Fundusze unijne

• Fundusze

• Para-fundusze

W aktualnym okresie programowania UE (2007- 2013) najwięcej środków budżetu unijnego przeznaczanych jest na realizację polityki spójności (44,2%), następnie zaś na wspólną politykę rolną i rybactwo (43%). Polityka spójności to pojęcie używane najczęściej zamienne z pojęciami polityka regionalna oraz polityka strukturalna. Polityka spójności ma na celu wyrównywanie różnic gospodarczych i społecznych regionu UE. Regiony UE to inaczej NUTS. Podział terytorialny krajów członkowskich UE na tzw. NUTSy przeznaczony i wykorzystywany jest do planowania i rozliczania środków finansowych pochodzących z funduszy unijnych oraz dla celów statystycznych. Podstawą podziału jest rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady UE z 26.05.2003 roku w sprawie ustalenie wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych. Podstawą podziału Polski na tzw. NUTSy jest rozporządzenie rady ministrów z 14.11.2007 roku w sprawie wprowadzenia nomenklatury jednostek terytorialnych dla celów statystycznych. Kryterium podziału UE na NUTSy jest:

- potencjał ekonomicznych (PKB na 1 mieszkańca)

- liczba mieszkańców

NUTSy, 1 powinno zamieszkiwać od 3 – 7 milionów ludzi i jest to odpowiednik grup landów (Niemczech, Austrii, Holandii, Finlandii), grup regionów (Belgia, Grecja, Wielka Brytania), regionów autonomicznych (Hiszpania, Portugalia, Włochy), grupy województw (w Polsce).

NUTSy 2, powinno zamieszkiwać od 800 tys.- 3 milionów ludzi, odpowiednik landów, prowincji (Belgii, Holadni, UK), regionu (Hiszpanii, Portugali, Włochy), województw (Polska).

NUTSy 3, 150 tys. – 800 tys. Mieszkańców. Odpowiednik grup powiatów.

W Polsce mamy 6 regionów. Np.: Region centralny (łódzkie, mazowieckie), itd.

Cele polityki spójności:

1. Cel konwergencji - rozwój najbiedniejszych regionów – rozwój gospodarczy i społeczny.

2. Podniesienie konkurencyjności i zatrudnienia w mniej rozwiniętych regionach.

3. Europejska współpraca terytorialna.

Pomoc finansowa z UE dla regionów pochodzi z funduszy strukturalnych. Kryterium podziału unijnych środków finansowych z funduszy jest PKB regionu. Jeżeli PKB regionu na 1 mieszkańca jest w danym regionie mniejsze niż 75% średniej UE to taki region może liczyć na wsparcie już w ramach pierwszego celu polityki spójności, tak jest w przypadku wszystkich regionów w Polsce. Środki na realizację polityki spójności obok funduszy strukturalnych pochodzą także z tzw. Funduszu spójności.

Fundusze strukturalne

• Europejski fundusz rozwoju regionalnego – finansuje wszystkie programy, które mają pomóc w wyrównywaniu różnic gospodarczych w rozwoju regionu. Do dziedzin, które mogą być finansowane z tego funduszu należą: np. infrastruktura, rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie i utrzymywanie trwałego zatrudnienia, rozwój turystyki i inwestycji w dziedzinie kultury, rozwój społeczeństwa informacyjnego.

• Europejski fundusz społeczny - finansuje programy, które mają pomóc w wyrównywaniu różnic społecznych. Dziedziny, które mogą być finansowane to np.: zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, doskonalenie kadr gospodarki, przeciwdziałania zjawiska wykluczania społecznego.

Środki z funduszu spójności związane są realizacją polityki spójności w zakresie rozwoju transportu i ochrony środowiska. Pomoc otrzymują państwa, gdzie produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach w UE. Głównymi beneficjentami funduszu są jednostki samorządu terytorialnego, tworzące przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne. Instrumentami realizacji celów polityki spójności są tzw. Programy operacyjne, które wyodrębnia dane państwo (podstawą wyodrębnienia programów operacyjnych w Polsce jest dokument Narodowa strategia spójności na lata 2007- 2013, inna nazwa – narodowe strategiczne ramy odniesienia na lata 07/13. Narodowa strategia spójności obok wskazania na programy operacyjne określa też cele strategiczne oraz horyzontalne rozwoju kraju.

Wyróżniamy programy:

• Infrastruktura i środowisko – finansowany z europejskiego funduszu regionalnego i funduszu spójności

• Innowacyjna gospodarka – finansowany z europejskiego funduszu regionalnego

• Program kapitał ludzki – finansowany z europejskiego funduszu społecznego

• 16 programów regionalnych – finansowanych z europejskiego funduszu regionalnego

• Program rozwój Polski wschodniej – finansowany z europejskiego funduszu regionalnego

• Program pomoc techniczna – finansowany z europejskiego funduszu regionalnego

• Program europejskiej współpracy regionalnej – finansowany z europejskiego funduszu regionalnego