TĘTNICE KD

T. biodrowa wspólna rozpoczyna się od rozdwojenia aorty na wysokości L4/5. Po każdej stronie biegnie przyśrodkowo od m. lędźwiowego większego krzyżując się z moczowodem. Na wysokości stawu krzyżowo-biodrowego rozdziela się na t. biodrową zewnętrzną i wewnętrzną.

T. biodrowa zewnętrzna rozciąga się od wspomnianego stawu do więzadła pachwinowego, poniżej którego zmienia nazwę na t. udową. Leży przyśrodkowo od m. lędźwiowego większego, ale bocznie od jednoimiennej żyły. Oddaje t. nabrzuszną dolną i t. okalającą biodro głęboką. T. nabrzuszna dolna biegnie do przodu i w bok, przewija się przez nasieniowód albo więzadło obłe macicy. Leży po wewnętrznej stronie m. prostego brzucha w jego pochewce, wywołuje fałd pępkowy boczny i zespala się z t. nabrzuszną górną od t. piersiowej wewnętrznej.

T. udowa przebiega od środka linii kolcowo-spojeniowej do środka linii międzykłykciowej. Leży w dole biodrowo-grzebieniowym bocznie od ż. udowej i przyśrodkowo od n. udowego, pokryta jest powięzią szeroką i węzłami chłonnymi (w rozworze odpiszczelowym). Krzyżuje się z m. krawieckim, leży między m. obszernym przyśrodkowym a mm. przywodzicielami uda. Wchodzi do kanału przywodzicieli, opuszczając go na tylnej stronie kończyny dolnej, stając się t. podkolanową. Jedna z jej gałęzi - t. kolana zstępująca przebija przednią blaszkę kanału przywodzicieli i dzieli się na gg. stawowe dla sieci stawowej kolana oraz na g. udowo-goleniową towarzyszącą jednoimiennemu nerwowi.

T. podkolanowa jest głównym naczyniem tętniczym podudzia i stopy. W dole podkolanowym leży tuż przy kości – powierzchownie i bocznie leży ż. podkolanowa i dalej n. piszczelowy. Dalej biegnie między głowami m. brzuchatego łydki, pod łukiem ścięgnistym m. płaszczkowatego. ostatecznie rozwidla się na t. piszczelową przednią i tylną. Oddaje poniższe odgałęzienia. T. kolana górna i dolna, boczna i przyśrodkowa - wszystkie 4 wpadają do sieci kolana. T. kolana środkowa przechodzi przez torebkę stawową i zaopatruje więzadła krzyżowe kolana. T. łydkowa przyśrodkowa i boczna posiadają głębokie odgałęzienia dla mięśni oraz powierzchowne dla powięzi i skóry łydki.

T. piszczelowa przednia przechodzi na przednią stronę goleni i biegnie po błonie międzykostne. Posiada 2 żż. towarzyszące oraz sąsiaduje z n. strzałkowym głębokim. Na kostce przechodzi przez troczek prostowników dolny. Oddaje następujące odgałęzienia: T. kostkowa przednia przyśrodkowa i boczna – każda zdąża do sieci kostki po odpowiedniej stronie. (…) Z kolei sieć kostkowa boczna tworzona jest przez: t. kostkową przednią boczą i t. stępową boczną od t. piszczelowej przedniej oraz przez gg. kostkowe boczne i g. przeszywającą t. strzałkowej pochodzącej od t. piszczelowej tylnej.

T. piszczelowa tylna stanowi przedłużenie t. podkolanowej na goleń. Pokryta jest łukiem ścięgnistym m. płaszczkowatego i powięzią podudzia. Przechodzi przez troczek zginaczy i wychodzi na stroną podeszwową stopy. Rozgałęzienia oddaje jak poniżej: G. okalająca strzałkę - biegnie dookoła głowy strzałki i wpada do sieci kolana. T. strzałkowa odchodzi i biegnie równolegle. Jedna z jej gałęzi: G. głęboka współtworzy łuk podeszwowy. T. podeszwowa boczna oddaje g. powierzchowną dla mięśni bocznego brzegu stopy i przechodzi w łuk podeszwowy. Łuk podeszwowy utworzony jest przez połączenie t. podeszwowej bocznej z g. podeszwową głęboką t. grzbietowej stopy w I przestrzeni międzykostnej. Łuk zwrócony jest ku palcom, biegnąc w otoczeniu żż. towarzyszących i g. głębokiej n. podeszwowego bocznego. Odpowiada on na ręce łukowi głębokiemu; drugi łuk stopy zanikł w odpowiedzi na postawę stojącą i chód na stopach.

ŻYŁY KD

Dzielą się na głębokie i powierzchowne.

Żż. głębokie kończyny dolnej to żż. towarzyszące. Występują i przebiegają podobnie jak jednoimienne tętnice, dlatego mamy: żż. udowe, żż. podkolanowe oraz żż. piszczelowe przednie i tylne. Dalsze rozgałęzienia mają postać analogiczną jak w przypadku kończyny górnej.

Żż. powierzchowne kończyny dolnej przebiegają nad powięzią i prześwitują miejscami przez skórę. Ż. odpiszczelowa powstaje w okolicy palucha. Biegnąc w stroną kostki łączy się z położonymi tam sieciami żylnymi, następnie biegnie po przyśrodkowej stronie podudzia. Mija kolano i na udzie wędruje wzdłuż przyśrodkowego brzegu m. krawieckiego. Przewija się przez odnogę dolną rozworu odpiszczelowego i wpada do ż. udowej. Ż. odstrzałkowa biegnie od bocznego brzegu stopy po bocznej stronie podudzia. W okolicy kolana zawija się, przebija powięź i wpada do ż. podkolanowej.

NERWY KD

Splot lędźwiowy - położony jest między dwoma warstwami m. lędźwiowego większego. Splot opuszczają gałązki długie przeznaczone dla mięśni i skóry bocznej i przedniej ściany brzucha, bocznej okolicy miednicy, a na kończynie dolnej – dla mięsni i skóry przedniej, przyśrodkowej i bocznej powierzchni uda.

N. płciowo-udowy po przejściu przez m. lędźwiowy większy dzieli się na dwie gg. składowe. G. płciowa biegnie w dół, po tylno-przyśrodkowej stronie kanału pachwinowego; unerwia m. dźwigacz jądra, część skóry moszny, osłonkę kurczliwą albo wargi sromowe większe. G. udowa przechodzi przez rozstęp naczyniowy i unerwia skórę pokrywającą dół owalny oraz trójkąt udowy. N. skórny uda boczny przechodzi przez boczny brzeg m. lędźwiowego większego, następnie skośnie przez dół biodrowy i przez więzadło pachwinowe. Po osiągnięciu zewnętrznej powierzchni uda rozchodzi się w powięzi szerokiej, unerwiając skórę bocznej części uda.

N. zasłonowy przebija przyśrodkowy brzeg m. lędźwiowego większego i przechodzi przez kresę graniczną. Biegnie po bocznej ścianie miednicy mniejszej, do przodu i w dół w kierunku kanału zasłonowego. Rozgałęzia się na g. przednia, tylną oraz gg. mięśniowe. Te ostatnie przeznaczone są m. in. dla m. zasłonowego zewnętrznego. G. przednia zaopatruje m. przywodziciel długi i krótki, m. grzebieniowy i m. smukły, dalej przedłuża się w g. skórną, która przebija powięź szeroką i rozgałęzia się w przyśrodkowej części skory uda i kolana. G. tylna przechodzi między m. zasłaniaczem zewnętrznym a m. przywodzicielem krótkim, unerwia zaś przywodziciel wielki.

N. udowy biegnie wpierw w bruździe ograniczonej przez m. lędźwiowy większy i m. biodrowy, następnie przechodzi przez więzadło pachwinowe oraz przez rozstęp mięśniowy wraz z wymienionymi mięśniami. Oddaje m. in. gg. mięśniowe dla mm. wewnętrznych miednicy, przedniej grupy mm. uda i dla m. grzebieniowego. Odsyła również gg. skórne przednie, które dzielą się dalej na grupę przyśrodkową i boczną, przechodzą przez powięź szeroką i unerwiają skórę przedniej i przyśrodkowej strony uda aż do kolana. Przedłużenie n. udowego stanowi n. udowo-goleniowy. Otacza on t. udową przechodząc z jej strony bocznej na przyśrodkową. Leży w bruździe ograniczonej przez m. obszerny przyśrodkowy i m. przywodziciel wielki. Przechodzi na przyśrodkową stronę kolana, przebija powięź szeroką i towarzyszy ż. Odpiszczelowej. Ostatecznie wędruje po przyśrodkowej stronie podudzia do kostki przyśrodkowej piszczeli.

Splot krzyżowy. Od jego szczytu odchodzi n. kulszowy. Oddaje nn. pośladków dolne, które po przewinięciu się przez m. pośladkowy największy rozgałęziają się w skórze okolicy pośladkowej.

N. kulszowy po opuszczeniu splotu przechodzi przez otwór podgruszkowy. W pobliżu występuje jego t. towarzysząca. Biegnie między guzem kulszowym a krętarzem większym, następnie w rynience w m. czworobocznym uda. Przylega od przodu do m. przywodziciela wielkiego i krzyżuje się z długa głową m dwugłowego uda. W końcu rozdziela się na n. strzałkowy wspólny i na n. piszczelowy – w dole podkolanowym obydwa one leżą powierzchownie od naczyń podkolanowych.

N. strzałkowy wspólny wędruje wzdłuż przyśrodkowego brzegu m. dwugłowego uda, z tyłu za głową strzałki. Przewija się przez jej szyjkę na przednią stronę goleni i między przyczepami m. strzałkowego długiego dzieli się na n. strzałkowy powierzchowny i głęboki. Ponadto oddaje gg. stawowe dla stawu kolanowego oraz piszczelowo-strzałkowego. W dole podkolanowym odchodzi odeń również n. skórny łydki boczny, który po przebiciu powięzi szerokiej ulega podziałowi. G. przednia zmierza wzdłuż bocznej powierzchni podudzia do kostki bocznej. G. tylna nosi nazwę g. łączącej strzałkowej – leży na bocznej głowie m. brzuchatego łydki, a po przebiciu powięzi łączy się z n. skórnym łydki przyśrodkowym dając n. łydkowy. N. strzałkowy powierzchowny ma charakter czuciowy. Leży na przedniej powierzchni m. prostownika palców długiego i daje gg. mięśniowe dla mm. strzałkowych. Po przebiciu powięzi dzieli się na 2 nn. skórne grzbietowe. N. przyśrodkowy daje 2 nn. palcowe grzbietowe stopy – jeden dla przyśrodkowego brzegu stopy i palucha, drugi zaś dla zwróconych ku sobie powierzchni palców II i III. N. strzałkowy głęboki ma charakter ruchowy. Przebija kolejno m. strzałkowy długi i przegrodę międzymięśniową podudzia przednią, po czym leży na przedniej stronie błony międzykostnej. Unerwia przednie mm. goleni, po czym przechodzi pod dolnym troczkiem mm. prostowników na przyśrodkową stronę t. piszczelowej przedniej. Po skrzyżowaniu się z m. prostownikiem krótkim palucha rozdziela się na nn. palcowe grzbietowe: boczny palucha oraz przyśrodkowy palca małego unerwiający przestrzeń między palcami I i II.

N. piszczelowy biegnie w przedłużeniu pnia n. kulszowego, powierzchownie i bocznie od naczyń podkolanowych i m. podkolanowego. Przechodzi między głowami m. brzuchatego łydki oraz pod łukiem ścięgnistym m. płaszczkowatego. Dalej wędruje między warstwami tylnych mm. podudzia, obok bruzdy kostkowej przewija się przez troczek zginaczy i rozdziela na nn. podeszwowe. Odsyłane przezeń gg. mięśniowe bliższe i dalsze zaopatrują tylne mm. podudzia. N. skórny łydki przyśrodkowy przechodzi między głowami m. brzuchatego łydki i biegnie podobnie jak z. odstrzałkową, łącząc się ostatecznie z g. łączącą strzałkową, tworząc n. łydkowy. Ten biegnie dalej z ż. odstrzałkową za kostkę boczną, wzdłuż bocznego brzegu stopy jako n. skórny grzbietowy boczny; ostatecznie daje gg. piętowe przyśrodkowe i boczne przeznaczone dla pięty, tylnej części podeszwy i grzbietowej strony palca V. N. podeszwowy przyśrodkowy jest bardziej czuciowy.