ETYKA W ZARZĄDZANIU
Literatura:
Chrysides G.D, Kaller H „Wprowadzenie do etyki biznesu”
Galata S. „Biznes w przestrzeni etycznej – Motywy, metody, konsekwencje”
Ingarden R. „Wykłady z etyki”
Isenberg D.J. „Jak myślą menedżerowie wyższego szczebla. Intuicja w organizacji”
Jackson J. „Biznes i moralność”
Egzamin z wykładów – test
Wykład 1
Etyka – gr. Ethos „obyczaj” – dyscyplina naukowa zajmująca się moralnością, teorią moralności. Zamiennie używa się słowa „moralność” lub „etyka”. Etyka zawodowa, życia gospodarczego, biznesu, etyka pracy.
Poglądy:
Światopogląd aksjologiczny – upowszechniany od kilku lat w środowiskach katolickich akceptujących wartości czerpane z egzystencjalizmu i fenomenologii z głównych poglądów Kanta i Hegla
Egzystencjalizm – współczesny kierunek filozoficzny występujący również w literaturze, zajmujący się rolą indywidualnej jednostki w świecie, głoszący, że ma ona wolny wybór i jest bezwzględnie odpowiedzialna za własne czyny.
Fenomenologia – to podejście różniące się od naturalnego nastawienia bezzałożeniowością. W nastawieniu naturalnym mamy na temat świata pewne założenia, domysły, teorie. Fenomenologia nawołuje do ich odrzucenia, po to, przyjrzeć się światu tak, jak on się jawi.
| Sokrates (469-399 p.n.e) | Immanuel Kant (1724-1804) |
|---|---|
|
|
Poglądy na etykę biznesu
Zasłona ukrywająca na nieetyczność biznesu (wartości moralne XX wieku upadły)
Nowy instrument zwiększania zysku (np. etyczne podejście, bo to zwiększa zaufanie klientów, czy tylko pozory etyczności dla przewagi konkurencyjnej)
Odpowiedź na globalizację gospodarki/rozwój dylematów moralnych co do nowych technologii i form działania)
Czynnik kulturotwórczy (postęp gospodarczy kreuje nowy styl życia, styl myślenia, system wartości. Jak to ocenić?)
Dostrzeganie roli i znaczenia moralności w życiu jednostek i w życiu zbiorowym
Jedna z opinii: moralność jest sprawą prywatną, osobistą jednostki nie zaś publiczną tak jak prawo
Moralność bywa negowana z pozycji skrajnego utylitaryzmu dowodzącego, że głównymi kryteriami ludzkich zachowań są korzyści, dbałość o interes własny, efektywność działań, nie zaś o jakiekolwiek względy i kryteria moralne.
Inne zjawisko znane jako moral insanity – choroba moralna, swoisty „daltonizm moralny”, niewrażliwość wynikająca z różnych przyczyn (chorób, wadliwego wychowania, złych doświadczeń osobistych)
Dostrzeganie roli etyki
Rozwój i umacnianie wartości i zasad moralnych w życiu – przez tworzenie określonych warunków i mechanizmów np. kontroli społecznej przez edukację i wychowanie rodzinne, szkolne, środowiskowe i religijne
Środowiskowe kodeksy etyczne oraz instytucje egzekwujące ich respektowanie jak np. Rada Etyki Mediów, kodeksy etyki lekarskiej, uczonego itp.
Etyka obejmuje trzy powiązane ze sobą, dopełniające się dziedziny rozważań:
Charakter opisowo-wyjaśniający – etyka opisowa, zwana także teorią moralność – etologią. Celem dociekań jest tu udzielenie odpowiedzi na pytania:
Co to jest moralność?
Jaka jest jej historia?
Co i dlaczego ludzie w danych warunkach i epokach uznają za moralne a co za niemoralne?
Jakie są mechanizmy jej rozwoju?
Charakter wartościująco-normatywny (etyka normatywna) zwana również nauką moralności. Celem jest udzielenie odpowiedzi na pytania:
Co naprawdę jest moralne i niemoralne?
Co ludzie powinni uznawać za dobro a co za zło?
Jak powinni postępować?
W ostatnich dziesięcioleciach rozwinęła się III dziedzina rozważań etycznych – metaetyka. Celem jest logiczno-semantyczne wyjaśnienie charakteru wartościująco-normatywnych sądów etycznych, zwłaszcza zaś ich znaczenie, możliwości uzasadnienia prawdziwości lub fałszywości.
Moralność jest przedmiotem refleksji etycznej
To zespół poglądów, ocen, norm i wzorów osobowych ukształtowanych historycznie w danym społeczeństwie, całokształt stosunków między jednostkami a grupami oraz między grupami społecznymi z punktu widzenia dobra i zła, słuszności i krzywdy, prawości i podłości.
Moralność to faktycznie funkcjonujące w społeczeństwie poglądy i przekonania grup społecznych. (Uwaga na różnice kulturowe np. kraje arabskie)
Zjawisko złożone i trudno definiowalne
Określa się opisowo, jako formę życia duchowego, system regulacji i kontroli zachowań
Jest arbitrem w sprawach moralnych, jest sumieniem, które pozwala na zdolność wydawania ocen, wewnętrzny głos wywodzący się z rozumu doświadczenia i uczuć, nakazujący określone postępowanie, powstrzymujący od innego.
Funkcje moralności:
Daje on ludziom respektującym wartości i zasady moralne poczucie satysfakcji, własnej wartości, człowieczeństwa
Ułatwia współżycie ludzi, czyni je bardziej harmonijnym
Ułatwia osiąganie celów praktycznych, współpracę, współdziałanie, integruje zbiorowość.
Komponenty moralności:
Wyobrażenie wartości moralnych: poglądy na to, co dobre a co złe, niedogodne
Oceny moralne – wyrażające stosunek emocjonalny człowieka do zjawisk i ludzkich czynów, polegające na ich akceptacji bądź dezaprobacie
Sankcje moralne – każda forma społecznej regulacji i kontroli dysponuje własnymi sankcjami zapewniającymi skuteczność tych norm (wyrzuty sumienia, poczucie winy)
Normy moralne – odnoszą się do postępowania ludzi i określają ich powinności w stosunku do innych, np. nie kradnij, nie zabijaj, szanuj starszych
Motywacje moralne – intencje czynów moralnych. Zawarta jest odpowiedź na pytanie dlaczego tak a nie inaczej pragniemy postępować – intencje
Wzory osobowe – autorytety, identyfikacja z pewnymi modelami.
Relatywizm etyczny
Koncepcja, wg której nie można w jakikolwiek racjonalny sposób rozstrzygnąć spraw dobra i zła, sprawiedliwości i niesprawiedliwości.
Relatywizm naiwny
Relatywizm kulturowy.
Relatywizm naiwny
Koncepcja przyjmująca, że ludzie sami dla siebie stanowią normy wg których należy osądzić ich postepowanie
Zakłada, że decyzje etyczne są osobiste i złożone i liczy się tylko opinia podejmującego decyzję.
Relatywizm kulturowy
Koncepcja wg której moralność jest względna we zależności od danej kultury, społeczeństwa lub społeczności
Zakłada, że normy i wartości uwarunkowane odmiennością kulturową należy rozważać, rozumieć na gruncie danej kultury
Etyka biznesu – dziedzina, która zajmuje się zagadnieniami moralnymi (przekonania, normy, wartości itp.) występującymi w biznesie. Jest to termin dość wieloraki.
Trzy poziomy globalnej etyki biznesu
Mikro – poziom zachowań ludzi zaangażowanych w działalność gospodarczą
Pośredni – poziom działalności organizacji, firm
Makro – poziom ustroju gospodarczego kraju lub związków krajów np. w Unii Europejskiej
Filozofia etyki – postawy wobec zasad i polityki firm dotyczących etyki i odpowiedzialności
Postawa reaktywna – firma reaguje na zagadnienia społeczne wtedy, gdy zaczyna ono utrudniać realizację jej celów
Postawa obronna – firma działa tak, aby usunąć zagrożenia
Postawa dostosowawcza – firma dostosowuje się do nakazów państwa i do opinii publicznej
Postawa proaktywna – firma uprzedza żądania, których jeszcze nie postawiono
Cele etyki biznesu
Zysk społeczny – doskonalenie się społeczeństwa
Zdobycie przez menedżerów wiedzy, która pozwoli na rozpoznanie i konfrontację z rodzącymi się dylematami moralnymi
Tworzenie systemu zarządzania o bezpośrednim kierunku w działaniach gospodarczych
Etyka biznesu umożliwia również odnalezienie wspólnych reguł dla stron konfliktu, połączenia wymogów organizacyjnych w poszanowaniem wartości osobowych
Odsłania szerszą perspektywę kalkulacji zysków i strat
Spełnia rolę integracyjną i porządkującą.
Wykład 2