I. Podstawowe pojęcia:

Rewalidacja - oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności. Jest procesem wychowawczym z zaplanowanymi celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i działanie skierowane na osobę niepełnosprawną. Usprawnienie zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych.

Rewalidacja to przywracanie osób niepełnosprawnych do funkcjonowania w społeczeństwie. Natomiast proces rewalidacji to wszelkie działania (psychologiczne, pedagogiczne itp.) wobec osoby niepełnosprawnej, rozciągnięte w czasie, czyli od urodzenia do niemalże końca życia.

Rehabilitacja - jest to łączone i skoordynowane oddziaływanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społeczno-zawodowe zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia osobie trwale poszkodowanej na zdrowiu zdolności, sprawności i możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie. Rehabilitacja jest procesem, który łączy oddziaływania o różnym charakterze i zakresie, aby przywrócenie utraconych sprawności było jak najlepsze, możliwie wczesne i trwałe. (W. Dega, A.Hulek)

Rehabilitacja - oznacza zespół działań leczniczych, organizacyjnych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych, społecznych, zmierzających do osiągnięcia przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.

Resocjalizacja - proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności i dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych i prawnych, wynikających ze stanu osobowości wychowanka, z jego antagoniczno - dystukcyjnego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych. Polega na stosowaniu różnych regulaminowych środków poprawczych i metod wychowawczych obejmujących psychotechnikę, socjotechnikę i kulturotechnikę, naukę szkolną oraz pracę w warunkach izolacji (zakłady karne, poprawcze) lub w środowisku otwartym, półwolnościowym pod nadzorem kuratora sądowego.

Reedukacja - odpowiednie ćwiczenia mające przywrócić sprawność fizyczną osobom chorym i rekonwalescentom oraz przygotować ich do wykonywania zawodu.

II. Pojęcie rewalidacja.

Wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.

Zasadnicze kierunki działania rewalidacyjnego to:

1. maksymalne rozwijanie tych sił biologicznych, zadatków i cech, które są najmniej uszkodzone.

2. wzmacnianie i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych.

3. wyrównywanie i zastępowanie deficytów biologicznych i rozwojowych.

Rewalidacja musi być zawsze oparta na:

1. poznaniu każdej jednostki, warunków jej rozwoju, historii życia, poznaniu charakteru i stopnia kalectwa oraz związanych z tym czynników etiologicznych

2. uwzględnieniu w metodzie pracy typu układu nerwowego

3. zorientowaniu się w zahamowaniu przez upośledzenie potrzebach

4. zorientowaniu się w charakterze oddziaływania środowiska na daną jednostkę upośledzoną

5. jak najszerszym uwzględnieniu czynników podnoszących próg tolerancji na frustrację

6. zastosowaniu warunków kształcących nowe motywacje

7. dostosowaniu pracy do sił i możliwości jednostki

8. stosowaniu w całej pełni metod kompensacyjnych, korygujących, usprawniających i dynamizujących

III. Podstawy rewalidacji:

• FIZJOLOGICZNE - związane są ze znajomością fizjologii i anatomii człowieka, prawidłowego rozwoju organizmu; ważna jest dobra znajomość specyfiki danej niepełnosprawności.

• cel: odzyskanie utraconej bądź naruszonej sprawności psychofizycznej jednostki; w przypadku wad wrodzonych - optymalne usprawnienie naruszonych organów, układów.

• ukierunkowana na:

- profilaktykę upośledzenia sprawności fizycznych i psychicznych u dzieci z wrodzonym lub okołoporodowymi ubytkami sprawności

- profilaktykę przewlekłego upośledzenia sprawności fizycznych i psychicznych oraz stanu trwałego kalectwa

- skrócenie okresu niewydolności fizycznej i psychicznej oraz zaburzeń funkcjonalnych

- kompensacja ubytków funkcji uszkodzonych narządów i układów organizmu ludzkiego

- dąży się nie tylko do maksymalnego powrotu do stanu przed ale realizuje się także cele związane z prewencją wtórną tzn. zwalczaniem ryzyka powrotu do danej choroby.

• PSYCHOLOGICZNE:

• Dążą do tego, by osoba niepełnosprawna:

• Realnie oceniała swoje możliwości w życiu codziennym, w pracy zawodowej itp.

• Możliwie szybko przyjęła i pogodziła się ze swoim upośledzeniem i jego skutkami

• Dostosowała się do koniecznych ograniczeń narzuconych jej przez niepełnosprawność

• Maksymalnie uaktywniła się i rozwinęła swoje sprawności

• Przystosowała się do życia w społeczeństwie

• Wyrównywanie szans

• Bardzo ważna jest akceptacja siebie oraz akceptacja celów rehabilitacji, dążenie do poprawy tego co jest do poprawienia

• Akceptacja niepełnosprawności to uczenie się życia z chorobą tzn. należy przy istniejących stratach umieć uznać i zaktywizować własne wartości w oparciu o które można znaleźć sens życia

• Akceptacja własnej straty to wstępny warunek wytwarzania się motywacji do przezwyciężania jej skutków i akceptacji celów rehabilitacji

Instrumenty rehabilitacji psychologicznej:

• psychoterapia

• poradnictwo (doradztwo) rehabilitacyjne

• rehabilitacja niespecyficzna

SPOŁECZNE:

• Ważna jest dostępność do wartości otoczenia tj. do usług medycznych, edukacji, zatrudnienia, dóbr kultury itp.

• Przygotowanie osób niepełnosprawnych do efektywnego uczestnictwa w życiu społeczności

Etapy:

• wycofanie się z poprzednich ról społecznych

• wstępna identyfikacja z nowymi rolami lub pełnieniem dawnych ról w nowych okolicznościach

• stopniowe wdrażanie do pełnienia nowych ról

• wbudowanie nowych ról w zintegrowaną całość z innymi rolami.

• Postawy pozytywne: akceptacja, otwartość, empatia, tolerancja, życzliwość, współczucie.

• Postawy negatywne: nietolerancja, obojętność, przemoc, izolacja, litość.

IV. Proces rewalidacji:

• Kompensacja:

Czyli wyrównywanie zmniejszonych możliwości rozwojowych. Zastępowanie zaburzonych funkcji, narządów zmysłów innymi lepiej wykształconymi - dotyczy zarówno funkcji poznawczych jak i kształcenia charakteru; kompensacja społeczna (udział w życiu społecznym na miarę swoich możliwości), kompensacja techniczna (środki techniczne zastępujące braki, np. aparaty słuchowe, wózki inwalidzkie), nadkompensacja (gdy osoba nie chce dostrzec lub pogodzić się z zaburzeniem, upośledzeniem)

• Usprawnianie:

Ma ono na celu usprawnianie funkcji zaburzonych lub właśnie nie zaburzonych, które muszą te pierwsze (zaburzone lub zupełnie zanikłe) kompensować (przykładem tego jest np. wzmocnienie mięśni rąk potrzebnych do posługiwania się wózkiem przy porażeniu nóg. Ręce w takim przypadku muszą uzyskać wysoki stopień sprawności i siły. Sprowadza się to przede wszystkim do treningu, którego racjonalnymi zasadami są - 3 zasady racjonalnego usprawniania:

1) stopniowe dawkowanie obciążenia (usprawnienie: doskonalenie, ćwiczenie funkcji zaburzonych i niezaburzonych)

2) indywidualizacja w zakresie treningu,

3) unikanie zmęczenia - zwłaszcza trwałego

• Korektura:

Polega na poprawianiu, zmniejszaniu zbieżności między założonymi a uzyskiwanymi rezultatami zadań dydaktyczno-wychowawczych, czyli na poprawieniu przez ćwiczenia korekcyjne błędów w postrzeganiu, myśleniu, zapamiętywaniu, rozumieniu rzeczy i zjawisk. Korektura niesprawnie działających narządów upośledzonych (operacje chirurgiczne, ćwiczenia logopedyczne, poprawianie błędów percepcji, myślenia).

• biologiczne - korygujemy zaburzenia zmysłów, ciała;

• psychiczne - terapia w błędach percepcji rzeczywistości

• Wzmacnianie dynamizmu adaptacyjnego jednostki:

Wzmaga aktywność upośledzonej jednostki, jej inicjatywę, twórczość, zapał do pracy, siłę woli w przezwyciężaniu trudności, a nawet często pasję wprost do walki z nimi. Wyzwala to własny dynamizm jednostki, wzbogaca go, uwielokrotnia i prowadzi do podniesienia ogólnego samopoczucia jednostki. (dążenie do pełnego rozwoju jednostki)

V. Zasady rewalidacji:

2. Zasada akceptacji - polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo (forma opieki, pomocy)

3. Zasada pomocy - dbałość o aktywacje biologiczną wychowanka, aby go usamodzielnić, wytworzyć odpowiednią atmosferę w środowisku

4. Zasada indywidualizacji - dostosowanie nauczania do indywidualnych właściwości dziecka oraz uwzględnianie jego własnego celu kształcenia

5. Zasada terapii pedagogicznej - terapia pedagogiczna wspiera działania terapeutyczne lekarza lub współdziała z psychoterapeutą, ale jest także terapią prowadzoną niezależnie od innych form leczniczych.

3 fazy terapii pedagogicznej:

• przygotowawcza - ustalenie diagnozy i poznanie dziecka

• oddziaływania na środowisko wychowawcze drogą poradnictwa (udzielanego rodzicom i opiekunom dziecka) w celu polepszenia sytuacji wychowawczej dziecka, stworzenia mu możliwie najlepszych warunków do pokonywania trudności

• stosowanie środków terapeutycznych, a w tym leczenia (kuracji medycznej) oraz psychoterapii (współpraca z psychologiem) i terapii pedagogicznej (doboru środków pedagogicznych dla przezwyciężenia trudności)

6. Współpraca z rodziną - jako zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka.

---