METODA OBSERWACJI
Wg Pilcha jest to czynność badawcza polegająca na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń. Jest ona najbardziej wszechstronną techniką gromadzenia materiałów. Obserwacja dostarcza badaczowi najbardziej naturalnej wiedzy o obserwowanej grupie, a więc i najbardziej prawdziwej.
Najbardziej popularną postacią obserwacji jest obserwacja otwarta (lub swobodna). Dzięki jej zastosowaniu można uzyskać wiedze ogólną o obiekcie badań. Która daje podstawę do szczegółowego planowania dalszego toku badań, a głównie do sformułowania zagadnień wstępnych i hipotez roboczych.
Bardziej zorganizowaną forma obserwacji, prowadzonej już w randze naukowej jest systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia. Polega ona na planowanym gromadzeniu postrzeżeń przez określony czas w celu poznania lub wykrycia istniejących zależności między zjawiskami, rodzajami i kierunkami procesów zachodzących w zbiorowościach społecznych lub instytucjach.
Szczególnym przypadkiem obserwacji systematycznej jest obserwacja uczestnicząca, która może dwie postacie: jawną – polegającą na poinformowaniu grupy o roli badającego, ukrytą – występująca gdy badana grupa nie jest świadoma roli, jaką spełnia nowy jej członek.
Adekwatnymi do obserwacji narzędziami badawczymi są: narzędzie niestandaryzowane – notatki, opisy, rejestracja dźwiękowa lub fotograficzna, standaryzowane – arkusz obserwacyjny lub dziennik obserwacji.
METODA SZACOWANIA
3) METODA EKSPERYMENTU PEDAGOGICZNEGO:
Wg Łobockiego eksperyment jest „metodą badania zależności między jednym a kilkoma celowo dobranymi oddziaływaniami natury dydaktyczno-wychowawczej (czyli zmiennymi niezależnymi) a ściśle określonymi skutkami, jakie powstają w wyniku wspomnianych oddziaływań (tj. zmiennymi zależnymi)”. Istotną więc cechą rozumianego w ten sposób eksperymentu jest poddanie starannej kontroli zarówno zmiennych niezależnych (eksperymentalnych), jak i zmiennych zależnych i niejednokrotnie także zmiennych pośredniczących. (Łobocki, 2001, s. 223)
Charakter eksperymentu zatem polega na wprowadzeniu do wybranego układu (tj. zbiorowości społecznej, zjawiska, procesu) specjalnie przez nas wybranego czynnika w celu uzyskania pożądanych zmian układu lub w celu sprawdzenia jakie zmiany zajdą w obserwowanym układzie pod wpływem tego czynnika czyli zmiennej niezależnej.
Celem eksperymentu jest więc wykrycie związków przyczynowo-skutkowych między zmienną niezależną a elementami badanego układu. (Pilch, 2001, s. 73)
Łobocki pisze, że wymagania jakie stawia się eksperymentom zakładają aby:
a) badane zjawisko dawało się wywołać
b) warunki eksperymentu były precyzyjnie określone i poddawały się manipulacji
c) przeprowadzone badania można było powtórzyć przy zachowaniu tych samych warunków
d) uzyskane zmiany dawały się zmierzyć. .
Eksperyment pedagogiczny (Łobocki)
Eksperyment pedagogiczny jest zwykle metodą badania zależności między jednym lub kilkoma celowo dobranymi oddziaływaniami natury dydaktyczno-wychowawczej a ściśle określonymi skutkami, jakie powstają w wyniku wspomnianych oddziaływań.
Wymagania stawiane eksperymentom pedagogicznym:
badane zjawisko da się wywołać
warunki eksperymentu precyzyjnie określone i poddające się manipulacji
możliwość ponownego przeprowadzenia badań w tych samych warunkach
możliwość zmierzenia uzyskanych zmian
Techniki eksperymentu pedagogicznego:
1) technika grup równoległych – zakłada ona konieczność uwzględnienia podczas eksperymentu:
dwojakiego rodzaju grup – grupy eksperymentalnej i kontrolnej
określonych czynników eksperymentalnych (zmiennych niezależnych) uruchomionych jedynie w grupie eksperymentalnej
badań początkowych i końcowych mających na celu kontrolę zmiennych zależnych i pośredniczących
2) technika czterech grup – w której oprócz grup eksperymentalnej i kontrolnej łącznie z badaniami wstępnymi i końcowymi uwzględnia się dodatkowe grupy eksperymentalną i kontrolną, w których to przeprowadza się jedynie badania końcowe
3) technika rotacji – każda z uwzględnionych grup spełnia na przemian funkcję grupy eksperymentalnej, a następnie kontrolnej, lub odwrotnie
4) technika jednej grupy – polega jedynie na wprowadzeniu określonej zmiennej niezależnej (lub kilki zmiennych) do jednej grupy oraz badań wstępnych i końcowych.
6)ANALIZA DOKUMENTÓW
1. Analiza dokumentów w badaniach pedagogicznych (Łobocki)
Analiza dokumentów polega na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w nich treści pod kątem problemu (celu) badawczego lub także hipotezy roboczej. Dokumenty te dzielimy:
a) ze względy na formę
pisane (werbalne np. protokoły i sprawozdania z rad pedagogicznych, świadectwa szkolne, prace pisemne uczniów itp.),
cyfrowych (statystycznych) lub obrazowo-dźwiękowych (np. rysunki, nagrania, fotografie)
specjalną grupą są prace wytwórcze (konstrukcyjne np. rysunki).
b) ze względu na pochodzenie
zastane( przypadkowe)
intencjonalnie twórcze (systematyczne)
Techniki analizy dokumentów:
technika analizy jakościowej – In. treściowa, to jakościowy opis i interpretacja zawartych w dokumentach treści (jawnych i ukrytych)
t.a. ilościowej – ilościowy opis jawnej treści przekazów informacyjnych (policzalne dane)
t.a. formalnej – przeanalizowanie zewnętrznej formy dokumentów (stan, wygląd zewnętrzny, sposób sporządzenia itp.)
2. Analiza jakościowa i analiza ilościowa w badaniach pedagogicznych (Łobocki)
Jakościowa analiza dokumentów (technika) zwana inaczej treściową, to jakościowy opis i interpretacja zawartych w dokumentach treści (jawnych i ukrytych). Stara się odpowiedzieć na pytania co chciał przedstawić autor danego dokumentu, jakie wyraził w nim treści, o czym one świadczą, na czym polega ich oryginalność. Nie precyzuje się tu dokładnych celów badawczych, nie formułuje hipotez roboczych, następuje to w trakcie przeprowadzanej analizy.
Ilościowa analiza jest w miarę obiektywna, pozbawiona subiektywnego wartościowania. Jest ona skrajnym przeciwieństwem analizy jakościowej. Koncentruje się na wielkościach policzalnych zawartych w dokumencie. Dokładnie precyzuje cele i hipotezy badawcze łącznie ze zmiennymi i wskaźnikami. Charakteryzuje ją jednostronność.
9) METODA BIOGRAFICZNA
. Badania biograficzne (Pilch, Bauman, Łobocki)
Badania biograficzne związane są ze szczególnymi jednostkami, których historia życia jest na tyle znacząca, że możemy dzięki niej dowiedzieć się czegoś ważnego o człowieku i o świecie w jakim żył (żyje). – Pilch, Bauman
Metoda biograficzna, którą wyróżnia Łobocki, odwołuje się zawsze do subiektywnej perspektywy badanych osób, czyniąc ich własny punkt widzenia niezbędnym punktem wyjścia do konstruowania uogólnień teoretycznych. Metoda ta polega głownie na korzystaniu z całkiem dobrowolnych, otwartych i w miarę spontanicznych wypowiedzi osób badanych. Są to w większości wypowiedzi pisemne np. w formie pamiętników, życiorysów, dzienników i listów. Nierzadko obejmuje się nimi także autobiografie, biografie, wspomnienia, notatki osobiste, sprawozdania, protokoły. Stosując tę metodę polega się na wielu różnych wypowiedziach ustnych i pisemnych. Preferuje się tu wyraźnie podejście jakościowe. – Łobocki