Promocja zdrowia wieku starczego

Wstęp

Proces starzenia się rozpoczyna się w chwili urodzin, jednak jego tempo różni się znacznie u poszczególnych osób. Ważne jest by zapewnić im wszechstronną opiekę w jesieni życia. Nauką zajmującą się leczeniem, profilaktyką chorób wieku podeszłego i starczego, również nauka, o biologicznych podstawach i aspektach procesów życiowych jest GERIATRIA.

Slajd 3

Starzenie się człowieka - przyczyny

W naukach biologicznych wyróżnić można trzy zjawiska, o których można powiedzieć, że są połączone z przemijaniem ludzkiego życia.

• długowieczność, która rozumiana w kategoriach czasu, ukazuje, że człowiek ma szansę przeżyć swoje życie w warunkach optymalnych.

• starzenie się człowieka, na tym etapie dochodzi do różnych nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem organizmu.

• śmierć, to wydarzenie kończące życie ludzkie. Śmierć wcale nie musi być związana ze starzeniem, jednakże prawdopodobieństwo wzrasta razem z wiekiem człowieka.

Slajd 4

Starzenie się jest naturalnym procesem zmniejszania się z wiekiem biologicznej aktywności organizmu, a śmierć wieńcząca starzenie się jest nieunikniona. W procesie starzenia procesy kataboliczne przeważają nad anabolicznymi. Organizm nie nadąża z procesami odnowy i regeneracji zniszczonych komórek i tkanek, wykazuje zmiany regresyjne. Starzenie uwarunkowane jest biologicznie przez czynniki genetyczne, oraz procesy fizjologiczne odbywające się na poziomie komórki, tkanki czy narządu. Na proces starzenia się wpływają również czynniki społeczne i psychologiczne, które maja wpływ na osobowość człowieka oraz jego życie emocjonalne i duchowe.

Slajd 5 i 6

Od wielu lat obserwowaliśmy nieustanny wzrost liczebności osób w starszym wieku prowadzący do tzw. procesu starzenia się ludności (wzrost liczby i udziału osób w starszym wieku wśród ogółu ludności).

Dane zawarte w tabeli wskazują, że w okresie perspektywicznym obserwować będziemy dalsze postępy tego procesu w województwie łódzkim.

Po roku 2005 do grupy osób w wieku emerytalnym napływać będą liczebnie „obfite” generacje osób urodzonych w latach 1946-1960, a więc w okresie pierwszego powojennego wyżu urodzeń. Szczyt przyrostu przypadnie na lata 2010-2020.

W ciągu całego okresu 2005-2030 liczba ludności w wieku poprodukcyjnym w województwie łódzkim wzrośnie o 210,8 tys., a więc o 47,4% (w miastach o 56,0%, na wsi o 32,8%).

Równolegle z dynamicznie rosnącą liczbą osób w wieku poprodukcyjnym w jeszcze większym tempie wzrastać będzie w województwie łódzkim populacja osób bardzo starych, w wieku 80 lat i więcej.

Slajd 8

Czynniki biologiczne spowalniające proces starzenia się

• zwiększona aktywność ruchowa , tj. spacer, marsz, wyprawy turystyczne piesze, rowerowe, itp. W wieku starszym spowolnieniu ulega przemiana materii i prowadzi to do otyłości oraz chorób tj. cukrzyca, miażdżyca, choroby układu krążenia, zwyrodnienia w układzie ruchowym.

• właściwe odżywianie -u osób starszych widać niedobory witamin, soli mineralnych, białek - niewłaściwe odżywianie lub zaburzenie wchłaniania spowodowane chorobami przewodu pokarmowego, czy tez przyjmowaniem pewnych leków. Do częstych błędów żywieniowych należą: spożywanie nadmiernej ilości tłuszczy zwierzęcych i słodyczy, przy małej ilości warzyw i owoców.

• niestosownie używek, np. palenie tytoniu, picie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, niewydolności płuc, zwiększa się ciśnienie krwi, zwężają się naczynia krwionośne, zaburzenia w funkcjonowaniu nerek, serca, stany depresyjne.

Slajd 9

PROMOCJA ŻYCIA OSÓB STARSZYCH

Promocja życia osób starszych polega na umiejętności wyczuwania i wczuwania się w ich potrzeby, rozmowy z nimi, poświęcenie im odpowiedniej uwagi.

Stary człowiek często nie jest w stanie troszczyć się o swe potrzeby, co zmusza go do zamieszkania z rodziną lub w domu opieki. W takiej sytuacji należy ten dom zmodyfikować do jego potrzeb albo zatroszczyć się o odpowiednią pomoc.

W dobrej jakości należy utrzymywać aktywność fizyczną, im dłużej osoba starsza pozostaje niezależna i sama załatwia swe potrzeby i sprawy, tym lepiej. Robienie zakupów, spotkania z przyjaciółmi, wizyty w kinie, teatrze, wszystko to pomaga zachować bogaty tryb życia.

Osoba w podeszłym wieku często zbyt dużo czasu spędza w fotelu; powinna tymczasem przynajmniej co godzinę wstawać i trochę się poruszać. Długotrwałe przebywanie w jednakowej pozycji powoduje zesztywnienie stawów i sprawia, że coraz trudniej się porusza. Dla zachowania odpowiedniej aktywności fizycznej szczególnie ważny jest komfort stóp. Człowiek starszy powinien nosić wygodne obuwie na niskim obcasie i regularnie odwiedzać pedikiurzystkę. Przy skłonności stóp do obrzęków należy siedzieć z nogami na taborecie.

Może się czasem wydawać, że wygodniej i szybciej jest wyręczać starego człowieka we wszystkich jego zajęciach, jednakże lepiej jest ograniczyć się tylko do pomocy. Istnieje wiele udogodnień dla starszych osób, które umożliwiają im samodzielność np. odzież zapinana na rzepy i zamki błyskawiczne, łyżki do butów, grzebienie zaopatrzone w długie uchwyty. By łatwiej wchodzić i wychodzić z wanny, należy przy niej ustawić stołeczek albo zainstalować prysznic ze stołeczkiem - poręcze. Znaczną pomoc w poruszaniu się osoby niedołężnej stanowią różnego rodzaju balkoniki oraz laski. Łóżko powinno mieć odpowiednią wysokość, również dotyczy to foteli.

Slajd 10

Osoby w podeszłym wieku narażone są na różne niebezpieczeństwa, a najczęstszym i najniebezpieczniejszym z nich jest przewrócenie się - powoduje ono poważne następstwa. Przyczyną upadków starych ludzi bywają zaburzenia równowagi, a ich konsekwencją - skomplikowane złamania wynikające z kruchości kośćca.

Slajd 11

By poruszanie było bezpieczne należy:

• zabezpieczyć brzegi dywanów,

• pochować kable,

• nie pastować podłóg,

• przejścia między pokojami oświetlić,

• włączniki świateł umieścić w dostępnych miejscach,

• zabezpieczyć grzejniki przed wywróceniem,

• kuchenki gazowe systematycznie przeglądać,

• zabezpieczyć palniki,

• leki przechowywać w bezpiecznym miejscu.

Slajd 12

Wiele chorób wieku podeszłego przebiega łagodnie, pacjent z powodzeniem może przebywać w domu i być tam leczony. Jeśli choroba jest poważna należy zawiadomić lekarza i musi pozostać w łóżku. Długotrwałe leżenie powoduje dolegliwości takie jak:

• zesztywnienie stawów,

• infekcje klatki piersiowej,

• kłopoty z oddaniem moczu,

• zaparcia oraz powstanie odleżyn.

Profilaktyką będzie stosowanie materacy przeciwodleżynowych, krążków itd.

Slajd 13

Choroby osób w wieku podeszłym, to nie tylko choroby somatyczne, ale w dużej mierze to choroby, związane z ich psychiką. Stanowią je zespoły otępienia oraz stany depresyjne. Te zaburzenia fizyczne i psychiczne wpływają na upośledzenie funkcjonowania osób starszych.

Są to między innymi:

• Choroba Alzheimera

• Choroba Parkinsona

• Nadciśnienie tętnicze

• Osteoporoza

• Choroba zwyrodnieniowa stawów

• Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego

• Hipotonia ortostatyczna

• Demencja starcza

Slajd 40

GIMNASTYKA OSÓB III WIEKU

Od 2 stycznia 2007 roku na terenie Łodzi kontynuuje swoją działalność Ośrodek Terapii Ruchowej dla Osób III-go Wieku. Działalność ta prowadzona jest na bieżąco. Ośrodek funkcjonuje przy łódzkim Ognisku TKKF „Dzikusy”.

Zajęcia odbywają się w Szkole Podstawowej Nr 205 w Łodzi. Ośrodek ma do swojej dyspozycji dwie bardzo dobrze wyposażone sale do ćwiczeń, siłownie, szatnie, zaplecze sanitarne.

Zajęcia plenerowe odbywają się w Ośrodku Wypoczynkowym Ogniska TKKF „Dzikusy” w Sulejowie oraz na terenach rekreacyjnych Osiedla Janów - Olechów.

Zajęcia aqua fitness połączone z nauką pływania odbywają się na basenie Szkoły Podstawowej nr 149.

Slajd 41

W zajęciach uczestniczy 30 osób w wieku powyżej 55 roku życia u których najczęściej występującymi schorzeniami i dolegliwościami zdrowotnymi są:

- nadciśnienie tętnicze

- bóle kręgosłupa

- astma oskrzelowa

- stany zwyrodnieniowe stawów.

Wszyscy uczestnicy zajęć przystąpili do programu po konsultacji lekarskiej i określeniu sprawności indywidualnej, wydolności organizmu. Ćwiczący uczestniczyli w zajęciach bardzo chętnie, byli systematyczni, zaangażowani, pozytywnie oceniali zarówno program jak i sposób prowadzenia zajęć.

Ulubionymi formami zajęć były: ćwiczenia przy muzyce, zajęcia z elementami tańca a także wyjazd plenerowy, na którym dominowały ćwiczenia w terenie takie jak: marsze, spacery, wycieczki rowerowe, zgadywanki terenowe itp.

Slajd 42

Uczestnicy zajęć dostrzegali pozytywne efekty ćwiczeń: w sferze sprawności ruchowej - ustąpienie bólów kręgosłupa, poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej, w sferze psychicznej - poprawa nastroju, nawiązywanie kontaktów towarzyskich, zwiększenie aktywności społecznej.

Cechą charakterystyczną grupy był duży stopień jej zintegrowania, który przejawiał się sympatyczną, wesołą atmosferą na zajęciach, wzajemnymi kontaktami poza ośrodkiem.

Slajd 43

Zajęcia ruchowe miały na celu: wzmocnienie mięśni posturalnych, rozciągnięcie przykurczów więzadłowo-mięśniowych w obrębie obręczy barkowej i biodrowej, zwiększenie wydolności krążeniowo-oddechowej, poprawę koordynacji ruchowej a także usprawnienie przemiany materii, poprawę samopoczucia psycho-fizycznego, ożywienie emocjonalne.

Slajd 44

Podstawowymi rodzajami prowadzonych zajęć ruchowych były:

- gimnastyka usprawniająca przy muzyce, - ćwiczenia profilaktyczne w bólach kręgosłupa, - ćwiczenia przy muzyce z elementami kroków tanecznych, - ćwiczenia przy muzyce z elementami kroków fitness. - aqua fitness połączony z nauką pływania

Slajd 45

Duży nacisk w czasie prowadzenia zajęć położono na ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia relaksacyjne a także na kształtowanie nawyku utrzymywania prawidłowej postawy ciała, samokontroli i autokorekcji postawy.

Slajd 46

Wszystkim uczestniczkom zajęć przeprowadzono testy sprawnościowe, których wyniki potwierdziły poprawę sprawności i wydolności ćwiczących w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Slajd 47

W ramach działalności ośrodka prowadzone były przez kadrę ośrodka dyskusje i pogadanki o tematyce zdrowotnej dotyczące:

Slajd 48

- wybranych metod prostej oceny wydolności fizycznej i sprawności ruchowej, kontrola tętna, określenie codziennego niezbędnego limitu marszu,

- wielowymiarowości zdrowia i jego uwarunkowań,

- udziału aktywności ruchowej w profilaktyce starzenia się,

- budowania relacji międzyludzkich w rodzinie i środowisku,

- roli ćwiczeń relaksacyjnych w procesie starzenia się,

Slajd 49

- muzykoterapia a samopoczucie psychofizyczne,

- chorób zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa,

- sprawności układu oddechowego i roli ćwiczeń oddechowych,

- stresu i sposobu radzenia sobie z nim,

- zaburzeń statyki kobiecego narządu rodnego,

- osteoporozy - terapii i profilaktyki,

Slajd 50

Przez cały okres działalności ośrodka uczestnicy zajęć byli pod obserwacją lekarza, który przeprowadzał badania lekarskie dopuszczające do zajęć (określenie zaleceń i przeciwwskazań zdrowotnych do ćwiczeń), a także późniejsze badania kontrolne. Prowadził konsultacje indywidualne z uczestnikami w zależności od potrzeb.

---