Pasożyty skóry i skrzeli

Ichtiobodo necator (syn. Costia necatrix) – pierwotniak, wiciowiec

Ichtiobodoza= kostioza- choroba powłok zewnętrznych i skrzeli ryb słodkowodnych i morskich

Morfologia pasożyta:

• 10-20µm x 6-10µm

• na pow. ciała

• na skrzelach

• u ryb łososiowatych i karpiowatych (najbardziej wrażliwy narybek)

• u ryb akwariowych rzadko (w temperaturze ponad 30^oC giną)

• wytwarza koliste (7-10µm) cysty przetrwalnikowe (w temp. 8^oC )

• może przetrwać w temp. 2- 30^oC . w temperaturze 28-30^oC staje się nieruchomy ( Paletka doskonale znosi taką temperaturę, dlatego te ryby możemy leczyć w temp. powyżej 30^oC, w przypadku innych gatunków sprawdzić na 1-2 rybkach czy przeżywają)

• wiciowce te rozmnażają się przez podział podłużny

• materiał do badania- pobieramy zeskrobinę z pow. Ciała lub wycinek skrzela i oglądamy pod mikroskopem

• po śmierci ryby pasożyty opuszczają żywiciela

• może rozwijać się również na skórze larw płazów

• mają mniej lub bardziej owalny kształt, mają 2 witki

Postać wolnożyjąca- pływająca w tonii wodnej- nerkowata lub jajowata (żyje około 1 godziny)

Forma pasożytnicza (osiadła)- gruszkowata, zwężony koniec w postaci przyssawki „stopki”, która wnika w głąb nabłonka do 1µm formuje szereg palczastych wypustek zakotwiczających pasożyta.

U obu form występuje podłużna bruzda przebiegająca wzdłuż ciała na 2/3 jego długości. W bruździe znajdują się 4 wici.

Rozmaża się przez podział podłużny.

Cysta (7- 10) oporna na działanie niekorzystnych czynników środowiska.

Żywiciel: ryby słodkowodne i niektóre morskie. Duże straty wśród narybku ryb karpiowatych i łososiowatych (palczaków). Atakuje już wylęg.

Miejsce lokalizacji: skóra, szczególne płetwa grzbietowa, a następnie cała powierzchnia; skrzela- końce blaszek skrzelowych

Czynniki sprzyjające rozwojowi choroby:

• zbyt duże zagęszczenie ryb w zimochowach i przesadkach

• uszkodzenia skóry i skrzeli

• pH wody 4,5 do 5,5

• osłabienie ryb na skutek chorób infekcyjnych i obecności innych pasożytów

• temperatura powyżej 10^oC optymalna 25^oC (ginie przy 30^oC)

Objawy kliniczne:

• osłabienie, podniecenie (nagłe susy) i niepokój

• ocieranie się ryb o przedmioty stałe, w akwariach o dno i ściany

• zwiększone wydzielanie śluzu biało- niebieski (mleczno-biały) powstały ze śluzu, komórek nabłonka i pasożytów

• przekrwienie i martwica naskórka, który schodzi płetwami (sprawia wrażenie pleśni)

• na skrzelach- maczugowate zrubienie i posklejanie listków skrzelowych

• upośledzenie oddychania i osmoregulacyjnej funkcji skrzeli prowadzi do śnięć (objawy duszności)

• wybroczyny

• ryby chore przestają żerować i chudną

Straty (zwłaszcza wśród narybku) mogą być duże.

Rozpoznanie:

Preparaty gniecione z zeskrobiny skóry i wycinków skrzeli.

Profilaktyka:

Ważne wczesne wykrycie pasożyta zanim nastąpi masowa inwazja i śnięcia. Badania kontrolne narybku należy przeprowadzać:

2x/ tydz. u karpia

1x/ tydz. u pstrąga

Postępowanie zapobiegawcze:

• odpowiednia liczebność ryb w stawach

• właściwe pH wody (6- 8,5)

• właściwa karma zapewniająca dobrą kondycję ryb

Leczenie:

Preparat:	Stężenie w wodzie:	Czas kąpieli:	Ryby:
1. Formaldehyd (formalina)	0,25- 0,33ml/l = (250- 330ml/m^3)	30min	karpie, węgorze, pstrągi
	150- 200ml/m^3	30min	kilkudniowy wylęg, materiał zarybieniowy hodowany w wodach podgrzanych
2. NaCl (nie jodowana! )	10-15g/l	20-30min	Ryby akwariowe, wylęg pstrąga i innych szczególnie wrażliwych gatunków
	2g/l	10godz.	wylęg i narybek szczupaka i innych
3. Akryflawina (trypaflawina)	10mg/l	10godz.	stosowany w akwarystyce i wylęgach ryb użytkowych

Z leków jeszcze może być zieleń malachitowa i FMC (preparat z formaliną, zielenią malachitową i błękitem metylowym- są niedozwolone dla ryb konsumpcyjnych, ale w akwarystyce można stosować.

Jeszcze jest Ichtiobodo pyriformis, który też wywołuje kostiozę, jednak najczęstszą przyczyną kostiozy jest I. necatrix.

Orzęski: Chlodonella spp Trichodina sp. Ichtiophtirius multifilis

Chilodonella cyprini (syn. Chilodonella piscicola)- orzęsek

Chilodonelloza- choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb (m.in. karpi i pstrągów). Oprócz Chilodonalli cyprini wywołuje ją jeszcze chilodonella hexasticha.

• Często występuje na skutek przekarmienia i jak pomału podnosi się temperatura z 12-13^oC do wyżej

• Choroba ta często występuje zarówno w terenie, jak i w akwariach

• Orzęski poruszają się inaczej niż wiciowce- nieco wolniej

Morfologia pasożyta:

Kształt owalny, ziarna kawy, ma sercowate wcięcie

Wymiary: 40-80 µm długości i 20-62 µm szerokości

Na brzusznej stronie rzęski uszeregowane są w rzędach (kinetach)- 7-15 po stronie prawej i 8-14 po stronie lewej. Środek nie orzęsiony.

Zaokrąglony cytosom na dnie peristomu, makro- i mikronukleus, 2 wodniczki, gardziel długości 10-16 µm zbudowana z 14-18 pręcików zagęszczonej plazmy.

Rozmażanie na ciele ryby przez podział poprzeczny lub koniugację.

W niesprzyjających warunkach (np. zima) tworzy cysty przetrwalnikowe wielkości 20-40 µm, które mogą znajdować się na rybie lub też w środowisku wodnym.

Żywiciel: ryby karpiowate i łososiowate, w akwariach Skalar

Miejsce lokalizacji: skóra i skrzela

W obiektach karpiowych chilodonelloza występuje najczęściej zimą i wczesną wiosną.

Czynniki sprzyjające rozwojowi choroby:

• ryby osłabione (złe karmienie, inne czynniki patogenne, czy środowiskowe)

• zbyt duże zagęszczenie zimochowów i przesadek

Objawy choroby:

• ocieranie się ryb o przedmioty stałe

• objawy przyduchy przy inwazji skrzeli

• zwiększone wydzielanie śluzu

• uszkodzenie komórek naskórka i nabłonka skrzeli

• osłabienie

• duszność

Rozpoznanie: preparaty gniecione

Do badania zeskrobina z powierzchni ciała.

Zapobieganie i zwalczanie:

Podobnie jak przy ichtiobodozie.

Do usunięcia pasożytów obok zabiegów profilaktycznych stosuje się krótko- lub długotrwałe kąpiele w roztworach następujących środków:

• formalina w stężeniu 250-330ml/m³ przez 30min

• soli kuchennej 1-1,5% lub 10-15g/m³ przez 30min

• siarczan miedzi 1:2000- 1-2min

Tichodina sp.- orzęsek

Trichodinoza- choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb (m.in. karpi i pstrągów)

• rodzina Trichodinidae

• kształt spłaszczonego dysku

• górna powierzchnia dysku zawiera spiralny wieniec rzęsek prowadzący do przedsionkowej części cytostomu

• dolna pow. Spełnia rolę przyssawki gdzie występuje białkowy szkielecik z haczykowatych elementów

• wygląda, jak meduza albo kapelusz grzyba

• choroba ta często występuje

Morfologia pasożyta:

• 22-95 µm

Kształt dysku, na górze którego występuje spiralny wieniec rzęsek prowadzący do cytostomu. Dolna powierzchnia komórki jest wklęsła i spełnia rolę przyssawki, w głębi której występuje białkowy szkielecik składający się z promieniście ułożonych haczyków.

Rozmnaża się przez podział lub przez koniugację.

Żywiciel: wiele gatunków ryb

Lokalizacja: skóra i skrzela

Czynniki sprzyjające:

Obniżenie odporności ryb na skutek:

• zbyt niskiej temperatury

• uszkodzenia naskórka i nabłonka skrzeli

• niedotlenienia

• nieodpowiedniego jakościowo i ilościowo pokarmu

Objawy kliniczne:

• ocieranie się ryb o przedmioty stałe

• osłabienie ryb i znoszenie ich przez prąd wody

• objawy przyduchy przy inwazji skrzeli

• zwiększone wydzielanie śluzu w postaci biało- niebieskawego nalotu

• u młodych ryb zniszczeniu ulega nabłonek płuc

Niewielka inwazja: brak objawów lub białawy, śluzowaty nalot na skórze.

Silna inwazja: uszkodzenie naskórka i nabłonka skrzeli.

Leczenie:

• formalina

• NaCl

• Formalina i zieleń malachitowa

Ichtiophtirius multifilis-kulorzęsek, orzęsek

Ichtiofirioza= ospa rybia-= choroba białych kropek- choroba skóry i skrzeli

• 0,5-1mm- stosunkowo duży orzęsek

• Polska nazwa kulorzęsek

• u ryb morskich- Cryptocaryon- odpowiednik Ichtiophtiriusa

Morfologia pasożyta:

Postać dojrzała (trofont, tomont)- komórka kulista wielkości 0,5 do 1mm. Pelikula prążkowana. Liczne rzędy rzęsek, ruchy obrotowe (toczące kule). Cytostom otoczony rzęskami. Duży rogalikowaty makronukleus.

Postać pływki (teront)- komórka wydłużona, lekko zagęta, brak cytostomu i otaczających go rzęsek. Całe ciało pokryte rzęskami. Obecność wyrostka kolczystego- perforatorium.

Cysta- podwójna otoczka powstała z wydzieliny komórki.

Rozwój:

Postać troficzna (tomont) opuszcza rybę, tworzy cystę (na dnie zbiornika lub na roślinności podwodnej) dzieli się wielokrotnie, tworzy około 2 tys. Osobników potomnych tzw. pływek (terontów).

Cykl rozwojowy zależy od temp. Wody i trwa:

25 ^oC	5dni
20 ^oC	7dni
10 ^oC	25-30dni
4 ^oC	115dni

Zahamowanie rozwoju przy temp. poniżej 3 ^oC i powyżej 30 ^oC.

Teronty giną:

27 ^oC- po 10 godz.

18 ^oC- po 3 dniach

pH- poniżej 5 i powyżej 8,5 do 9

Żywiciel Liczne gatunki ryb, w różnym wieku, od kilkugodzinnych larw do tarlaków. Szczególnie niebezpieczny dla narybku karpia i pstrąga. Początek inwazji w gospodarstwie karpiowym przypada na kwiecień, marzec, maj.

Miejsce lokalizacji:

• pod naskórkiem

• pod nabłonkiem skrzelowym

• pod nabłonkiem błony śluzowej jamy gębowej

• pod rogówką

• sporadycznie pod nabłonkiem jelita i narządach wewnętrznych

Czynniki predysponujące:

• nieodpowiednie parametry wody

• deficyt tlenowy

• nadmierne zagęszczenie ryb

• agresja ze strony osobników dominujących

• niewłaściwe żywienie

Ryby, które przechorowały mają naturalną odporność.

Próbuje się zrobić szczepionkę na ichtioftiriozę.

Każde osłabienie u ryby i każdy stres może wywołać chorobę.

Zagrożenie: Kontakt z osobnikami chorymi lub nosicielami.

Wystarczy jeden pierwotniak i choroba się szybko rozprzestrzenia.

Rozpoznanie: preparaty gniecione, materiał pobrany ze skóry i skrzeli.

Badanie pod mikroskopem zeskrobiny ze skóry lub oskrzeli.

Stadium inwazji- wolno pływająca pływka (teront= tomit)- 0,03- 0,06mm, zdolna do zarażenia przez 48h. pływka wytwarza trofozoity (dojrzałe postaci pasożyta). Pływka ma perforatory- taki szkielecik, którym jest w stanie wwiercić się w naskórek.

Trofozoit na rybie- niewrażliwy na leki.

Objawy choroby:

• niepokój i ocieranie się ryb o brzegi stawu

• skupianie się przy dopływie wody, a przy osłabieniu znoszenie w kierunku odpływu

• brak żerowania

• ubytki łusek, postrzępienie płetw

• duszność

• stany zapalne skóry

• zwiększona ilość śluzu na skórze oraz drobne białe gruzełki wielkości ziarna piasku

• skrzela ciemnoczerwone pokryte grubą warstwą śluzu z ubytkami i ogniskami martwiczymi

• gałka oczna- liczne gruzełki, ślepota

• narządy wewnętrzne- bladość wątroby, nerek, zwiotczenie mięśnia sercowego

• apatia/ płochliwość

Drobne gruzełki na skórze- 1 gruzełek odpowiada 1 pierwotniakowi.

Ryby mają tendencję do gromadzenia się przy źródle ciepła lub strumieniu bieżącej wody.

Przy silnej inwazji- zaprzestanie pobierania pokarmu.

Ryba wygląda, jak obsypana piaskiem.

Choroba bardzo szybko się rozprzestrzenia.

Profilaktyka i leczenie:

W profilaktyce ważne są badania kontrolne. Obecność nosicielstwa czy pojedynczych pasożytów powoduje przyspieszenie odłowu zimochowów i obsadzanie stawu rozrzedzoną obsadą.

Osuszenie dna stawowego i dezynfekcja.

Umieszczenie ryb na przepływającej szybko wodzie.

Podwyższenie pH do 8,5-9 przez zadawanie wapna palonego na wodę (300kg/ha).

Kąpiele w siarczanie miedzi.

Leczenie:

• leczyć wszystkie ryby w zbiorniku

• leki działają na pływki i trofozoity poza rybą

• zwiększyć przepływ wody

• w zbiorniku pozostawionym bez ryb po 9-10 dniach pasożyty giną i podniesienie temp. Wody do 33-34 ^oC

Mechanizmy obronne żywiciela:

• po 8-10 dniach intensywna proliferacja nabłonka

• pogrubienie naskórka

• zwiększenie ilości komórek śluzowych

• obecność leukocytów w warstwie gąbczastej skóry

• po 15-19 dniach oddzielenie i złuszczenie powierzchniowej warstwy naskórka

• wrastanie zbitej tkanki łącznej w miejsce uszkodzeń

Cykl rozwojowy:

Cykl trwa ok. 6dni.

Jak pływki nie znajdą żywiciela zamierają.

Polimptoniczne (?)- objawy w obrębie cysty- jeden z rodzajów podziałów wielokrotnych.

ZWIERZĘTA NA POZIOMIE JAMOCHŁONÓW, DAWNIEJ PIERWOTNIAKI- MYXOZOA!!! Typ Myxozoa- myksosporidiowe bezkręgowce Gromda: Malacosporea Tetracapsuloides bryosalmonae Myxosporea Rodzaj: Myxobolus Myxobolus cyprini- mięśnie Myxobolus squamae Myxobolus dispar- skrzela Myxobolus basilamellaris- skrzela Myxobolus intrachondrealis- skrzela (chrząstki łuków skrzelowych) Myxobolus shantungensis- skrzela (łuki skrzelowe) Rodzaj: Sphaerospora S. carassi S. molnari Rodzaj: Henneguya H. lobosa H. psorspermica

• wzrost wegetatywny związany z rozmnażaniem

• okres sporogenezy

• pojedyncza komórka -> wielojądrowe plazmodia lub zamknięte worki ze spłaszczonych komórek, w których występują spory -> spory- postać dyspersyjna

• ryba zaraża się inwazyjną sporą

• M. cerebralis- ma drugiego żywiciela- rurecznika, wtedy spora z ryby jest inwazyjna dla rurecznika, a spora z rurecznika jest inwazyjna dla ryby

• W rureczniku- rozmnażanie płciowe

• Spora wytwarza się w plazmodium, ale czasami może przekształcać się w cystę ze sporami

• Może dojść do przemiany pokoleń

• Pasożytują na przemian u: kręgowców- ryb i płazów; bezkręgowców- pierścienic (tu występuje proces płciowy)

• Postać troficzna= plazmodium (protoplazmatyczny twór zawierający liczne somatyczne i genetyczne jądra, otoczony błoną komórkową)

• Występowanie: u kręgowców- plazmodia w tkankach u gatunków histiozoicznych; plazmodia w świetle narządów- gatunki celozoiczne; u bezkręgowców- w komórkach wyścielających jamę ciała i w nabłonku jelit

Myxobolus

Myksosporidia

Myksosporoza- choroba

• Charakterystyczna spora- spora owalna z charakterystycznymicechami- 2 torebki biegunowe, w których są spiralnie zwinięte nici biegunowe; w sporach jest jeszcze zarodek

• Nici biegunowe- wystrzeliwują i zakotwiczają

• Spora ma ok. 10µm

Morfologia pasożyta:

Spory:

• Wielkości 6 do 8µm

• Kształt owalny, soczewkowaty, kwadratowy z zaokrąglonymi kątami, gwieździsty, z różnymi wyrostkami

• Zawiera jedno lub dwujądrowy zarodek (amebula, sarkoplazma) od 1 do 6 torebek biegunowych z nicią biegunową spiralnie zwiniętą o długości do 500µm.

Plazmodia- stadium wegetatywne, 15µm do 10mm. Kształt i liczba jąder zależy od gatunku pasożyta, jądra potomne różnicują się na generatywne i wegetatywne

Pansporoblast- twór wielokomórkowy zawierający sporoblasty powstałe z jąder generatywnych

Sporoblasty- postacie młodociane spor, tworzą skorupkę, torebki biegunowe i zarodek

Cysty- wypełnione sporami osiągają rozmiary kilku milimetrów, a nawet centymetrów

Cykl rozwojowy:

• Spora- postac inwazyjna

• Zarażenie drogą pokarmową

• Zakotwiczenie spory w błonie śluzowej jelita, przenikanie zarodka przez jelito do układu krążenia, wędrówka do ostatecznego miejsca lokalizacji.

• Stadium pozasporogeniczne zwiększa liczbę postaci wegetatywnych

• Plazmodium ma zdolność wielokrotnych podziałów. W przypadku niektórych pasożytów jądra mają zdolność podziału endogenicznego dzięki czemu powstają komórki pierwotne, a w niej wtórne- jako jądra całości

• Stadium sporogeniczne- to tworzenie w plazmodiach spor drogą proliferacji komórek generatywnych

Żywiciel: ryby słodkowodne i morskie

Lokalizacja:

• Skrzela

• Skóra

• Mięśnie

• Jelito (nabłonek)

• Wątroba

• Nerki

• Gonady

• Tkanka chrzęstna

Leczenie i profilaktyka:

Leczenia brak.

Zabiegi profilaktyczne:

• Po tarle- jak najwcześniejsze oddzielenie tarlaków od wylęgu

• Wszystkie stawy przeznaczone do hodowli materiału zarybieniowego winny mieć osobne ujęcia wody

• Przeprowadzenie dezynfekcji stawów narybkowych po odwodnieniu

M. cyprini

Morfologia:

• Cysty owalne, kremowe, o średnicy 1mm

• Postać wegetatywna zawiera ciałko żółte

• Spory 10-16µm długości, 8-12µm szerokości, owalne, w przedniej części zwężone, z wyraźnym szwem i dwoma gruszkowatymi torebkami biegunowymi

Żywiciel: ryby karpiowate

Lokalizacja: skóra, tkanka łączna, narządy wewnętrzne, wątroba, nerki, śledzioa

Objawy ze strony skrzeli:

• Białe cysty są widoczne

• Wędrujące wraz z krwią masy spor mogą zaczopować światło mniejszych naczyń krwionośnych. Najczęstszym następstwem tego jest zastój krwi, niedożywienie pewnych partii skrzeli i w związku z tym zwyrodnienie i martwica tego narządu.

Wywołuje myksobolozę karpi. Formy wegetatywne (cysty nieregularne) występują w tkance łącznej nerek, wątroby i śledziony, niekiedy w warstwie mięśniowej jelita i na otzrewnej. Nerki zarażonych karpi są blade. Duża ilość cyst pasożyta powoduje wyłączenie funkcji pewnych partii tego narządu, a zatem zaburzenia w gospodarce wodnej organizmu.

M. dispar

Morfologia:

Spory jajowate z przednim końcem zwężonym, długości 9-14µm, szerokości 7,5 do 10,5µm. Dwie gruszkowate torebki biegunowe nierównej długości.

Cysty- biało- kremowe, wrzecionowate lub owalne o długości 3,5mm, otoczone torebką łącznotkankową

Żywiciel: karp, płoć, karaś

Lokalizacja: skrzela

Powoduje zniszczenie blaszek oddechowych i listków skrzelowych. Objawami są: ubytki oskrzeli, zaburzenia w oddychaniu, nieliczne śnięcia.

M. squamae

Żywiciel: karp, brzana, sazan, pstrąg tęczowy

Lokalizacja: łuski i skóra

Objawy: białe cysty na skórze

Po pewnym czasie cysty te otwierają się i spory wydostają się z nich do wody. Pozostające po cystach uszkodzenia skóry sprzyjają infekcjom drobnoustrojów i grzybów. Jednak wyraźnych objawów chorobowych nie ma, ale przy silnej inwazji może prowadzić do śnięć ryb. Poza tym u ryb z silną inwazją może wystąpić przekrwienie wątroby i kłębuszków nerkowych.

Sphaerospora

Sferosporozoa

Morfologia: spora kulista, wielkości 10,5µm, 2 torebki biegunowe kuliste

Żywiciel: karp (szczególnie narybek), karaś, amur

Lokalizacja: głównie skrzela, atakuje najgłębsze warstwy nabłonka skrzeli, przy masowej inwazji całą rybę

Henneguya psorospermica

Występuje często u szczupaka.

W skrzelach charakterystyczne cysty.

Nie leczymy, ale stosuje się dokładne oczyszczanie i dezynfekcję stawów.

PRZYWRY Gromada Monogenea To grupa przywr pasożytujących na powierzchni ciała ryb

!!!CZERNIACZKA!!!

Posthodiplostomum cuticola (metacerkarie)

Choroba to czerniaczka= postodiplostomatoza.

• Długość metacerkarii (znajdują się w rybie): 0,5 x 1,5mm

• Loakalizacja: skóra

• Rozmieszczenie geometryczne: Europa

• Żywiciel ostateczny w Polsce: ptaki rybożerne ( głównie czaple)

• Żywiciel pośredni I : ślimak

• Żywiciel pośredni II : ryby

Występuje u wielu gatunków ryb śródlądowych należących do 50 gatunków, m.in.: karpiowate, okoniowate, szczupakowate, łososiowate i innych. Najczęściej u leszczy, płoci, krasnopiórek, niekiedy u kleni, tołpagi białej, amura i karpia.

Cykl rozwojowy:

Choroby nie leczy się.

Przywra, której metacerkarie w rybie są chorobotwórcze dla człowieka to Opisthorchis felineus.

NICIENIE

Philometroides (Philometra) lusiana

Choroba Filometroidoza.

90- 160mm x 1,0mm- samice

2,3- 3,5mm x 0,04mm- samce

Nicienie te mają różowe lub czerwone zabarwienie.

Samice pasożytują w torebkach łusek w okolicy głowowej ryby oraz w płetwach piersiowych i w jamie ciała karpia.

Karpie pełnołuskie zarażają się częściej niż bezłuskie.

Inwazja następuje najczęściej u karpi dwu- i trzyletnich.

Cykl rozwojowy:

Cykl trwa ok. roku.

Ryby- larwy lokalizują się w jamie ciała, na powierzchni pęcherza pławnego, gonad, nerek. Po kopulacji samce mogą przeżyć w ścianie pęcherza nawet kilka lat. Samice wędrują do torebek łuskowych (jesień, zima) i do wody, gdzie pękają- uwalniają larwy.

Larwy inwazyjne po 6-7 dniach (w skorupiaku).

Patogeneza:

Podczas wędrówek larw dochodzi do uszkodzenia wielu narządów wewnętrznych, w tym pęcherza pławnego oraz uszkodzenie torebek łusek.

Objawy kliniczne:

• Odstawanie łusek

• Przekrwienie i zmatowienie skóry

• Wrzody

• Utrata apetytu

• Wychudzenie

• Apatia

• Zahamowanie wzrostu

• Zaburzenia wpływaniu (ryby pływają na bok lub głową w dół)

Leczenie:

Opiera się na zwalczaniu samic wędrujących przez mięśnie.

Stosuje się: Fenbendazol i Lewamizol (15mg/kg m.c. 3x w okresie lata)

Philometra ovata

55- 125 x 0,6mm- samice

36- 0,005mm- samce

Dorosłe osobniki lokalizują się na powierzchni pęcherza pławnego ryby i wjamach ciała.

Samice wędrują do odbytu, na wiosnę wystawiają końcowy odcinek do wody, pękają i wydostają się larwy.

Ryba- larwy lokalizują się w ciamach ciała na powierzchni pęcherza pławnego. Po kopulacji samce giną.

Philometra sanguinea

10-42mm dł- samica

2,5-3,5mm dł- samiec

Nicienie te mają czerwone zabarwienie.

Dojrzałe samice lokalizują się w skórze między promieniami płetw (szczególnie ogonowej i grzbietowej) oraz w jamie ciała ryb.

Larwy inwazyjne po 4-10 dniach.

Nie szkodliwe dla człowieka.

PRZYWRY Dactylogyrus vastator Dactylogyrus externus Dactylogyrus anchoratus Gyrodactylus cyprini Diplooon sp.

Dactylogyroza= LIPCÓWKA- zazwyczaj w lipcu lub drugiej połowie czerwca

Miejsce lokalizacji: skóra, rzadziej skrzela

Ok. 1mm długości

Dactylogyrus vastator

1mm x 0,2-0,3mm szer.

• W części głowowej: 4 wyrostki i 4 plamki oczne

• W części tylnej: tarczka czepna

• Na obwodzie tarczy 14 małych haków brzeżnych (7 par), w centrum para haków środkowych połączonych płytką.

• Wszystkie elementy czepne ruchome dzięki włóknom mięśniowym

• Otwór gębowy prowadzi do gardzieli i 2 pętli jelit połączonych w tylnej części ciała

• Pasożyt jest obojniakiem

• Cykl rozwojowy prosty

• Najgroźniejszy dla młodych osobników do 5cm (wylęg, I przesadka)

• Odżywia się komórkami nabłonka, śluzem i krwią

• Atakuje karpie, karasie, liny

• Im mniejsza ryba tym bardziej zaawansowany -> większa śmiertelność

100% śmiertelność u karpia powoduje obecność:

• 20-40 pasożytów na skrzelach karpia dł. 20mm

• 60-80 pasożytów na skrzelach karpia dł. 25mm

• 140-160 pasożytów na skrzelach karpia dł. 35-40mm

• Rzadko powoduje śmiertelność u narybku od 60mm

Objawy kliniczne:

• Podniecenie i niepokój

• Gromadzenie się przy dopływie świeżej wody

• Spadek kondycji

• Skrzela blade, niekiedy nierównomiernie ukrwione, pokryte grubą warstwą śluzu

• Trudności w oddychaniu

• W obrazie krwi: neutrofilia, spadek zawartości hemoglobiny

• Zmiany histopatologiczne w skrzelach: w pierwszej fazie rozrost nabłonka blaszek skrzelowych i zrastanie się sąsiadujących blaszek

• Uszkodzenie naczyń krwionośnych prowadzi do wylewów krwawych i obumierania blaszek skrzelowych

• Po przejściu choroby dochodzi do regeneracji powstałych ubytków

Rozpoznanie:

• Badanie mikroskopowe skrzeli

• Rozpoznanie gatunku w oparciu o cechy morfologiczne pasożyta, szczególnie poprzez budowę haków środkowych tarczy czepnej

• Można zrobić preparat gnieciony z kawałków skrzeli (w preparacie gniecionym jesteśmy w stanie więcej zobaczyć)

Dactylogyrus externus

1,5mm x 0,3mm

Miejsce lokalizacji: głównie na skrzelach, rzadziej na skórze

Dactylogyrus anchoratus

0,2- 1,2mm- 0,1-0,2mm

Środkowe haki tarczki czepnej są długie i nierozdzielone

Żywiciel: karp, lin, karaś

Miejsce lokalizacji: skrzela, usadawia się głęboko u nasady blaszek skrzelowych

Objawy:

Znacznie rzadziej jest przyczyną dużych strat wśród narybku.

Zmiany są widoczne na skrzelach.

Pasożyty tego gatunku umieszczają się na płatkach skrzelowych blisko łuku skrzelowego. Powodują one mechaniczne uszkodzenia nabłonka oraz głębiej leżących struktur skrzeli.

Zapobieganie i zwalczanie daktylogyrozy:

• Odłowienie tarlaków z tarlisk w przypadku tarła naturalnego

• Jaja zalegające na dnie stawu należy niszczyć poprzez osuszanie i wapnowanie dna stawowego.

• Dawka 500kg/ha wapna chlorowanego (CaOCL₂) zabija wszystkie

• Kąpiele lecznicze:

• Związki fosforoorganiczne: Trichlorphon:

0,2mg/l przez 24h 0,4mg/l przez 6h 5,0mg/l przez 30min

• 4-aminosiarczan miedzi CU(NH₃)₄SO₄

0,1- 0,2mg/l 3-4 krotnie co 48h

• Flubendazol (rozpuszczalnikiem jest DMSO)

200mg 5% Flubendazolu na 100l wody

• Prazikwantel (Tremazol- Sera)

2-10mg/l przez 4h, 3 x co 5 dni

• Szczupaki i Paletki są wrażliwe na chlorfon

• Trichlorphon- okres karencji 500⁰ od dni- to zależy od temperatury wody (jak ma 10^oC to 500:10=50⁰ od dni, itd.)

Gyrodactylus cyprini

Gyrodaktyloza

• Występuje u ryb morskich, jak i słodkowodnych, często u karpiowatych

• W Polsce pospolity, wyrządza znaczne szkody w gospodarstwach karpiowych

• Pasożyt ryb osłabionych- większa inwazja w zimie i wczesną wiosną, w silnie zagęszczonych obsadach zimochowów, niekiedy w sierpniu przy utrzymującej się wysokiej temperaturze wody

Miejsce lokalizacji: skóra, płetwy

Morfologia:

• 0,5-0,8mm x 0,12-0,15mm

• W części tylnej: 16 haków brzeżnych (8par) na obwodzie tarczy

• W centrum para haków środkowych, połączonych płytką

• Wszystkie elementy czepne ruchome dzięki włóknom mięśniowym

• W części głowowej: 2 wyrostki, brak plamek ocznych

• Otwór gębowy na brzusznej stronie przedniej 3 części ciała

• W gardzieli 8 stożkowatych…(nie znalazłam tego) ?

• Macica z zarodkiem jest wyraźnie widoczna. W zarodku rozwija się kolejno od 3 do 4 kolejnych pokoleń zarodków

• Są żyworodne i obupłciowe

• Rozwój prosty, bez przeobrażeń

• W macicy osobnika macierzystego może znajdować się od 3-4 kolejnych pokoleń zarodków

• Rodzący się osobnik potomny zawiera w sobie zarodek następnego pokolenia, które rodzi się po około 24h

• Rozmnaża się od marca do ? w każdym razie wiosną, gdy temperatura wody wynosi 7-17^oC

• U ryb akwarystycznych też mogą występować

Objawy:

• Osłabienie

• Wychudzenie

• Pociemnienie skóry

• Zwiększona ilość śluzu- bo występują na powierzchni ciała

• Płytkie ubytki naskórka

• Drobne wybroczyny

• Postrzępienie płetw

• Brzegi płatów skrzelowych szare, lekko obrzękłe, liczne wybroczyny, drobne ogniska martwicze

Zapobieganie i zwalczanie daktylogyrozy:

• Dokładne osuszenie stawu i pozostawienie go sucho

• Prazikwantel (Tremazol- Sera)

• Dichlorfon?

• Związki fosforoorganiczne: Trichlorfon i 4- aminosiarczan miedzi

Porównanie:

Pasożyt	Dactylogyrus vastator	Tetraonchus monenteron	Gyrodactylus elegans
Rozmiary	1mm x 0,2-0,3mm	0,4-0,15mm	0,5-0,8mm x 0,12-0,15mm
Tarczka czepna	14+2	14+2	16+2

Diplozoon paradoxum

4-11mm

• Pasożyt skrzeli

• Dwie przyssawki po obu stronach otworu gębowego

• 2 osobniki połączone ze sobą razem

• Otwory płciowe larw ulegają zrośnięciu

Cykl rozwojowy:

• Jajo

• Onkomiracidium (orzęsione)

• Diporpa na skrzelach

• Dwie diporpy łączą się w jeden organizm

W pewnym okresie rozwoju 2 osobniki złączają się narządami płciowym na całe życie i pasożytują tak na skrzelach.

Onkomiracidium -> diporpa ->larwy te trafiają na skrzela i łączą się w pary zrastając się narządami kopulacyjnymi

Badając rybę można spotkać 3-4 pasożyty na skrzelach, ale nie wymaga to leczenia.

Nie są chorobotwórcze dla człowieka.

ogólnie te omawiane na ćwiczeniu 3 nie są chorobotwórcze dla człowieka!!!

PIJAWKI

Piscicola geometra

Inna nazwa Hemiclepsis marginata

Najczęściej występuje na powierzchni ryb kilka lub kilkadziesiąt pasożytów.

30-50mm x 3,0mm

• Są obojnakami

• Rozwój pijawki w kokonie trwa od 13 do 80dni (zależnie od temperatury)

• W temperaturze 20^oC trwa 28dni

• Po opuszczeniu kokonu pijawki dostają się na powłoki zewnętrzne, a także na oczy i skrzela ryb

• Pijawki żyją 7-10 m-cy, a w zbiorniku bez ryb do 3m-cy

• Kokony (1-1,5mm) przylepione do roślin. Składane od wiosny (4-5^oC) do jesieni (8^oC)- w temp. 17-18^oC składa 3 kokony dziennie

• pH pow. 9,6- osuszać dobrze staw i wapnować

Objawy kliniczne:

• wychudzenie

• niedokrwistość

• uszkodzenie powłok zewnętrznych (miejsce wniknięcia innych patogenów)

• przenoszą Trypanosoma i Trypanoplazma (pasożyty we krwi u ryb, świdrowce)

• wybroczyny

• śnięcia

Zwalczanie:

• Osuszanie dna stawowego

• Wapnowanie- dezynfekcja wapnem palonym (CaO 95-99%) 300-400kg/ha, zalać wodą (ok 10cm), pH powyżej 8,6(najlepiej 9,2-9,5)

• Kąpiele ryb w preparatach fosforoorganicznych- Trichlorfon

0.25mg/l

0,5- 2mg/l prez 30-60min

Karencja na Trichlorfon- 500^od

Wrażliwe szczupaki

Nie niszczy larw w kokonach

SKORUPIAKI

Ergasilus sieboldi= Raczek skrzelowy

Ergasiloza

Morfologia:

• 1-1,5mm dł. Kształtu jajowatego o zwężającym się ku tyłowi głowotułowiu i cienki 3-4 członowym odwłoku zakończonym widełkowatą furką z długimi szczecinkami

• Długość worków jajowych samicy ok. 1mm. W worku tym znajduje się ok. 100jaj ułożonych w kilku rzędach

• Odnóży pławnych 4 pary. Czółki I pary 6 członowe pokryte szczecinkami. Czółki II pary 3 członowe zakończone 2 hakami chwytnymi

Rozwój:

Przebiega przez 3 stadia rozwojowe:

• Nauplis

• Metanauplius

• Kopepodit

Pierwsze stadia rozwojowe odbywają się w jaju (nauplius, metanauplius). Z jaj pasożyta wykluwa się w kwietniu lub w maju larwa w stadium metanauplius, która prowadzi wolno- żyjący tryb życia. Po 1-2 dniach odbywa pierwszą linkę. Po dalszych 2 linkach metanauplis przekształca się w kopepodit, który linieje 4 krotnie. Po ostatecznej lince następuje różnicowanie się płci i kopulacja samic i samców.

Cykl rozwojowy:

Całośc cyklu rozwojowego trwa w temp.:

• 10-15^oC 5-6tygodni

• 25-30^oC do 12dni

Pod koniec lata i we wrześniu ilość skorupiaków na rybach jest największa

Żywiciel:

Pasożyt zewnętrzny lina, a także karpiowatych, łososiowatych, okoniowatych, sumowatych, szczupakowatych, dorszowatych, węgorzowatych, śledziowatych, jesiotrowatych

Miejsce lokalizacji;

• Lokalizuje się na skrzelach, odżywia się komórkami nabłonkowymi tkanki skrzelowej i krwi ryb. Wbija on hakowate czułki w tkankę skrzelową, kaleczy ją i powoduje stany zapalne i krwawienia

• Przy dużej inwazji u nasady i na powierzchni płetw piersiowych i brzusznych, na głowie i w okolicy oczu, a także przy otworze odbytowym

• Odżywia się komórkami nabłonkowymi tkanki skrzelowej

Patogeneza:

• Pasożyty zaciskają naczynia krwionośne powodując ich niedrożność, a w efekcie obumieranie płatków skrzelowych, do których krew nie dociera. Podrażniony nabłonek ulega często hipertrofii

• Przy silnej inwazji sięgającej parę tysięcy pasożytów na skrzelach jednej ryby następuje tak znaczne uszkodzenie powierzchni oddechowej skrzeli, że ryby wykazują objawy duszności, szczególnie w lecie, przy wysokiej temperaturze wody

Zwalczanie:

• Niedopuszczenie wolno pływających stadiów pasożyta do stawów i basenów (filtry)

• Redukcja ryb, które mogą być nosicielami pasożyta (lin)

• Trichlorphon- 5mg/l przez 10min

Lernaea cyprinacea

Lerneoza

Morfologia:

• Długośc ciała 12-16mm (bez worków jajowych)

• Worki jajowe (8mm) są wydłużone i osiągają 1/3 długości całego ciała

• Kształt walcowaty

• W przedniej części ciała posiada 2 pary palczastych wyrostków, z których brzuszne są proste

• Skorupiak zakotwiczony jest w ciele żywiciela na powierzchni ciała

• Rozdzielnopłciowe

• Samce są wolnożyjące

Rozwój:

Jest pasożytem rozdzielnopłciowym.

Samce prowadzą wolnożyjący tryb życia, samice pasożytniczy.

W optymalnej temp. (23-30^oC) w jajach skorupiaka już po 3 dniach widoczne są pierwsze stadia nauplius.

4 dnia wylęga się larwa, która przechodzi 3 kolejne stadia metanauplius.

Następnie formy larwalne, tj. kopepodit (5stadiów) kształtują się w ciągu 9-10dni.

Całość cyklu rozwojowego trwa 20dni.

Jajeczka do wody -> nauplius -> matanauplius -> kopepodit

Żywiciele i lokalizacja:

• Żywicielami jest wiele gatunków ryb karpiowatych, a głównie karasie, karpie, białe amury, liny, tołpaga biała i pstra

• Może występować także u ryb akwariowych

• Żywicielami form larwalnych mogą być różne gatunki ryb, gdyż w stadium tym nie wykazują one specyficzności w stosunku do gatunku żywiciela. Cecha ta pojawia się dopiero u dojrzałych samic

Chorobotwórczość:

• Obecność pasożyta na skórze powoduje nie tylko zmiany martwicze skóry, lecz również mięśni, uszkodzenie łusek, krwawiące rany w miejscu przyczepu pasożyta, zapalenie mięśni

• Powstają owrzodzenia o zaczerwienionych brzegach, czasami otoczone serowatym wałem martwiczym, szczególnie dobrze widoczne po odpadnięciu pasożyta

Leczenie: związki fosforoorganiczne

Tracheliastes maculatus

• Występuje na łuskach u leszczy i karpi, rzadziej u płoci i innych ryb rzecznych i w jeziorach

• Powoduje stany zapalne, przekrwienie i wydzielana jest większa ilość śluzu

Morfologia:

• Dł. Samicy 7-8mm

• Daleko posunięte uwstecznienie budowy ciała

• Ma woreczki jajowe

Rozwój:

• Rozwój tego pasożyta jest słabo poznany

• Z jaj wylęga się kopepodit, który przyczepia się do ciała żywiciela przy pomocy filamentum powstałego z wydzieliny specjalnego gruczołu frontalnego, znajdującego się na szczycie głowy

• Kopepodity kopulują ze sobą

• Samice przyczepiają się do łusek

Żywiciele i lokalizacja:

• Pasożytuje na łuskach głównie u leszczy, karpi, rzadziej u płoci i u ryb rzecznych i jeziornych

• Lokalizuje się najczęściej na łuskach

Chorobotwórczość:

• Silna inwazja Tracheliastes maculatus może być przyczyną wyraźnych zmian chorobowych u ryb

• Pasożyt ten przyczepia się najczęściej w centrum łuski. W miejscu tym widoczne jest przebarwienie i wybroczyny. Zmiany te poszerzają się, a przekrwienie przybiera ciemnoczerwoną barwę

• W miejscu przyczepu pojawiają się ubytki łuski

Sphyrion lumpi

• U ryb morskich tylko

• Lokalizuje się na powierzchni ciała ryb morskich: karmazyn, makrela, sporadycznie na dorszu, halibucie i innych rybach

• Występuje głównie w Zatoce Maine i przy wybrzeżach Labradoru

Żywiciele i lokalizacja:

• Żyje na powierzchni ciała ryb morskich, głównie karmazyna i makreli, spotykany sporadycznie na dorszu, halibucie i innych rybach

• Główne ogniska jego występowania są w Zatoce Maine i przy wybrzeżach Labradoru

• Pasożytują samice

Rozwój:

• Cykl rozwojowy pasożyta nie jest dobrze poznany

• Występuje w nim stadium nuplius i kopepodit

Chorobotwórczość:

• W czasie wnikania do tkanek żywiciela pasożyt wydziela przypuszczalnie substancję rozpuszczającą je

• Działanie mechaniczne i lityczne pasożyta jest przyczyną zmian zapalnych i głębokich uszkodzeń ciała ryby

Argulus foliaceus= splewka karpiowa= tarczenica

• Ok. 5mm średnicy

• Pasożytuje na powierzchni ciała ryby, a jak się naje to odpada od ryby i pływa w wodzie

• Wiele gatunków ryb atakuje (nawet pstrągi)

• Rozdzielnopłciowe

• Odżywia się tkankami ryb i krwią

• Powoduje wybroczyny i stany zapalne

• Jak po wylęgu trafią się splewki to dochodzi do śnięć ryb

Splewka posiada ciało silnie spłaszczone grzbietowo- brzusznie, tarczowate, wypukłe od strony grzbietowej i lekko wklęsłe od strony brzusznej, co ułatwia pasożytowi przywarcie do ciała ryby jak przyssawka.

Dodatkowe urządzenia czepne wystepujątu w postaci haków na przydatkach głowowych (czółki, szczękoczółki) i przyssawek (szczęki II pary)

Głowa pasożyta jest zrośnięta z pierwszym segmentem tułowia tworząc głowotułów.

Po stronie brzusznej części głowowej osadzone są 2 pary czułków zaopatrzonych w haki czepne.

Szczęki II pary są przekształcone w duże przyssawki, które przyświecają przez pancerz i często są mylnie uważane są za oczy.

Poniżej przyssawek znajdują się jednogałęziste szczękonogi.

Żywiciele i lokalizacja:

• Pasożytuje na powierzchni ciała wielu gatunków ryb słodkowodnych

• W warunkach hodowlanych żywicielem są karpie, sazany, pstrągi i białe amury.

• Tarczenice żyją na powierzchni ciała ryby

Rozwój:

• samica nie posiada worków jajowych, lecz na okres składania jaj opuszcza swego żywiciela i na roślinach, kamieniach i innych przedmiotach składa jaja otoczone kokonem śluzowym po 2 do 250 i więcej

• wewnątrz osłonek jajowych rozwija się nauplius i kopepodit tak, że z jaja wylęga się larwa zaawansowana w rozwoju przypominająca już postać dojrzałą

• odszukuje ona żywiciela i na nim odbywa się dalszy rozwój, w którym następują po sobie 3 kolejne stadia larwalne

• stadium 10 osiąga dojrzałość płciową

Chorobotwórczość:

• odżywia się krwią ryb

• drąży on kanały w warstwie naskórka ryby i powoduje zranienia

• przedni koniec ciała zaopatrzony w sztylecik przebija skórę ryby, a z gruczołów znajdujących się w ryjku zostaje wydzielona w tym czasie substancja toksyczna

• jeśli pasożyt przebywa na rybie dłuższy czas, wywołuje drażnienie skóry i przekrwienie. Komórki naskórka produkują nadmierną ilość śluzu.

• W sąsiedztwie pasożyta ulegają one zniszczeniu

Zwalczanie:

• Osuszanie dna stawów

• Zakładanie krat w mnichach dopływowych

• Ograniczenie kontaktu ryb starszych z młodymi

Leczenie:

• Preparaty fosforoorganiczne

• Nadmanganian potasu (Nitrobenzuron- niedopuszczony)

Leczenie argulozy w zbiorniku ogólnym:

• Diflurobenzuron (Dimilin)

• Diflurobenzuron

• Trichlorfon

• Lufenuron (Program)

Leczenie argulozy w zbiorniku higienicznym:

• NaCl

• Nadmanganian potasu

Pasożyty układu nerwowego

Myxobolus encephalicus- pierwotniak

Myksoboloza mózgu karpi

• Ok. 20 gatunków z rodzaju Myxobolus występuje w mózgu i rdzeniu kręgowym ryb

• M. encephalicus występuje w mózgu karpia, spory są zgrupowane, dlatego dobrze jest zrobić świeży preparat gnieciony

• Plazmodia zatykają naczynia krwionośne w mózgu, co powoduje ich rozszerzenie i miejscowy obrzęk tkanki mózgowej

Plazmodia niewielkie, kuliste lub duże i wydłużone, cylindryczne, osiągające do 120µm dł.

Pansporoblasty- zawierają różną liczbę spor

Spory:

• Dł. 7-12µm

• Szer. 6,3-10,5µm

• Niemal kuliste

• Mają 2 komórki biegunowe

Żywiciel: karp

Rozwój:

• Przebiega prawdopodobnie z udziałem żywiciela pośredniego- rurecznika

• W wyniku sporogonii powstają plazmodia, wewnątrz których formują się stadia przedsporogenne i spory

• Spora powstająca u ryb jest inwazyjna dla skąposzczeta

Miejsce lokalizacji:

Stadia przedsporogenne i spory występują w mózgu karpi

Objawy kliniczne:

• Zaburzenia ruchowe

• Wychudzenie

• Zapadanie gałek ocznych

• Gromadzenie się narybku karpia na płyciznach, ocieranie się o dno i rośliny twarde, brak hibernacji zimowej

• Poprzeczne zadrapania

• Ubytki skóry

Patogeneza i zmiany histopatologiczne:

• Plazmodia i spory po wydostaniu się z plazmodiów powodują intensywny odczyn zapalny, polegający na gromadzeniu się wokół nich makrofagów

• Plazmodia zatykają naczynia krwionośne, upośledzając krążenie krwi

• Rozszerza naczynia krwionośne w mózgu oraz powoduje tym samym ich uszkodzenie

Rozpoznanie:

Preparaty gniecione z mózgu:

• Plazmodia ze sporami

• Spory rozsiane w tkance mózgowej

Zwalczanie:

Terapia nie jest znana.

Profilaktycznie należy stosować osuszanie i dezynfekcję stawów.

Najbardziej chore ryby odławiamy.

Pasożyty tkanki mięśniowej

Myxobolus pfeifferi- pierwotniak

Myksoboloza mięśni= guzowatość brzany

Rząd: Multivalvulida- spory wieloskorupkowe i wielotorebkowe

Spory:

• 12µm

• 10µm

Spory występują w cystach zlokalizowanych w różnych tkankach (najczęściej w mięśniach).

Żywiciel: brzana

Miejsce lokalizacj: mięśnie, tkanka łączna

Zmiany anatomopatologiczne:

• Guzy osiągające wielkość jaja kurzego (wypełnione sporami)

• Owrzodzenia

Kudoa sp.- pierwotniak

Rząd: Multivalvulida

Głównie u ryb morskich.

Spory złożone z 4 skorupek i 4 torebek biegunowych położonych przy 1 biegunie.

Spory występują w cystach zlokalizowanych w różnych tkankach (najczęściej w mięśniach).

Formy wegetatywne zamknięte w cystach lub rozsiane w mięśniach ryb morskich

Enzymy proteolityczne powodują, że tkanka mięśniowa ryb ulega rozpłynięciu i tworzy się taka śmietankowata masa.

Żywiciel: ryby morskie

Rozwój:

• Ryby zarażają się zjadając cysty (zawierające inwazyjne sporu) wraz z pokarmem

• Po zakotwiczeniu spory w nabłonku jelita- zarodek rozpoczyna wędrówkę

Kudoa clupeidae

Morfologia:

• Spory o wymiarach 5,1 x 6,4µm

• Torebki biegunowe 1,5 x 1,0µm

• Cysty kształtu wrzecionowatego, drobne, białokremowe wypełnione sporami (4 torebki biegunowe)

Rozpoznanie:

• Cysty są trudno zauważalne okiem nieuzbrojonym

• Po kilku godzinach występują w mięśniach zmiany o charakterze litycznym

• Przy masowym zarażeniu filety mają mleczne zabarwienie

Postępowanie:

Ryby silnie zarażone nie nadają się do konsumpcji: przeznaczone są do przeróbki na mączkę

Kudoa rosenbuschi

Nie tworzy cyst.

Występuje w postaci rozsianej- Infiltratio diffusa.

Kudoa thyrsites

Zakotwiczone spory w przewodzie pokarmowym ryby.

Zarodek wędruje do narządów.

Jądra zarodka zlewają się i powstaje zygota.

Jądra zygoty dzielą się wielokrotnie i tworzy się stadium wegetatywne- trofozoit (plazmodium).

We wnętrzu plazmodiów odbywa się produkcja spor.

Jądra potomne dzielą się na:

• Jądra wegetatywne

• Jądra generatywne- z których powstają spory

Nie tworzy cyst.

Występuje w postaci rozsianej- Infiltratio diffusa.

TASIEMCE Rodzina: Diphylobothridae Diphyllobothrium latum Ligula intestinalis

Diphyllobothrium latum= bruzdogłowiec szeroki

Plerocerkoid:

• ma robakowaty kształt

• W części głowowej 2 bruzdy czepne

• Dł. 28-70

Żywiciel:

• Żywiciel pośredni I – skorupiak (widłonogi)

• Żywiciel pośredni II – plerocerkoid w rybie- ryby drapieżne

• Żywiciel ostateczny – ssaki rybożerne (np. ptak, kot, człowiek)

Miejsce lokalizacji:

• Jama ciała

• Narządy wewnętrzne, tj. wątroba

Rozwój:

W cyklu rozwojowym występuje 2 żywicieli pośrednich.

Jajao ( 58-75 x 40-50µm) -> procerkoid -> plerocerkoid (dł 28-70µm) -> tasiemce

Pasożyty jamy ciała

Ligula intestinalis

• Żywiciel pośredni I – skorupiaki (widłonogi)

• Żywiciel pośredni II – ryby ( głównie karpiowate)

• Żywiciel ostateczny- ptaki rybożerne

Plerocerkoid:

• 100 x 1000mm dł. x 6-15mm szer.

Plerocerkoid lokalizuje się w jamach ciałą.

Powłoki brzuszne ryby mogą ulec ścieńczeniu i pękać.

Ryby zarażone pływają na powierzchni wody.

Plerocerkoid w widłonogu- w jamach ciała np. oczlika się lokalizuje.

Dojrzały tasiemiec- w przewodzie pokarmowym ptaka.

Morfologia:

• Ciało slabo zróżnicowane na odcinki

• Skoleks nie wyodrębnia się od strobili, region szyjki jest niewyróżnialny

• Narządy czepne: 2 szczelinowate bruzdy w skoleksie

• Słabo zaznaczone segmenty zewnętrzne

• Segmentacja wewnętrzna wyraźna

NICIENIE

Anisakis simplex

Anizakidoza= Anisakidoza

Anisakidoza ( Granuloma eozynofilna) jest zoonozą.

Larwy L3 mogą wywołać u człowieka anisakidozę. (pierwszy przypadek opisano w 1876r. przez Leuckarta na Grenlandii; w Holandii w 1955r.- Van Thriel- 13000 przypadków).

Morfologia:

Pasożytujące u ryb larwy L3:

• Jasnoróżowe

• Dł. 32mm

• Ząb larwalny

• Mucron- wyrostek kurczliwy

• Żołądeczek jest widoczny

Miejsce lokalizacj:

Ryby – larwy Ls zwinięte w płaską spiralę

Rozwój:

Larwa L3 po śmierci ryby przechodzi z jam ciała do tkanek.

Jak żywe to są chorobotwórcze dla człowieka. Larwa L3 wwierca się w błonę śluzową żołądka i powoduje stan zapalny, silną bolesność i wymioty oraz biegunkę. Larwa L3 może przejść do stadium L4 i na tym stadium się zatrzymać. Może też dojść do innych narządów np. wątroby, płuc, trzustki, śledziony.

Głowonogi to np. kalmar japoński, starlik japoński, kałamarnica.

U ryb morskich w Bałtyku też występuje.

Pikling- wędzony śledź, nie odłowiony, nie wytrzewiony

60^oC zabija larwę L3

Wokół zwiniętych larw L3 tworzy się naciek komórek eozynofilnych.

Objawy choroby (anisakidoza):

• Ostry ból brzucha

• Biegunka

• Wymioty

• Wysoka temperatura

Po kilku godzinach od konsumpcji ryby występują już pierwsze objawy- do 24-48h.

Występują też objawy alergiczne:

• Palenie w ustach

• Pokrzywka

• Obrzęk naczynioruchowy

• Astma

• Kontaktowe zapalenie skóry

• Wstrząs anafilaktyczny

Alergeny są oporne na wysoką temperaturę i enzymy trawienne

Postępowanie:

Leki z wyboru:

• Albendazol

• Mebendazol

Można jeszcze chirurgicznie usunąć larwę z żołądka człowieka.

Postępowanie z produktami rybołówstwa określa rozporządzenie.

Ocena partii ryb lub produktów rybnych pod względem występowania pasożytów wewnętrznych. Badanie próbki reprezentatywnej (z każdej partii 20). Oglądanie tkanki mięśniowej ryb pod kompresorem.

Wytrawianie w sztucznym soku żołądkowym- wykrywa się 75% pasożytów. Próbkę o masie 200g należy rozdrobnić (bez użycia noży lub nożyczek) i umieszcza w zlewce z płynem trawiącym (woda 2l, kwas solny 25%- 16ml, pepsyna 2000F)

Zalecenia:

Niezależnie od wyników badań ryby:

• Mrozić w -18^oC przez 24h (nie dotyczy łososi hodowlanych)

• Solić- zawartość soli w mięsie powyżej 1% przez 6 tygodni (gęstość solanki 1,19g/cm³)

• Podgrzewać do temp. powyżej 60^oC

Pseudoterranova decipiens- nicień, ma podobną larwę

Pasożyty gałki ocznej

Diplostomum spathaceum- przywra

• Dł. Metacerkarii 0,4-0,5mm

• Lokalizacja: oko (soczewka, ciałko szkliste)

• Rozmieszczenie geograficzne- Europa

• Żywiciel ostateczny w Polsce- ptaki rybożerne (głównie mewy)

• Żywiciel pośredni I- ślimaki Radix ovata (Lymnaea ovata; błotniarka jajowata)

• Cykl rozwojowy jak przy CZERNIACZCE! Tylko metacerkarie będą lokalizowały się w soczewce oka- 0,4-0,5mm

Objawy:

• Zmętnienie soczewki

• Uszkodzenie rogówki

• Wytrzeszcz gałek ocznych

• Ślepia ryby poruszają się niepewnie

Zwalczanie:

Polega na zwalczaniu żywicieli pośrednich.

Pasożyty tkanki chrzęstnej

!!Kołowacizna pstrągów!!

Myxobolus cerebralis= Myxosoma cerebralis= Triactinomyxon dubium= T. gyrosalmo

Objawy:

• Pociemnienie tylnej części ciała

• Skrzywienie kręgosłupa

• Kołowate ruchy wokół własnej długiej osi ciała

• Deformacja kości czaszki

Żywiciele:

Ryba i rurecznik (skąposzczet)- produkują spory

Spora produkowana przez rybę jest inwazyjna dla rurecznika i odwrotnie.

Spora produkowana przez rurecznika ma kotwicowaty kształt.

Rurecznik- Tubifex tubifex

W każdym z żywicieli w wyniku sporogenezy tworzą się inwazyjne spory.

Spory produkowane przez rybę są 2-skorupkowe.

Triactinomyxon= actinospora- haczykowata spora u skąposzczeta, ma zarodek i 3 torebki biegunowe, sporą zaraża się ryba zjadając rurecznika.

Ryby z chrzęstnym szkieletem chorują do 6m-ca życia.

Ryby starsze rzadko chorują.

Plazmodia tworzą się w rdzeniu kręgowym i mózgu

Komórki pasożyta powiększają się i wytwarzają jądro wegetatywne i generatywne.

Plazmodia mogą rozpadać się dając początek nowym plazmodiom

Plazmodia wędrują do tkanek chrzęstnych

Wewnątrz plazmodiów tworzą się spory

W 2-3m-cu od zarażenia w układzie szkieletowym odbywa się sporogeneza i wytwarza się spora (50µm).

Spory w środowisku wodnym zachowują żywotność 15-22 miesięcy

Po śmierci ryby i rozłożeniu jej tkanek- spory wydostają się na zewnątrz i trafiają do rureczników.

Objawy choroby:

Pierwsze objawy po 2-8 tygodniach od zarażenia:

• Ciemne, trwałe zabarwienie skóry części ogonowej (ucisk na nerwy przez chrząstkę kręgosłupa za 26 kręgiem)

Po 2-3 miesiącach od zarażenia:

• Ruchy kołowe ciała (ucisk tkanki chrzęstnej na narząd słuchu i równowagi)

• Zniekształcenie szkieletu: deformacja żuchwy, deformacja wieczka skrzelowego, skrzywienie kręgosłupa, deformacja płetw

Ryby 4-5 miesięczne (5-6cm dł.)- są bardziej odporne na chorobę

U ryb starszych (powyżej 1 roku) po zarażeniu nie występują objawy choroby

Rozpoznanie:

Badanie mikroskopowe tkanki chrzęstnej

Metoda pepsyno- trypsyno- dekstrozowa umożliwia wyizolowanie spor

Zwalczanie:

• Osuszanie

• Dezynfekcja stawów ziemnych i betonowych: CaO- 1250kg/ha lub 0,2-0,5kg/m²; Ca(OCl)₂- jak CaO

Leczenie:

Furazonidol 150-200mg/kg m.c.

Pasożyty układu wydalniczego

Typ: Myxozoa (myksosporidiowe) Gromada: Malacosporea Rząd: malacovalvulida Rodzaj: Tetracapsuloides Tetracapsuloides bryosalmonae Gromada: Myxosporea (myksosporidia) Rząd: Bivalvulida- spory dwuskorupkowe- torebek biegunowych: 1-4 Podrząd: Platysporidia (gat. M. cerebralis, S. renicola, M. lieberkuenhni, H. cyprini Rząd: Multivalvulida- spory wieloskorupkowe, torebek biegunowych: 1-7

!!Przerostowa choroba nerek ryb łososiowatych!!

Tetracapsuloides bryosalmonae

(synonimy: PKX Organism, T. renicola, Tetracapsuloides renicola)

Choroba: PKD- proliferative kidney diseas

!!!!!NIE MYLIĆ Z BKD- bakteryjna choroba nerek!!!!!!

W cyklu rozwojowym występuje 2 żywicieli:

• Mszywioły (Pectinatella magnifica, Fredricella sułtana, Pleumatella fungosa

• Ryby: pstrągi, łososia, troć, szczupak, lipień

Spory (19-20µm) zgromadzone są w jamie ciała mszywioła, w woreczkach (1-5 woreczków 350µm), w których znajduje się po ok 100spor

Każda spora zawiera 2 sporoblasty i 4 ciałka biegunowe

Chorują głównie młode, rzadziej starsze ryby

Ryby są żywicielem przypadkowym

Komórki PKX:

• Proliferujące trofozoity pasożyta (posiadające liczne jądra)

• Stadia wchodzące w sporogenezę

• Niedojrzałe spory

• Komórki przedostają się do światła kanalików nerkowych

• Ilość komórek pasożyta w organizmie ryby wzrasta na drodze rozmnażania bezpłciowego- proliferacji

Objawy choroby:

• Powierzchnia skóry

• Bladość skrzeli

• Anemia

• Obrzęk ciała poniżej linii nabocznej (obecność płynu w jamie ciała oraz powiększenie narządów: nerek, śledziony)

• Śnięcia

• Nerki: powiększone, blade, nierównomiernie zabarwione

Rozpoznanie różnicowe:

Wykluczyć obecność w nerce bakterii (Retinobacterium salmoninarum- BKD)

Zwalczanie:

W celu ograniczenia do minimum strat spowodowanych przez PKD zaleca się:

• Niszczenie mszywiołów

• Narybek obsadzić jak najpóźniej (najlepiej w lipcu)

Hoferellus cyprini

Hoferelloza

Występuje u karpi i karasi

Dojrzała spora Hoferellus carassi w kanaliku nerkowym karasia srebrzystego występuje

Rozwój z obecnością żywiciela pośredniego- Tubifex tubifex

Inwazyjne spory spotyka się w kanaliku nerkowym

Objawy:

• Brak wyraźnych objawów choroby

• Czasem nastroszenie łusek, obrzęk, wytrzeszcz gałek ocznych

• Atrofia nabłonka kanalików nerkowych

• Przy dużej ilości pasożytów wzdęcie kanalików, zmiany zapalne w nerkach

Lokalizacja: w nabłonku i świetle kanalików

Wczesne stadia rozwojowe:

• Plazdomia i pansporoblasty we wnętrzu komórek nabłonka kanalików nerkowych

• Pansporoblasty i spory- w świetle kanalika

• Spory- w moczowodach

Myxidium lieberkuehni

W pęrzechu moczowym u szczupaków

Spory posiadają 2 torebki biegunowe

!!Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek!!

Sphaerospora renicola

Spory w świetle kanalika nerkowego się lokalizują

Spora (myksospora)- otoczona dwuwarstwową skorupką:

• Wewnętrzna (białkowa)

• Zewnętrzna (chitynowa)

Komórki biegunowe zawierają nici biegunowe (knidy)

W trakcie inwazji skorupka otwiera się wzdłuż szwów

Jądra zarodka zlewają się tworząc zygoty (synkarion)

Zarodek przenika do tkanek żywiciela

Rozwój pozasporogeniczny:

• Proliferacja- krew ( I cykl proliferacyjny); ściana pęcherza pławnego ( II cykl proliferacyjny)

Rozwój sporogeniczny: sporogonia w nerkach

Choroba występuje u karasi i karpi, najczęściej jednorocznych, u młodych ryb choroba często kończy się śmiercią

Nasilenie choroby- lipiec- sierpień

Zmiany dotyczą pęcherza pławnego i nerek

Objawy choroby:

• Zaburzenia w pływaniu

• Pływanie pod powierzchnią wody, głową skierowaną do dołu

• Wychudzenie

• Zapalenie pęcherza pławnego i zgrubienie ścian (rozrost tkanki łącznej)

• Zwyrodnienie pęcherza pławnego

• Powiększenie tylnej komory pęcherza (zaburzenie w pływaniu)

• Niekiedy wysięk w pęcherzu

• Mogą powstawać wtórne cysty powietrzne wokół tylnej komory pęcherza pławnego

Podczas sporogenezy dochodzi do:

• Dystrofii nabłonka nerkowego

• Zapalenia kanalików nerkowych

• Zmian zwyrodnieniowych w nerkach

Rozpoznanie:

• Zachowanie ryb i objawy zewnętrzne

• Spory w nerkach- świetle kanalików nerkowych

• W świeżych preparatach miażdżonych z nerek

Leczenie:

Fumagilina- 0,1% w karmie- zmniejsza procent śnięć ryb

Nie ma skutecznego leczenia

Pasożyty krwi

Trypanosomoza

Wiciowce z rodzaju Trypanosoma:

Trypanosoma carassi

Trypanosoma danilewskyi

Trypanoplasma borelli

Przenosicielami są pijawki

Rozmnażanie i cyklomorfoza (okresowa zmiana pokoleń) Trypanosoma sp. zachodzi w przewodzie pokarmowym.

Leptomones -> kritidium (po 4-6 dniach od pobrania krwi) -> Trypanosoma (po ok. 7 dniach)

Ryby: karp, sazan, lin, karaś, tołpaga pstra, pstrąg, węgorz

Pasożytuje we krwi (osocze) ryb- między krwinkami

Objawy choroby:

• Wychudzenie

• Zapadnięcie gałki ocznej

• Blade skrzela

• Mogą wystąpić: koliste ruchy podczas pływania; niedokrwistość; płyn w jamie ciała (wytrzeszcz gałek ocznych)

• Powiększenie śledziony, obrzęk nerek, ogniska martwicze w wątrobie i błonie śluzowej jelit

Śmiertelność może dochodzić nawet do 90%

Wątroba u karpia- upycha się między pętlę jelit, u pstrąga jest pławowata

Zwalczanie:

• Niszczenie pijawek

• Likwidacja twardej roślinności w stawach i doprowadzalnikach

• Osuszanie stawów po odłowach

• Dezynfekcja stawów 95% wapnem palonym (pijawki i kokony giną przy pH wyższym niż 9,6)- 1-2t/ha

PRZYWRY

Sanguinicola intermis

Sanguinikoloza

0,6-0,97 x 0,13-0,19

Lokalizuje się w opuszce tętniczej serca i skrzelowych naczyniach tętniczych

Żywiciel ostateczny w Polsce: karp, karaś

Żywiciel pośredni: ślimaki

Objawy kliniczne:

• Zaczopowanie naczyń krwionośnych, co w narządach wewnętrznych powoduje martwicę tkanek

• „marmurkowatość skrzeli” (występują miejsca przekrwione i miejsca blade objęte martwicą)

• Duszność

• Zakażenia wtórne- bakteryjne ewentualnie grzybicze

• Wysiękowość w jamie ciała- w postaci przewlekłej (nerkowej) głównie u starszych ryb (karpie 2-3 letnie)

Choroby nie leczymy

Cykl rozwojowy:

Pasożyty przewodu pokarmowego

PIERWOTNIAKI Spironucleus/Hexamita Goussia carapelli Goussia subepithelialis

Heksamitoza i spironukleoza

Są to wiciowce należące do 2 różnych rodzajów i wywołują 2 różne choroby, ale są b. podobne- dlatego pod mikroskopem są nie do odróżnienia

Lokalizują się w jelicie, woreczku żółciowym, czasami przechodzą do narządów i tkanek

Charakterystyczne jest to, że mają 2 grupy kinetosomów, a z każdej grupy kinetosomów wychodzą 4 wici (6 wici jest skierowanych do przodu, a 2 przechdzą przez całą część pierwotniaka i skierowane są do tułu)

Mają 2 jądra w przednim końcu ciała, a z przodu cytosom

Choruje wiele gatunków ryb

Mają od 7-16µm dł x 3-7µm

Rodzaj Heksamita

Pasożytują w:

• H. intestinalis- przewód pokarmowy

• H. salmonis- jelito, pęcherzyk żółciowy, krew

• H. truttae- jelito

H. truttae może występować również u:

• Skalara (Pterophyllum scalare)

• Pielęgnicy plamookiej (Cichlasoma severum)

• Drobniczki jednodniówki (Heterandia formosa)

• Żałobniczki, czrnej tetry (Gymnocorymbus ternetzi)

Spironukleus spp.

Objawy choroby:

• Przestają pobierać pokarm, chudną (kształt szpilki: cienki tułów, duża głowa)

• Osłabione, leżą na dnie

• Wykonują czasem spazmatyczne, nagłe i kołowate ruchy

• Pociemnienie skóry

• W narządach wewnętrznych mogą wystąpić ogniska zapalne, czasem zmiany ropne, galaretowata zawartość woreczka żółciowego

Spironukleus barkhanus

U pstrągów (np. u pstrąga tęczowego)

Czasem występuje wytrzeszcz gałek ocznych

U pstrągów najczęściej dotyczy przewodu pokarmowego, tam mogą być wybroczyny, może być rozpulchniony, są białawe zmiany guzkowate w śledzionie, wybroczyny w narządach wewnętrznych

Nerka tułowiowa= mesonephros

HITH/HLLE= heksamitoza

Hole in the head/ head and lateral line erosion

HITH= dziury w głowie- chp\oroba dziurawej głowy= dziurawica

HLLE- nadżerki na głowie i linii nabocznej

Leczenie:

• Metronidazol 20-50mg/kg

• Metronidazol 7mg/l

• Dobrze się leczy wyciągiem z czosnku lub wyciągiem z wrotycza

Kokcydioza

Typ: Apicomplexa Gromada: Sporozoea Podgromada: Coccidia Rodzaj: Goussia - u karpi m.in. Goussia carapelli, G. subepithelialis Rodzaj: Eimeria - u pstrągów m.in. E.truttae, E.salvelini

Zarażenie poprzez zjedzenie oocysty

4 sporocysty, po 2 sporozoity w każdej sporocyście

Cykl rozwojowy:

• Schizogonia

• Gametogonia

• Sporogonia

Cały cykl odbywa się w komórkach organizmu 1 żywiciela- ryby

Merozoity rozrywają komórki i atakują sąsiednie. -> wykształcają się gamety -> gametogonia- jak kom. Męska i żeńska -> sporogonia -> oocysta -> z kałem wydalana na zewnątrz

Objawy choroby:

• Chorują najczęściej ryby młode- najczęściej wiosną

• Starsze często bywają nosicielami

• Nie pobierają pokarmu, chudną

• Osłabione podpływają do brzegu; nie reagują na bodźce

• Zapadnięte gałki oczne i powłoki brzuszne

• Tzw. Ostry grzbiet- na skutek wychudzenia

• Skrzela blade

• Po naciśnięciu powłok brzusznych z otworu odbytowego wydobywa się żółtawa ciecz z licznymi oocystami (to potwierdza chorobę)

• Błona śluzowa jelita ma zabarwienie żółtobrązowe, jest rozpulchniona i pokryta śluzem

• Czasem widoczne są punkcikowate wybroczyny

• Jelito jest wiotkie o cienkich ściankach- tzw. Jelito pergaminowe

• W ubytkach nabłonka bł. śluzowej jelita tworzą się tzw. Ciałka żółte w wyniku przemian zalegającej tam krwi

Leczenie: kokcydiostatyki dobrze działają

TYP: Myxozoa (myksosporidiowe)- bezkręgowce

Chloromyxum truttae

• W pęcherzyku żółciowym i przewodach żółciowych

• Pstrągi (głównie ryby starsze)

4 torebki biebunowe

Spora 8-9µm- jest inwazyjna- ma 4 torebki biegunowe z nicią biegunową

Ryba zjada inwazyjną sporę i się zaraża

Spora zawiera 4 torebki biegunowe, w każdej z nich jest spiralnie zwinięta nić czepna, oprócz nich jest zarodek

Jak ryba zje sporę to nici czepne wystrzeliwują i zakotwiczają

Najprawdopodobniej spory uwalniane są w wyniku rozkładu tkanek

PRZYWRY Asymphylodora tincae Azygia lucii Bunodera luciopercae

Asymphylodora tincae

• 0,8-1,7 x 0,3-0,6mm

• Lokalizacja: jelito ryb

• Rozmieszczenie geograficzne: w areale występowania lina

• Żywiciel pośredni: ślimak

Azygia lucii

• 56 (20)mm x 2,2mm

• Lokalizacja; żołądek, rzadziej jama gębowa, przełyk

• Rozmieszczenie geograficzne: w areale występowania szczupaka (Europa, Azja, Ameryka Północna

• Żywiciel pośredni: ślimaki płucodyszne z rodzaju Planorbidae (Planorbis planorbis, zatoczek pospolity)

• Żywiciel ostateczny w Polsce: szczupak, okoń

• Cykl rozwojowy patrz wyżej

• Karpie i karpiowate nie mają żołądka- nie ma trawienia kwaśnego

Azygia mirabilis

• 5,8-16mm x 0,9-2,7mm

• Lokalizacja: żołądek, rzadziej przełyk

Bunodera luciopercae

• 0,5-2,3 x 0,13-0,93mm

• Lokalizacja: jelito

• Żywiciel ostateczny w Polsce: karp, okoń, jazgarz, sandacz, kleń, szczupak, troć

• Żywiciel pośredni I: małżeSphaerium corneum- gałeczka rogowa najczęściej)

• Żywiciel pośredni II: skorupiak

Cykl rozwojowy:

TASIEMCE Caryophylleus laticeps Khawia sinensis Triaenophorus nodulosus Botriocephalus acheilognathi Neogryporchynchus chilancristotus

Rząd: Caryophyllidae -tasiemce nieczłonowane (monozoiczne)- jeden komplet narządów rozrodczych Gatunki: Caryophylleus laticeps Khawia sinensis Khawia japonensis

Caryophylleus laticeps= goździeń rozpłaszczony= goździkowiec

• 20-40mm x 1-2,5mm

• Ż.P: skąposzczet (Tubifex tubifex)

• Ż.O: ryby

• Część głowowa jest bardzo pofałdowana, dlatego nazywany jest goździeniem rozpłaszczonym lub goździkowcem- nazwa zwyczajowa

Khawia sinensis

• 80- 170mm

• Ż.P: skąposzczet( Tubifex tubifex)

• Ż.O: ryby

• Ma mnie pofałdowaną główkę

• Często występuje u karpii

• Procerkoidy mogą przezimować w pierścienicach

• Ważne przy profilaktyce- dokładne osuszenie stawów i dezynfekcja ich wapnem palonym- to niszczy te pierścienice

Cykl rozwojowy:

Rząd Pseudophyllidae W skoleksie występują bruzdy (botria), czasem dodatkowo haki Strobilla segmentowana (proglotyzacja) Rodzina Bothriocephalidae Botriocephalus acheilognathi Rodzina Triaenophoridae Triaenophorus nodulosus Neogryporchynchus cheilancristotus

Botriocephalus acheilognathi

• 25-320mm x 0,5-3,0mm

• Ż.P – skorupiaki (widłonogi)

• Ż.O- ryby

• Mają charakterystyczny kształt główki- sercowaty

• Strobilla jest segmentowana i stosunkowo długa

• Ma bruzdy czepne na główce

Triaenophorus nodulosus

• 150-300mm x 2-6mm

• Ż.P I – skorupiaki (widłonogi)

• Ż.P II.- ryby (okoń, jazgarz, miętus, szczupak, łososiowate i karpiowate)

• Ż.O- ryby drapieżne (przewód pokarmowy)

• U ryby występuje plerocerkoid Ż.P II)- ma on haki o kształcie kotwicy, tworzy jakby cysty

• U dorosłych tasiemców też występują haki w kształcie kotwicy

Neogryporchynchus cheilancristotus

• Ż.P I- skorupiaki (widłonogi)

• Ż.P II- ryby

• Ż.O- ptaki rybożerne (jelito)

• W rybie plerocerkoid: 0,4-0,7mm dł. X 0,3-0,4mm szer.

• Na ryjku występuje 20 haków, ułożonych w 2 wieńce

• Plerocerkoid lokalizuje się w śluzówce jelita cienkiego ryby (plerocerkoid zwany plerocerkiem)

Leczenie:

• Prazikwantel- wywołuje wakuolizację i uszkodzenie powłok u tasiemców i przywr, powodując utratę przez nie możliwości utrzymania integracji komórkowej organizmu

• Davermin 0,1g/kg m.c.

• Fenotiazyna (2-3 x co 2 dni) I dawka- 1g/kg m.c. II dawka- 0,75g/kg m.c.

• Niklozamid

KOLCOGŁOWY Pomphorhynchus laevis- wiele gatunków ryb morskich i słodkowodnych Acanthocephalus lucii- wiele gatunków ryb drapieżnych (np. okoń) i karpiowatych Acanthocephalus anguillae- karpiowate, łososiowate, okoniowate, węgorze Echinorchynchus salmonis- ryby łososiowate, rzadziej inne, np. karpiowate Neoechinorhynchus rutili- w jelicie karpiowatych, łososiowatych i szczupakowatych

Pomphorhynchus laevis

• 8-11mm dł x 1-2mm szer

• Ż.P- kiłże

Cykl rozwojowy dla kolcogłowów:

Jajo -> akantor (z przew. pok. Do jamy ciała) -> akantella -> kolcogłowy w przew. pok. Ryby

Acanthocephalus lucii

• 4-7mm x 1mm

• Ż.P ośliczka (Asellus aquaticus) Aquatic sowbug

Acanthocephalus anguillae

• 3-7mm dł. X 1-1,5mm szer

• Ż.P- kiełż

Leczenie;

1. Levamisol

2. Levamisol 10% (roztwór)- w kąpieli lub w karmie można podawać, u ryb akwariowych mogą wystąpić objawy nerwowe i wtedy należy przestać go podawać

3. Capitox- zoolek- zawiera levamisol

4. Neguvon- preparat, a substancją czynną jest trichlorfon

5. Flubendazol

6. Pratel

7. Aniprazol

8. Albendazol (lek ludzki w preparacie Zentel)

9. Pratel

U kolcogłowów jak ryba roślinożerna zje kiełża to ryba drapieżna też może się zarazić

Contracaecum adunctum- stara nazwa

Histellotilacium adunctum- nowa nazwa

Larwa L3 nicienia w przewodzie pokarmowym

Zoonoza

Żywiciel ostateczny ssaki morskie