krótkookresowe; okres 1 roku

Cel banku – maksymalizacja zysku, przy możliwie jak najniższym poziomie ryzyka

Ocena efektywności banku obejmuje analizę efektywności produktów, klientów oraz jednostek organizacyjnych. Ocena klientów opiera się na badaniu efektywności oferowanych usług.

Metody służące analizie efektywności produktów bankowych:

- produkty odsetkowe: metoda poolu, metoda bilansu warstwowego, metoda odsetek rynkowych

- produktu nieodsetkowe: metoda kalkulacji kosztów jednostkowych, rachunek standardowych kosztów procesu

METODA POOLU

marże cząstkowe:

FORMUŁA I

- dla aktywów: $\frac{\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{\text{.\ \ }}\mathbf{\text{akty}}\mathbf{wo}\mathbf{w}\mathbf{- s}\mathbf{r}\mathbf{\ }\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{pasyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}}{\mathbf{2}}$ ; dla pasywów: $\frac{\mathbf{s}\mathbf{r}\mathbf{.}\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{aktyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}\mathbf{-}\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{pasyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}}{\mathbf{2}}$

FORMUŁA II

- dla aktywów: $\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{aktyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}\mathbf{- s}\mathbf{r}\mathbf{.}\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{pasyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}\mathbf{- \ }\frac{\mathbf{\text{mar}}\mathbf{z}\mathbf{a}\mathbf{\ }\mathbf{\text{ca}}\mathbf{l}\mathbf{k}\mathbf{.}}{\mathbf{2}}$;

- dla pasywów: $\mathbf{s}\mathbf{r}\mathbf{.}\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{aktyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}\mathbf{-}\mathbf{\text{oproc}}\mathbf{.}\mathbf{\text{pasyw}}\mathbf{o}\mathbf{w}\mathbf{- \ }\frac{\mathbf{\text{mar}}\mathbf{z}\mathbf{a}\mathbf{\ }\mathbf{\text{ca}}\mathbf{l}\mathbf{k}\mathbf{.}}{\mathbf{2}}$

marża całkowita – różnica między średnim ważonym oprocentowaniem aktywów i pasywów

Marże cząstkowe:

- znak ujemna wartość sugeruje, że oprocentowanie powinno zostać zmienione

- służą do hierarchizacji produktów pod względem efektywności

METODA BILANSU WARSTWOWEGO

- podział bilansu na warstwy i określenie dla nich średnio ważonego oprocentowania

Cztery kryteria warstw bilansu:

1) bezpośrednie przyporządkowanie danej pozycji pasywów do odpowiedniej pozycji aktywów, np. linie kredytowe i kredyty z nich udzielone

2) określone zależności kształtowania się pasywów i aktywów (prawo niemieckie)

3) przyporządkowanie sobie pasywów i aktywów zgodnie z zasadami zabezpieczenie płynności finansowej

4) przyporządkowanie wg wysokości oprocentowania (rentowności) - oprocentowana pozycja pasywów finansuje najwyżej oprocentowaną pozycję aktywów

złota reguła bankowa – bank ma zabezpieczoną płynność finansową, gdy terminowi płatności pasywów odpowiadają kwoty oraz terminy zapadalności aktywów

METODA ODSETEK RYNKOWYCH:

- opiera się na założeniu, że dla każdej operacji jest możliwe przeprowadzenie alternatywnej transakcji na rynku finansowym

1) korzyści wynikające z warunków rynkowych:

- dla aktywów: oproc. aktywow odpowiednia stopa rynkowa

- dla pasywów: odpowiednia stopa rynkowa−oproc.pasywow

2) korzyści wynikające z transformacji terminów (czy długoterminowe czy krótko):

- dla aktywów: odpowiednia stopa rynkowa−stopa pieniadza dziennego

- dla pasywów: stopa pieniadza dziennego− odpowiednia stopa rynkowa

3) korzyści wynikające z transformacji walut i terminów dla walut (wkład ze struktury):

- dla aktywów (stopa rynkowa waluty obcej−stopa rynowa waluty krajowej )+(stopa rynkowa waluty krajowej−  stopa pieniadza dziennego waluty krajowej)

- dla pasywów: (stopa rynowa waluty krajowej−stopa rynkowa waluty obcej )+( stopa pieniadza dziennego waluty krajowej− stopa rynkowa waluty krajowej)

TRADYCYJNA METODA KALKULACJI KOSZTÓW JEDNOSTKOWYCH (METODA KOSZTÓW PEŁNYCH)

- metoda prostego podziału: kj= koszty w okresie / liczba operacji

- metoda jednostek obrachunkowych: kj = koszty w okresie x przelicznik / suma jednostek obrachunkowych

- metoda narzutu: kj = k. bezpośrednie + narzut kosztów (pośred. k. osob. miejsc gł. + pośred. k. rzecz. miejsc gł. + pośred. k. miejsc pomocniczych)

RACHUNEK KOSZTÓW PROCESU – ABC

- koszty dzieli się na bezpośrednie koszty standardowe procesu (pozostają ściśle w związku z zachodzącą operacją) i koszty pośrednie koszty standardowe procesu (są niezbędne do funkcjonowania banku, ale nie tyczą się bezpośrednio operacji)

Podmioty zainteresowania zarządzania bankiem: nadzór bankowy, właściciele banku, potencjalni inwestorzy, klienci, osoby zarządzające bankiem, agencje ratingowe.

Jeżeli kredytobiorca banku nie spłaca kredytu albo istotnie pogorszył swoją kondycję jest to sygnał dla banku, że zwrot jego należności jest zagrożony. W związku z tym powinien on utworzyć rezerwę celową w odpowiedniej wielkości do skali podjętego ryzyka.

Jeżeli bank nabył papiery wartościowe, którego wartość się obniżyła, wtedy powinien skorygować wartość tych papierów aby odpowiadała ona realnej ich wartości.

Zobowiązania pozabilansowe – poręczenie, gwarancja, otwarta linia kredytowa, instrumenty pochodne

wynik dz. bankowej = wynik z tyt. odsetek – wynik z pozostałych operacji bankowych

przychody i koszty odsetkowe rzutują na wartość marży odsetkowej

wynik dz. operacyjnej = wynik dz. bankowej – koszty działania banku – amortyzacja – saldo rezerw

koszty działania banku – koszty ponoszone na wynagrodzenia i eksploatacyjne

saldo rezerw – jest to różnica między kosztami z tytułu zawiązania rezerw a przychodami z tytułu rozwiązania rezerw; odzwierciedla zmianę jakości aktywów i zobowiązań pozabilansowych (jeżeli wart. jest ujemna oznacza, że jakość tych pozycji się poprawiła)

Metody służące ocenie banku: oparte na analizie sprawozdań finansowych, z uwzględnieniem kosztu kapitału własnego (EVA, SVA), metoda odsetek rynkowych i RORAC, rachunek kosztów działań – ABC

METODY OPARTE NA ANALIZIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

- analiza dynamiki (pozioma)

dynamika nominalna = wart. w okresie t / wart. w okresie t-1

dynamika realna = dynamika nominalna / ( 1+ stopa inflacji)

- analiza struktury (pionowa): udział wybranej pozycji do wartości odniesienia

1) WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI:

- wskaźniki rentowności

ROE = WF / kapitał własny

ROA = WF / aktywa

ROS = WF / przychody ogółem

PM wskaźnik marży zysku = WF / przychody operacyjne (przychody z wyłączeniem przychodów z tyt. rozwiązania rezerw i zysków nadzwyczajnych)

* dekompozycja wskaźników rozkładanie wskaźnika głównego na czynniki pierwsze

piramida du Ponta:

ROE = ROA x (aktywa/ kapitał własny)

ROA = WF/przychody operacyjne x przychody operacyjne/aktywa (=AU)

Wskaźnik aktywa/ kapitał własny EM – określa się mianem dźwigni lub mnożnika kapitału

ROE = ROA x EM = PM x AU x EM

- wskaźniki marży:

marża odsetkowa = wynik odsetkowy / aktywa (odsetkowe)

rozpiętość odsetkowa = (przychody odsetkowe/aktywa odsetkowe) – (koszty odsetkowe / pasywa odsetkowe)

- wskaźniki obciążenia wyniku

obciążenie rezerwami = (odpisy na rezerwy – rozwiązanie rezerw) / wynik dz. bankowej

obciążenie kosztami działalności = koszty działania / wynik dz. bankowej

-wskaźniki efektywności zatrudnienia

1) aktywa / liczba etatów

2) wynik / liczba etatów

II WSKAŹNIKI WYPŁACALNOŚCI I PŁYNNOŚCI

Bank jest wypłacalny - gdy wartość rynkowa jego aktywów jest co najmniej równa wartości jego zobowiązań;

Każdy bank powinien wykazywać współczynnik wypłacalności co najmniej w wysokości 8% (w I roku działalności > 15%, w II roku >12%).

współczynnik wypłacalności: R = (fundusze własne + kapitał krótkoterm – przekroczenie progu koncentracji kapitałowej) / 12,5 x całkowity wymóg kapitałowy

*jako stosunek funduszy własnych netto do aktywów ważonych ryzykiem. W Polsce istnieje obecnie 6 wag ryzyka (0%, 10%, 20%, 30%, 50% i 100%) przypisywanych odpowiednim aktywom.

Współczynnik wypłacalności wskazuje na zdolność ochrony przed ryzykiem ponoszonym przez bank za pomocą kapitałów własnych.

interpretacja R – określa stopień zabezpieczenia ryzyka kredytowego i rynkowego bazą kapitałową. Im wyższy poziom tego wskaźnika, tym bank wykazuje większe bezpieczeństwo.

wskaźnik ryzyka = RI = (E(ROA) + CAP) / odch stan. ROA

RI obrazuje w jakim stopniu musiałby obniżyć się zysk banku, aby wartość jego kapitałów własnych była niewystarczająca do pokrycia straty

Bank posiada płynność gdy posiada zdolność do terminowego regulowania zobowiązań

płynność bilansowa = (gotówka + krót. należności + łatwo zbywalne papiery wart.) / zob. krótk.

płynność strumieniowa = aktywa zapadalne w danym przedziale czasowym / pasywa wmagalne w danym przedziale czasowym .

wskaźnik depozytów rdzennych (stabilnych) = depozyty rdzenne / aktywa

III WSKAŹNIKI JAKOŚCI AKTYWÓW

wskaźnik jakości należności (ryzyka kredytowego) – relacja należności zagrożonych brutto do należności ogółem brutto; im niższa wartość tym lepsza

wskaźnik aktywów pracujących = aktywa pracujące / aktywa ogółem

Aktywa pracujące – aktywa, które generują dla banku przychody, z wyłączeniem gotówki i jej substytutów, należności zagrożonych, rzeczowego majątku trwałego, WNiP, pozycji inne aktywa.

IV WSKAŹNIKI GIEŁDOWE

cena do zysku P/E = cena giełdowa / zysk na jedną akcje

cena do wartości księgowej P / EV = cena / wartość księgowa na akcje

stopa dywidendy = dywidenda na akcje / cena giełdowa

METODY SŁUŻĄCE POMIAROWI EFEKTYWNOŚCI DZIAŁANIA Z WUZGLĘDNIENIEM KOSZTU KAPITAŁU WŁASNEGO

EVA – ekonomiczna wartość dodana – to nadwyżka skorygowanego wyniku finansowego nad kosztem alternatywnym kapitałów własnych

korekty dotyczą: wykazywania kosztów związanych z odpisaniem rezerw jako straty, ujmowania podatku zapłaconego bez tworzenia nań rezerwy

Koszt funduszy własnych = oczekiwana przez akcjonariuszy stopa zwrotu z kapitału własnego = Koszt kapitału własnego = stopa wolna od ryzyka x premia za ryzyko x współczynnik beta (wrażliwości ceny akcji na zmiany występujące na rynku)

Za stopę wolną od ryzyka można uznać rentowność rządowych papierów wartościowych. Premia za ryzyko musi być ustalona na poziomie adekwatnym do ryzyka podejmowanego przez bank. (ok 5% w Polsce)

SVA – wartość dodana dla akcjonariuszy – jest to część zysku netto wykraczająca powyżej progowego poziomu zwrotu z kapitału ekonomicznego

METODY SŁUŻĄCE POMIAROWI EFEKTYWNOŚCI OPERACJI

metoda odsetek rynkowych – dla oceny efektywności potrzebna jest marża netto (marża brutto skorygowana o koszty zakładowe, koszty ryzyka i wynik na prowizjach). Po skorygowaniu marży brutto można oszacować ile osiągnęliśmy na danej transakcji.

wskaźnik RAROC – pokazuje jak wysoki jest potrzebny kapitał ekonomiczny każdej jednostce organizacyjnej, produktowi czy klientowi i jak zapotrzebowanie wpływa na zwrot osiągnięty przez bank

zwrot na kapitale skorygowanym o ryzyko RORAC = (przychody – koszty) /kapitał ekonomiczny

zwrot skorygowany o ryzyko na kapitale narażonym na ryzyko RAROC = (przychody – koszty – oczekiwane straty) /kapitał ekonomiczny

2 typy modeli RORAC/RAROC

- model z dołu do góry- oparty na ocenie zmienności aktywów (VaR), dla którego kapitał ekonomiczny definiuje się jako kapitał przeznaczony do absorbowania nieoczekiwanych stratz określonym poziomem ufności

- model z góry do dołu – oparty na zmienności zysków (EaR), gdzie kapitał ekonomiczny jest definiowany jako kapitał, po zainwestowaniu wg stopy wolnej od ryzyka pokrywa potencjalną obniżkę przychodów z innych tytułów.

Metody RAROC RORAC ma coraz większe znaczenie, gdyż pozwala na łączną ocenę efektywności i ryzyka działalności banku.

C –capitał – adekwatność kapitałowa

A – assets – jakość aktywów

M – management – jakość kadry zarządzającej

E – earnings – zyskowność

L – liquidity - płynność

S – sensitive to market risk – wrażliwość na ryzyko rynkowe

System kontroli wewnętrznej składa się:

- nastawienie najwyższego kierownictwa banku

- reguły i zasady postępowania oraz instrumenty kontroli wewnętrznej

- kontrola funkcjonowania pionowa

- kontrola funkcjonowania pozioma

- kontrola instytucjonalna

- zasady sprawowania nadzoru

Bank – szczególnego typu organizacja. Właściwości banku m.in.: złożoność wyrażająca się tym, że prowadzi on równocześnie wiele całkowicie różnych rodzajów działalności, które uzupełniają się wzajemnie, jednak wymagają stałego koordynowania i harmonizowania.

Działalność banku – dokonywanie operacji wiążących się z wysokim ryzykiem i dużą odpowiedzialnością finansową.

Składniki banku: zespół pracowniczy (w jego dyspozycji są różne środki działania: zasoby finansowe oraz elementy materialne – wyposażenie techniczne), przyjęte rozwiązania organizacyjne, systemy sprawozdawcze, programy komputerowe.

Bank instytucja zaufania publicznego rzetelną, fachową i umiejętnie zarządzającą środkami, skrupulatnie wywiązującą się ze swych zobowiązań

Nieustannie zachodzące zmiany powodują, że bank musi stale modyfikować struktury wewnętrzne oraz metody działania, tj. dostosowywać je do zachodzących w otoczeniu sytuacji. Dwa czynniki wywierające silny wpływ na zachodzące zmiany: rozwój konkurencji na rynkach finansowych oraz szybki postęp techniczny.

Zarządzanie

- ogół podejmowanych decyzji, dotyczących bieżącej oraz zamierzonej działalności, których podmiotem jest wybór: celów do jakich należy dążyć, środków działania prowadzących do tych celów, sposobów postępowania w określonych rodzajach spraw;

- ogól działań zmierzających do zrealizowania podjętych decyzji, poszczególne decyzje określane są jako decyzje zarządcze zaś ich całość (służąca do realizacji) – proces zarządzania

Decyzje zarządcze – grupowanie:

1) wg obszaru zagadnień, których dotyczą: decyzje dotyczące kształtowania czynników wewnętrznych oraz decyzje dotyczące stosunków zewnętrznych

2) wg etapów działania banku, do których się odnoszą: organizowanie pracy banku – wytyczanie polityki banku, kierowanie bieżącą działalnością, analizowanie powstającej sytuacji i osiąganych wyników

Warunki sprzyjające podejmowaniu dobrych decyzji:

• jasne i dokładne określenie kręgu spraw, jakie mają być rozstrzygane na każdym stanowisku kierowniczym

• dostarczenie każdemu stanowisku kierowniczemu niezbędnych danych sprawozdawczych oraz wszelkich informacji, bieżących, pełnych i wiarygodnych

• zapewnienie każdemu stanowisku kierowniczemu niezbędnych, bieżących konsultacji z wyższym i ogniwami hierarchii służbowej

• zorganizowanie szybkiego przepływu podejmowania decyzji

• zapewnienie odpowiedniego nadzoru nad procesem decyzyjnym i przeciwdziałanie nieprawidłowości, polegającym np. na odwlekaniu trudnych decyzji

Sprawne działanie banku – są to działania nie tylko celowe, ale także skuteczne, pozwalające na osiąganie wytyczonych celów oraz jako działania efektowne, które zapewnia zadowalający stosunek otrzymanych rezultatów do ponoszonych nakładów w zmieniających się warunkach.

System zarządzania ­– zbiór zasad połączonych w logiczną całość, które mają ułatwić sprawne działanie i osiąganie wytyczonych celów

Rozwój marketingu bankowego/marketing management – w latach 70. XX w skomplikowana sytuacja rynkowa – rozległy zasięg nowych zjawisk, wzrost podaży usług bankowych i rozwój konkurencji między bankami zmusił do głębokich wewnętrznych dostosowań oraz do poszukiwania rozwiązań całościowych. Pojawiła się tendencja do wykorzystania systemów opracowanych przez specjalistów i nastawionych przede wszystkim na rozwiązanie kluczowych problemów danego okresu. Działalność obejmowała jeden krąg zagadnień – kształtowanie stosunków zewnętrznych w części dotyczącej relacji między bankiem a klientelą. Zwrócono uwagę na potrzeby klienta a w związku z tym prawidłowej ich segmentacji, opracowanie różnych ofert dla określonych grup odbiorców, zmian w polityce asortymentowej. Wszystko to dotyczyło sfery stosunków zewnętrznych.

Cel banku – osiągnięcie możliwie największego zysku przy danym, dopuszczalnym poziomie ryzyka, po uwzględnieniu wszystkich niezbędnych nakładów modernizacyjnych, rozwojowych i promocyjnych.

Wskaźniki wydajności pracy:

- kwota aktywów banku lub całego systemu bankowego w cenach bieżących bądź stałych wybranego okresu

- kwota zysku brutto lub zysku netto

- liczba rachunków bankowych

Standardy kwalifikacyjne, tj. zbiór cech dotyczące: rodzajów wiadomości, umiejętności i predyspozycji, jakie powinien posiadać pracownik określonej specjalizacji i szczebla służbowego.

Stopnie kwalifikacji zawodowych:

1. Samodzielny pracownik bankowy,

2. Dyplomowany pracownik bankowy

3. Specjalista bankowy

Etapy procesu zarządzania:

- organizowanie działalności banku: utworzenie zespoły pracowniczego, wyposażenie go w środki finansowe i urządzenia techniczne oraz ustalenie sposobu wykonywania czynności; proces ciągły, występujący stale

Organizowanie praccy banku przejawia się w tworzeniu:

- struktur organizacyjnych poziomych, określonych schematach i regulaminach oraz planach etatów

- struktur organizacyjnych pionowych, oraz również regulaminy organizacyjne, sposób podporządkowania stanowisk

- trybu wykonywania czynności operacyjnych

Struktura pozioma:

1. Centrala oraz

2. Komórki centrali – departamenty (dyrekcji) a w ich ramach wydziały i stanowiska pracy – wykonują funkcje natury ogólnej umożliwiające pracę całego banku, bądź funkcje operacyjne, same y zawierając bezpośrednio część transakcji i nadzorując operacje w danej dziedzinie obrotu, wykonywane przez wszystkie oddziały

2. placówki terenowe – oddziały, ekspozytury lub agencje – powołane głównie do dokonywania operacji, zgodnie z wytycznymi i pod nadzorem centrali, sprawują pewne funkcje ogólne, ewidencyjno-sprawozdawcze i administracyjne, niezbędne do zapewnienie normalnej pracy placówki

Placówki bankowe – jednostki organizacyjne banku wykonujące swe funkcje poza jego główną siedzibą, w miejscach mniej czy bardziej od niej oddalonych. Może obejmować obszar jednego regionu lub rozciągać się na teren całego kraju bądź kilku. Mogą to być zarówno oddziały banku jak również agencje, ekspozytury czy punkty obsługi kasowej.

W placówkach następuje sprzedaż oferowanych przez bank produktów i tu w rezultacie kształtują się stosunku między bankiem a klientelą.

Oddziały bankowe - jednostka organizacyjna stosunkowo duża, cechą charakterystyczną jest rozbudowana struktura organizacyjna, obejmująca obok komórek operacyjnych także komórki zaplecza – księgowości, spraw personalnych, administracji, kontroli wewnętrznej.

polityka banku – całość podejmowanych decyzji określających kierunki działania w bieżącym okresie oraz w bliżej i dalszej przeszłości. Elementem polityki jest ustalenie środków i metod działania, które prowadzą do obranego celu

Strategia banku - część polityki określającej ogólne kierunki i cele działania realizowane stopniowo w okresach paro czy wieloletnich

Trzy opcje strategiczne banku:

a) z jakimi grupami klienteli bank będzie rozwijał działalność

b) jakie produkty będzie oferował

c) na jakim obszarze geograficznym będzie prowadził działalność

TRZY RODZAJE KAPITAŁU WŁASNEGO:

- księgowy

- ekonomiczny

- regulacyjny

Księgowy kapitał własny – pieniężny odpowiednik składników majątku, stanowiących własność jednostki. Składniki:

-kapitał (fundusz) podstawowy – w bankach o postaci spółek akcyjnych obejmuje wniesiony kapitał zakładowy, w bankach spółdzielczych – fundusz udziałowy

- kapitał (fundusz) zapasowy – w bankach o postaci spółek akcyjnych przelewa się co roku co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału zakładowego, nadwyżki osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wart. nominalnej, a pozostałe po pokryciu kosztów emisji akcji

- kapitał (fundusz) rezerwowy – jest tworzony z zysku na pokrycie szczególnych strat lub wydatków.

Kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości 5 mln eur.

Kapitał ekonomiczny- kapitał przeznaczony do absorbowania nieoczekiwanych strat z określonym poziomem ufności. Ma on zapewnić zaufanie deponentów i innych wierzycieli banku.

Regulacyjny kapitał własny = fundusze własne. Pojęcie to nie jest tożsame z definiowanymi wyżej kapitałami. Fundusze własne wykorzystywane są przez władze nadzorcze w celu zapewnienia bezpieczeństwa bankom przez określenie nadzorczych bazy kapitałowej. Mówiąc o funduszach własnych należy się odnosić zarówno do bezwzględnej wartości kapitałów oraz relacji do skali i ryzyka prowadzonej przez bank działalności, co związane jest z adekwatnością kapitałową banków.

Jest podstawą do ustalenia poziomu adekwatności kapitałowej banku, jak również granic podejmowania ryzyka w ilościowych regulacjach ostrożnościowych.

Funkcje kapitału własnego księgowego: założycielska, ograniczająca, finansowa, przejściowego absorbowania strat, bazy do podziału zysku, tworzenia zaufania do banku

Zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji, jeżeli akcje nie są całkowicie opłacone w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Wśród akcji wyemitowanych przez bank mogą występować akcje uprzywilejowane co do dywidendy, przy czym dywidenda przyznana takim akcjom nie może przekroczyć więcej niż połowę dywidendy przeznaczonej dla akcji zwykłych.

Dywidenda przyznana akcjom uprzywilejowanym nie może przekraczać 50% dywidendy przeznaczonej dla zwykłych akcji

DYWIDENDA - Kwoty przeznaczone do podziału między akcjonariuszy nie mogą przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o zysk przeniesiony z kapitałów rezerwowych utworzonych w tym celu w poprzednich latach i pomniejszonego o poniesione straty oraz o te kwoty wykazane w kapitałach rezerwowych, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.

Zysk z kapitałów rezerwowych utworzonych w okresie nie przekraczającym 3 ostatnich lat obrotowych. może być przeznaczony na wypłatę dywidendy.

Zaufanie do banku zależy od wielu czynników, w których istotną rolę odgrywa jego baza kapitałowa. Funkcja zaufania: zaufanie = f(NW, SOE, IQ, G)

Skład funkcji zaufania NW- wartość netto SOE- stabilność zysków IQ- jakość informacji G -gwarancje rządowe

Im wyższa wartość netto tym większe zaufanie, podobnie z pozostałymi czynnikami.

Funkcje kapitału ekonomicznego: funkcja zaufania

Funkcje kapitału własnego regulacyjnego: - funkcja ograniczająca i funkcja tworzenia zaufania

Elementy zwiększające bazę kapitałową: określone formy długu podporządkowanego, którego dostarczyciel znajduje się na końcu lity wszystkich wierzycieli w razie upadłości bądź likwidacji banku.

Elementy zmniejszające bazę kapitałową: straty wygenerowane przez bank i zaangażowanie kapitałowe w inne instytucje finansowe

W Umowie Kapitałowej z 1988r. sposób pomiaru ryzyka dla celów badania adekwatności kapitałowej jest następujące

- dla ryzyka kredytowego – podejście wystandaryzowane polegające na przypisaniu pozycjom bilansowym i pozabilansowym odpowiednich wag ryzyka odzwierciedlających prawdopodobieństwo niewypłacalności kontrahenta

- dla ryzyka rynkowego (cenowego) – podejście standardowe oraz podejście zindywidualizowane, umożliwiające stosowanie modelu wewnętrznego, opracowanego przez bank

Nowy pomiar ryzyka celów badania adekwatności kapitałowej jest następujące 2004r:

- filar I – minimalne wymogi kapitałowe (będą uwzględniane ryzyka kredytowe, rynkowe oraz operacyjne)

- filar II – nadzorcze badanie adekwatności kapitałowej (ryzyko stopy procentowej wynikające z księgi bankowej)

- filar III 0 dyscyplina rynkowa

Nowy współczynnik wypłacalności wzór:

$$\text{wsp}\text{.\ }wyplacalnosci = \ \frac{fundusze\ wlasne}{\ ryzyko\ kredytowe + \ 12,5\ (ryzyko\ rynkowe + \ ryzyko\ operacyjny)}$$

Fundusze własne I kategorii – fundusze podstawowe

Fundusze własne II kategorii – fundusze uzupełniające

Fundusze własne III kategorii – obejmują krótkoterminowe zobowiązania podporządkowane. (mogą być uwzględniane, jeżeli spełnią warunki: banki wykorzystują je do pokrycia rynkowych rodzajów ryzyka, nie mogą przekraczać 250% funduszy podstawowych wymaganych do pokrycia ryzyka rynkowego)

Krótkoterminowe zobowiązania podporządkowane są uznane za fundusze III kategorii jeżeli: są nie zabezpieczone, podporządkowane i w pełni opłacone, mają pierwotny termin wymagalności nie krótszy niż 2 lata, podlegają spłacie przez uzgodnionym terminem jedynie za zgodą władz nadzorczych, podlegają klauzuli zablokowania.

Ryzyko operacyjne - ryzyko wynikające z błędów powstałych przy dokonywaniu lub rozliczaniu transakcji, które są spowodowane przez kadrę banku lub niesprawne urządzenie techniczne.

Rodzaje ryzyka rynkowego: ryzyko stopy procentowej dłużnych papierów wartościowych księgi handlowej, ryzyko udziałowych papierów warto księgi handlowej, ryzyko walutowe, ryzyko surowcowe/ towarowe, ryzyko różnego rodzaju

Poziom wag ryzyka uzależniony jest od: prawdopodobieństwa niewypłacalności, straty w razie utraty niewypłacalności, ekspozycji w momencie utraty wypłacalności oraz terminu transakcji.

Kwota funduszy własnych potrzebna na pokrycie ryzyka rynkowego w modelu wewnętrznym:
K = MAX (VaR _t-1; SF x 1/60 E VaR_t)

SF – mnożnik ustalony na poziomie co najmniej 3.

Przy określeniu kosztu kapitału własnego należy rozumieć sposób jego wyznaczenia w zależności od sposobu pozyskiwania kapitału:

1) kapitał akcyjny już wyemitowany przez bank –

zwrot oczekiwany przez akcjonariuszy E(r-a)= D/P + ∆P/P

koszt kapitału w modelu Gordona (modelu stabilnego wzrostu dywidendy) K₁ = [D₀ x (1+g) / P₀]+g

2) kapitał akcyjny, którego emisja jest przewidywana

K₁ = [D₀ x (1+g) / P₀-F]+g (F- koszt sprzedaży emisji akcji)

3) kapitał powstały z zakumulowanego zysku: k₃=(w₁xk₁+w₂xk₂) / (w₁+w₂)

w₁ – wartość kapitału akcyjnego wyemitowanego przez bank

w₂ – wartość kapitału akcyjnego przewidywanego do emisji

4) dług podporządkowany – jest to koszt uzależniony od dwóch parametrów – efektywnej stopy procentowej i efektywnej stopy podatkowej.

Efektywna stopa procentowa – stopa procentowa, w której wysokość obok oprocentowania nominalnego długu uwzględniono również rozłożenie płatności w czasie (i)

Efektywna stopa podatkowa – uwzględnia rzeczywiste obciążenie banku płaceniem podatku (T)

Tarcza podatkowa: K= i* (1-T)

WACC – średni ważony koszt kapitałów własnych = E k_t x u_t (suma udziałów poszczególnych składników kapitałowych)

Tarcza podatkowa w danym okresie jest równa iloczynowi wartości długu, jego oprocentowania i stopy podatkowej.

Jeżeli w bazie kapitałowej będzie występował dług podporządkowany to z punktu widzenia podatkowego i wartości firmy będzie to korzystne, ponieważ bank wykorzysta efekt tarczy podatkowej ponad efekt uzyskany dzięki depozytom i ich substytutom.

Dług podporządkowany władze nadzorcze mogą go traktować jako gorszy składnik bazy kapitałowej, bo nie może być bezpośrednio wykorzystany do pokrycia strat. Z drugiej strony, interesy podmiotów udzielających pożyczek podporządkowanych są niczym nie zabezpieczone co wspomaga mechanizm dyscypliny rynkowej – czyli zainteresowanie utrzymaniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

struktura bazy kapitałowej – są to: wielkość funduszy własnych, współczynnik wypłacalności i zasady obliczania funduszy własnych

Charakterystyczna cecha grupy kapitałowej: w grupie kapitałowej wszyscy członkowie grupy są odpowiedzialni za zobowiązania każdego z członka za jego zachowanie płynność i wypłacalność.

Akcja obejmowana za wkłady pieniężne powinna być opłacona przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w ilu procentach wartości nominalnej? 25%

Zarządzanie marketingowe ma miejsce wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron procesu wymiany określa cele i środki osiągnięcia pożądanych reakcji z drugiej strony.

Dynamiczny rozwój marketingu jako metody zarządzania bankiem wynikał ze:

• zmian w strukturze podmiotowej systemu bankowego (procesy globalizacji i liberalizacji),

• zwiększenia samodzielności ekonomicznej banków (służy racjonalnemu wykorzystaniu posiadanych zasobów),

• wzrostu ochrony interesów klienta.

System bankowy – stanowi mechanizm współtworzenia i przepływu strumieni pieniężnych pomiędzy niefinansowymi podmiotami ekonomicznymi

Ograniczenia budżetowe – wyznaczają zestaw kombinacji dóbr konsumpcyjnych, na które stać konsumenta przy danym dochodzie i cenach.

Produkt – wszystko to, co można oferować na rynku (dobra materialne i usługi), musi posiadać zdolność do zaspokojenia potrzeba

Instrumenty finansowe – przedmiot sprzedaży banków, stanowią zobowiązania finansowe, a więc roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów w stosunku do drugich.

Cechy instrumentów finansowych:

1. niematerialny charakter

2. specyficzna obietnica (że wypożyczenie albo zainwestowanie środki pieniężne zostaną zwrócone wraz z odsetkami w następnym okresie)

3. zobowiązanie finansowe

4. może być łatwo łamana

5. bankowa usługafinansowa

Koncepcje zarządzania marketingowego:

- koncepcja produkcji (dążenie do zwiększenia sumy bilansowej)

- koncepcja produktu (wprowadzenie nowoczesnych instrumentów finansowych, będących efektem innowacji w działalności bankowej; klienci preferują najwyższą jakość oferowanych produktów, doceniają kompleksowość obsługi klienta)

- koncepcja sprzedaży (prowadzenie przez bank szerokiej działalności informacyjnej i promocyjnej)

- koncepcja marketingowa (polega na skoncentrowaniu działań banku w kierunku jak najlepszego poznania i najszerszego uwzględnienia interesów nabywcy produktu, warunkiem sukcesu rynkowego jest znajomość potrzeb i wymagań rynków docelowych )

- koncepcja marketingu społecznego – jej zastosowanie usuwa potencjalne konflikty pomiędzy wymaganiami i interesami klienta a długookresowym dobrobytem społeczeństwa.

Wg badań Sasser’a i Reichheld’a redukując o 5% utratę dotychczasowych klientów można zwiększyć zyski od 25 do 85%.

Marketing wewnętrzny - polega na zatrudnianiu, szkoleniu i motywowaniu pracowników banku, którzy pragną dobrze służyć klientowi

Priorytetowym celem banku, podobnie jak innych przedsiębiorstw jest maksymalizacja zysku. W koncepcji marketingowej celem banku jest bezpieczne prowadzenie działalności (legalne, przy zachowaniu płynności, solidne), w wyniku której generuje zyski.

Trzy zasoby którymi dysponuje bank: ludzie, kapitał, rzeczy (technologie, maszyny, budynki)

Instrumenty marketingu-mix : produkt, cena, system dystrybucji, system popierania sprzedaży + czynnik ludzki (personel banku)

Pięć poziomów produktu: podstawowy pożytek, produkt w formie podstawowej, produkt oczekiwany, produkt ulepszony, produkt potencjalny

Produkt bankowy jest agregatem pewnych właściwości, które spełniają funkcje podstawowe i funkcje dodatkowe. Funkcje podstawowe produktu wynikają z uwzględnienia relacji, jakie zachodzą pomiędzy produktem a celem, któremu on służy i które uzasadnia jego istnienie. Funkcje dodatkowe wynikają ze związków istniejących pomiędzy produktem a jego użytkownikiem.

Cykl życia produktu obejmuje okres od momentu wprowadzenia produktu na rynek do jego czasu wycofania.

Nowy produkt – określamy produkt, który zaspokaja nowe potrzeby albo w lepszy sposób zaspokaja potrzeby już istniejące.

Etapy wprowadzania nowego produktu na rynek: zbieranie pomysłów, oceny pomysłów, opracowanie koncepcji i testowanie, analizy ekonomiczno- finansowe, rozwój produktu, wdrożenia, kontrola wyników.

Fazy cyklu życia usługi bankowej: wprowadzenie, wzrost, dojrzałość (nasycenie), spadek

Banki uniwersalne wprowadzają wiele różnych produktów zaspokajających szeroki zakres klienta, bogaty asortyment.

Banki specjalistyczne koncentrują się na oferowaniu głębokiego asortymentu usług, a więc wielu odmian jednego produktu. (jeden produkt w wielu odmianach, bardzo zróżnicowany)

Polityka kształtowania produktów powinna uwzględniać specyfikę działalności banku, charakter usług bankowych, rodzaj uczestników rynku finansowego oraz specyfikę produktu.

Cele rynkowe przy ustalaniu cen produktów bankowych:

• przetrwanie (w celu utrzymania się na rynku wobec wzrostu konkurencji, zmian w preferencjach klientów banki obniżają ceny)

• maksymalny zysk bieżący (bank określa taki poziom ceny, który przynosi najwyższy zysk bieżący)

• wzrost przychodów bieżących (bank ustala cenę uwzględniając, krzywą popytu)

• maksymalny wzrost sprzedaży ( banki ustalają ceny na najniższym poziomie, wierząc, że wysokie obroty wpłyną na obniżenie kosztów i wzrost zysków w dłuższym okresie – penetracja cenowa rynku)

• maksymalny udział w rynku najbardziej bogatych klientów (bank wyznacza bardzo wysoką cenę, oferta skierowana jest w początkowej fazie do bardzo ograniczonego segmentu klientów, w momencie spadku sprzedaży cena ulega obniżeniu , produkt jest dostępny dla szerszego kręgu nabywców – strategia „zbierania śmietanki”

• najwyższa jakość (banki o ustalonej renomie na rynku mogą stosować wyższe ceny, z uwagi na jakość świadczonych usług, wynika to z faktu, że klient wyżej oceni bezpieczeństwo funkcjonowania banku niż wysokość oprocentowania lokat)

Stopa procentowa ma charakter dualny – jest ceną dysponowania pożyczonym kapitałem finansowym, a równocześnie stopą zwrotu funduszy pożyczkowych.

Kanały dystrybucji: pośrednie i bezpośrednie. W bankowości dominują kanały bezpośrednie wynika to ze specyfiki usług bankowych.

Środki polityki promocji sprzedaży produktów bankowych to: reklama, aktywizacja sprzedaży, sprzedaż bezpośrednia i public relations.

Reklama pionierska – towarzyszy nowemu produktowi wprowadzanemu na rynek

Reklama konkurencyjna – stosuje się, gdy pojawiają się produkty konkurencyjne i polega na wskazaniu zalet produktu reklamowanego

Reklama przypominająca – odnosi się do produktów, które znajdują się w fazie wzrostu lub nasycenia.

Odchodzenie od tradycyjnych kanałów dystrybucji wynikało z rosnących wymagań klientów dotyczących możliwości korzystania z szybkiego, nieprzerwanego dostępu do zdeponowanych środków, oszczędności czasu, komfortu i rzetelności w pozyskiwaniu informacji o usługach bankowych, możliwości dostosowania oferty usługi bankowej do indywidualnych preferencji.

Wykorzystanie nowoczesnych kanałów wpłynęło na: obniżenie kosztów świadczenia usług, zwiększenie liczby klientów, pogłębienie asortymentu usług bankowych, lepsze wykorzystanie segmentacji klientów, poprawę wizerunku banku.

Strategia wielokanałowej dystrybucji – polega na wykorzystaniu dwóch lub więcej kanałów marketingowych w celi dotarcia do jednego lub większej liczby segmentów klientów.