WSPARCIE I POMOC RODZIENIE ZAGROŻONEJ

ZAGANIENIA DO EGZAMINU

1. Pojęcie i funkcje rodziny

RODZINA- to grupa złożona z osób połączonych ze sobą stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim, podstawowa, stosunkowo trwała grupa społeczna, złożona z jednostek połączonych ze sobą przez wspólnych przodków, małżeństwo lub adopcję. Najmniejsza grupa społeczna.

FUNKCJE RODZINY(wg Tyszki)

• Materialno- ekonomiczna- zabezpieczenie materialne i fizyczne poszczególnych członków rodziny, zaspokajanie przez rodzinę potrzeb materialnych.

• Opiekuńczo- zabezpieczająca- zabezpieczenie materialne i zdrowotne członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości.

• Prokreacyjna- podtrzymywanie ciągłości.

• Legalizacyjno- kontrolna- sankcjonowanie podstawowych poszczególnych członków rodziny, nadzór nad przestrzeganiem norm społecznych.

• Socjalizacyjno- wychowawcza- socjalizacja pierwotna (uczenie się od podstaw funkcji w społeczeństwie), wprowadzenie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do pełnienia określonych ról społecznych.

• Kulturalna- zapoznawanie młodych pokoleń z dziedzictwem kulturowym.

• Rekreacyjno- towarzyska- odpoczynek, zabawa, rozrywka.

• Emocjonalna- zaspakajanie emocjonalnych potrzeb poszczególnych członków rodziny (bezpieczeństwa, miłości, akceptacji).

1. Rodzina jako system i jej podsystemy

W rodzinie elementy systemu to członkowie, wraz ze wszystkim co wydarza się między nimi - interakcje, zachowania, wzajemna komunikacja.

Zmiana jednego elementu w systemie powoduje zmianę innych - jeśli w życiu jednego członka rodziny zachodzą zmiany, pozostali muszą się do tego przystosować.

Rodzina to system zamknięty składający sie z matki ojca i dziecka. W takim

układzie systemowym są podsystemy i każdy z nich funkcjonuje osobno matka-dziecko, ojciec-dziecko. Gdy relacje miedzy rodzicami są dobre to i dziecko sie prawidłowo rozwija natomiast jeśli są złe to negatywnie wpływa na rozwój dziecka.

STRUKTURA RODZINY:

• Członkowie

• Relacje

• Kolejność urodzeń

• Ilość dzieci, itp.

granice między podsystemami rodzinnymi, także mają ogromne znaczenie dla   całego systemu rodzinnego. Na system interakcji w rodzinie mają wpływ trzy bardzo ważne podsystemy: podsystem małżonków, dzieci i dziadków. W zdrowej i szczęśliwej rodzinie granice między tymi podsystemami powinny być wyraźne, ale jednocześnie elastyczne, czyli łatwo przekraczalne przez troskę, życzliwość, zainteresowanie i pomoc. Każdy z podsystemów pełni bowiem swoją własną rolę, która jest inna dla dzieci, rodziców i dziadków. Żaden z nich nie powinien wchodzić w drogę drugiemu, nie powinien podważać jego kompetencji, jak również nie powinien w niego ingerować. Podsystemy powinny być wypełnione miłością i miłość tę przekazywać innym podsystemom.

1. Charakterystyka rodziny dysfunkcyjnej i patologicznej

RODZINA DYSFUNKCYJNA- jest stworzona przez dysfunkcyjne małżeństwo, a takie małżeństwa tworzą dysfunkcyjne osoby, które się odnajdują wzajemnie i żenią ze sobą. Jednym z tragicznych faktów jest to, że osoby dysfunkcjonalne znajdują i wiążą się z osobami, które również są dysfunkcjonalne (J. Bradshaw).

TYPY DYSFUNKCJI:

• Odtwarzalne, przejściowe (chwilowe tarapaty)

• Trwałe, stałe i nieodwracalne (śmierć jednego z członków rodziny)

CECHY RODZIN DYSFUNKCYJNYCH:

• Brak poczucia bezpieczeństwa

• Brak w nich intymności

• „zakorzenione we wstydzie”

• Mają utrwalone, zamrożone, sztywne role

• Członkowie tych rodzin nie mogą zaspokoić swoich potrzeb na rzecz systemu rodzinnego

• Zaburzony system komunikacji

• Unifikacja potrzeb, dążeń i planów wszystkich członków rodziny

• Jawne tajemnice będą częścią kłamstw, co trzyma rodzinę w zamrożonym stanie

• Zaprzeczanie wszelkim konfliktom (iluzja radzenia sobie z problemami).

BRAKI W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ

W rodzinie dysfunkcyjnej brakuje:

• Akceptacji siebie

• Członkowie mają zazwyczaj niskie poczucie własnej wartości

• Trudności w utrzymaniu relacji

• Wzajemności (nie wszyscy członkowie rodziny wywiązują się z obowiązków)

• Otwartej komunikacji w rodzinie i między rodziną a światem zewnętrznym

• Występuje zamknięcie oraz izolacja do świata zewnętrznego

• Zabroniony kontakt między rodzicami a dziećmi, ponieważ rodzice przejawiają nieprawidłowe postawy.

CZYNNIKI SPOŁECZNE odpowiedzialne za dysfunkcje w rodzinie:

• Rodziny niepełne, wśród nich rodziny rozłączne trwało lub czasowo

• Nietrwałość związków, czyli rozwody

• Samotne, celowe rodzicielstwo

• Alkoholizm i inne uzależnienia (narkotyki, hazard, pracoholizm)

• Sekty

• Wygodnictwo, konsumpcjonizm, materializm

• Singularyzacja- gospodarstwa jednoosobowe

• Alternatywne formy życia partnerskiego (LAT, OINX- bez dzieci, homoseksualne, kohabitacja)

• Rodziny zrekonstruowane (dzieci z poprzednich związków).

1. Rodzina ryzyka- syndrom 3B

Bezrobocie może prowadzić do krańcowego ubóstwa. Osoby te żyją na granicy bezpieczeństwa społ. SYNDROM „3B” def. Prof. Kawuli: -bieda, -bezrobocie, -bezdomność

Pedagog społeczny może mieć tego świadomość lub nie. Obszary ryzyka są u nas aż nadto widoczne. Widzimy je choćby w obszarze tzw. syndromu 3B: bezrobocie, bieda, 
bezdomność (S. Kawula, 2002). Ryzyko pojawia się dla wielu marginalizowanych grup, iż nie są w stanie planować swej przyszłości, żyją w permanentnej niepewności - „na dzisiaj i na jutro”. Strategią ich pedagogicznego wsparcia i pomocniczości jest danie im nadziei i odrodzenia, poczucia sensu życia. Bowiem ludzie wykluczeni społecznie nie mają w sobie siły, którą jest nadzieja czy zamiar podjęcia działań. Ich główną opcją i perspektywą życia jest jedynie przetrwanie, a nie rozwój czy rewitalizacja drzemiących potencjałów czyli zasobów edukacyjno - socjalizacyjnych konkretnego środowiska życia.

1. Postawy rodziców a zachowania dzieci

Koncepcja m. ziemskiej- POSTAWY RODZICÓW:

NEGATYWNE	POZYTYWNE
Nadmiernie wymagająca	Uznanie praw dziecka
Nadmiernie chroniąca	Rozumna swoboda
Unikająca	Współdziałanie
Odtrącająca	Akceptacja

Unikająca- rodzic unika współdziałania; dziecko jest najbardziej spostrzegawczym i wnikliwym obserwatorem/ może ono być niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, niezdolne do obiektywnych ocen, nastawione antagonistycznie. Może być niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce nieufne bojaźliwe lub wchodzące w konflikty.

3 ważne potrzeby:

1. MIŁOŚĆ

2. AKCEPTACJA

3. BEZPIECZEŃSTWO

Odtrącająca- nie sprzyja wychowaniu, powoduje liczne zaburzenia w osobowości dziecka/ agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych, lub bezradność, trudności w przystosowaniu się na skutek zahamowań.

Rozumna swoboda- swobodna kontrola/ zdolność do kontaktów z rówieśnikami, uspołecznienie, pomysłowość, próby pokonywania przeszkód, łatwość w przystosowaniu się do różnych sytuacji społecznych.

Współdziałanie- gotowość rodziców do udziału w życiu i w zajęciach dziecka z własnej inicjatywy lub gdy dziecko wyraża taką potrzebę; w ciągu rozwoju dziecka formy współdziałania ewoluują/ dziecko jest ufne wobec rodziców, jest wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania i podejmowania zobowiązań.

Akceptacja- pomaga zrozumie dziecko i jego potrzeby i adekwatnie je zaspokajać/ sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych- dziecko jest przyjacielskie, współczujące, pogodne, odważne.

Poszanowanie praw dziecka- rozwija lojalność dziecka, solidarność z innymi członkami rodźmy, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie.

Nadmiernie wymagająca- krytyki sprzyja kształtowaniu się takich cech jak: niepewność, lękliwość, brak wiary we własne siły, przewrażliwienie, uległość, pobudliwość, brak zdolności do koncentracji.

Nadmiernie chroniąca- opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, opóźnienie dojrzałości społecznej, bierność, brak inicjatywy; dziecko może również przejawiać takie zachowania jak: nadmierną pewność siebie, zarozumialstwo, awanturniczość.

1. Znaczenie więzi w rodzinie (składniki więzi)

W zależności od tego, czy więź rodzinna jest spójna, czy nie, dana rodzina może właściwie się rozwijać lub przeżywać kryzys. Dlatego też warto sobie przypomnieć sposoby tworzenia i umacniania więzi, rodzinnej zarówno w odniesieniu do najbliższych krewnych, jak i osób w dalszym stopniu spokrewnionych i spowinowaconych.

1. Zagrożenia współczesnej rodziny

Ogólne zagrożenia polskie rodziny (wg badań):

• Alkoholizm

• Bezrobocie } potrzeba: pomocy, wsparcia, interwencji

• Brak mieszkań

• Rozbicie związków.

1. Czynniki zagrażające funkcjonowaniu współczesnych rodzin

CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE FUNKCJI RODZINY

1. ZEWNĘTRZNE:

• Brak gwarancji odpowiednich warunków i praw- pracy, mieszkania, utrzymania rodziny, ochrony zdrowia i życia wychowywanych dzieci

• Fałszywy obraz miłości małżeństwa i rodziny lansowany w środkach masowego przekazu

• Działania negatywnych grup- podkultur, sekt, nowych ruchów religijnych

1. WEWNĘTRZNE:

• Zaburzone relacje między członkami rodziny- nieporozumienia małżeńskie, konflikty rodzinne

• Alkoholizm jednego lub obojga rodziców

• Rozpad życia małżeńskiego i rodzinnego

• Brak pełnej rodziny (samotne matki lub ojcowie).

1. Przemoc w rodzinie i możliwości pomocy

Przemoc w rodzinie

Istnieje wiele definicji przemocy w rodzinie (domestic violence). Wszystkie z nich podkreślają jednakże takie elementy jak:

• działanie zamierzone, intencjonalne, świadome

• przewaga sił ze strony agresora

• intencją działania jest wyrządzenie komuś krzywdy, narzucenie mu władzy, dokonanie bezprawnych czynów, godzenie w czyjąś osobistą wolność, naruszenie praw i dóbr osobistych

• wywołuje cierpienie i szkody

• działanie skierowane przeciwko jakiemuś członkowi rodziny

• wykracza poza społeczne normy, zasady relacji międzyludzkich

Możliwości pomocy (I. Pospiszyl):

• telefony zaufania

• schroniska dla kobiet i dzieci

• terapia małżeńska.

1. Rodzina alkoholowa w aspekcie pomocy

   1. Formy pomocy:

• spotkania indywidualne

• grupowe formy pomocy psychologicznej

Al-Anonu, ruchu samopomocy, wsparcia i rozwoju duchowego dla żon alkoholików, członków ich rodzin (rodziców, rodzeństwa, dzieci) i przyjaciół alkoholików. W podejściu tym zwraca uwagę szerokie spektrum osób związanych z problemami stworzonymi przez picie przez alkoholika.

Charakteryzując rodziny dysfunkcjonalne, do których zaliczane są te z problemem alkoholowym, J. Bradshaw wymienia następujące ich cechy: 

1) zaprzeczanie i iluzja - rodziny dysfunkcjonalne zaprzeczają swoim problemom, więc nigdy nie dochodzi do ich rozwiązania; 
2) zakorzenienie we wstydzie - rodzice internalizują swój wstyd i działają bezwstydnie w stosunku do swoich dzieci, a dzieci często wstydzą się swojej rodziny; 
3) utrwalone, zamrożone i sztywne role; 
4) zlepek niewyodrębnionych "ja" poszczególnych członków rodziny - członkowie rodzin dysfunkcjonalnych mają zaplątane granice między sobą; 
5) poświęcenie własnych potrzeb dla rodziny - w rodzinie dysfunkcjonalnej prawie zawsze istnieje jakiś poziom złości i agresji, ponieważ indywidualne potrzeby są ciągle odkładane, by umożliwić zaspokojenie potrzeb systemu; 
6) ugodowość lub konflikty w komunikacji - w rodzinach dysfunkcjonalnych albo rozgrywają się otwarte konflikty, rzadko dochodzi tam do prawdziwego kontaktu; 
7) dominacja wspólnoty nad zróżnicowaniem - jednostka istnieje dla rodziny, a jej indywidualne różnice poświęcane są dla systemu rodzinnego; 
8) nieodwołalne zasady - kontrola, perfekcjonizm i oskarżanie (toksyczna pedagogika); 
9) jawne tajemnice - są one częścią kłamstw o kluczowym znaczeniu, każdy je zna i udaje, że o niczym nie wie; 
10) niezmieniający się, zamknięty system - każdy gra swoją rolę w kontrolowaniu problemu, ale system pozostaje bez zmian; 
11) absolutna i wielkościowa wola - kontrola, zaprzeczanie konfliktom i frustracji tworzy sytuację, że każdy chce osiągnąć swoje cele siłą woli, co daje iluzję radzenia sobie z problemem; 
12) brak granic - członkowie rodziny dysfunkcjonalnej odrzucają granice własnej osoby dla podtrzymania systemu rodzinnego, lecz odrzucenie granic ego jest równoznaczne z odrzuceniem własnej tożsamości.

1. Problemy opiekuńczo- wychowawcze matek samotnie wychowujących dzieci

Przyczyny pojawiających się w tych rodzinach problemów (opiekuńczo- wychowawczych):

• Dysfunkcjonalność tej rodziny

• Funkcja ekonomiczno- gospodarcza.

SKUTKI WYCHOWANIA W RODZINIE NIEPEŁNEJ:

• Brak jednego z rodziców wpływa negatywnie na wychowanie dziecka (problemy w szkole, w grupie rówieśniczej, w rodzinie- problemy socjalizacyjne)

• Dzieci z rodzin niepełnych częściej ponoszą porażki szkolne niż ich rówieśnicy z rodzin pełnych

• Dzieci z rodzin niepełnych częściej mają przeświadczenie o braku akceptacji rodzica

• W kontaktach z rówieśnikami przejawiają bierność, ustępliwość, wycofanie, lub odwrotnie- agresję

• Obciążanie dziecka problemami dorosłych

• Dzieci mają utrudniony kontakt z ojcem, co uruchamia nieprawidłową identyfikację roli ojca

1. Rozwód i jego skutki dla funkcjonowania rodziny

Rozwód jest traumatycznym przeżyciem dla całej rodziny. Zajmuje drugie miejsce, po śmierci jednego ze współmałżonków na liście stresujących zdarzeń w życiu rodziny. 
Rozpad małżeństwa bardzo silnie przeżywają nie tylko współmałżonkowie, ale także ich dzieci. Bywa też, że rozwód jest trudniejszym przeżyciem dla dzieci niż dla ich rodziców. Zależność dziecka od rodziców oraz jego naturalna niedojrzałość zwiększa jego podatność na zranienie, jakim jest odejście jednego z rodziców i co za tym idzie utrata poczucia bezpieczeństwa. 
Im lepiej dorośli poradzą sobie z rozstaniem, tym mniej ucierpią w tej sytuacji ich dzieci. Im mniej awantur, manipulacji, kłamstw, wrogości, a więcej współdziałania w tej trudnej sytuacji, tym mniej stresów dla dzieci. 

Rozwód przebiega na dwóch etapach. Pierwszym z nich jest decyzja o rozwiązaniu małżeństwa, a więc okres poprzedzający rozbicie rodziny. Najpierw słychać pierwsze sprzeczki, kłótnie stają się coraz głośniejsze, napięcia przeradzają się w walkę, wzajemnie wyrządzanie sobie krzywdy i utrudnianie życia. Świadkiem takich sytuacji jest dziecko, czujące się nierzadko jak bohater strasznego filmu, który zaraz się skończy, będzie można wrócić do domu, przytulić ulubionego misia. Ten film jednak nie ma końca. I tak dochodzi stopniowo do zmian w osobowości dziecka. Zamyka się ono w sobie, nie potrafi pogodzić się z myślą, że dom, który był oazą spokoju, miejscem stabilizacji i ciepła rodzinnego, nagle rozpada się. Drugim etapem jest wzrastanie w rodzinie rozbitej. Rozwód traktowany jest jako oznaka klęski małżeńskiej, co ma swój wpływ na osobowość dziecka. Głównym czynnikiem kształtującym tożsamość dziecka w początkowym okresie jest poczucie osamotnienia. Nie jest ono spowodowane bezpośrednio sytuacją rozwodową, lecz poluźnieniem lub całkowitym zanikiem więzi między dorosłymi.

1. Dziecko osamotnione w rodzinie

Nieobecność rodziców w domu, brak czasu na wspólne przebywanie, ograniczona kontrola- DZIECKO robi co chce= sprzyja to atomizacji społecznej w rodzinie.

W dziecka osamotnienie może wystąpić jako reakcja na ograniczenia czy też niemożność kontaktów z rodzicem między innymi z powodu braku rodzica (np.: po rozwodzie), albo z powodu całkowitej nieobecności któregoś z rodziców lub obojga.

W przypadku dzieci adoptowanych uświadomienie sobie w okresie dorastania, że jest się dzieckiem niechcianym, porzuconym, niekochanym- rodzi się poczucie samotności psychicznej, a także tęsknota za biologiczną rodziną.

1. Poczucie osamotnienia- pojęcie oraz czynniki osamotnienia

POCZUCIE OSAMOTNIENIA- to brak poczucia bliskości i międzyludzkiej intymności; to oderwanie od potrzebnych związków z innymi lub niezbędnego związku z bliską osobą; to przykry stan psychiczny spowodowany niezadawalającą ilością i jakością społecznych oraz emocjonalnych interakcji.

3 elementy osamotnienia:

1. To odczucie subiektywne- nie jest tożsame z izolacją społeczną

2. Jest rezultatem braku pożądanych relacji społecznych

3. Jest źródłem przykrych stanów emocjonalnych, które mogą prowadzić do zaburzeń zachowania i funkcjonowania.

1. Przyczyny i skutki osamotnienia dziecka w rodzinie

Osamotnienie w rodzinie może być odczuwane pomimo obecności rodziców i może powstać z przyczyn:

• Nieprawidłowe, naganne postawy rodzicielskie

• Trudności życiowe

• Zawiedzione ambicje

• Odczuwać je może dziecko, które zbyt wcześnie przechodzi pod opiekę obcych

• Ciągle zmieniający się opiekun.

Osamotnienie może być: czasowe lub stałe. Oba typy mają swoje uwarunkowania mikro i makrospołeczne !!!

SKUTKI:

Poczucie osamotnienia prowadzi do anomii wartości społecznych, powoduje zaburzenia w zachowaniu (zagubienie); prowadzi do zerwania lub rozluźnienia więzi o charakterze wspólnotowym w związku z czym człowiek osamotniony jest niezdolny do trwałego i twórczego kontaktu z drugą osobą.

Osamotnienie i brak zdolności do tworzenia stałych i głębokich relacji może być następstwem niewłaściwego wychowania.

Nie posiadając zdolności do rezygnowania z własnych egoistycznych postaw, osoby nastawione są brać- nie dawać.

1. Problem migracji zawodowej i skutki dla funkcjonowania rodziny

Z momentem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej znacznie nasiliło się zjawisko

emigracji do krajów będących jej członkami. Najczęstszym powodem opuszczania kraju była i nadal pozostaje tzw. emigracja zarobkowa, powodowana względami ekonomicznymi.

Wyjazd rodziców za granicę stanowi poważne zagrożenie dla trwałości rodziny oraz prawidłowego rozwoju dzieci. Negatywne konsekwencje wyjazdów rodziców dla dzieci przybierają na wadze i stanowią pilne wyzwanie do interdyscyplinarnych działań zabezpieczających losy rodziny, a w szczególności jej nieletnich członków.

W ostatnim czasie wyraźnie zwiększyła się liczba dzieci, których rodzice wyjechali za

granicę w celach zarobkowych. Z odpowiednich statystyk wynika, że większość interwencji związanych z wykroczeniami nieletnich dotyczy coraz częściej nieletnich pozostawionych bez opieki.

Najczęściej w zastępstwie nieobecnych rodziców dziećmi zajmują się dziadkowie,

rzadziej - krewni lub sąsiedzi. Zdarza się również pozostawianie dzieci samym sobie oraz wystawianie ich na ryzyko samowychowania.

1. Typy sieroctwa

• sieroctwo naturalne- mamy do czynienia wtedy, gdy oboje rodzice dziecka nie żyją

• sieroctwo społeczne- polega na tym, że dziecko jest pozbawione normalnego środowiska rodzinnego. Przyczyny tego mogą być bardzo różne: rozpad rodziny, wykolejenie, alkoholizm, narkotyki, bieda czy choroby (fizyczne i psychiczne). 

1. Typy rodzin, a rozwój dziecka

TYPY RODZIN:

• PEŁNA- bardzo trwałe więzi emocjonalne pomiędzy wszystkimi członkami, konflikty są tutaj przejściowe i nietrwałe, a układ ról odbywa się zgodnie z modelem rodziny tradycyjnej.

• NIEPEŁNA- powstała na skutek trwałej nieobecności któregoś z jej członków, tworzy ją najczęściej tylko matka lub tylko ojciec i dzieci, ale mogą ją tworzyć również tylko same dzieci bez rodziców

• ZREORGANIZOWANA – powstająca na skutek ponownego małżeństwa któregoś z rodziców.

• ZDEZORGANIZOWANA – występują tutaj konflikty i relacje konfliktowe oraz antagonistyczne, podstawowe potrzeby członków rodziny są nieodpowiednio odczytywanie i zaspakajane, a ponad to funkcja opiekuńcza rodziców wobec dzieci jest tutaj znacznie osłabiona.

• ZDEMORALIZOWANA– rodzina, która pozostaje w konflikcie z prawem, zachowanie rodziców jest sprzeczne z normami moralnymi, najczęściej to rodzina dotknięta alkoholizmem, w której odnotowuje się zachowania przestępcze.

• ZASTĘPCZA – jest to rodzina oparta na więzi współżycia i funkcji opiekuńczo -wychowawczej, skierowanej w kierunku dziecka całkowicie lub częściowo pozbawionego opieki rodziców biologicznych.

1. Znani autorzy zajmujący się problematyką współczesnej rodziny i zagrożeń (S. Kawula, Z. Tyszka, M. Ziemska, J. Izdebska)

Stanisław Kawula- zajmuje się m.in. pedagogiką społeczną, pedagogiką rodziny, subkulturami młodzieżowymi.

Zbigniew Tyszka- Uznawany za jednego z twórców socjologii rodziny jako dyscypliny akademickiej w Polsce. Jest twórcą systemu metodologicznego socjologicznych badań nad rodziną oraz dokonał syntezy rezultatów badań dotyczących współczesnych rodzin polskich. W 1989 r. założył Roczniki Socjologii Rodziny, których był redaktorem aż do śmierci.

Maria Ziemska- psycholog; zajmowała się głównie postawami rodzicielskimi oraz współczesną rodziną;

Jadwiga Izdebska- Zainteresowania naukowe, prace badawcze: rodzina współczesna, przemiany; dysfunkcyjność; kierunki i formy wsparcia rodziny; sytuacja dziecka we współczesnej rodzinie i obraz jego dzieciństwa (nowy wymiar) w warunkach globalizacji; media i multimedia w życiu dziecka - wartości wychowawcze oraz zagrożenia mediów.

1. Pomoc i wsparcie rodzinom zagrożonym przeżywającym kryzys, pomocowych ( itp.), organizacje pozarządowe PC, PR, samorządy, gmina, stowarzyszenia, grupy wsparcia np.: Towarzystwo Wsparcia Dziecka i Rodziny „Lokomotywa” w Łodzi, Katowicach, Ośrodki np.: „Katolicki Ośrodek Adopcyjno- opiekuńczy w Kwidzynie- program ”druga szansa”.

• Program „druga szansa”- Program rozwoju rodzicielstwa zastępczego w Kwidzynie; Cele programu, metody realizacji

- Zapobieganie umieszczeniu dziecka w opiece zastępczej

- Rozwój i wsparcie rodzinnej opieki zastępczej, w tym rodzicielstwa zastępczego

- Powrót dziecka z opieki zastępczej do rodziny naturalnej.

• „Lokomotywa” w Łodzi- Ośrodek Wsparcia Rodziny, którego założeniem jest udzielanie pomocy rodzinom w kryzysowych sytuacjach, przygotowywanie i kwalifikowanie rodzin zastępczych, wspieranie rodzin zastępczych ustanowionych, spokrewnionych, prowadzenie terapii rodzinnej; pracownicy ośrodka  udzielają pomocy rodzinom z dziećmi, udzielają porad, prowadzą konsultacje rodzinne, terapię rodzin. Pomagają w nawiązaniu lepszej komunikacji z dzieckiem, w odczytywaniu jego potrzeb pracując z rodziną metodą wideo treningu w domu rodziny lub w ośrodku; do ośrodka może się zgłosić rodzina z własnej inicjatywy.

Inne organizacje pozarządowe:

• Polski Czerwony Krzyż - pozyskuje honorowych dawców krwi, zapobiega chorobom zakaźnym i cywilizacyjnym, bierze udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej;

• Caritas Polska - organizuje i koordynuje działania pomocowe za granicą i w Polsce;

• Polska Akcja Humanitarna - niesie pomoc ofiarom wojen i kataklizmów za granicą i w Polsce oraz uchodźcom, wspiera szkoły i ośrodki zdrowia w rejonach dotkniętych ubóstwem, prowadzi akcje edukacyjne;

• Fundacja SOS - obejmuje opieką osoby zagrożone ubóstwem i społeczną marginalizacją, inicjuje i stymuluje akcje społeczne;

• Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

A

1. Definicja rodziny dysfunkcyjnej (pkt.3)

2. Postawy dziecka wobec rodziców należy traktować jako funkcję ......

rodziców. Rozwijają się one i kształtują w toku ...... w drodze

rozwoju ....... (Uzupełnić)

3. Składniki więzi w rodzinie (pkt. 6)

4. Czynniki zagrażające współczesnej rodzinie (pkt. 8)

5. Pojęcie rodziny ryzyka (a,b,c)

6. Rola środowiskowego programu "Spróbujmy razem" (pkt. 20)

B

1. Zagrożenia współczesnej rodziny (pkt. 7)

2. Funkcja ...... wprowadza dziecko w świat kultury (Uzupełnić + podać

autora)

3. Rodzina jako system i podsystem (pkt. 2)

4. Jakie działania gwarantują pomoc społeczną (....................................................................................................................................................)

5. Osamotnienie to ....... w sferze emocjonalnej

6. Różnica między osamotnieniem a samotnością (....................................................................................................................................................)

C

1. Definicja rodziny (pkt. 1)

2. 4 funkcje rodziny (Podać autora) (pkt. 1)

3. Syndrom 3B (pkt. 4)

4. Organizacje i fundacje pomocy rodzinie (Pomoc społeczna, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, rodzinne domy dziecka, całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego, świetlice socjoterapeutyczne, ośrodki interwencji kryzysowej)