UCZUCIA I MORALNOŚĆ TŁUMU
TŁUM
prawie wyłącznie kieruje się nieświadomymi pobudkami,
każdy jego czyn jest bardziej kierowany przez rdzeń pacierzowy niż przez mózg,
jest niewolnikiem podniet,
nie potrafi panować nad swymi odruchami,
pospolite uczucia tłumu rodzą się na podłożu cech rasowych,
tłum jest zawsze uosobienia kobiecego, ale najbardziej kobiece cechy ma tłum romański,
każdy tłum posiada te same cechy jednak w różnym stopniu natężenia
Impulsywność, zmienność
i drażliwość.
Podniety którym ulega tłum mogą być szlachetne bądź okrutne, bohaterskie lub małoduszne, ale są tak władcze, że osobisty interes nie potrafi się im przeciwstawić,
Ciągła zmienność podniet sprawia, że tłum ciągle się zmienia. W jednej chwili z krwiożerczego może z łatwością zdobyć palmę męczeństwa,
Postępowanie tłumu nie opiera się na przemyślności. Może on przechodzić do najsprzeczniejszych uczuć pod wpływem chwilowej podniety
Wytrwałość i myślenie jest tłumom obca,
Liczebność tłumu utrwala w nim poczucie niezwyciężonej mocy. Dla jednostki będącej w tłumie nie istnieje rzecz niemożliwa.
Podatność na sugestie
i łatwowierność
Tłum na ogół zajmuje pozycje wyczekującej uwagi, co ułatwia sugestie. Pierwsza lepsza ujęta w słowa sugestia opanowuje wszystkie umysły, nadaje im pewien kierunek, każe im dążyć do jak najszybszego urzeczywistnienia panującej w danym momencie idei. Łatwość poddania się sugestii zależy jedynie od rodzaju podniety,
Tłum cechuje się gwałtownością uczuć na które nie ma wpływu,
Tłum myśli obrazami, a jeden obraz wywołuje u niego szereg nowych nie łączących się logicznie z pierwszym,
Fakty obiektywne i subiektywne tłum uważa za to samo. Uznaje za rzeczywiste twory swojej wyobraźni, które nie maja prawie żadnego związku ze spostrzeżonymi faktami,
Podatność na sugestie
i łatwowierność
Dzięki zaraźliwości przekształcanie faktów odbywa się u wszystkich osobników danej zbiorowości w jednakowy sposób. Jak przekształci dany fakt pierwsza jednostka, tak szerzy się on w tłumie,
Jednostki tworzące tłum posiadają rozmaita zdolność umysłu, jednak nie ma to znaczenia w tłumie. Zarówno nieuk jak i uczony stając się cząstka tłumu traci zdolność obiektywnej oceny faktów,
Zdolność poprawnego spostrzegania zanika w każdym tłumie bez wzglądu na jego liczebność, a fakty są zastępowane halucynacjami, które nie pozostają w żadnym z nimi związku.
Błędne rozpoznanie cechuje przede wszystkim kobiety i dzieci, jako istoty najbardziej wrażliwe.
Przesada i prostota w uczuciach
Jednostka jako cząstka tłumu upodabnia się do ludzi pierwotnych. Jej umysł jest w stanie pojmować tylko całościowo, nie zagłębia się w odcienie i etapy przejściowe,
Jakiekolwiek objawione uczucie zdobywa szybko uznanie wszystkich- na mocy prawa zaraźliwości i sugestii- co zwiększa w dwójnasób jego siłe,
Każde podejrzenie staje się informacja pewna nie do odparcia. Niedostępne są dla tłumu wątpliwości i niepewności,
Gwałtowność uczuć jest spotęgowana zwłaszcza w tłumie heterogenicznym. Pewność bezkarności oraz świadomość chwilowej potęgi rosną wraz z liczebności tłumu,
Tłum będąc przesadny w swych uczuciach, jest nadzwyczaj czuły na przesadę i mówca, który chce go porwać musi używać bardzo często silnych określeń,
Jednostka należąca do tłumu cofa się w swym rozwoju intelektualnym.
Nietolerancja, autorytaryzm
i konserwatyzm
Jednostka może uznawać zdania przeciwne i nawet podejmować decyzje, tłum nie czyni tego nigdy,
Autorytaryzm i nietolerancja rozwinięte są w bardzo wysokim stopniu u tłumów pochodzenia romańskiego,
Wobec siły tłum staje się potulny, a na uczucie dobroci jest zupełnie niewrażliwy, gdyż dobroć uważa za objaw słabości
Tłumem zbyt despotycznie władają bodźce nieświadome, zbyt silnie ulega wpływom odwiecznej dziedziczności, co wywołuje w jego duszy tendencje do konserwatyzmu
Tłum jest zmienny wobec rzeczy błahych i powierzchownych, ale zasadniczo posiada silny konserwatyzm, co upodabnia go do ludzi pierwotnych
Tłum z nadzwyczajnym uwielbieniem czci tradycje i czuje głęboki, podświadomy wstręt do nowatorstwa, gdyż drży przed jakąkolwiek zmianą warunków swego materialnego bytu.
Moralność tłumu
Jeśli przez moralność będziemy rozumieć ciągłe przestrzeganie pewnych norm społecznych i ustawiczne przeciwstawianie się egoistycznym popędom to tłum jest zbyt zmienny i gwałtowny, by mógł być moralny. Jeśli jednak do tego pojęcia dodamy przejawy takich cech jak poświecenie, bezinteresowność, ofiarność, prawość to można powiedzieć że tłum zdobywa się nieraz na bardzo wyniosłe czyny moralne. Zatem tłum albo ulega niskim instynktom, albo błyszczy czynami nadzwyczaj szlachetnymi.