Podział komórek kostnych

Można je podzielić na:

- Osteocyty

- Osteoblasty

- Osteoklasty

- Osteony

Osteocyty są dojrzałymi komórkami kostnymi, rozmieszczonymi w osseinie,

powstałymi z osteoblastów w wyniku ich mineralizacji. Do ich funkcji należy

wymiana metabolitów i składników odżywczych. Osteocyty otoczone są

zmineralizowaną częścią kości i umiejscowione są w tzw. jamkach kostnych.

Wymiana w/w substancji możliwa jest dzięki wypustkom cytoplazmatycznym za

pomocą których kontaktują się między sobą. Osteocyty przenoszą między sobą

substancje aż do osteocytu, który ma kontakt z naczyniem krwionośnym, do

którego owe substancje są dostarczane. Średnia ilość osteocytów

przekazujących sobie składniki wymiany wynosi około 15.

Osteoblasty są to tzw. komórki kościotwórcze. Jak sama nazwa mówi

odpowiadają one za "tworzenie" kości. Budują one osseinę kostną. Podobnie

jak osteocyty również wytwarzają wypustki cytoplazmatyczne za pomocą

których kontaktują się między sobą.

Osteoklasty są to komórki, które odpowiadają za rozpuszczanie komórek kości

i/lub wymiany ich składników (resorpcja). Funkcję osteoklastów można

zobrazować dając przykład osoby z zapaleniem kostnym, bądź chłopca, który

złamał rękę. Osteoklasty usuwają zniszczone komórki a w ich miejsce

powstają nowe, wytworzone przez osteoblasty.

Osteony to podstawowe komórki funkcjonalne i strukturalne tkanki kostnej

zbitej.

Kształt kości uwarunkowany jest genetycznie, ale ulega zniekształceniom pod

wpływem urazu mechanicznego bądź dłuższego nacisku (np. między innymi

dlatego nie powinno się kłaść dzieci na plecach). Niektóre kości mogą

ulegać przekształceniom pod wpływem hormonów (np. kości miednicy u kobiet).

Ze względu na budowę wyróżnia się:

- Istotę kostną zbitą

- Istotę kostną gąbczastą

Istota kostna zbita zawiera głównie fosforan wapnia nadając kości

sztywność. Cechą charakterystyczną jest "zbite" ułożenie tzw. Beleczek

kostnych budujących struktury zwane osteonami. Istota zbita znajduje się na

trzonach kości długich oraz powierzchownych warstwach kości płaskich.

Istota kostna gąbczasta zbudowana z luźno ułożonych beleczek, których

przestrzenie wypełnia szpik kostny. Wewnątrz beleczek leżą osteocyty

natomiast na powierzchni osteoklasty oraz osteoblasty. Istota gąbczasta

buduje końce kości długich, przestrzenie między blaszkami kości płaskich

oraz większą część kości krótkich i różnokształtnych.

Kości pokryte są tkanką łączną zwaną okostną. Okostna przylegająca

bezpośrednio do kości za pomocą włókienek kolagenowych uczestniczy w

tworzeniu masy kości i jest to okostna wewnętrzna. Okostna zewnętrzna

odpowiada za dostarczenie, wymiany substancji, odżywienie. Okostna

zewnętrzna z tego względu jest bogato unaczyniona.

Składniki budulcowe kości i ich połączenia

Kość budują dwa składniki:

- Organiczna tzw. oseina oraz

- Mineralne składniki: fosforan wapnia, fosforan magnezu, węglan wapnia

Oseina/Osseina (z łac. ossa - kość) to białko nadające elastyczność kości,

zajmujące do 35% zawartości w kości. Zawiera włókna kolagenu, białka

niekolagenowe, proteoglikany oraz fosfolipidy. Wydzielana jest przez

osteoblasty. Funkcję oseiny można zauważyć wkładając kość np. kury do octu

bądź innego kwasu. Kwas wypłukując składniki mineralne pozostawia w kości

samą oseinę - wnioski za chwilę.

Składniki mineralne kości odpowiadają za jej twardość. Kwas wypłukując

minerały z kości pozbawia je ochronnej funkcji - kość może się wyginać. Z

drugiej strony, działanie wysokiej temperatury pozbawia ją oseiny. Kość

jest twarda, lecz brak jej elastyczności - kruszy się już przy lekkich

uderzeniach.

W kościach dzieci znajduje się więcej osseiny, natomiast u dorosłych więcej

składników mineralnych, dlatego są bardziej narażeni na złamania. Należy

podkreślić, że mimo większego ryzyka złamania u osób w wieku podeszłym,

również regeneracja w ich organizmach jest mocno ograniczona, dlatego

leczenie, odbudowa tkanki po urazie zachodzi dużo dłużej.

Jeśli chodzi o połączenia kości, to wyróżniamy następujące:

- nieruchome-szwy kostne w czaszce

- półruchome-chrząstkowe np. w spojeniu łonowym

- ruchome-stawowe np. staw ramienny, łokciowy, udowy, kolanowy

Połączenia ścisłe to połączenia ciągłe, niezróżnicowane, nie posiadające

szczeliny stawowej. Są uzależnione od budowy histologicznej tkanek.

Odróżnia się: więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty.

- Więzozrost to połączenie włókniste.

- Chrząstkozrost to połączenie chrzęstne.

- Kościozrost jest najmocniejszym połączeniem kości powstającym poprzez

kostnienie więzozrostu lub chrząstkozrostu. Najbardziej charakterystyczne

jest fizjologiczne kostnienie chrząstek nasadowych i szwów czaszki.

Połączenia ruchome kości to stawy.

Staw zbudowany jest z :

- torebki stawowej, wewnątrz której znajdują się zwykle dwie powierzchnie

stawowe

- błony maziowej, która produkuje substancję maziową

- substancji maziowej zmniejszającej tarcie powierzchni stawowych podczas

ruchu

- więzadła stawowego, które wzmacnia torebkę stawową.

Ze względu na ukształtowanie powierzchni stawowych rozróżniamy stawy

zawiasowe, kuliste i nieregularne.

W stawie biodrowym kulista głowa kości udowej wchodzi do głębokiej,

wklęsłej panewki znajdującej się z boku miednicy. Jest to staw kulisty,

umożliwiający ruchy kończyny dolnej w różnych kierunkach.

Przy różnego rodzaju urazach dochodzi czasem do wyjścia główki stawu z jego

panewki. Stan ten nazywamy zwichnięciem. W tych wypadkach dochodzi do

uszkodzenia torebki stawowej.

Złamanie to przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Może być otwarte lub

zamknięte.

Skręcenie natomiast polega na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w

stawie.

Budowa szkieletu:

Szkielet osiowy natomiast składa się z czaszki i kręgosłupa.

Czaszka jest kostno-chrzęstną osłoną mózgu oraz innych narządów

wewnętrznych.

Jest szkieletem głowy składającym się z dwóch części:

- trzewioczaszki - chroniącej narządy zmysłów i początkowych odcinków

górnych dróg oddechowych oraz pokarmowych, zbudowana ze:

szczęki górnej (2),

kości jarzmowych (2),

łzowych (2),

nosowych (2),

kości podniebiennych (2),

małżowiny nosowej dolnej (2),

szczęki dolnej (żuchwa) - jedyna ruchoma kość twarzy oraz lemiesz.

- mózgoczaszki stanowiącej ochronę mózgowia. Jest zbudowana jest z ośmiu

kości:

kości czołowej,

kości ciemieniowych (2),

kości skroniowych (2),

kości potylicznej,

kości klinowej,

kości sitowej.

Kręgosłup to ruchoma oś położona po stronie grzbietowej ciała, zaczynająca

się u podstawy czaszki. Przebiega przez cały tułów i kończy się kością

guziczną.

Zbudowany jest z 33-34 kręgów. Budowa poszczególnych kręgów się różni i

jest to uwarunkowane od położenia.

Dzieli się na 5 odcinków:

- szyjny - 7 kręgów

- piersiowy - 12 kręgów

- lędźwiowy - 5 kręgów

- krzyżowy - 5 kręgów

- kość guziczna - 4-5 kręgów

Między kręgami umieszczone są krążki międzykręgowe, tzw. dyski, o funkcji

amortyzującej.

Kręgosłup stanowi podporę dla całego ciała i ochronę dla rdzenia kręgowego.

Cechuje go charakterystyczny esowaty kształt, z naturalnymi wygięciami:

- lordozy (wygięcie odcinka szyjnego i lędźwiowego do przodu)

- kifozy (wygięcie odcinka szyjnego i piersiowego do tyłu)

Budowa klatki piersiowej:

- Klatkę piersiową buduje 12 par żeber spiętych mostkiem oraz 12 kręgów

piersiowych kręgosłupa.

- Wyróżnia się żebra prawdziwe (połączone bezpośrednio z mostkiem) - 7,

rzekome - 3 (połączone z mostkiem poprzez chrząstki) oraz wolne

(niepołączone z mostkiem ani żebrami) - 2.

- Pełni funkcję ochronną dla ważnych narządów wewnętrznych tj. serca i

płuc.

- Zaopatrzone są w mięśnie międzyżebrowe, które wykonując pracę podczas

wdechu i wydechu, usprawniają wentylację płuc.

Szkielet kończyny dolnej:

- obręcz miednicza (kość biodrowa, kulszowa i łonowa),

- kość udowa,

- kość piszczelowa,

- kość strzałkowa,

- kości stopy (stępu i paliczki palców).

Wady i choroby układu szkieletowego człowieka:

Wady wrodzone:

- skoliozy (boczne skrzywienie kręgosłupa),

- płaskostopie (zaburzenia sklepień stopy)

Urazy szkieletowe:

- złamanie (przerwanie ciągłości kości; zamknięte lub otwarte),

- zwichnięcia (przemieszczenie powierzchni stawowych kości względem

siebie),

- skręcenie (uszkodzenie części miękkich stawu, np. torebki stawowej).

Choroby kości:

- zaburzenia mineralizacji kości, spowodowane niedoborem witaminy D i

wapnia,

- krzywica u dzieci,

- osteoporoza (ubytek masy kości, zanik beleczek kostnych; przyczyną jest

obniżenie poziomu hormonów płciowych),

- choroby reumatyczne,

- zespoły bólowe (np. rwa kulszowa).

1. Układ ruchu dzieli się na układ aktywny (układ mięśniowy) i układ bierny

(szkielet).

2. Najważniejsze funkcje szkieletu to podporowa, ochronna i krwiotwórcza.

3. Układ szkieletowy jest zbudowany z tkanki chrzęstnej i tkanki kostnej, a

elementem podstawowym w jego budowie są kości.

4. Ze względu na kształt kości dzieli się je na długie, krótkie, płaskie i

różnokształtne.

5. Każda kość pokryta jest okostną, a powierzchnie kości przylegające do

siebie w obrębie stawu pokrywa chrząstka stawowa.

6. Część zewnętrzną kości stanowi istota zbita, wewnętrzną zaś istota

gąbczasta.

7. Wyróżniamy połączenia kości: nieruchome, półruchome i ruchome (stawy).

8. Staw zbudowany jest z torebki stawowej, błony maziowej, substancji

maziowej i więzadła stawowego.

9. Szkielet człowieka dzieli się na szkielet osiowy i szkielet kończyn

górnej i dolnej.

10. Szkielet osiowy składa się z czaszki i kręgosłupa.

11. Kręgosłup dzieli się na 5 odcinków - szyjny, piersiowy, lędźwiowy,

krzyżowy i ogonowy z różną ilością kręgów.

12. Klatka piersiowa zbudowana jest z mostka, żeber i kręgów piersiowych

kręgosłupa.

13. Do powszechnych wad szkieletu należą m.in. skoliozy i płaskostopie.

14. Jedną z niebezpiecznych chorób kośćca jest osteoporoza, powodująca

zmniejszenie wytrzymałości kości i ich demineralizację.