"FUNDACJA POLSKA SIĘ UPOMNI" "Naród tworzą ludzie Honoru, ludzie świadomi wspólnych wartości, myśl z wykładów |
|---|
Maciej Kalenkiewicz KOTWICZ
Przybrane nazwiska: Jan Kaczmarek, Franciszek Tomaszewicz. Pseudonimy: Bóbr, Kotwica, Kotwicz, Jan Kotwicz, Maciej Kotwicz, Maciej, M, K. Dyplomowany oficer sł. st. saperów WP: kpt. [1936], mjr 28 XII 1941], ppłk [18 VIII 1944].Urodzony 1 VII 1906 w Pacewiczach, pow. Wołkowysk, syn Jana [właściciela majątku Trokienniki, pow. Wilno, późniejszego posła do Sejmu RP] i Heleny Zawadzkiej. Początkowo uczył się w domu, potem w Gimnazjum Nauczycieli i Wychowawców w Wilnie [późniejsze Gimnazjum Państwowe im. Zygmunta Augusta].
W 1920 przeniósł się do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie i tu w VII 1924 otrzymał świadectwo dojrzałości z I lokatą. Po ukończeniu również z I lokatą Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Warszawie [VIII 1924 - X 1927] został przydzielony do 1. pułku saperów Leg. na stanowisko dowódcy plutonu. Od IX 1928 oficer Batalionu Szkolnego Saperów [był instruktorem w Szkole Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie], od VIII 1929 służył w Centrum Wyszkolenia Saperów, a od VI 1930 - w kompanii fortecznej nr 1. Jednocześnie od X 1927 studiował jako wolny słuchacz na Politechnice Warszawskiej [dokąd został przeniesiony służbowo w X 1930] i tu w III 1935 otrzymał dyplom inżyniera urządzeń i komunikacji miejskiej.
Po ukończeniu studiów dowódca kompanii w 1. batalionie saperów, jednocześnie dowódca plutonu, a od 1936 - kompanii w Szkole Podchorążych Saperów w Modlinie. Ukończył I rok studiów w WSWoj. w Warszawie [XI 1939 - VII 1939]. Wybuch wojny uniemożliwił słuchaczom tego rocznika ukończenie II roku studiów, ale rozkazem Naczelnego Wodza z 17 X 1944 [zatem już po śmierci Kalenkiewicza] nadano im prawo używania tytułu oficera dyplomowanego. W kampanii wrześniowej 1939 oficer sztabu początkowo Suwalskiej Brygady Kawalerii, a od 15 września - Grupy gen. Wacława Przeździeckiego. Od 18 IX adiutant [oficer taktyczny] 110. pułku ułanów, potem od 28 IX adiutant, następnie zastępca mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala", dowódcy Oddziału Wydzielonego WP. W oddziale tym walczył pod pseud. Kotwicz. W końcu listopada 1939 przebywał krótko w Warszawie razem z mjr. "Hubalem", który meldował się u Dowódcy SZP, gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza.
4 XII 1939 wyruszył z Kielc z zamiarem przedostania się do Armii Polskiej we Francji i przez Kraków - Koszyce - Budapeszt - Zagrzeb - Mediolan - Turyn - Modenę, dotarł 24 XII do Paryża. Od stycznia 1940 był słuchaczem, a od marca instruktorem oficerskiego kursu informacyjnego saperów we francuskim Centrum Wyszkolenia Saperów w Wersalu. 30 kwietnia 1940, jego wrześniowy dowódca - mjr. "Hubal" - zginął w nierównej walce z niemiecką 372. DP w zagajniku pod Anielinemm na południe od Pilicy.
W maju 1940 kpt. Kalenkiewicz został zaprzysiężony na rotę ZWZ i przydzielony do K-dy Gł. ZWZ w Paryżu. Po przeniesieniu K-dy Gł. ZWZ do Kraju [w końcu czerwca] i po ewakuacji Armii Polskiej do Wielkiej Brytanii został dowódcą kompanii saperów 1. Brygady Strzelców, a od października 1940 referentem Wydz. Studiów i Szkolenia Spadochronowego w Oddz. III Sztabu Naczelnego Wodza. "Współtwórca polskiego wojska spadochronowego" [gen. St. Sosabowski] i współautor koncepcji łączności lotniczej z Krajem: pierwszy raport w tej sprawie złożył razem z kpt. Janem Górskim już 30 XII 1939.
W październiku 1940 zorganizował pierwszy polski kurs spadochronowy w brytyjskim ośrodku Ringway, koło Manchesteru. Dwutygodniowe szkolenie ukończyło 12 uczestników, z których każdy wykonał cztery skoki ze spadochronem, w tym jeden nocny. W połowie 1941 na polecenie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego został referentem Znaku Spadochronowego. Projekt Znaku Spadochronowego autorstwa Mariana Walentynowicza. Zrzucony do Kraju w nocy 27/28 XII 1941 w ramach operacji lotniczej "Jacket" z tą chwilą został mianowany do stopnia majora służby stałej. Zrzut wykonano pomyłkowo na teren włączony do Rzeszy. Po skoku ranny w walce z funkcjonariuszami Grenzschutzu stoczonej na posterunku we Wszeliwach koło Kiernozi.
Jako żołnierz Armii Krajowej używał przybranych nazwisk: Jan Kaczmarek i Franciszek Tomaszewicz, mieszkał przy ul. Słowackiego 6 w Warszawie. Od stycznia 1942 referent operacyjny i najbliższy współpracownik płk. "Turskiego" [Stanisława Tatara], szefa Oddz. III K-dy Gł. AK, potem Szefa Operacji K-dy Gł. AK. Współautor planu "W-154" [II wersja planu powstania powszechnego], wysłanego do Londynu we wrześniu 1942 oraz dołączonej doń instrukcji "Zasady naszej walki powstańczej". Autor kilku instrukcji konspiracyjnych, współpracownik Biura Badań Technicznych Wydziału Saperów Oddz. III K-dy Gł. AK, współinicjator wydawnictwa "Załoga", członek redakcji pisma "Wzlot". Inicjator i członek komitetu fundacyjnego sztandaru dla 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, razem z dwoma innymi cichociemnymi stanowił poczet sztandarowy podczas poświęcenia sztandaru 3 XI 1942 w kościele PP Kanoniczek przy ul. Bielańskiej. Sztandar przewieziony został do Wielkiej Brytanii w ramach operacji "Most I" w nocy z 15/16 IV 1944, został wręczony Brygadzie przez Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 15 VI tego roku.
1944. Mjr. "Kotwicz" w gronie swoich żołnierzy. W lutym 1944 jako inspektor K-dy Gł. AK ze specjalnymi pełnomocnictwami wyjechał na teren Okr. Nowogródek. Od połowy marca 1944 dowódca Zgrupowania Nadniemieńskiego AK [I, IV i VIII baony 77. pp AK], współinicjator operacji "Ostra Brama" wykonanej w ramach akcji "Burza". Ciężka rana odniesiona w walce z Niemcami 23 lub 24 VI pod Dyndyliszkami pociągnęła za sobą konieczność amputacji prawej ręki [29 VI] i uniemożliwiła mu osobisty udział w zdobyciu Wilna. Po rozbrojeniu i internowaniu sztabu AK przez sowieckie oddziały NKWD, 17 VII 1944 objął funkcję komendanta Podokręgu Nowogródek [powołanego 1 VI 1944 w miejsce dotychczasowego Okręgu]. Formalnie został powołany na to stanowisko i jednocześnie mianowany podpułkownikiem służby stałej depeszą Dowódcy AK z 18 VIII 1944 [depeszy tej już nie otrzymał].
Poległ w walce z oddziałami sowieckimi 21 VIII 1944 pod Surkontami [pow. Lida].
Odznaczony:
Krzyżem Walecznych - dwukrotnie
Krzyżem Virtuti Militari V klasy - dwukrotnie, po raz pierwszy 19 III 1942, po raz drugi pośmiertnie,
Krzyżem Armii Krajowej - pośmiertnie.