Diagnostyka – krówki

ĆWICZENIE 1

Poskramianie:

- klucz nosowy założony na przegrodę nosową (krowa zajmuje się bólem w nosie)

- chwyt za kłąb (jedną lub dwiema dłońmi) – często stosowane przy rektalce

- chwyt za fałd kolanowy (często z jednej strony, czasami dwie osoby muszą trzymać, jak zwierzę jest bardzo niespokojne),

- chwyt za ogon i przeprowadzenie go pod fałdem kolanowym (nie przy rektalce)

- wywiązywanie głowy linką – pętla na rogi -> pod pyskiem przeprowadzamy->wywijamy i wiążemy do czegoś,

- podchwyt za łeb (stajemy bokiem, chwytamy bliższy róg, chwytamy żuchwę i przyciągamy głowę do siebie, ręka na przeciwległy róg i wykręcamy głowę, opieramy się pleckami na krówce – ręka wyprostowana), jak krowa nie ma rogów to chwytamy jakkolwiek za żuchwę (trzeba improwizować)

Węzły chłonne: podżuchwowe, przedłopatkowe, fałdu kolanowego i nadwymieniowe

- podżuchwowe -> pod łukami żuchwy, chwyt zza głowy zwierzęcia i głęboko się wcisnąć kciukami i objąć przeskakujące węzły (badanie oburącz, porównujemy wtedy cechy obu narządów parzystych)

Opis: wielkości śliwki (wielkość i kształt), budowa zrazikowa, konsystencja tęga, niegorące, niebolesne, przesuwalne na podłożu, skóra nad nimi przesuwalna,

- przedłopatkowe -> obracamy się z chwytu stosowanego do badania poprzednich węzłów, znajdujemy krawędź łopatki i wciskamy się pod nią, przeskakują nam pod palcami wrzecionowate twory; żeby określić ich długość należy je omacać od góry do dołu

Opis: wielkość i kształt wrzecionowaty, długości ok. 8 cm, budowa zrazikowa, konsystencja tęga, niegorące, niebolesne, przesuwalne na podłożu, skóra nad nimi przesuwalna,

- fałdu kolanowego -> parzyste, ale nie zbadamy ich jednocześnie, badamy na raty, jedna ręka na guzie biodrowym, drugą macamy (PAMIĘTAJCIE Z DWÓCH STRON BADAMY!!)

Opis: wielkość i kształt cygara, długości ok. 10 cm, budowa zrazikowa, konsystencja tęga, niegorący, niebolesny, przesuwalne na podłożu, skóra nad nim przesuwalna,

- nadwymieniowe -> nasada wymienia, staramy się, jak najgłębiej sięgnąć i chwycić jak najwięcej powięzi, jakbyśmy się modlili, ręce nie do przodu, tylko tak do góry do Boga :D

Opis: wielkości i kształtu pięciozłotówki (albo dużej pestki śliwki, talarowate), budowa zrazikowa, konsystencja tęga, niegorące, niebolesne, przesuwalne na podłożu, skóra nad nimi przesuwalna

U krów, które rodziły te węzły chłonne są bardziej macalne i dostępne. U jałówek są płaskie i ciężko je wymacać.

Błony śluzowe (KOLEJNOŚĆ!)

- błona śluzowa oka -> w dwie osoby, jedna trzyma podchwytem głowę, jak już będzie dobrze wykręcona głowa to druga osoba zaczyna badanie od przyśrodkowego kąta oka, tu widać trzecią powiekę, wywijamy powiekę górną i dolną; (PAMIĘTAJCIE Z DWÓCH STRON BADAMY!!)

Opis: błona śluzowa spojówki oka lewa i prawa różowa, pokryta obfitą ilością wydzieliny o charakterze surowiczym,

- błona śluzowa przedsionka jamy nosowej -> rozchylamy nozdrza kciukami

Opis: b.ś.p.j.n ciemna, pigmentowana, pokryta niewielką ilością wydzieliny o charakterze śluzowym,

- błona śluzowa przedsionka jamy ustnej -> wywijamy wargi, objeżdżamy z dwóch stron

Opis: b.ś.p.j.u jasna, miejscami pigmentowana, pokryta obfitą ilością spienionej wydzieliny o charakterze śluzowym

- błona śluzowa przedsionka pochwy -> odwijamy ogon, rozchylamy palcami wargi sromowe jedną ręką

Opis: b.ś.p.p jasna, miejscami ciemnoróżowa, występują liczne zaczerwienione grudki, pokryta skąpą ilością wydzieliny o charakterze surowiczym,

- błona śluzowa odbytu -> staramy się wykonać to jedną ręką,

Opis: b.ś.o różowa, miejscami pigmentowana, pokryta skąpą ilością wydzieliny o charakterze surowiczym

Badanie tętna, temperatury i oddechów

Tętno -> podstawowe miejsce do badania to tętnice twarzowe, (podchwyt za żuchwę), znajdujemy grzebień twarzowy i guz twarzowy -> naczynia okalają guz, my też opuszkami okalamy guz, aby wyczuć tętnienie [jak krowa przeżuwa to wyczucie tutaj tętna staje się niemożliwe, wtedy badamy na t.ogonowej]

Drugim miejscem do badania jest tętnica ogonowa -> uciskamy rynienkę naczyniową na brzusznej stronie ogona

POMIAR TĘTNA: JEDNA MINUTA!

Liczba oddechów -> grzbietowe powierzchnie dłoni zbliżamy do nozdrzy,

BADAMY PRZEZ MIUNUTĘ

Temperatura -> termometr w tyłek, trzymamy go przy badaniu, żeby nie wpadł bezpowrotnie

BADAMY PRZEZ MINUTĘ jeśli używamy termometru rtęciowego

ĆWICZENIE 2 Badanie układu oddechowego

Plan badania klinicznego górnych dróg oddechowych: wydychane powietrze, otwory nosowe, zatoki. krtań, tchawica, kaszel reakcyjny

1. Badanie wydychanego powietrza (przy podchwycie) – grzbietowe powierzchnie dłoni zbliżamy do nozdrzy,

   1. Liczba oddechów,

   2. Siła, z jaką jest wydychane powietrze z obu nozdrzy (czy taka sama)

   3. Ciepłota strumienia powietrza z obu nozdrzy, (czy taka sama)

   4. Zapach

2. Otwory nosowe – jak przy badaniu błony śluzowej przedsionka jamy nosowej,

Opis błony śluzowej.

1. Zatoki -> (podchwyt) opukujemy młoteczkiem, jego metalową częścią; ten drugi młoteczek trzeba inaczej zmontować; ZATOKA CZOŁOWA i DWIE ZATOKI SZCZĘKOWE

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie -> dwoma kciukami omacujemy w każdym miejscu

   3. Opukiwanie ->

Opis (po badaniu): kości nad zatoką czołową/zatoką szczękową lewą i prawą dobrze wykształcone, symetryczne, są niegorące, niebolesne, niepodatne na ucisk, wypuk nad zatoką/zatokami pudełkowy,

Zatoka czołowa: od zatok możdżeniowych (od nasady rogów), do linii łączącej przyśrodkowe kąty oka

Zatoka szczękowa: znajduje się pomiędzy przyśrodkowym kątem oka a bocznym kątem oka i schodzi w postaci trójkąta (łzy) na dół, niewielki obszar, nie przechodzić na przewody nosowe!!

1. Krtań -> badamy jedną ręką, druga na grzbiecie,

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie

   3. Osłuchiwanie – w jednym miejscu, chwilę, szmer krtaniowy chuchający

Opis: okolica krtani prawidłowo wykształcona, niebolesna, niegorąca, chrząstki krtaniowe symetryczne, nad krtanią słyszalny szmer krtaniowy chuchający

1. Tchawica -> badamy jedną ręką, druga na grzbiecie,

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie – macamy do wpustu do jamy klatki piersiowej

   3. Osłuchiwanie – w paru miejscach (np. dwóch), szmerach tchawiczy (rurowy)

Opis: okolica tchawicy prawidłowo wykształcona, niebolesna, niegorąca, pierścienie tchawicze symetryczne, nad tchawicą słyszalny szmer tchawiczy (rurowy)

1. Kaszel reakcyjny – przez wywołanie bezdechu (w podchwycie, też trzymanie fałdów kolanowych) przez naciskanie na nozdrza jakimś materiałem, robi się to przez 1-1,5 minuty (co najmniej pół minuty)

Opis: kaszel reakcyjny trudno/łatwo wywoływalny

DOLNE DROGI ODDECHOWE:

1. Oglądanie klatki piersiowej – ze wszystkich stron, zwracamy uwagę na kształt, wielkość, symetryczność, budowę, też zwracamy uwagę na sposób oddychania (krowy[wszystkie ssaki] mieszany piersiowo – brzuszny sposób oddychania)

2. Omacywanie – krawędziami dłoni w przestrzeniach międzyżebrowych całą klatkę piersiową (dwie strony), zwracamy uwagę na ciepłotę (czy jest równomiernie rozmieszczona), bolesność

Opis: klatka piersiowa jest niegorąca, niebolesna

1. Opukiwanie topograficzne -> wyznaczenie granic płuc, w 3 liniach i w polu przedłopatkowym (tu gdzie węzły przedłopatkowe, mocno trzeba wcisnąć się plezmiterem, puknąć z 2 razy, tutaj tylko sprawdzamy powietrzność),
   linia guza biodrowego -> plezimetr wcisnąć pomiędzy żebra i w każdej przestrzeni po dwa uderzenia (tu tak mniej więcej zmiana wypuku w 11 pmż)

Po prawej stronie: wypuk jawny nad płucami przechodzi w stłumiony nad wątrobą w XI pmż
Po lewej stronie: : wypuk jawny nad płucami przechodzi w bębenkowy nad żwaczem

linia fałdu kolanowego -> linia przebiega stosunkowo nisko, nie można kucać przy krowie, trzeba to robić od góry (tu zmiana wypuku ok. 8 pmż)

Po prawej stronie: wypuk jawny nad płucami przechodzi w stłumiony nad księgami w VIII Pmż
Po lewej stronie: : wypuk jawny nad płucami przechodzi w stłumiony nad żwaczem [u tej starej krowy nie było tego stłumienia]

Linia pionowa – w IV PMŻ

Po prawej stronie: wypuk jawny nad płucami przechodzi w stłumiony nad mostkiem (nie ma pola stłumienia, po prostu kończy się krowa),

Po lewej stronie: wypuk jawny nad płucami przechodzi w przytłumiony nad sercem

Z KAŻDEJ STRONY PAMIĘTAJCE O OPUKANIU POLA PRZEDŁOPATKOWEGO!!

Opis: przednią granicę pola załopatkowego płuc stanowi tylna krawędź łopatki, górną granicę stanowią wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych, tylną granicę po lewej/prawej stronie w linii guza biodrowego znajduje się w …. Pm, gdzie wypuk jawny zmienia się na ….., w linii fałdu kolanowego w … Pm, gdzie wypuk jawny zmienia się na …

1. Opukiwanie diagnostyczne -> jeśli w opukiwaniu topograficznym nie stwierdzono żadnych zmian, typu nieprawidłowych wypuków albo przesunięcia pola opukowego płuc to opukiwania diagnostycznego się NIE WYKONUJE; robi się je wyłącznie wtedy, gdy stwierdzono jakiekolwiek zmiany (zmiany wypuku, wypuki naprzemienne, powiększenie/pomniejszenie pola opukowego płuc) i opukuje się całą powierzchnię płuc, czyli pmż po kolei (od pierwszej dostępnej, czyli IV pmż), od góry do dołu, ale nie robimy tego, jak stwierdził Dr Nowicki ‘na pałę’ i kończymy opukiwać tam, gdzie powinny kończyć się płuca, a nie ‘jechać po kiszkach’, po opukaniu pola załopatkowego trzeba opukać POLE PRZEDŁOPATKOWE!!

2. Osłuchiwanie -> w 3 liniach, dzielimy klatkę piersiową na trzy obszary, w górnej linii osłuchujemy w 3 miejscach, w środkowej w dwóch, a w dolnej w jednym (taki odwrócony trójkąt, oczywiście w granicach pola opukowego płuc) plus osłuchujemy w POLU PRZEDŁOPATKOWYM, osłuchujemy z DWÓCH STRON

Opis: nad płucami słyszalny szmer pęcherzykowy, w polu przedłopatkowym słyszalny szmer pęcherzykowy o charakterze oskrzelowym

ĆWICZENIE 3 BADANIE PRZEWODU POKARMOWEGO

Przedni odcinek (szpara ust, wargi, przedsionek jamy ustnej, jama ustna, gardło, przełyk)

1. Szpara ust

   1. Oglądanie – powinna być zamknięta

2. Wargi

   1. Oglądanie – przylegające,

3. Przedsionek jamy ustnej

   1. Oglądanie – jak badanie błony śluzowej przedsionka jamy ustnej, sprawdzamy też osadzenie zębów, język, i zapach (wąchamy ‘obślinioną łapę’)

Opis: błona śluzowa p.j.u różowa, miejscami pigmentowana, pokryta obfitą ilością wydzieliny o charakterze śluzowym, zęby dobrze osadzone, język symetryczny, niebolesny,zapach charakterystyczny dla gatunku,

1. Jama ustna – jedną ręką trzymamy nozdrza, a drugą wyciągamy język przez diastemę (‘język trzeba wziąć z zaskoczenia), jeśli jest problem z wyciągnięciem, bo jęzor jest śliski można chwycić go przez kawałek np. badaża

Opis: błona śluzowa jamy ustnej różowa, pokryta dużą ilością wydzieliny o charakterze śluzowym
Badamy je po kątem obecności wykwitów, ciał obcych

1. Gardło

   1. Oglądanie od zewnątrz

   2. Oglądanie od wewnątrz – nacisnąć nasadę języka

   3. Omacywanie – jak przy badaniu węzłów chłonnych podżuchwowych, ale trochę wyżej, za łukami żuchwy,

Opis: okolica gardła prawidłowo wykształcona, niebolesna, niegorąca, błona śluzowa gardła różowa, pokryta dużą ilością wydzieliny o charakterze śluzowym,

1. Przełyk-> badamy z LEWEJ strony, badamy jedną ręką

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie – podszczypując skórę, nie jest wyczuwalny przez omacywanie – badamy ewentualną bolesność bądź ciała obce

Opis: okolica przełyku prawidłowo wykształcona, niegorąca, niebolesna, przełyk drożny

TYLNY ODCINEK PRZEWODU POKARMOWEGO

1. Powłoki brzuszne

   1. Oglądanie – ze wszystkich stron, ze szczególnym uwzględnieniem dołów słabiznowych (zapadnięte – normalny objaw)

   2. Omacywanie – trzeba zgiąć palce, badanie zaczynamy za łukami żebrowymi, od góry do dołu w paru miejscach, z dwóch stron

Opis: powłoki brzuszne symetryczne, doły słabiznowe zapadnięte, powłoki są elastyczne, niebolesne, niegorące, ciepłota jest równomiernie rozmieszczona,

1. Żwacz – z LEWEJ strony

   1. Oglądanie – ze wszystkich stron

   2. Badanie ruchów żwacza – w dole słabiznowym lewym opieramy się całą dłonią, badanie trwa min. 5 minut

   3. Omacywanie – pięścią od dołu słabiznowego w dół, zwracamy uwagę na zmianę napięcia powłok

   4. Opukiwanie – za łukiem żebrowym, od dołu słabiznowego w dół, używając młoteczka i plezimetru, wypuk bębenkowy zmienia się przez przytłumiony, stłumiony na tępy

   5. Osłuchiwanie – przede wszystkim w dole słabiznowym i w ostatniej pmż, słuchać szmery przelewania/bąbelkowania/pluskania

Opis: okolica żwacza prawidłowo wykształcona, symetryczna, lewy dół słabiznowy zapadnięty, żwacz jest podatny na ucisk, elastyczny, liczba ruchów – nie badano (mogą pytać o normy fizjologiczne), nad żwaczem stwierdzono zmiany wypuku z bębenkowego poprzez przez przytłumiony, stłumiony i tępy, nad żwaczem słyszalne są szmery przelewania

1. Czepiec – z LEWEJ strony (leży w kopule przepony)

   1. Próby bólowe – urazowe zapalenie czepca

      1. Próba łokciowa (łokciowo-kolankowa)–robimy dźwignię, łokieć opieramy o kolano, pięścią uciskamy okolicę wyrostka mieczykowatego mostka (na tym wyrostku leży czepiec)

      2. Chwyt za kłąb – przy tym chwycie zwierze dokonuje wyprostu kręgosłupa i wtedy jest nacisk na mostek, a skoro jest nacisk na mostek to jest nacisk na czepiec i to wykazuje bolesność

      3. Opukiwanie ostatniej pmż – miejsce przyczepu przepony, oddziaływując na nią, oddziałujemy na czepic

      4. Próba Kalschmidta – osłuchiwanie np. na tchawicy wdechu i wydechu, na szczycie wdechu dokonujemy podrażnienia kłębu (‘przeczochranie kłębu’), jeśli jest bolesność czepca to promieniuje ona właśnie na okolicę kłębu; reakcja zwierzęcia – jęknięcie, stęknięcie

      5. Spacerowanie ze zwierzęciem i wykonywanie gwałtownych zwrotów,

      6. Przeprowadzamy krowę po pochyłej powierzchni,

      7. Próba drążkowa – wykonywana w dwie osoby, mostek przyciska się drążkiem i gwałtownie opuszcza

Opis: czepiec jest niebolesny

1. Księgi – z PRAWEJ strony, leżą między VII a IX pmż, poniżej linii stawu barkowego

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie – czubkami palców te przestrzenie, które dotyczą ksiąg

   3. Opukiwanie – od góry do dołu, zaczynając od VI pmż, powyżej linii stawu barkowego

   4. Osłuchiwanie^* – w jednym, dwóch miejscach, poniżej linii stawu barkowego, występują szmery przelewania
      ^*badamy pod kątem występowania normalnych ruchów perystaltycznych; często w księgach dochodzi do wyschnięcia treści, która zatyka ten przedżołądek, wtedy dokonuje się nakłucia ksiąg (między VII a IX pmż, poniżej ) i wprowadza płyn fizjologiczny, żeby rozpuścić tą zalegającą treść i przywrócić prawidłową funkcję
      Opis: okolica ksiąg dobrze wykształcona, niebolesna, niegorąca, nad księgami występuje wypuk stłumiony poniżej linii stawu barkowego, między VII a IX pmż, nad księgami słychać szmery przelewania

2. Trawieniec – z PRAWEJ strony, niewielka dostępność do badania, bada się w przestrzeni pod łukiem żebrowym

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie – pięścią pod kątem bolesności

Opis: okolica trawieńca prawidłowo wykształcona, niebolesna, niegorąca

Trawieniec często ulega przemieszczeniu, najczęściej po porodzie, występuje wtedy stłumienie wysepkowe wątroby. Przemieszcza się też na lewą stronę deformując obrys jamy brzusznej.

1. Wątroba - z PRAWEJ strony, X-XII pmż

   1. Oglądanie

   2. Omacywanie – wciskając się w pmż, zaczynając od IX

   3. Opukiwanie – słychać stłumienie nad jelitami

Opis: okolica wątroby prawidłowo wykształcona, niebolesna, niegorąca, występuje słumienie wątrobowe między X a XII pmż na szerokość dłoni od wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych

NIE BADAMY JELIT!