TENS - PRZEZSKÓRNA STUMULACJA ELEKTRYCZNA NERWÓW

Standardowa metoda zwalczania bólu, zarówno przewlekłego, jak i ostrego, jest to metoda nieinwazyjna i nie wymaga użycia substancji o działaniu narkotycznym. Metoda TENS jest zatem szczególną odmianą elektrostymulacji; jej zadaniem jest zwalczanie bólu, a nie, jak w przypadku innych metod, pobudzanie mięśni do skurczu lub wprowadzenie do ustroju związków chemicznych (jonoforeza); W TENS wykorzystuje się prądy impulsowe małej częstotliwości;

RODZAJE TENS

1. Stymulacja konwencjonalna, wysokoczęstotliwościowa, TENS HF

Wykorzystuje impulsy prostokątne o czasie trwania Ti = 100 µs-200µs i częstotliwości 100-200 Hz; zastosowanie mają impulsy o przebiegu mono - i bifazowym; w przypadku wykorzystania impulsu o przebiegu monofagowym elektrodę dodatnia ANODE układamy w miejscu bólu; w stymulacji wykorzystującej impulsy bifazowe elektrody układa się na przebiegu nerwów obwodowych lub na odpowiadającym dermatozie; stymulacja HF powoduje obwodową analgezję, nie podlegającą wpływowi układu endorfinowego;

Wykorzystywana jest do leczenia zarówno ostrych jak i przewlekłych zespołów bólowych; czas zabiegu 30 - 60 min; natężenie prądu do odczucia przez pacjenta wyraźnego mrowienia lub wibracji bez skurczu mięśnia;

Mechanizm działania: stymuluje grube i średnio - grube włókna nerwowe, co zamyka „bramkę” dla transmisji bólu przez cienkie włókna nerwowe;

2. Stymulacja akupunkturo podobna, niskoczęstotliwościowa, TENS LF

Wykorzystuje impulsy prostokątne o czasie trwania Ti =150µs - 250µs i częstotliwości 1-4 Hz (10 Hz); analgezja pojawia się po 30-45 min zabiegu; elektrodę czynna z znaku ujemnym stosuję się w przypadku bólu przewlekłego a elektrodę dodatnią dla bólu ostrego, można również układać na odruchowe mięśniowo - powięziowe obszary bólowe „trigger points”, nad włóknami ruchowymi lub w miejscu bólu; czas zabiegu 30 - 45 min, natężenie prądu na granicy tolerancji czuciowej oraz powodująin;ce widoczne skurcze;

Mechanizm działania: wzrost wydzielania endorfin;

3. Stymulacja uderzeniowa, TENS BURST

Jest odmianą stymulacji niskoczęstotliwościowej, gdyż wykorzystuje 2 serie impulsów na sekundę (2 Hz); na serię impulsów (wiązkę) składa się 7-10 impulsów o czasie trwania 100-200 µs i częstotliwości 70 - 100 Hz. Czas trwania zabiegu 30 -45, natężenie prądu na granicy tolerancji czuciowej oraz powodujące widoczne skurcze mięśni; elektrody ułożone są na punktach motorycznych; stymulacja BURST ma zastosowanie w leczeniu bólu i niedowładów mięśni w przypadkach neuropatii obwodowych np. opadającej stopie, opadającej ręki; analgezja występuje 20 min po zabiegu,

Mechanizm działania: wzrost produkcji endorfin;

4. Stymulacja krótka intensywna, TENS Hi-Fi

Składa się z impulsów o szerokości 0,5-1 ms i częstotliwości 100-150 Hz; czas zabiegu nie powinien przekraczać 15 min ze względu na szybką męczliwość mięśni, natężenie wywołujące drżenie i skurcze mięśniowe; elektrody umiejscawia się w obszarze bólu; znieczulenie uzyskane dzięki tej stymulacji pozwala na przeprowadzenie krótkotrwałych zabiegów np.: chirurgicznego oczyszczania ran, leczenie stomatologiczne;

MECHANIZM DZIAŁANIA

1. Hamowanie przewodnictwa informacji bólowych

Zmniejsza się ilość sygnałów wysyłanych przez nerwy bólowe do kory mózgowej

2. Uruchamianie produkcji endorfin

Endorfiny neurohormony produkowane przez organizm o dzialaniu podobnym do morfiny; łagodzą na wiele godzin czucie bólu i stymulują chore tkanki do regeneracji;

3. Zmniejszenie napięcia mięśni

4. Wzmocnienie i poprawa funkcji mięśni

5. Poprawa ukrwienia w miejscu otoczonym elektrodami (leczenie ran, owrzodzeń, obrzęków)

6. Stymulacja naczynioruchowa (w sporcie wyczynowym w formie rozgrzewki - rozszerzenie naczyń krwionośnych bez wysiłku i spalania energii oraz dla urody - powoduje zmniejszenie cellulitis lub zmarszczek;

7. Lepsze przenikanie jonów przez błonę komórkową, znaczne przyspieszenie procesów regeneracji oraz usuwanie metabolitów (leczenie stanów zapalnych)

WSKAZANIA

• Leczenie zespołów bólowych

• Choroby krążenia obwodowego

• Leczenie utrudnionego zrostu kostnego

• Trudno gojące się rany

• Stymulacja mięśniowa

• Leczenie bólu pooperacyjnego w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej

• Po operacyjnym leczeniu dyskopatii lędźwiowej

• W bólach pochodzenia nerwowego m.in. neuralgii po półpaścu

• Bólach kikutów po amputacji

• W bólach fantomowych

• Migrena szyjna

• Zwalczanie bólów menstruacyjnych

• Bóle zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów obwodowych

• Zespoły bólowe kręgosłupa

• W położnictwie - bóle porodowe

• Bóle stawu skroniowo - żuchwowego

PRZECIWWSKAZANIA

• Rozrusznik serca (zablokowanie rozrusznika)

• Osoby niezrównoważone psychicznie i emocjonalnie

• Przednia powierzchnia szyi (należy omijać zatokę szyjną)

• Choroby serca

• Epilepsja - należy unikać stymulacji w okolicach głowy, szyi

• Ubytki skóry

• Nowotwory

• Ciąża - nie stymulować brzucha ciężarnej

• Zaawansowane żylaki

POSTĘPOWANIE LECZNICZE

1. OCENA PACJENTA

• Wywiad medyczny

• Określić etiologię bólu, wcześniejsze leczenie, leki

• Charakterystyka, czas trwania, rodzaj, lokalizacja bólu

• Określić cele leczenia

• Określić plan leczenia, dostosować sposób leczenia i parametry lecznicze TENS

2. POSTĘPOWANIE Z PACJENTEM

• Wyjaśnienie sposobu postępowania by pacjent nie przejawiał lęku i skupił się na leczeniu

• Opisanie wrażeń związanych z leczeniem

• Wyjaśnienie korzyści wynikających z terapii

• Przygotowanie skory pacjenta, oczyszczenie alkoholem

• dobór elektrod

UŁOŻENIE ELEKTROD

• LOKALNE - np.: w obszarze bólu

• PRZYKRĘGOSŁUPOWE

• W SPECYFICZNYCH MIEJSCACH - punkty motoryczne, punkty stymulacyjne nerwu, trigger point, punkty akupunkturowe)

• ROZMIESZCZENIE STANDARDOWE

1. Odpowiednie korzenie nerwów i dermatomy

2. Miejsce odczuwanie bólu

3. Punkty refleksogenne w pobliżu odczuwania bólu

4. Punkty refleksogenne umiejscowione dystalnie od miejsca odczuwania bólu

RODZAJ	MECHANIZM DZIAŁANIA	NATĘŻENIE PRĄDU	CZAS ZABIEGU
TENS HF f = 100-200 Hz Ti = 100-250µs	Stymulacja włókien A	Do odczuć wyraźnego Mrowienia	30-60 min
TENS LF f = 1-4 (10) Hz Ti=150 - 250 µs	Wzrost produkcji endorfin	Na granicy tolerancji czuciowej, widoczne skurcze mięśni	30-45 min
TENS BURST f=70-100 Hz Ti=100-200µs	Wzrost produkcji endorfn	Na granicy tolerancji Czuciowej, widoczne skurcze mięśni	30-45 min

---